Lexicon Latinum : $b Universae phraseologiae corpus congestum etc.

CUNCTĀTĬO, ōnis, f. Retard, lenteur, hésitation. Syn. Mora, tarditas. Usus: Studium semper adsit, cunctatio absit. Sæpe cunctatione et tarditate, cum otium volunt sine dignitate retinere, utrumque amittunt. Cf. Mora.

CUNCTĀTOR, ōris, m. Qui temporise, qui hésite. Usus: Nosti, quam Marcellus parum efficax sit, quam tardus, quam cunctator.

CUNCTOR, aris, atus sum, ari, d. Temporiser, tarder, hésiter. Syn. Remoror, retardo, differo. )( Propero. Adv. Diutius in vita. Usus: 1. In cursu bonorum consiliorum cunctandum non est aut tergiversandum. An etiam tum cunctabimini, quiescetis, timebitis? 2. Percunctor, demander. Cum ex me cunctaretur pro percunctaretur. Cf. Remoror, Differo, Mora, Tardus.

CUNCTUS, a, um, Tout. R. q. Conjunctus. Syn. Omnis, totus, universus. Usus: Cuncta sidera, cunctus populus; cuncta Ægyptus, cuncta terra.

CŬNĔĀTIM, En forme de coin. Syn. Per cuneos. Usus: Cuneatim urbem oppugnabant.

CŬNĔŎLUS, i, m. Dimin. Petit coin. Syn. Parvus cuneus.

CŬNĔUS, i, m. Coin. Syn. Quod inseritur in ligno findendo. Usus: Hos ille cuneos inserens prorupit artus.

CŬNĪCŬLUS, i, m. Lapin; souterrain; mine (de guerre). Syn. Fossa subterranea. Phras. (Cuniculum fecerunt, Vulg.), ils firent une galerie souterraine. Cuniculum egerunt; cuniculis subtraxere aggerem. Usus: 1. Quatuor homines cuniculus oppressit. Cuniculum agere. Cuniculis oppugnare. 2. Transl. Dolus, moyen détourné, sourde menée. Prius vi, nunc cuniculis me oppugnat.

CŬPA, æ, f. Tonneau, barrique. Syn. Vas vinarium, ubi mustum coquitur, et defæcatur. Usus: Vinum a propola, et de cupa.

CŪPĒDĬA, ōrum, n. pl. et CŪPĒDĬÆ, ārum, f. pl. Mets de choix, friandises. Syn. Suaviores epulæ, vel earum cupiditas; deliciæ ciborum; gulæ irritamenta. Usus: Ægrotationi subjecta sunt avaritia, liguritio, vinolentia, cupedia, mulierositas.

CŪPĒDĬNĀRĬUS, a, um, Pâtissier, confiseur. Syn. Esculentarum rerum venditor.

CŬPĬDĒ, Ardemment, passionnément. Syn. Studiose, avide, callide. Sæpius in vitium. Usus: Agros suos studiose colit, non alienos cupide appetit. Moniti, ne cupide quid agerent Multa a senatu cupide, multa temere fiebant.

CŬPĬDĬTAS, ātis, f. Désir, ardeur, passion. Syn. Aviditas, ardor, amor, animi impetus, cupiditatis sitis, libido, studium, desiderium, desideratio. Epith. Acerrima, fortissima, acrior, insanior, apertior, cæca atque temeraria, dominatrix animi, effrenata et furiosa, excellens laudis in omnibus rebus, flagrans, honesta, impia, improbissima, inconsiderata, incredibilis, inexplebilis, infinita, inhonestissima, injusta dominatus, insatiabilis, levis, liberalior, non mediocris, obscura, occulta atque tecta, lubrica dominandi, projecta, sacra, summa, singularis, sollicita, turpior, vacua, tam varia, tam nova. Cupiditates contrariæ, diversæ et inter se pugnantes, extraordinariæ, faciles, intolerabiles, immensæ, et innatæ, inanes adolescentiæ, indomitæ animi, inexplebiles, innumerabiles, multæ, quam variæ, quam infinitæ, naturales et inanes, naturales et necessariæ. Phras. 1. Cupiditatem alicui facere, enflammer les désirs de qqn. Cupiditatem alicui injicere; cupiditate incitare, incendere, inflammare, afficere; in cupiditatem rei impellere; cupiditatem erigere. 2. Cupiditatem habere, désirer avec passion. Magna cupiditate teneri; inflammari, rapi, ferri, efferri cupiditate; cupiditate flagrare; cupiditatem præ se ferre; magno studio in rem ferri; esse in aliquo cupiditatem; incensum esse desiderio; studio inflammatum; magno rei desiderio teneri, moveri, æstuare, flagrare, exardescere. Cf. Desidero, Desiderium. 3. Cupiditatem comprimere, étouffer, arrêter ses désirs. Docemur domitas habere cupiditates; libidines coercere, frangere, cohibere; restinguere cupiditates; imminuere certe et debilitare; modum ponere cupiditati; imperare sibi; nec parere libidini, nec morem gerere cupiditati; regere consilii gubernatione cupiditatem; cupiditatem comprimere. 4. Cupiditatem explere, satisfaire ses passions. Cupiditatibus suis servire, obsequi, parere, morem gerere; rapi cupiditatibus suis; inflammata ferri libidine; cupiditati frena laxare; cupiditate longius procedere; efferri libidinis impetu; cupiditati suæ satisfacere, obtemperare. Usus: Suffragari alterius cupiditati, favoriser les passions de qqn. Cupiditate se devincire, se laisser enchaîner par ses désirs. Cf. Avaritia, Desiderium, Libido.

CŬPĪDO, ĭnis, f. Désir, envie, passion. Syn. Cupiditas. Usus: Bona pars hominum decipitur cupidine.

CŬPĬDUS, a, um, Qui désire, qui souhaite, qui aime. Syn. Studiosus, appetens, avidus, amans, observans. )( Moderatus. Adv. Nimium decedendi, valde spectandi, vehementer. Phras. Minime sum cupidus, je ne désire rien. Remotus ab omni cupiditate sum; careo omni cupiditate; cupiditatem omnem abjeci; nulla me tenet cupiditas; nulla in me est cupiditas; procul absum a cupiditate. Cf. Cupiditas. Usus: Est ille perstudiosus tui, et cupidus in perspicienda veritate. Græci contentionis quam veritatis cupidiores. Cf. Avarus, Avidus.

CŬPĬO, is, īvi, vel ii, ītum, ere, a. Désirer, souhaiter. Syn. Opto, exopto, aveo, desidero, expeto, appeto, concupisco, cupidus sum, studio et cupiditate ardeo, cupiditatem habeo, cupiditas me tenet, cupiditate flagro, inflammatus sum, cupidatate in aliquam rem immineo, desiderio teneor, studio efferor, alacer animo sum, aviditas me tenet, gestio, sitio, cupiditas alicujus rei est, studio trahor, incendor. Adv. Diu, mirabiliter, nefarie, plane, summe, valde, vehementer, vehementius. Usus: 1. Hoc nos vitare cupimus; ardenter aliquid cupere. 2. Faveo, studeo, benevolus sum, s’intéresser à, être bien disposé pour. Dolabellæ causa cupio omnia, et debeo. Vehementer alicujus causa cupere. Tibi uni maxime cupio. Faveo Curioni, Cæsari honestissime cupio, pro Pompeio emori volo. Cf. Desidero, Cupiditas.

CUR? Pourquoi? Syn. Quare? quamobrem? quid est, quod? qua ratione? eccur? quid est causæ? quid est? Usus: Quid est causæ, cur repudietur? causa, cur cuperes, non erat.

CŪRA, æ, f. Soin. Syn. Diligentia, studium, cogitatio, meditatio, angor, metus, molestia, sollicitudo, acerbitas. Epith. Acris, anceps, antiquissima, assidua et perpetua salutis, difficilis alicujus rei, dignissima virtutis alicujus, divina, domestica, fixa, gratissima, gravis, incredibilis, magna, majuscula, non mediocris, minor, parva, reliqua, sagax, sempiterna, simplex, summa, vetus animi. Curæ anxiferæ, honestæ, incredibiles, magnæ, miserrimæ, optimæ, plurimæ. Phras. 1. Ea res tibi magnam curam afferet, cette affaire vous causera de grands soucis. Magnam curam injiciet, dabit; ex ea re magnæ tibi curæ nascentur; ea res magnis te curis afficiet, conficiet, implicabit; ea res multis franget te curis; multis curis te macerabit, excruciabit; cura ac sollicitudine animum occupabit. 2. Curam, quæso, reipublicæ suscipe, acceptez, je vous en prie, le gouvernement de l’État. Complectere, quæso, rempublicam tuis curis; curam omnem ad rempublicam conferto; ad reipublicæ curam te animumque conferto; in maximis negotiis tuis etiam huic cogitationi tempus impertire, quam reipublicæ cura injecerit; in his studiis omne studium tibi et cura ponatur, adhibeatur, consumatur; in ea re curas tuas omnes pone, fige, defige, infige, ut respublica salva sit; in eam curam toto pectore incumbe; in eo cura tua versetur omnis; perpetua illa cura apud te excubet, ut rempublicam salvam præstes; sustine, quæso, tantisper reipublicæ curam; animum ad publicæ rei curam converte; nullam aliam priorem, quam reipublicæ curam age; in eadem, quæso, cura rempublicam habe, qua privatam; curationem reipublicæ hoc maxime tempore age; publicis, quæso, negotiis inservi; nihil tibi potius, nihil antiquius sit reipublicæ cura; omnium rerum prima tibi sit et antiquissima reipublicæ cura. Cf. Curo. 3. Si tibi salus mea curæ est, si ma vie vous tient à cœur. Si tibi salus mea cordi est; si qua salutis meæ cura te tangit, attingit, tenet; si tibi cura est de salute mea; si curæ habes salutem meam; si salutis meæ rationem ducis aliquam. 4. Curam mihi exemit, il m’a enlevé cette inquiétude. Magna me cura levavit; curam meam levavit; multa me cura solvit, liberavit, laxavit; magnam curarum partem mihi ademit. 5. Curam hanc dudum deposui, depuis longtemps j’ai laissé de côté ce souci. Abjeci, dimisi, animum ab ea cura abduxi, traduxi; cura illa dudum consedit; cura ea me dudum expedivi. 6. Cura mihi augetur, mes soucis augmentent. Cura acuitur, cura in sollicitudinem vertitur. 7. Curis consumi, je suis dévoré d’inquiétude. Curis macerari, confici, absumi, exedi, frangi, discruciari. 8. Alia ex alia me cura invadit, mille soucis m’envahissent. Alia ex alia me cura excipit, mihi incumbit; mihi nascitur; me urget, premit, urit; animo insidet; animum obsidet, occupat, aggreditur, exagitat, discruciat, oppugnat, exercet; curarum agmine obsideo, oppugnor; curarum fluctibus occupor, obruor, crucior; alia ex alia cura me gravius angit, sauciat. 9. Curas illas excute, quittez ce souci. Abjice inanes has curas ac sollicitudines; mitte curas inanes; exue te his curis; animum avoca ab hac molestia; curas has infestas ex animo ejice; absterge et exclude istam ex animo ægritudinem; expue hanc animo molestiam, et te tibi vindica. 10. Jam sine cura sum, je n’ai plus de soucis. Cura omni vacuus sum; cura omnis jam consedit; animo otioso sum ac soluto; jam mihi in vado res est, timore expeditus, solutus a curis, expers curæ sum; nulla me cura coquit; nulla sollicitudo mordet; nulla tristitia exedit. Cf. Sollicitudo. Usus: Sit tibi mea dignitas curæ. Sit tibi cura de dignitate mea. Habeto curæ dignitatem meam. Fugere omnem de republica curam.

CŪRANTĬA, æ, f. Diligence. Syn. Cura. )( Non curantia. Usus: Quod me admones de non curantia, recte facis.

CŪRĀTĬO, ōnis, f. Administration, charge, office. Syn. Procuratio, administratio. Epith. Agraria, regia, integra, periculosæ, ancipites, variæ. Usus: Cultus et curatio corporis est adhibenda. An Dii ab omni curatione et administratione vacent? Res annonaria est curationis meæ. Hæc curatio ad me delata est. Ejus provinciæ curationem suscepi, egi. Inter primam curationem exspiravit. Gravibus morbis ancipites et periculosæ curationes adhibentur, præscribuntur. Omni curatione vacare. Cf. Administratio.

CŪRĀTOR, ōris, m. Préfet, commissaire. Syn. Procurator, præfectus. Usus: Curatores urbis, annonæ. Ludorum curatorem constituere, præficere.

CŪRĬA, æ, f. Assemblée du Sénat. Syn. Sedes ac templum consilii publici, tribus, privatæ domus pars. Epith. Crudelis, elinguis, major, minor, multa, nova. Usus: Curia vindex temeritatis, moderatrix officii. Curia, templum sanctitatis, amplitudinis, mentis, consilii, caput urbis, ara sociorum, portus omnium gentium.

CŪRĬĀLIS, is, m. Habitant du même bourg. Syn. Tribulis, municeps. Usus: Cimon in suos curiales hospitalis.

CŪRĬĀTUS, a, um, De curie. Usus: Lex curiata. Curiata, centuriata comitia.

CŪRĬO, ōnis, m. Curion, prêtre d’une curie. Usus: Curio maximus.

CŪRĬŌSĒ, Soigneusement. Syn. Diligenter. Usus: Quærere, conquirere aliquem, aliquid curiosius.

CŪRĬŌSĬTAS, ātis, f. Soin, curiosité. Syn. Nimia diligentia, cura humani ingenii. Usus: Sum in ejus rei curiositate.

CŪRĬŌSUS, a, um, Soigneux, exact. Syn. Nimium in quærendo diligens. Adv. Belle. Usus: Nihil de aliis inquirere, minimeque in aliena re curiosum esse. Homo curiosus et plenus negotiis. Servulus percuriosus. Non sum in exquirendis juribus curiosus. Non ita latet, quin curiosis oculis perspici possit Cf. Cura.

CŪRO, as, avi, atum, are, a. Soigner, avoir soin. Syn. Do operam, laboro, elaboro, studeo; curam, diligentiam adhibeo, curam in aliqua re pono; cura ac diligentia complector, diligentiam in aliquam rem confero; mihi curæ est, procuro, tracto, administro; item: medeor, curationem adhibeo. Adv. Diligenter aliquem, de aliquo, mandatum, valetudinem, perferendas litteras, diligentissime, etiam atque etiam, fideliter mercedes prædiorum, honorificentissime decernendum de rebus gestis, laxius, leviter ægrotantem, magnopere, mediocriter, omnino nihil, prope prorsus, nihil aliud, studiose omnia, maxime. Phras. 1. Curabo res tuas diligenter, je prendrai grand soin de vos affaires. Habebo rationem dignitatis tuæ; inserviam honori tuo; summa contentione pro te decertabo; suscipiam propugnationem, ac defensionem dignitatis tuæ; rerum tuarum rationem ducam; in negotia tua omni cogitatione, toto pectore curaque incumbant; rerum tuarum mihi semper antiquissima cura erit; de rebus tuis securus esto, curabo pulchre omnia; curam de te geram diligentem, tua negotia, quidquid ad te pertinebit, uti debeo, diligenter agam; res tuas, negotia, rationes pro virili parte tractabo, administrabo, procurabo. 2. Ille curat, tractatque res meas, il s’occupe de mes affaires et les traite. Procurator is rerum mearum est, curator et administer; ille sustinet rerum mearum curam; curationem agit, curam habet rerum mearum; is est, cui res meas tractandas, administrandas, procurandas commisi, credidi, commendavi; cujus fidei potestatique res meas commisi, mandavi; in cujus fidem tutelamque res meas tradidi, permisi. Cf. Cura, Committo, Commendo. 3. Cura, quæso, res meas diligenter, occupez-vous avec soin de mes affaires, je vous prie. Fac, ut meæ tibi rationes curæ sint; prospice, consule, provide rationibus meis; suscipe me, respice fortunas meas. Tuere me, fove, ac complectere. Cf. Curam suscipere. 4. Res alienas diligenter, tuas negligenter curas, vous vous occupez avec ardeur des affaires d’autrui et vous négligez les vôtres. De aliis plurimum, de te ipso rebusque tuis minime laboras; aliena tibi curæ sunt, tua negligis; aliorum rationes pluris apud te sunt, quam tuæ; propensior ad alios, quam ad te ipsum tua voluntas est; alienæ voluntati ut morem geras; obsequaris, te ipsum deseris, relinquis, destituis; ut aliis satisfacias, aliorum causa te ipsum destituis; quid aliis placeat, quid aliorum e re sit, attendis, at rerum tuarum ratio quid postulet, minime cogitas; alienæ causæ patronus, tuæ pene prævaricator es; alienis commodis omni studio, cura, labore inservis, invigilas, operam das, dicas, navas, præstas, tribuis, de tuis commodis nihil agis, tua commoda minime tibi cordi sunt; aliorum commoda dum captas, dum aliorum causam foves, juvas, agis, suscipis, tuam jacere, frigere, neglectam jacere pateris, tuam abjicis, nihil facis; de aliena causa sollicitus, tuæ oblitus es; alienæ causæ faves, tuam contemnis; quod tuæ causæ studium dicare deberes, id alienæ dicas, in aliena collocas. 5. Nihil ille curat, il ne s’en occupe pas. Haud in magno ponit discrimine; nec quidquam illi pensi est; nihil pensi habet; nihil moratur; nullo loco id numerat; ab rerum suarum sensu jam dudum abalienavit animum; se, libertatem, salutem dudum projecit; nihili hæc facit; omnia in minimis ponit, deputat. 6. Curavit hominem, il a guéri l’homme. Curationem illi adhibuit, admovit, attulit; morbum depulit, sustulit, profligavit; sanitati hominem restituit; ejus opera recreatus a morbo est; valetudinem, vires recepit. Cf. Sano, Convalesco. Usus: 1. Funus ei faciendum curavit. Deos non curat. Signa, quæ mihi curasti, reddita sunt. Corpora curare milites jussit, cibo reficere. 2. Valetudini restituo, soigner, guérir (une maladie). Violentis medicamentis curare eum, qui gravius ægrotat. Provinciam curavit, sanguinem misit.

CURRĬCŪLUM, i, n. Endroit où l’on court, lice, carrière; course; char. Syn. Spatium, quo curritur; stadium, cursus, currus. Epith. Æternum, exiguum vitæ, æternum gloriæ, tam exiguum, tam breve vitæ, vetus. Usus: Deflexit de curriculo mos majorum. Animum de curriculo litterarum negotii alicujus causa deflectere. Vivendi curriculum honeste conficere. Exiguum vitæ curriculum nobis natura circumscripsit, æternum gloriæ. Hæ exercitationes ingenii, hæc curricula mentis. Curricula sermonum. Omne curriculum industriæ meæ in amicorum periculis elaboratum est. De proposito mihi curriculo nihil discedam.

CURRO, is, cŭcurri, cursum, ere, n. Courir. Syn. Cursum conficio, cursum teneo, cursum curro. Adv. Aperte eosdem cursus, certatim ad opus, furtim, longius, proclivius, raptim in sententiam. Phras. Ad aliquem currere, courir vers qqn. Cursu tendere, contendere ad aliquem; cursu effuso aliquo ferri, provolare; cursim ad aliquem pergere; cursu ad aliquem ire. Usus: Qui stadium currit, eniti debet, ut vincat.

CURRŬS, ūs, m. Char. Syn. Vehiculum, cisium, carpentum, pilentum. Usus: Visus est sibi in somnis curru quadrigarum vehi. Curru albis equis juncto invehitur. Cisio regionem pervolat. In rheda vehi. Aliquem de curru detrahere. De foro in Capitolium currum flexit, vehiculo eripuit se ex oppido. Curru sublimis ibat in regiam. Aurato eminens curru vehebatur.

CURSIM, En courant, à la course. Syn. Cursu, effuso cursu, effusissimis habenis, laxatis habenis. Usus: Cursim impetum facere, cursim aliquo pergere. Quæ ego sero et cursim, et subsecivis, ut aiunt, operis arripui. Cursim dicere.

CURSO, as, are, n. Courir souvent, çà et là. Syn. Frequenter curro. Adv. Temere, ultro. Usus: Cursare ultro citroque, huc illuc.

CURSOR, ōris, m. Coureur. Usus: Cursores in stadio. Cursor ad Olympia profecturus.

CURSŬS, ūs, m. Course; voyage (sur terre ou sur mer); cours, durée. Syn. Curriculum, iter, navigatio, lapsus. Epith. Admirabilis orationis, æquus, æternus gloriæ, apertus ad laudem, assiduus, brevis, sempiternus celerior ætatis, certus, concitatior, contentus, decorus, facilior ad gloriam, forensis, incertus, incitatior, incredibilis, inusitatus verborum, legitimus, lunaris atque infimus, magnus, maritimus, maximus, olympiacus, otiosus vitæ, rectus, secundus, simillimus totius vitæ, summus, suspectus honorum, tantus verborum. Cursus æquabiles, æterni, ætherii, annui, celeres, certi et constantes, contrarii, dispares astrorum, immoderati, immutabiles, maritimi, ordinati, perennes ac perpetui, stati et immutabiles, vagantes, varii. Usus: 1. Contento cursu classis Italiam petebat. Brevi tempore magnos cursus conficere. Secundo vento cursum tenere. Vivendi cursus, solis, stellarum cursus. 2. Transl. Cursus animi et industriæ, carrière, manière. Vide, in quo cursu simus. Vita brevis est, cursus gloriæ sempiternus. Non omnibus idem cursus in cœlum patet. Per rectum cursum ad honores non pervenit. A genere cursuque meo vivendi nunquam desciscam.

CURTUS, a, um, Écourté. Syn. Decurtatus, mutilus. Usus: Nihil inconditum, nihil curtum, nihil claudicans. Meæ aures completo verborum ambitu gaudent, et curta sentiunt, nec amant redundantia.

CŬRŪLIS, e, gen. com. Curule. Usus: Sella curulis, ædilitas curulis.

CURVO, as, avi, atum, are, a. Courber. Usus: In arcum curvare.

CURVUS, a, um, Recourbé. Syn. Flexus, contortus.

CŪSOR, ōris, m. Monnayeur. Usus: Monetæ cusores.

CUSPIS, ĭdis, f. Pointe. Syn. Acuta pars gladii.

CUSTODĬA, æ, f. Prison; gardes, sentinelle. Syn. Carcer, præsidium, vigilia, excubiæ, conservatio. Epith. Fida, infelix capitis, libera et non sollicita, liberalis, optima tutissimaque, privata, publica, regia, horribilis, mirifica. Phras. 1. In custodiam dare, mettre en prison. In custodiam tradere; in custodia includere; custodia septum tenere. Cf. Carcer. 2. Ex custodia dimittere, relâcher. Ex custodia emittere, amittere, educere, eripere; vinculis levare, exsolvere. Cf. Carcer, Vinculum. 3. In custodia esse, être en prison. In custodiis haberi, teneri, retineri. Usus: Exercitus, præsidium populi Rom., custodia provinciæ. Urbis custodiam agere. In urbis custodia te fortuna posuit, la fortune vous a commis à la garde de la ville. In hac custodia, velut in specula collocati sumus, ut populum metu vacuum nostra vigilia et providentia servemus. Illam coloniam ego meis vigiliis et custodiis munivi. Advigilare ad custodiam ignis. Illæ tabulæ privata custodia continentur.

CUSTŌDĬO, is, īvi, ītum, ire, a. Garder. Syn. Asservo, tueor, septum custodia teneo, in vigilia rei alicujus maneo, privata custodia contineo, incolumem servo, observo, præsidio sum, custodia teneo, præsidiis firmo, custodiis munio, præsidium impono, diligenti custodia asservo, speculor, conservo. Adv. Diligentissime librum, recte, sanctissime signa et ornamenta urbis. Usus: Me non solum amicorum fides, sed oculi universæ civitatis custodiunt. Posse percipere animo, et custodire memoria. Delecta juventus ejus corpus custodit. Custodire litteris magnorum virorum dicta.

CUSTOS, ōdis, m. Gardien. Syn. Conservator, vindex, defensor. Epith. Bonus defensorque provinciæ, diligentissimus pacis et otii, præclarus ovium, malus, primus. Custodes certi, multi, severi. Usus: Custos, præses, conservator urbis et libertatis. Malus custos diuturnitatis metus. Fani, urbis custodes. Sapientia custos et procuratrix hominis. Præficere custodes alicui rei. In aliqua re custodes ponere.

CŬTIS, is, f. Peau. Syn. Pellis, corium. Usus: Aliquid intra cutem inest vulneris.

CYCNĒUS, vel CYGNĒUS, a, um, De cygne. Usus: Cygnea vox et oratio.

CYCNUS vel CYGNUS, i, m. Cygne, oiseau. Syn. Olor. Epith. Providentes. Usus: Cygni non sine causa Apollini dicati sunt, sed quod ab eo divinitatem habere videantur, quia providentes, quid in morte boni sit, cum cantu et voluptate moriuntur.

CY̆LINDRUS, i, m. Cylindre. Syn. Quod volubile est, ut columna teres. Usus: Cylindrum volvere, versare.

CYMBA, æ, f. Barque, canot, nacelle. Syn. Scapha et parva navis. Usus: Cymbarum multitudo.

CYMBĂLUM, i, n. Cymbale, instrument de musique. Usus: Domus cantu et cymbalis personat.

DACTY̆LUS, i, m. Dactyle, Syn. Pes carminis heroici.

DĀCTȲLĬCUS, a, um, De dactyle. Usus: Numerus dactylicus.

DÆMON, ŏnis, m. Esprit, génie. Syn. Lar, genius. Cf. Diabolus.

DÆMŎNĬUM, ii, n. Génie. Syn. Genius. Usus: Socrates ait, esse divinum quiddam quod dæmonium appellat, cui semper ipse paruerit, nunquam impellenti, sæpe revocanti.

DĀMA, æ, f. Daim, animal.

DAMNĀTĬO, ōnis, f. Condamnation judiciaire. Syn. Condemnatio. Epith. Aliena, misera, invidiosa. Damnationes acerbissimæ reorum, quotidianæ. Usus: Omnes damnatione ignominiaque digni. Reorum damnationes acerbissimæ.

DAMNĀTŌRĬUS, a, um, De condamnation. Usus: Judicium damnatorium.

DAMNĬFĬCUS, a, um, Malfaisant, nuisible. Usus: Bestia damnifica.

DAMNO, as, avi, atum, are, a. Condamner. Syn. Condemno, improbo, supplicio addico, damnatione afficio, vitam alicujus, aut sanguinem addico. Adv. Damnari honeste, inique a civibus, palam, voce omnium. Usus: Aliquem sceleris, injuriarum, stultitiæ damnare. Mulier unius peccati damnata uno judicio, multorum maleficiorum convicta putatur. Turpi judicio damnatus. Nomine conjurationis, de vi, de majestate damnatus. Capite damnatus. Causa judicata, convicta, damnata. Cf. Condemno, Animæ damnatæ.

DAMNŌSĒ, De manière à causer du tort. Usus: Damnose bibere, boire à ruiner qqn.

DAMNUM, i, n. Perte, dommage, détriment; tort, préjudice. Syn. Jactura, detrimentum, incommodum, malum, fraus, dispendium. Epith. Magnum, majus, minus, novum, quæstuosum, tantum, damna aleatoria, maxima. Phras. 1. Ea res non parva tibi damna inferet, cette affaire vous causera de grands dommages. Damna non levia dabit, afferet; multis gravibusque damnis te afficiet; damno erit ac calamitati; gravia detrimenta inferet, importabit; detrimenta non pauca injunget, invehet; plagam rebus tuis gravissimam injiciet; imponet vulnus sane gravissimum; ea res ad tuam perniciem pertinet; res tuas magnopere labefactabit; pestem tibi et exitium afferet; tibi noxæ erit; gravibus damnis te mulctabit; plus damni ac mali datura est, quam credi possit; ea res fraudi aliquando tibi futura est; malo tibi erit ac calamitati; calamitatem inferet certissimam; exitium struet; damna non levia pariet, creabit. 2. Magnum damnum passus sum, j’ai essuyé de grandes pertes. Ob eam rem in maximam fraudem incurri, incidi; magna inde rei familiaris naufragia feci; plagam inde odiosam accepi; magnum meæ res vulnus acceperunt et mortiferum; magnum mihi vulnus inustum, impositum est; plaga mihi injecta est maxima; multa detrimenta mihi sunt allata, importata; magnam inde jacturam feci, accepi; carpi me gravibus quotidianisque damnis comperi; magna clades familiaris rei accepta est; accisæ admodum ea clade res meæ sunt; non parva clades rebus meis incidit; magna rerum mearum imminutione id accidit; existimatio mea graviter læsa, offensa est; magnum incommodum accepi; calamitatis aliquid acceptum est; fractæ eo casu res nostræ sunt; allisæ graviter; gravi vulnere afflictæ; damnum feci, contraxi maximum; detrimentum cepi, accepi, feci sane gravissimum; damnis non levibus affectus, mulctatus sum; res meæ grave damnum subiere; gravi ictu perculsæ sunt, ac pene prostratæ; grave vulnus rebus meis inflictum est. 3. Damnum mihi minatur, il me menace de grands dommages. Machinam in caput meum comparat, intendit; caput meum oppugnat; exitium mihi parat; ad perniciem capitis mei incumbit; omnia ad perniciem meam instructa sunt; pestem mihi et exitium denuntiat. 4. Damnum compensare, réparer ses pertes. Damnum præstare, illita damna sarcire, detrimenta resarcire. Cf. Compenso. Usus: 1. Damnis multis me affecit; multum damni dedit, causer du dommage. In mercatura magnum damnum fecit, contraxit, éprouver des pertes. 2. Damna illata tibi præstanda, sarcienda sunt, il vous faut réparer les dommages causés. Cf. Detrimentum, Incommodum, Noceo.

DĂPES, um, f. pl. anom. daps, Sacrifice offert aux dieux; banquet, festin. Syn. Epulæ in sacrificiis Deorum largiores et opipari apparatus. Usus: Lautæ, opimæ, festæ dapes. Cf. Convivium.

DAPSĬLIS, e, gen. com. Abondant, riche, somptueux. Syn. Abundans, largus, lautus, Usus: Sumptus dapsilis.

DAPSĬLĬTER, En faisant bonne chère, magnifiquement, somptueusement. Syn. Opipare, large, magnifice, splendide, abundanter, laute, liberaliter.

DE, præpos, De. Usus: 1. Ex, ad personam relatum: Audivi hoc de parente, j’ai ouï dire à mon père, etc. Emit agrum de socero. 2. Ex, ad locum refertur: De via me inclamat, il m’appelle de la route. De schola venit. De Sicilia provincia decedit. 3. Ad tempus refertur. Vigilat de nocte, il veille durant la nuit. Navigat de mense Decembri. 4. Ad gentem, multitudinem, conditionem accommodatur: Accusator de plebe. Unus de multis. Is orator sane habeatur, sed de minoribus, qu’il soit mis au nombre des orateurs, mais des moins importants. 5. Alias ad materiam: Misit de argento, quantum visum est, il envoya de son argent autant qu’il voulut. Multa de suis rebus asportant. 6. Super: au sujet de. Regulus de captivis egit, Régulus traita des prisonniers. Legati de pace, de captivis redimendis. 7. Propter: à cause de. Irascitur de nihilo, il se fâche pour un rien. Flebat de supplicio filii; maximis, gravibus de causis. 8. Quod attinet ad: quant à. De religione facile concedam, quant à la religion, je vous concéderai facilement. De pace aperta est simulatio. 9. De consilio, de sententia alicujus: de l’avis de qqn. De communi sententia. De tuo consilio hoc agam. 10. De industria, de propos délibéré, exprès. 11. De integro, de nouveau. 12. De scripto, par écrit. 13. De meo, de tuo, de suo, du mien, du tien, du sien. Potat de meo; sumptum faciam de meo. 14. Ab: de, à. Jugera aliquot de filio emi. Agri de hostibus capti, champs pris sur les ennemis. De nuntiis hoc accepi.

DĔA, dĕæ, f. Déesse. Usus: Dii, Deæque immortales. Deæ vindices facinorum ac scelerum.

DĔALBO, as, avi, atum, are, a. Blanchir, crépir. Syn. Tectorium induco. Usus: Duos parietes de eadem fidelia dealbare. (Prov.)

DĔAMBŬLĀTĬO, ōnis, f. Promenade. Usus: Vel hæc me deambulatio, quamvis non laboriosa, ad languorem dedit.

DĔAMBŬLO, as, avi, atum, are, n. Se promener. Syn. Ambulo, inambulo, obambulo, spatior. Usus: Eamus deambulatum.

DĔĂMO, as, avi, atum, are, a. Aimer éperdûment. Syn. Valde amo. Cf. Amo.

DĔARMO, as, avi, atum, are, a. Désarmer. Syn. Armis exuo. Usus: Dearmatum hostem, exercitum sub jugum misit.

DĔARTŬO, as, avi, atum, are, a. Démembrer. Syn. Quasi per artus concido. Usus: Transl. Deartuare opes, ruiner.

DĒBACCHOR, aris, atus sum, ari, d. S’emporter, se déchaîner avec violence. Syn. Præ ebrietate valde furo. Cf. Furo.

DĒBELLO, as, avi, atum, are, n. et a. Terminer la guerre (par une victoire); vaincre complètement. Syn. Expugno, victoria bellum finio. Debellare est bello expugnare, pugnando vincere. Usus: Cum Antiocho uno prœlio debellatum est. Cf. Bellum finio, Vinco.

DĒBĔO, es, ui, ĭtum, ere, a. Devoir, être tenu à. Syn. Oportet, convenit, opus est, faciendum est, ut, etc. Usus. 1. Juvare nos et maxime debebat, et poterat. 2. Refertur ad æs alienum, devoir, être débiteur. Multos mihi nummos debet. Talenta ducenta debet. 3. Ad res alias, devoir, être forcé à faire telle ou telle chose. Hoc tibi beneficium debeo. Debeo hoc necessitudini nostræ. Reipublicæ studia omnia, meipsum debeo. Summam tibi gratiam debeo. Cf. Æs alienum, Debitum.

DĒBĬLIS, e, gen. com. Faible, infirme. Syn. Infirmus, imbecillus, fractus, debilitatus, levis, mancus. )( Firmus. Phras. 1. Intemperantia debilem te fecit, vos excès vous ont affaibli. Vires corporis tibi ademit vitæ ratio minime moderata; vires corporis tibi minuit, diminuit, deminuit, comminuit, infirmavit, debilitavit, abstulit, afflixit tua incontinentia, nequitia, luxus, libido; vita intemperanter, immoderate, incontinenter acta, vita dissolute, nequiter, sine modo, luxuriose traducta ad infirmitatem, ad imbecillitatem, ad tenuitatem corporis te adegit, adduxit; minus te firmum, validum, valentem, robustum, infirmiorem, imbecilliorem reddidit; longa intemperantia paulatim vires tibi carpsit, exhausit; corporis vires labefecit, labefactavit; robur enervavit. 2. Debili est stomacho, il a l’estomac malade. Stomachus illi languet; stomachi vis debilitata est, jacet, stomacho est languente; stomacho laborat; stomachus parum concoquit; ventriculo esse languenti, infirmo, imbecillo; stomachus parum valet; marcescit cibi nondum concocti onere. Cf. Stomachus. 3. Debili est valetudine, il a une santé faible. Valetudine utitur infirma, imbecilla; viribus est parum firmis; corpore utitur non satis firmo; valetudine utitur incommoda, tenui, affecta; valetudine est valde imbecilla; magna in eo est virium imbecillitas; fractæ sunt admodum ac imminutæ vires. Usus: Homo animo debilis, et corpore. Debilem præturam gessit. Mancus, membris omnibus captus, ac debilis. Cf. Valetudo, Infirmus.

DĒBĬLĬTAS, ātis, f. Débilité, faiblesse, infirmité. Syn. Infirmitas. )( Firmitas, integritas. Usus: Tarditas ingenii, stupor debilitasque linguæ. Hoc agunt, ut a se morbos, debilitates, dolores repellant. Bonum integritas corporis, miseria debilitas. Cf. Infirmitas.

DĒBĬLĬTĀTĬO, ōnis, f. Affaiblissement. Usus: Debilitatio atque abjectio animi.

DĒBĬLĬTO, as, avi, atum, are, a. Affaiblir. Syn. Infirmo, frango, infringo, debilem facio, minuo, comminuo, exhaurio, nervos incido, corrumpo, enervo, affligo. )( Confirmo. Phras. Debilitamur indies magis, nos forces diminuent de jour en jour. Carpuntur vires, exhauriuntur; fractæ fatiscunt opes viresque; vis senescit, et prope ad nihilum venit; incisis, exsectis, solutis nervis vires paulatim defluunt. Usus: Tribunitios furores debilitare et reprimere. Ea mentio vocem mihi debilitavit, mentem dolore impedivit. Noli me, meam virtutem, spem luctu debilitare. Debilitata virtute, fracto animo. Afflictus, debilitatus, mœrens, dolore exanimatus. Urbs ipsa nervis omnibus exsectis debilitata, et soluta, abjecta metu, muta, fracta malis relinquitur. Cf. Affligo, Frango, Debilis.

DĒBĬTĬO, ōnis f. Action de devoir, dette. Syn. Debitum. Usus: Nihil de emendo cogitat, debitione dotis satis torquetur. Dissimilis est pecuniæ debitio, et gratiæ.

DĒBĬTOR, ōris, m. Débiteur. Syn. Is, a quo invito exigi pecunia potest. )( Creditor. Usus: Pecunias creditas debitoribus condonare. Levior plaga est ab amico, quam a debitore.

DĒBĬTUM, i, n. Dette, ce qui est dû. Syn. Debitio, æs alienum, pecunia debita, nomen. Adv. Jam diu. Phras. 1. Debita magna fecit, il a contracté de grandes dettes. Æs alienum fecit, conflavit, contraxit; in æs alienum incidit; nomina fecit; nomina confecit plurima; æs alienum coegit; ære alieno se obstrinxit; æris alieni vim magnam contraxit. 2. Magna habet debita, il est très-endetté. Laborat vehementer ex ære alieno; ære alieno graviter premitur; urgentibus semper sortem usuris, gravi obrutus est fœnore; ære alieno oppressus est; in nominibus est plurimis; in ære alieno est; multum debet; æris alieni magnitudine demersus gemit; animam debet; magno ære obstrictus est, est in nominibus ex pecunia satis multa; æris alieni habet plurimum; ære alieno gravatus, obligatus est; obæratus plurimum. 3. Debita reposcere, réclamer son argent. Nomina exigere; convenire, appellare de credito debitorem; nomina urgere; appellare de pecunia; debitorem admonere de pecunia 4. Debita solvemus, nous paierons nos dettes. Nomina dissolvemus, expediemus, exsolvemus, æs alienum exsolvemus, solvemus; ex ære alieno exibimus, libraque et ære nos liberabimus; ære alieno paulatim nos levabimus, liberabimus, contracta nomina expungemus, explicabimus, solvemus. 5. Debitum antiquum novo debito expungere, payer ses vieilles dettes en faisant de nouvelles. Versuram facere, nomina transferre; versura solvere. 6. Debita vix solventur, ils pourront à peine payer leurs dettes. In ære alieno vacillant debitores; nomina impedita sunt ut plurimum; vix solvendo sunt debitores; vacillant nomina; inveterascit æs alienum. Cf. Æs alienum. Usus: Fidei conducit in loco debitum solvere, retribuere. Turpe, debito fraudare creditorem.

DĒBĬTUS, a, um, Dû. Syn. Meritus, justus. Usus: Debitam tibi justamque gratiam refero. Reddere officium alicui debitum. Mortem naturæ debitam patriæ impendit. Solvere justas debitasque pœnas. Debiti mihi honores sunt habiti. Non injusta merita, debita iracundia fuit.

DEBLĂTĔRO, as, avi, atum, are, n. et a. Babiller, bavarder; débiter, raconter. Syn. Stulte loquor. Usus: Rem totam vicinis omnibus deblaterasti.

DĒCANTO, as, avi, atum, are, a. Chanter, réciter; vanter. Syn. Canto, celebro, pervulgo. Usus: Decantata est fabula. Græcus doctor pervulgata præcepta decantat. Cf. Cano.

DĔCAS, ădis, f. Décade.

DĒCĒDO, is, cessi, cessum, ere, n. S’éloigner de. Syn. Cedo, discedo. )( Accedo. Adv. Alicunde, aliquando, de sententia, plane. Phras. Alicui de via decedere, se ranger devant qqn, céder le pas. De via concedere; dare viam; declinare se paulum extra viam; deflectere a via; cedere, divertere, declinare de via; iter dare, præbere. Usus: 1. Metellus de civitate, quam de sententia decedere maluit. Inimicorum amentiæ, tribunitio furori, ac violentiæ decessit Cicero. Ex, vel de provincia decedere. De possessione, de jure suo decedere coactus. 2. Morior, mourir. Tum omnes decesserant. De vita, de statione vitæ cum decessero. Cf. Cedo, Morior.

DĔCEM, Dix.

DĔCEMBER, ris, m. Décembre.

DĔCEMPĔDA, æ, f. Perche de dix pieds, mesure. Syn. Instrumentum, quo terram metiuntur metatores. Usus: Solis magnitudinem tanquam decempeda metiuntur mathematici. Cum architectis et decempedis villas multorum peragravit.

DĔCEMPĔDĀTOR, ōris, m. Arpenteur. Syn. Agri metator. Usus: Æquissimus agri publici et privati decempedator Antonius.

DĔCEMVĬRI, ōrum, m. pl. Les décemvirs. Qui duodecim tabulas perscripsere.

DĔCEMVĬRĂLIS, e, gen. com. Décemviral, des décemvirs. Usus: Amplissimum collegium decemvirale.

DĔCEMVĬRĀTŬS, ūs, m. Décemvirat. Syn. Decemvirum magistratus et munus.

DĔCENTĔR, Convenablement, avec bienséance. Syn. Decore. Usus: Jura a majoribus decentissime scripta.

DĔCENTĬA, æ, f. Convenance, bienséance. Syn. Convenientia, condecentia, venustas, decorum, ordo. Usus: Venustatem, ordinem, et ut ita dicam, decentiam oculi videant, judicent.

DĔCERNO, is, crēvi, crētum, ere, a. Juger, décider, décréter. Syn. Statuo, constituo, in animum induco, destino; mihi certum, fixum, ratum, destinatum est, consilium est, consilium capio, judico, censeo, sancio, decretum facio, decretum interpono, sententiam dico, vel fero. Adv. Atrocius, amplissime de salute, caute, communiter, diligenter, fortiter de rep., gratias, honores gravius, gravissime, honorificentissime, injuriose, juste, libere, mature, nominatim de aliquo, ornatissime, plane recte, sapienter, severe de religione, varie, vere. Phras. Decrevi, me Philosophiæ dare, j’ai résolu de me livrer à l’étude de la philosophie. Certum mihi est; definitum est; decretum mihi est; animus est; stat sententia; stabile est, ita est sententia; animum obfirmavi; in animo mihi est; id mihi consilii est; animo proposui; Philosophiam mihi persequi certa res est. Cf. Constituo, Sententia, Consilium. Usus: 1. Honores alicui, triumphum, provinciam decernere. Contra, vel secundum aliquem decernere, décider contre qqn, ou en sa faveur. De eadem re alius alia decernit. 2. Pugno, decerto, lutter, combattre. Uno judicio de fortunis omnibus decernere. Fac, ne ferro, ne armis decernatur. In ea pugna de salute reipublicæ decernitur. Cf. Constituo, Volo, Statuo, Pugno.

DĒCERPO, is, cerpsi, cerptum, ere, a. Ôter, détacher, cueillir. Syn. Carpo, delibo, excerpo, aufero. Usus: Nihil sibi de ista laude miles decerpsit. Cave, ne quid jocus de gravitate decerpat. Humanus animus decerptus e mente divina. Cf. Minuo, Detraho.

DĒCERTĀTĬO, ōnis, f. Décision d’un combat. Syn. Dimicatio, concertatio. Usus: Harum rerum decertatio Consulibus permissa est, le jugement de ces questions a été abandonné aux consuls. Cf. Certamen.

DĒCERTO, as, avi, atum, are, n. Combattre, lutter. Syn. Certo, depugno, dimico, concerto. Adv. Acerrime, cominus, ferro inter se, confestim, felicissime prœliis. Usus: Jure et legibus disceptando, vi et armis contra vim decertare. Summa contentione cum æmulis decertat; inter se acerrime decertant. Cf. Certo.

DĒCESSĬO, ōnis, f. Départ. Syn. Abitus, discessus. Epith. Matura, molesta, tarda. Usus: 1. Sæpe de tua mansione et decessione communicat. Decessionis dies appropinquat. 2. Detrimentum, diminutio, déchet, diminution. Nescio, an accessionem vel decessionem de summa mihi attulerit. Nulla fieri accessio, vel decessio poterat.

DĒCESSŬS, ūs, m. Départ, mort; sortie de charge d’un magistrat. Syn. Decessio, mors. Usus: Amicorum decessu valde me ango. Decessus e provincia.

DĔCET, cŭit, cēre, imp. Il convient, il est convenable, séant; il faut. Syn. Convenit, decorum est, æquum est, par est, postulat jus, dignum est, aptum est. )( Dedecet. Phras. 1. Quod decet, sectare, étudiez les convenances et mettez-les en pratique. Quod decorum; quod te dignum; quod e dignitate tua est; quod dignitati consonum; quod tuum est; quod jus fasque est; quod tuarum partium est; quod ingenium, genus ætatem tuam addecet, sectare. Quod nec inhonestum, nec tibi indecorum est, age; quod jus fasque concedit, nec præter decentiam est, id sequere. 2. Sapientem decet non temere credere, le sage ne doit pas croire à la légère. Sapientis est; sapientiæ istud est, non temere credere; sapientis hæ partes sunt; semper sapientis est habitum; sapientis officium est; pars magna prudentiæ est; ad sapientem pertinet, fidem non temere quibusvis rumusculis habere. Cf. Honestum est, Refert, Convenit. Usus: Nihil decet invita, ut aiunt, Minerva. Quid deceat, quid aptum personis sit, videat orator. Quem muliebris ornatus parum decet. Caput artis est decere.

1. DĒCĬDO, is cĭdi, ere, n. Tomber. Syn. Cado. Phras. Ex equo decidit, il tomba de cheval. Ad terram defluxit; ad terram delatus est; ex equo dejectus est; equo excussus est; ruente equo ad terram datus est; ex equo lapsus est, decidit; sternacis equi successu ad casum datus est; equus hominem super caput effudit. Usus: De omnibus rebus decidimus. In miserrimam conditionem decidit respublica. Cf. Labor, Cado.

2. DĒCĪDO, is, cīdi, cīsum, ere, a. Décider, régler à l’amiable. Syn. Decisionem facio; transigo, pactionem facio; decerno. Phras. Nihil decidit, il n’a rien décidé. Rem in medio reliquit; sententiam dicere, ferre, pronuntiare non est ausus; nondum illi stabat sententia; nondum explicatam habemus causæ nostræ rationem; hæret, pendet, suspensa etiamnum est causæ nostræ ratio. Usus: Transigere et decidere cum aliquo. De summa aliquid decidere. Talentis decem decidisti.

DĔCĬES, Dix fois.

DĔCĬMO, as, avi, atum, are, a. Punir de mort un soldat sur dix, décimer. Syn. Decimam partem accipio. Phras. Decimare legiones, décimer les légions. Decimum quemque e legione supplicio afficere.

DĔCĬMUS, a, um, Dixième. Usus: Hora diei decima.

DĒCĬPĬO, is, cēpi, ceptum, ere, a. Tromper, abuser. Syn. Capio, circumvenio, fraudo, circumscribo, alicui impono, fallo, supplanto, fucum facio, in fraudem impello, in errorem induco, verba do, errorem objicio, errorem incutio, in fraudem deduco, aucupor, induco, eludo. Phras. 1. Non erat, quod me deciperes, vous ne deviez pas me tromper. Spem falleres; per dolum atque insidias ageres; meam imbecillitatem aucupareris; in fraudem impelleres; me ludificares, destitueres, adversariis traderes; omni fraude et perfidia falleres, improbissime fraudares. 2. Sentio me a te deceptum, je sens que vous m’avez attrapé. Sentio, me tuis retibus captum, circumscriptum, illusum, destitutum, inductum, circumventum; captionibus tuis deceptum; tuis laqueis irretitum; fallaciis abductum, in fraudem inductum; fraude irretitum, circumventum, captum. 3. Artes decipiendi omnes tenes, vous connaissez toutes les manières de tromper. Totus ex fraude et mendacio factus videris; ex fraude, fallaciis, mendaciis totus constare, consutus esse videris; ad omnem fraudem callidus, fallax, et omni artificio simulationis eruditus; ingenio ad fallendum parato; qui nihil nisi dolos, fallacias, machinas, præstigias animo disponas; nonnisi dolos nectas, intendas; non tam virtute, quam dolo contendas; insidiis nitaris. 4. Facile est, puerum decipere, il est facile d’abuser un enfant. Facile est, puerum in fraudem conjicere, deducere; puero errorem offundere; fucum facere, caliginem offundere puerorum mentibus; insidiis captare; dolis ludere; dolis ductare; fallaciis irretire; fallaciis eludere; in fraudem illicere; lactare verbis fallacibus; verba dare puero; falsa spe producere puerum; in errorem ducere; dolis incessere; circumducere puerum; facile est obrepere imprudenti; verba ex insidiis imprudenti dare; puerum dolo capere; in fraudem implicare. 5. Graviter decepit, il l’a gravement trompé. Fraudem concepit, suscepit maximam; fraudem fecit, admisit sane turpissimam; dolos consuit non paucos; dolum commolitus est, adhibuit nefarium; fallaciam intendit dictu audituque fœdam; fraude ac dolo aggressus est nefario; fraudem struxit, commentus est sane atrocem. 6. Deceptus sum vehementer, j’ai été fortement attrapé. Opinio me fefellit; falsa me opinio tenuit; ductus sum falsa spe, spes me frustrata est; in fraudem incurri, incidi; in fraudem delatus, deductus, inductus, conductus, conjectus sum; pro re vera falsam spem domum retuli; per imprudentiam, aliena perfidia deceptus sum; circumscriptus ac circumventus sum; error est mihi objectus; dolo captus sum; mendaciis oneratus sum; ludificatus et emunctus sum probe; fucus mihi factus est; in fraudem illectus; in errorem implicatus; in fraudem impulsus sum; in fraudem delapsus sum. Usus: Spem meam admodum decepit. Cf. Fallo, Fraus.

DĒCĪSĬO, ōnis, f. Arrangement, accommodement, transaction. Syn. Transactio. Usus: Decisionis arbiter Cæcilius.

DĒCLĀMĀTĬO, ōnis, f. Déclamation, exercice oratoire. Syn. Domestica et umbratilis exercitatio, qua tirones eloquentiæ a magistro exercentur. Epith. Quotidiana, senilis, vulgaris, pervulgata. Usus: Vulgaris, pervulgata declamatio.

DĒCLĀMĀTOR, ōris, m. Déclamateur. Usus: Quis eum declamator ad clepsydram latrare docuit? Videor mihi cum aliquo declamatore disputare. Declamator de ludo.

DĒCLĀMĀTŌRĬUS, a, um, Déclamatoire. Usus: Pueri declamatorio illo genere delectantur.

DĒCLĀMĬTO, as, avi, atum, are, n. et a. Déclamer, s’exercer à la parole. Usus: Græci annos plures sedentes declamitant.

DĒCLĀMO, as, avi, atum, are, n. et a. Déclamer; crier, criailler contre qqn. Syn. In declamationibus exerceor, exercitatione quasi ludicra prædisco et meditor. Adv. Impune in quemvis, vehementissime. Usus: Insanus ille contra me vehementer declamavit; causam declamare.

DĒCLĀRĀTĬO, ōnis, f. Déclaration, manifestation. Epith. Jucundissima. Usus: Liber iste quantam habet declarationem amoris erga me tui!

DĒCLĀRO, as, avi, atum, are, a. Rendre clair; nommer, proclamer. Syn. Significo, planum facio, demonstro, ostendo, indico; pronuntio. Frequentius ad facta pertinet, quam ad dicta. Adv. Aperte, apertius litteris, facilius benevolentiam, obscure, parum, plane, maxime. Usus: Populus universus me consulem declaravit. Declaravit eo facto, quanti me faceret. Declarant ista acumen ingenii tui. Abundantia et satietas rerum copiam declarat. Mentem tuam illis litteris non satis declarasti. Cf. Aperio, Significo, Explico.

DĒCLĪNĀTĬO, ōnis, f. Action de se détourner; aversion, répugnance pour qqche. Syn. Flexio. Epith. Honesta periculi, naturalis, parva. Usus: Nullum animal est, cui non sua appetitio naturalis est et declinatio. Declinatio brevis a proposito.

DĒCLĪNO, as, avi, atum, are, a. et n. Détourner, s’écarter, écarter fuir, éviter. Syn. Deflecto, decedo, vito, de via deducor. )( Appeto, adscisco. Adv. Aliquantulum a proposito, diligentius a vitiis, naturaliter, paululum, recte, impetum declino. Phras. Declinare ictum, parer un coup. Parva declinatione corporis ictum effugere; exire, excedere tela, intentos gladios. Usus: 1. Declinat a proposito, deflectitque sententiam. De via declinavi paulum. 2. Fugio, devito, fuir, éviter. Laqueos judicii, vitia, periculum declinare. Declinare de statu suo. Cf. Vito, Decedo.

DĒCLĪVIS, e, gen. com. Qui est en pente, penché, incliné. Syn. Inclinatus, incurvus, Usus: Collis a summo æqualiter declivis; præceps et declivis locus.

DĒCLĪVĬTAS, ātis, f. Position inclinée, pente. Syn. Inclinatio. Usus: Exiguum loci ad declivitatem fastigium magnum habet momentum.

DĒCOCTOR, ōris, m. Dissipateur, banqueroutier. Syn. Qui suam rem confecit, dilapidavit, inficiator, fraudator. Usus: Exercitus e senibus, mendicis, decoctoribus collectus.

DĒCŎLOR, ōris, omn. gen. Décoloré, terne. Syn. Sine colore, quod colorem amisit. Usus: Sanguis decolor. Cf. Deformis.

DĒCŎLŌRĀTĬO, ōnis, f. Altération de la couleur, décoloration. Syn. Livor, pallor.

DĒCŎLŎRO, as, avi, atum, are, a. Décolorer, ternir. Usus: Mortuum deformatum, rumore perditum, corpore decolorato constat fuisse.

DĒCŎQUO, is, coxi, coctum, ere, n. Manger son bien, faire banqueroute. Syn. Male rem gero, conturbo. Usus: Fortunæ vitio, non suo decoxit. Agrum suum intra annum decoxit. Alea, potatione, scortatione decoxit. Cf. Nepos, Consumo, Abligurio, Prodigo.

DĔCOR, ōris, m. Tout ce qui sied bien, parure, ornement. Syn. Species, formæ gratia, quod decet. Usus: Metaphrastus virtutem decore suo spoliavit.

DĔCŌRĒ, Convenablement, décemment. Syn. Decenter. Usus: Loqui ad rerum dignitatem apte et decore.

DĔCŎRŌ, as, avi, atum, are, a. Décorer, orner, honorer. Syn. Celebro, orno, honesto. )( Dedecoro. Usus: Hos majores nostri omni laude, triumpho, honoribus decorarunt, auxerunt, honestarunt. Cf. Orno, Honesto, Colo.

DĔCŌRUM, i, n. Bienséance, convenance, décorum. Syn. Decus. Usus: Ut in vita, sic in oratione nihil est difficilius, quam quod deceat. Scio, quid gravitas vestra, quid hæc advocatio, quid ille conventus, quid dignitas populi Romani, quid periculi magnitudo, ætas mea, honos, decorum denique postulet. Cf. Indecorum, Decet.

DĔCŌRUS, a, um, Convenable; beau, orné. Syn. Decens, conveniens, consonus. Usus: Mihi eo ire decorum visum non est. Aurum et ad usum aptum est, et ad ornatum decorum. Nihil magis decorum, quam æqualitas universæ vitæ. Quod non decorum est, nec Diis dignum.

DĒCRĔPĬTUS, a, um, Décrépit. Syn. Senectute confectus, invalidus, qui summa senectute est. Usus: Tristis ac decrepitus senex.

DĒCRESCO, is, crēvi, crētum, ere, n. Décroître, diminuer. Syn. Subsideo, decedo. Usus: Conchylia omnia cum luna crescunt et decrescunt, seu exhauriuntur.

DĒCRĒTUM, i, n. Décision, jugement, décret. Syn. Consultum, scitum, interdictum. Epith. Egregium, justum, interpositum, severum, liberalissimum, obsignatum, præclarum, stabile, fixum, ratum, vetus. Decreta amplissima atque ornatissima, divina atque immortalia, falsa, firma, gravissima, honestiora, honorificentissima, magnificentissima, multa, nova, ornatissima, superiora. Usus: Decretum facere, interponere. Decreti tabulas figere. Quis consulum illorum decretum comprobabit; honestissimum a senatu decretum abstuli, obtinui. Cf. Consilium, Sententia.

DĔCŬMA, æ, f. Dîme, 10ᵉ partie de ses biens que l’on paie au fisc. Syn. Decima pars, quam arator decumano dat. Epith. Certæ, magnæ, reliquæ. Usus: Decumas conducere, exigere acriter. Dare decumas, et accipere. Decumis rempublicam defraudare.

DĔCŬMĀNUS, i, m. Fermier des dîmes, publicain. Syn. Publicanus, qui decumas exigit. Epith. Ministri ac satellites cupiditatum suarum, principes et quasi senatores publicanorum. Usus: Omnia consumis cum decumano.

DĒCUMBO, is, cŭbŭi, cŭbĭtum, ere, n. Se mettre au lit, se coucher. Syn. Cubo, jaceo. )( Sto. Usus: Honeste, turpiter decumbere. Cf. Cubo.

DĔCŬPLUS, a, um, Décuple. Syn. Decies tantum.

DĔCŬRĬA, æ, f. Décurie, corps judiciaire. Syn. Classis, ordo judicum Romæ, a decies centenis judicibus appellatus, qui in singulis curiis sedebant. Usus: Non suæ decuriæ munere, neque ex lege sedit. Lex promulgata est de tertia decuria judicum.

DĔCŬRĬĀTĬO, ōnis, f. Division par décuries. Syn. In curias distinctio et descriptio. Usus: Decuriatio tribulium, descriptio populi.

DĔCŬRĬO, as, avi, atum, are, a. Diviser par dizaines. Syn. In curiam adscribo. Usus: Cum vicatim decuriarentur servi et conscriberentur. Decuriatos habere exercitus peditum.

DĔCURĬO, ōnis, m. Décurion. Syn. Quasi senator in municipio, vel conventu. Usus: Factus est Neapoli decurio.

DĒCURRO, is, curri, cursum, ere, n. et a. Descendre en courant, arriver; parcourir, raconter. Syn. Conficio, transigo. Adv. Bellissime, cupide ad jura, breviter. Usus: Jam ad calcem decursum est, nec velim decurso spatio ad carceres revocari. Prope acta et decursa. Quæ a te breviter decursa sunt, audire cupio, je voudrais entendre les points que tu as parcourus brièvement.

DĒCURSĬO, ōnis, f. Marche militaire, incursion. Syn. Excursio. Usus: Decursionibus equitum ea loca vastavit.

DĒCURSŬS, ūs, m. Cours, espace. Syn. Spatium, functio. Usus: Honorum decursus. Cf. Curriculum.

DĔCURTĀTUS, a, um, part. v. decurto. Tronqué, mutilé. Decurtata oratio.

DĔCUS, ŏris, n. Ornement, parure; gloire, honneur. Syn. Honor, laus, dignitas, honestas, ornamentum. )( Dedecus. Usus: Decus et ornamentum senatus Cicero. Populi decus et lumen Pompeius. Verum decus in virtute positum est. Nati sumus ad laudem et decus. Cf. Decet.

DĒCUSSO, as, avi, atum, are, a. Croiser en forme d’X, en sautoir. Syn. In formam litteræ X diduco, divido, constituo, per medium seco.

DĔCŬTĬO, is, cussi, cussum, ere, a. Abattre. Syn. Dejicio. Usus: Summa papaverum capita decussit.

DĒDĔCET, cŭit, ere, Il ne convient pas, il est malséant. Syn. Indecorum est. )( Decet, decorum est. Phras. Nostris moribus nefas habetur, cela ne sied pas à notre époque, ne va pas avec nos habitudes. A decore alienum est; minime decorum est; abhorret a nostris moribus, moribus nostris non est consentaneum; haudquaquam decorum est; præter decorum est; nefas est. Usus: Oratorem irasci dedecet, simulare decet. Cf. Dedecus, Indecorum, Inhonestum.

DĒDĔCŎRO, as, avi, atum, are, a. Déshonorer, souiller. Syn. Turpifico. Usus: Urbis et magistri auctoritatem dedecorasti.

DĒDĔCUS, ŏris, n. Déshonneur, honte, infamie, opprobre. Syn. Turpitudo, nota turpitudinis, infamia, probrum, labes, macula, ignominia, labes turpitudinis, opprobrium, flagitium. Epith. Æternum, commune, detestabile, domesticum, maximum, sempiternum, summum, tantum. Phras. 1. Vide, ne dedecori sis majoribus, prenez garde de ternir la gloire de vos ancêtres. Ne vita tua insigni turpitudine notata atque depressa dedecore et infamia illis probro vertat; ne ignominia afficias; ne macula turpissima genus tuum notes; generi tuo ignominiam inuras; ne hanc labem tot scelerum in familia relinquas; ne sempiternam turpitudinis notam inuras; dedecus tuis imprimas; majorum famam probris flagitiisque tuis violes; nomen familiæ tuæ iis maculis obscures, quæ nulla temporum longinquitate abstergi possint. 2. Æternum dedecus incurristi, vous avez mérité un opprobre éternel. Æternam ignominiæ labem subiisti; sempiternam tibi ignominiam imposuisti; æterna tibi est inusta infamiæ nota; aspersisti atque inquinasti te maculis infamiæ sempiternis; spem tibi omnem futuræ dignitatis ademisti; nullam tibi in posterum dignitatis partem reliquisti; infamia eris seculi tui; turpitudinis hanc labem, qua te infecisti, dedecus consequetur sempiternum; contractam turpitudinis notam nulla temporum diuturnitas delebit; hærebit ea labes nomini tuo; insidebit macula ac inveterascet, nec ulla temporis diuturnitate abolebitur. 3. Dedecori sibi ducit, il regarde comme une honte pour lui. Probro, dedecori, vitio sibi vertit, dat; pudori esse sibi reputat, turpe putat; haud a vitio abesse censet; maculam inferri, labem aspergi, notam inuri ea re sibi autumat; crimini, vitio sibi dandum, vertendum dedecori; fraudi fore existimat; dedecus, turpitudinem in ea re constitutam censet; ne qua inde in se redundet infamia, ne quod dedecus emergat, veretur. Usus: Vide ne quid dedecoris admittas, concipias, suscipias; ne in dedecus incurras, in dedecore voluteris. Cf. Contumelia, Infamia, Labes, Macula, Nota.

DĒDĬCĀTĬO, ōnis, f. Consécration, dédicace. Syn. Consecratio. Epith. Religiosa, superstitiosa. Usus: Postem teneri in dedicationibus templorum oportet Memoria consecrati solemni religione templi, dédicace.

DĒDĬCO, as, avi, atum, are, a. Consacrer; dédier. Syn. Sacro, consecro, religiosum facio, religionem in aliquem locum infero, aliquem locum religione devincio. Phras. 1. Templum dedicavit, il consacra un temple. Sempiterna religione obligavit; religione devinxit; religioso ritu consecravit; DEO sacravit; divino cultui addixit; dedicationem celebravit. 2. Multis de causis hunc librum tibi dedicare volui, pour bien des raisons, j’ai voulu vous dédier ce livre. Librum hunc nuncupare, inscribere, offerre volui; multæ me impellunt causæ, multæ sunt causæ, quæ me moveant, ut has meas vigilias sub tui nominis clypeo, auctoritate, fulgore, splendore edam, emittam; ut has lucubrationes meas prodire, exire; in lucem prodere, in publicum edere, sub nomine tuo apparere velim. Cf. Consecro. Usus: Smyrnæ delubrum Homero dedicatum est. Ædes Castori et Polluci dedicata, dicata, consecrata. Cf. Consecro, Dico.

DĒDIGNOR, aris, atus sum, ari, d. Dédaigner. Syn. Indignum habeo, contemno. Usus: Amicum dedignari. Cf. Contemno.

DĒDISCO, is, dēdĭdĭci, ere, a. Désapprendre, oublier. Syn. Quæ didici, obliviscor. Usus: Juventus nostra dediscit pene docendo.

DĒDĬTĬO, ōnis, f. Reddition, capitulation. Syn. Subjectio, cum quis se in hostium potestatem tradit. Phras. 1. Ad deditionem obsessos invitare, inviter les assiégés à capituler. Spe honestarum pactionum, honestorum pactorum ad deditionem impellere, inducere; deditionem spe pactorum maturare. 2. Ad deditionem cogere, forcer qqn à se rendre. In deditionem redigere; ad deditionem subigere; ad deditionem trahere. 2. Deditionem facere, capituler. Deditionem subire; in deditionem venire, concedere; in jus deditionemque victoris dare obsessam urbem; potestatis alienæ facere; in hostium ditionem urbem, agros, divina humanaque omnia dare; urbem, aquam, agros, terminos, divina humanaque omnia in hostium ditionem dedere; libertatem suam fidei ditionique victoris permittere; se victori hosti permittere; in potestatem victoris fidemque permittere; ad conditiones descendere. Cf. Conditio. 4. Per deditionem urbem capere, prendre une ville par capitulation. In deditionem accipere, recipere, urbem in deditionem accipere. 5. Deditionem omittere, refuser de se rendre. Deditionem abrumpere, deserere; a paciscendi consilio abire, recedere. Usus: Ad deditionem invitare. Deditionem facere. Deditionem spectant, ils se proposent de capituler. Cf. Conditio, Dedo.

DĒDĬTĬTĬUS, a, um, Qui a capitulé, qui s’est soumis à discrétion. Usus: Id decretum ad dedititios pertinet.

DĒDĬTUS, a, um, Abandonné, livré; dévoué, appliqué. Adv. Mirifice. Phras. Homo litteris deditus, homme livré à l’étude des belles-lettres. Litterarum studio flagrans, unicus litterum sectator. Usus: Puer his studiis maxime deditus. Auctoritati senatus, gratiæ alicujus et voluntati deditus. Adstrictum me tibi semper, magnopere deditum, addictum penitus habebis. Cf. Obnoxius.

DĒDO, is, dēdĭdi, dēdĭtum, ere, a. Donner, livrer; se rendre. Syn. Addico, do, trado, mancipo, quasi consecro. Phras. Dedere se victori, se rendre au vainqueur. Armis positis ad victoris fidem confugere; ditioni victoris se permittere; se suaque omnia victoris arbitrio potestatique permittere; in victoris ditionem voluntaria deditione concedere; rempublicam sine dimicatione in manum victoris tradere. Cf. Deditio. Usus: Patriæ nos totos dedere, in ea nostra omnia ponere, et quasi consecrare debemus. Alicui arti se totum dedere. Toto animo libidini, desidiæ, ægritudini, luctui dedere. Mancinum hostibus dedidere Romani. Cf. Trado, Deditio.

DĒDŎCĔO, es, cŭi, ctum, ere, a. Faire oublier ce qu’on avait appris. Syn. Ab eo, quod quis doctus est, abduco, secus doceo. Usus: Dedocendus ille potius fuerat, quam docendus.

DĒDŪCO, is, xi, ctum, ere, a. Tirer de, faire sortir; conduire; fonder une colonie. Syn. Abduco, revoco, removeo, detraho, deductionem facio. Adv. Necessaria, gradatim, de publico, auspicato, omnino, sensim. Usus: 1. In campum aliquem, domum, ad judicium, ex provincia, de via deducere. Præsidia deducere oppidis. 2. Adduco rem in locum aliquem et statum, conduire, amener une chose à ce point que.... Eum in locum res deducta est; huc rem deduxit, ut, etc. 3. Transfertur ad animi motus, détourner; gagner, séduire. Ab voluntate, mente, consilio bono, sententia, cœpto aliquem deducere, dimovere. Nunquam me divitiæ de fide, ab animi lenitate deducent. Oratione ab tristitia, de pravitate animi illum deduxit. 4. Detraho, retrancher, soustraire. Centum nummos ei deduxi. Addendo deducendoque vide, quæ summa fiat reliqua.

DĒDUCTĬO, ōnis, f. Action de tirer de, de détourner. Syn. Derivatio. Epith. Admirabilis, crudelis, misera militum. Usus: 1. Mirabilis illa aquæ Albanæ deductio, cette admirable dérivation du lac Albain. Rivorum e fonte deductio. 2. Detractio, déduction, retranchement, diminution. Certis nominibus deductiones fieri solent.

DĒDUCTOR, ōris, m. Celui qui accompagne, qui escorte un candidat. Qui honoris causa aliquem deducit. Usus: Deductorum officium majus est, quam salutatorum.

DĔERRO, as, avi, atum, are, n. S’écarter du droit chemin, se fourvoyer, s’égarer. Syn. Erro, aberro. Usus: Ne deerret orator ab eo, quod cœpit exponere. In itinere deerravimus. Cf. Erro, Aberro.

DĒFÆCO, as, avi, atum, are, a. Clarifier; purifier. Syn. A fæcibus purgo. Usus: 1. Vinum defæcatum. 2. Transl. Animus defæcatus, omni anxietatum et dolorum sorde vacuus.

DĒFĂTĪGĀTĬO, ōnis, f. Fatigue, lassitude. Syn. Lassitudo. Usus: Ne qua possit defatigatio animum tuum retardare. Corpora defatigatione et exercitatione ingravescunt, animi levantur.

DĒFĂTĪGO, as, avi, atum, are, a. Fatiguer, épuiser. Syn. Defatigationem, laborem, lassitudinem, languorem affero. Usus: Aliquem negotio aliquo defatigare. Noli conservanda republica defatigari. Non conquiescam nec defatigabor, donec, etc. Cf. Fatigo.

DĒFECTĬO, ōnis, f. Défection, désertion d’un parti. Syn. Defectus. Phras. 1. Defectionem suadere, conseiller la révolte. Ad defectionem sermonibus seditiosis trahere, invitare, sollicitare. 2. Defectionem parare, préparer les défections. Defectionem moliri, attentare; ad defectionem spectare; defectionis tempus circumspectare. 3. Defectionem facere, déserter, passer à l’ennemi. Aperte ad hostem desciscere; desciscere ad fortunam hostis; defectionem facere; defectionem inire; ad hostes deficere. Usus: 1. Solis ac lunæ defectiones, éclipses. Defectio virium adolescentiæ vitiis tribuenda est potius, quam senectuti. Defectio animi, abattement, découragement; défaillance, faiblesse. Intemperantia est a recta mente defectio, a virtute defectio. 2. Animi, studiique abalienatio, éloignement, aversion. Nescio, a quibus defectionis initium sit exortum. Cf. Deficio, Descisco, Seditio, Rebellis.

DĒFĒCTŬS, ūs, m. Révolte, sédition; déclin, éclipse. Syn. Defectio. Usus: Luna a defectu suo in initia recurrit. (Defectus pro animi vitio, vel labe, défaut, vulgare est).

DĒFENDO, is, di, sum, ere, a. Défendre, protéger; écarter un mal. Tego, protego, propugno, adsum, studeo, foveo; pro aliquo dico, verba facio, causam alicujus suscipio, vel ago, tueor, injuriam prohibeo; calamitate vel periculo prohibeo, complector, sustineo. )( Oppugno. Adv. Accurate, acerrime, animose, audacter, benigne, constantissime, copiosissime, diligentissime, diu multumque, facillime, feliciter, fortiter, gravissime et verissime, honestissime, uberius, libere, magnopere, negligenter, ornatissime, diligenter, præclare, precario, prudentissime, publice, pugnatissime, religiose, sane, animose, segnius, simpliciter, timide, vehementius, vere, versutius, vix satis honeste, usque ad extremum causæ, vulgo in judiciis, studiose. Phras. 1. Semper te defendam, je vous protégerai toujours. Pro tuis fortunis loquar; propugnationem et defensionem tuæ dignitatis suscipiam; in meis castris prædiisque versaberis; inimicorum impetus propulsabo; meo patrocinio te sustentabo; tuam causam quam accuratissime tutabor; tela a cervicibus tuis depellam; tui patrocinium suscipiam; defensor periculi tui, et propugnator; ultor hostium tuorum, restitutor salutis tuæ ero; sub umbra mea tuto delitesces; sub tutela mea acquiesces; innocentiam tuam protegam, fulciam; vim arcebo; propulsabo injuriam; ab injuria prohibebo; semper a te stabo; tuas partes sequar, tuebor; adero causæ tuæ; ab injuria vindicabo; vel capitis periculo tuebor; pro salute tua vel in capitis discrimen me offeram, vel corporis oppositu intenta jugulo tela prohibebo. 2. Urbem strenue defendit, il défendit vigoureusement la place. Oppugnationem urbis fortiter sustinuit; urbem oppositu corporum sustentavit, vim hostium feliciter prohibuit; urbem ab injuria hostium prohibuit, vindicavit; bellum illatum mœnibus fortiter sustinuit, propulsavit; nullum locum nocendi oppido dedit; pro nudata mœnibus patria corpora opposuit fortissimorum civium, urbemque e periculo eripuit; nihil ab illo prætermissum, quo vim hostium arceret; justitium indictum, custodiæ in portis, vigiliæ, vicatim exactæ, arma, tela in muros congesta, juvenes sacramento adacti; vires omnes ad salutem patriæ collatæ; patriæ acerrimus propugnator ac defensor fuit; urbem ab exitio, interitu servavit, liberavit; urbem fortiter tutatus est; pro patriæ salute corpus suum hostibus strenue opposuit, objecit; tela, faces a civitatis jugulo depulit, avertit; pro salute patriæ defendenda nervos omnes contendit; propugnator ac custos urbis exstitit, terror hostium, spes, subsidiumque patriæ. 3. Defendam me pro virili parte, pour ma part, je me défendrai de toutes mes forces. Jus meum armis exequar; partes has suscipiam strenue; causam meam acturus sum fortiter; nullum nocendi mihi locum adversario dabo; impetum adversarii sustinebo fortiter, vimque armis repellam; injuriam vel capitis periculo propulsabo; honoris, dignitatis, fortunarum mearum defensionem strenue suscipiam. Cf. Tueor, Foveo, Complector, Arceo, Prohibeo. Usus: Pericula civium, injuriam prohibere, defendere. Uva vestita pampinis solis ardores defendit. Nunquam quid defendit Carneades, quod non probarit. Defendere aliquem de ambitu. Cf. Tueor, Studeo, Faveo.

DĒFENSĬO, ōnis, f. Défense, action de défendre. Syn. Propugnatio, patrocinium, tutela. Usus: Defensionem tui libenter suscepi, in suscepta perseverabo. Cf. Defendo.

DĒFENSĬTO, as, avi, atum, are, a. Défendre souvent ou de toutes ses forces. Syn. Defendo. Adv. Studiose. Usus: Causas defensitare.

DĒFENSOR, ōris, m. Défenseur, protecteur; avocat, patron. Syn. Propugnator, patronus, tutor, advocatus, adstipulator, custos, qui aliquem in fidem suam suscepit, quem quis patronum adoptat, qui aliquem habet suæ fidei commendatum. )( Oppugnator, adversarius. Epith. Acerrimus, assiduus, constantissimus, diligentissimus, fidelis, idoneus, nimium ligitiosus, consuetus ad rixas, ineptus ac stultus inter viros, inter mulieres, peritus juris ac callidus, magnus. Defensores studiosissimi, multi, perpetui. Usus: Defensor custosque libertatis. Propugnator senatus, patronus publici consilii, defensor vestræ voluntatis. Defensorem sibi aliquem constituere, adoptare, repudiare. Cf. Patronus, Advocatus.

DĒFĔRO, fers, tŭli, lātum, ferre, a. Porter à la connaissance, rapporter. Syn. Nuntio, afferro, significo. Usus: 1. Ille ad senatum detulit. Res ad senatum delata est. Te valere, omnes ad nos deferunt. Acerbum mihi nuntium defert. 2. Tribuo, trado, credo, concedo, refero, présenter, offrir, décerner. Universum studium meum et benevolentiam ad te defero. Regnum illi detulit. Voluntatem ei meam ac studium per litteras detulit. Plura, quam velim, mihi detulit senatus. Omnia illi defert. 3. Adduco, porter, amener. Munus ad aliquem deferre. Bona fortuna me ad hunc magistrum detulit. 4. Accuso, dénoncer. Meum nomen ad judices detulit. De ambitu, de parricidio me detulit. Cf. Prodo.

DĒFERVESCO, is, ferbui, vescere, n. Se refroidir; se calmer, s’apaiser. Syn. Refrigeror. Usus: Transl. (Ad animum.) Dum adolescentiæ cupiditates, dum ira defervescat. Cf. Refrigero, Remitto.

DĒFESSUS, a, um, Las, harassé, fatigué. Syn. Fatigatus, lassus, languens, fractus labore, in lassitudinem datus. Usus: Languentem et defessum ad pristinam virtutem revocavi. Animi negotiis defessi; aures convitio defessæ; defessus labore et itinere, æstu disputationis. Cf. Fatigo.

DĒFĬCĬO, is, fēci, fectum, ere, a. et n. Manquer, faire défaut. Syn. Desum. )( Abundo. Adv. Plane ab aliquo. Phras. 1. Viresmeæ deficiunt, mes forces m’abandonnent. Vires mihi desunt; ætate oblanguere; mature nimium et celeriter deflorescunt anni; defessus, refrigeratus membrorum vigor decidit; defluit ætas, ac velut longo intervallo viriditatem amittit; flaccescit, claudicat valetudo; labitur, consenescit, ad extremam tabem corpus venit; defluunt lassitudine vires; effluunt lassitudine, decidunt, dilabuntur; vires me deserunt; vires senescunt; hebescit virtus; per ætatem vires et ingenium defluxere; vix spiritum duco, et inter manus sociorum collabor; exarescit vigor ille mentis; hebescit ingenii acies; corporis dignitas, ac oris gratia obsolescit. Cf. Destituo, Debilis. 2. Multum defecit a seipso, il a été fort infidèle à ses principes. Multum discessit a seipso, a fide, officio, mente, constantia; descivit a morum candore, a virtute; ab laudato vitæ cursu multum deflexit; in alios longe mores abivit; multum remisit de laudato virtutis studio; vix eumdem hominem dices, ita a se dissidet; parum jam constat sibi. Cf. Dissimilis, Muto. 3. Defecerunt a Romanis multi populi, beaucoup de peuples abandonnèrent les Romains. Descivere, detractarunt imperium; abrupere se ab Rom. imperio; magna defectio facta est; sollicitatis ad defectionem animis rebellionis crimen late vagatum est. Provinciæ ingenio feroces ac rebellatrices aperte descivere; jugum excussere; ditioni populi Rom. se subtraxere. Cf. Defectio, Infidelis. 4. Deficere a fide, perdre la foi, apostasier. Abrumpere se a recte credentium cœtu; Ecclesiæ Christi jugum excutere; ejurare avitam religionem; nuntium remittere sacris avitis; a data Christo fide desciscere; Christi sacra deserere; ad impiorum castra transfugere. Cf. Apostata. Usus: 1. Vires, vox, solatia me omnia deficiunt. Spes me, non voluntas deficit. Tempus me citius et dies, quam oratio deficiet (Deficit mihi aliquid, Vulg.). 2. Minuor, desum, patior, s’éclipser, s’éteindre; perdre courage. Sol, luna deficiunt. Animo non deficiam. Calor nativus me deficit. Animo et consilio non deficiam. 3. Descisco, alienus sum, quitter un parti, renoncer à une alliance. Multi ab imperio et nomine populi Romani defecere. Difficile est amicitiam manere, si a virtute defeceris. Quantum a te, a tua dignitate et constantia defecisti. Cf. Minuo, Defectio, Infidelis.

DĒFĪGO, is, fixi, fixum, ere, a. Ficher, planter, enfoncer. Syn. Colloco, pono, figo, intendo, immitto. Usus: 1. Sicam in consulis corpore defigere, enfoncer un poignard dans le corps du consul. Virtutes altissimis radicibus defixæ. 2. Transl. Omnes curas in salute reipublicæ defigere. Sententiam suam in aliorum mentibus defigere, faire pénétrer son sentiment dans l’esprit des autres. In omnium fortunas oculos imprudentes spe ac cupiditate defigere.

DĒFĪNĬO, is, ivi, vel ii, ītum, ire, a. Expliquer, définir. Syn. Definitione explico, quid aliquid sit, constituo, describo. Adv. Accomodatius ad intelligentiam popularem, bene, breviter, explanatius, generaliter, uberius, presse et anguste, pressius, probe, similiter, squalidius. Usus: 1. Aliquid breviter illustrare, verbisque definire presse et anguste. Philosophorum more rem definire. 2. Metior, terminis circumscribo, complector, termino, renfermer dans des bornes, circonscrire, décrire. Mala dolore, bona voluptate definiunt Epicurei. Potestatem illi definit in quinquennium. Quam vitæ rationem teneam, mihi, quæso, definias. Optimas sibi sedes, hortosque definiunt. Illi orbes cœlestes, qui aspectum nostrum definiunt. Cf. Termino, Finio.

DĒFĪNĪTĒ, D’une manière précise, formellement. Syn. Aperte, finite. Usus: Lex illa definite Pompeio potestatem fecerat, civitatem donandi.

DĒFĪNĪTĪO, ōnis, f. Définition. Syn. Descriptio. Epith. Aperta et apta, explicata, honesta, mala, subtilis, vera, utilis, definitiones conglobatæ, plures. Usus: Definitio est rerum opertarum patefactio, evolutio involutarum.

DĒFĬNĬTĪVUS, a, um, Définitif, décisif. Usus: Definitiva constitutio.

DĒFĪNĪTUS, a, um, Délimité, défini, clair, précis. Syn. Certus, decretus, constitutus. Adv. Fataliter, similiter, propemodum. Usus: Nondum certum et definitum est de itinere consilium. Definita animi moderatio.

DĔFIT, ĭĕri, imp. Il manque. Syn. Deest. Usus: Mihi nunc animus potius defit, quam facultas. Cf. Careo.

DĒFLĂGRĀTĬO, ōnis, f. Combustion, incendie. Syn. Exustio, flamma, incendium. Usus: Deflagratio olim futura est cœli atque terrarum. Domus mea ardore suo deflagrationem urbi minabatur. Cf. Incendium.

DĒFLĂGRO, as, avi, atum, are, n. Être brûlé entièrement. Syn. Conflagro, comburor, ardeo. Usus: Quot templa tua manu deflagrarunt? Tuis facibus incensa domus mea deflagravit. Cf. Comburo.

DĒFLECTO, is, flexi, flexum, ere, n. Se détourner. Syn. Declino, detorqueo, averto. Adv. Aliquantulum de spatio, tantulum. Usus: 1. De via deflectere, quitter la route. Transl. Contortus amnis et deflexus. 2. De virtute, de curriculo et consuetudine majorum defleximus, nous avons dégénéré de la vertu, des coutumes et des habitudes de nos ancêtres. De amicitiis sapientum, ad leves amicitias deflectis. De proposito actionum mearum cursu tua causa deflexi. A veritate, a religione deflectere. Ætas a laboribus ad otium deflexa. Cf. Inclino, Averto, Descisco.

DĒFLĔO, es, flēvi, flētum, ere, a. Pleurer, déplorer. Syn. Deploro, comploro. Adv. Diu multumque. Usus: Civilis belli initia deflevi. Cf. Lugeo.

DĒFLŌRESCO, is, flōruĭ, escere, n. Perdre sa fleur, se faner. Syn. Flaccesco, florem venustatemque amitto, deficio. Usus: Formæ venustas, gratia principis, ingenium, opes, vires, mature ac celeriter deflorescunt. Cf. Deficio.

DĒFLŌRO, as, avi, atum, are, a. Flétrir, faner, déshonorer. Syn. Rei decus diminuo, corrumpo. Usus: Victoriæ gloria deflorata est. Cf. Stuprum.

DĔFLŬO, is, fluxi, fluxum, ere, n. Passer, disparaître. Syn. Labor, delabor. Usus: 1. Ipsæ corollæ defluebant. 2. Cesso, cesser, s’écouler. Ubi salutatio amicorum defluxit, litteris me involvo. 3. Accedo, delabor, passer d’une chose à l’autre. Nempe a vetere facundia ad elegantiora defluximus. 4. Alienor, s’en aller, s’éloigner. E multis amicis plerique defluxere. 5. Transeo, descendre, tomber, sortir, être issu de. E sophistarum fontibus id dicendi genus ad forum defluxit. Cf. Delabor.

DĒFŎDĬO, is, fōdi, fossum, ere, a. Enfouir, enterrer. Usus: Thesaurum defossum commonstrare.

DĒFORMĀTĬO, ōnis, f. Action de défigurer, de flétrir. Usus: Deformatio corporis et coloris.

DĒFORMĀTUS, a, um, Souillé, flétri. Syn. Turpis, forma atque ornamentis omnibus spoliatus, turpificatus. Usus: Deformatus corpore, fractus animo. Ludi deformati, inquinati, perversi, conturbati. Vitiis deformatus. Parietes nudos et deformatos reliquit. Cf. Deformis.

DĒFORMIS, e, gen. com. Difforme, laid. Syn. Turpis. )( Formosus. Phras. Valde deformis es, vous êtes hideux. Inhonesta facie, turpi facie et invenusta es. Corporis pravitates in te sunt insignes. Forma tua vacat omni decore. Non parum offensionis habet illa tua deformitas corporis. Non pauca insunt in te quæ formam exstinguant, color exsanguis, latentes sub fronte oculi, vultus distortus, ater, maculosus. Hominis in te præter vocem vix quidquam agnoscitur. Non vulgari deformitate es insignitus. Usus: Me nunquam pœnitet, deformem esse natum. Motus, statusque deformis. Deforme est de seipso prædicare. Cf. Forma.

DĒFORMĬTAS, ātis, Difformité, laideur. Syn. Pravitas, turpitudo. )( Dignitas, Epith. Summa. Usus: Cave, ne mala consuetudo ad aliquam te pravitatem deformitatemque perducat. Nullum majus malum turpitudine, quæ si in deformitate corporis habeat aliquid offensionis, quanta illa depravatio et fœditas animi debet videri? Cf. Turpitudo.

1. DĒFORMO, as, avi, atum, are, a. Défigurer, rendre difforme; altérer, souiller. Syn. Fœdo, turpo, maculo, turpifico; formam exstinguo, ornamentis omnibus spolio. )( Orno, exorno. Usus: 1. Fortunam honestam vitiis, plebem licentia deformare. Deformare aliquem, et omnibus ornamentis spoliare. Pœni Italiam deformarunt, les Carthaginois ont dévasté l’Italie. Cf. Maculo.

2. DĒFORMO, as, avi, atum, are, a. Dessiner, esquisser, ébaucher. Syn. Depingo, primas lineas duco. Usus: Tabulam, imaginem deformare. Ille quem supra deformavi, celui que je viens de peindre, que j’ai représenté plus haut.

DĒFRAUDO, as, avi, atum, are, a. Enlever par tromperie; tromper. Syn. Decipio. Usus: Ne brevitas aures defraudet, ne longitudo obtundat. Cf. Fraudo, Decipio.

DĒFRĬCO, as, cŭi, cātum vel ctum, are, a. Frotter fortement. Usus: Cœpit in balneo defricari.

DĒFRINGO, is, frēgi, fractum, ere, a. Rompre, casser. Syn. Decerpo, frango. Usus: Ramum arboris defringere.

DĒFŪGĬO, is, fūgi, ere, a. Fuir, éviter. Syn. Refugio, recuso. Usus: Munus aliquod, disputationem defugere. Cf. Vito, Declino.

DĒFUNGOR, eris, functus sum, fungi, d. S’acquitter de, accomplir, terminer. Syn. Exantio, fungor. Usus: Bello, certamine, curis, periculis defunctus, qui a terminé la guerre; délivré des combats, des dangers, etc. Morbo, imperio defungi. Cf. Fungor.

DĒGĔNER, ĕris, gen. omn. Dégénéré, abâtardi. Syn. Qui majorum moribus non respondet; patrii moris expers, quod ex progenie parum prosperum est. Usus: Degener animus. Cf. Degenero.

DĒGĔNĔRO, as, avi, atum, are, n. Dégénérer. Syn. Deflecto, descisco, deficio, discedo a moribus, non respondeo generi. Phras. Filius a paternis moribus degeneravit, le fils a dégénéré des mœurs de son père. Filius virtutem paternam projecit, abjecit; non insistit paternis vestigiis; a paterna virtute abest longissime; a parentis moribus discedit longissime; a patriis institutis moribusque abit, desciscit, alienus est; nullum paternæ virtutis in eo est vestigium; veteres majorum laudes ingenii asperitate obterit; paternæ indolis nihil refert; ingenio est patris moribus admodum dissimili; agendi ratio a ratione parentis distat longius; præter vultus speciem, patris nihil habet, nihil refert; credas hominem alio parente natum, ita moribus dissimilis est; ita mores a parentis optimi moribus abludunt, abhorrent, abeunt, dissident, dissentiunt; nemo parentem in filio cognoscat, ita longe a paterna consuetudine recedit; patris moribus haud respondet filius; haud sane in mores parentis abit filius; mores parentis persequi, vitam exprimere, consectari vestigia odiosum filio, nec jam pronum ingenio vitiis depravato. Cf. Dissimilis, Abludo, Discrepo, Imitor. Usus: Utinam ejus filii non degenerassent a virtute paterna; ab illa perenni et contestata majorum probitate descivissent! Cf. Descisco, Deterius fieri.

DĒGO, is, i, ere, a. Passer, consumer (le temps). Syn. Ago, transigo, traduco, vivo. Usus: Vitam, ætatem in exilio, egestate degere. Vitam cum virtute, sine molestia, in tranquillitate degere. Cf. Vivo.

DĒGRĂVO, as, atum, are, a. Charger, appesantir. Syn. Premo, gravem et ponderosum reddo. Usus: Etiam peritos nandi lassitudo et vulnera degravant.

DĒGRĔDĬOR, eris, gressus sum, gredi, d. Sortir de, s’éloigner. Usus: Eques ad pedes degressus, cavalier qui a mis pied à terre.

DĒGUSTO, as, avi, atum, are, a. Goûter, essayer, effleurer. Syn. Delibo, gusto, attingo, agnosco, conjicio. Usus: Vellem, aliquid de his exercitationibus degustasses. Odorare hominem, degusta convivam tuum. Vis degustare vitam et fortunam meam? Cf. Gusto.

DĔHINC, De là, à partir de là. Syn. Deinde, postea. Usus: Primum divertit, dehinc cœnavit. Cf. Deinde.

DĔHISCO, is, ere, n. S’ouvrir, se fendre. Syn. Discedo. Phras. Dehiscit tellus, la terre s’entr’ouvre. Collabitur in immensam altitudinem; in ingentem hiatum decidit. Cf. Hiatus. Usus: Tellus, mare dehiscit.

DĔHORTOR, aris, atus sum, ari, d. Dissuader, détourner de. Syn. Dissuadeo, deterreo, avoco, revoco, abstraho, abduco, abstineo. Usus: Res ipsa me invitabit, aut dehortabitur. Cf. Deterreo, Avoco.

DĔIN, Ensuite. Syn. Deinde. Cf. Deinde.

DĔĬNCEPS, De suite, après; de nouveau. Syn. Deinde, postea, posthac, rursus. Usus: Cavendum, ne, quod semel diximus, deinceps dicamus. Primum est, se conservare, deinceps, etc.

DĔINDE, Ensuite. Syn. Dein, exinde, exin, dehinc, post, postmodo, postmodum, tum, subinde, posthac, deinceps, secundo loco, secundum ea, posterius, post hæc, inde, post id locorum. Usus: Naturam primum videte, deinde inventionem, denique constantiam.

DĔ INTĔGRO, Derechef, de nouveau. Syn. Denuo. Usus: In morbum de integro incidi. Eas leges de integro ferri placet Cf. Iterum.

DĒJECTĬO, ōnis, f. Expropriation. Syn. Depulsio. Usus: Qui illam vim dejectionemque fecerit.

DĒJECTŬS, ūs, m. Abatis. Usus: Viæ arborum dejectu impeditæ.

DĒJĔRO, as, avi, atum, are, n. Jurer, faire serment. Syn. Juro. Usus: Oneratus auro dejerat et clamat. Cf. Perjurus.

DĒJĬCĬO, is, jēci, jectum, ere, a. Jeter à bas, précipiter, renverser. Syn. Deturbo, demolior, depello, disturbo, exturbo, præcipito, dimoveo, dejectionem facio. Phras. 1. De gradu suo hominem dejecit, il fit déchoir cet homme de son rang. De cœlo detraxit hominem honoris insolentia elatum; magistratu hominem movit superbia inflatum; abactum magistratu hominem in ordinem redegit. 2. Statuas Deorum dejecit, il renversa les statues des dieux. Simulacra Deorum depulit, evertit; Deorum statuas deturbavit, afflixit, comminuit, dissipavit; in terram præcipitavit; ad terram dedit; ad terram afflixit. Deorum simulacra demolitus est; disjecta, disturbata subruit, evertit. Usus: 1. Aliquem consulatu, de gradu, de statu vitæ, de possessionibus dejicere, déposséder, exproprier qqn de ses biens. Magistratum a gubernaculis reipublicæ, jugum cervicibus dejicere. Spe amicisque dejectus. 2. Adimo, enlever, retrancher. Metum hunc Siciliæ dejeci. Vide, quantum Philosophia de doloris terrore dejecerit. 3. Averto, abaisser, détourner de. Nusquam a republica oculos dejeci.

DĒJUNGO, is, junctum, ere, a. Désunir, séparer. Usus: Quæ dejuncta fuere, sociantur.

DĒLĀBOR, eris, lapsus sum, labi, d. Tomber de. Syn. Defluo, devenio, deflecto. Usus: 1. Aqua e tectis delabitur. Homo e cœlo delapsus. 2. Transl. Delabi in vitium, in turpitudinem, in morbum, in magnas difficultates. Ad alia sermo delabitur. Quæ delapsa fluxerunt, severis legibus vincienda sunt. Rem familiarem delabi sinere flagitiosum est. Cf. Labor.

DĒLĀTĬO, ōnis, f. Dénonciation, rapport. Syn. Accusatio. Epith. Salutaris et diligens. Usus: Delatio nominis ad judicem. Delationem dare alicui, citer qqn en justice. Cf. Accusatio, Criminatio.

DĒLECTĀMENTUM, i, n. Plaisir, amusement. Syn. Oblectamentum. Epith. Inane, permulta delectamenta. Usus: Inania sunt hæc, et puerorum delectamenta. Cf. Delectatio.

DĒLECTĀTĬO, ōnis, f. Délectation, plaisir. Syn. Oblectatio, jucunditas, voluptas. Epith. Aliena ab aliqua re, diurna, diuturna, ingenua, digna, levissima, mira, puerilis, summa, delectationes multæ, plurimæ, veteres. Phras. Multa est in litteris delectatio, l’étude des lettres procure beaucoup de plaisir. Mira me voluptate afficiunt litteræ; una senectutis meæ requies et oblectamentum sunt litteræ; cum splendore fructum quoque jucunditatis pariunt litteræ. Mira suavitate animum deliniunt litteræ. Habent aliquod tanquam pabulum bonarum artium studia ac doctrinæ, suavissimam voluptatem. Delectationem aucuparis, in litteris invenias et vitæ oblectamenta, et voluptates maximas. Mori videri possim in studio doctrinæ, adeo quæ usquam sunt remissionum suavitates, litterato in otio abunde consequor. Habent, mihi crede, bonarum artiam doctrinæ magnam suavitatem et delectationem; titillant animum suavissime, delectationemque honestissimam afferunt. Cf Delecto. Usus: Delectatio est voluptas suavitate sensus animum deliniens. Quæ popularem admirationem habent, mihi delectationem nullam afferunt. Negotiis ab omni delectatione impedior. Cf. Jucundus, Jucunditas.

DĒLECTO, as, avī, atum, are, a. Délecter, plaire, amuser, divertir. Syn. Oblecto, delectationem habeo, delectationem affero. Adv. Admodum, incredibiliter, mire, mediocriter, minus, diu, mirifice; plane prorsus, plus, similiter, unice. Phras. Horti me delectant, les jardins me charment. Hortorum aspectus me delectat unice; dolores meos levat; molestiis animum avocat, abducit; in hortis acquiesco suavissime, his oculos animumque pasco, hi animum voluptate maxima perfundunt; hortorum specie exsaturari oculi animusque nunquam possunt; habent hortorum amœnitates oblectationem suavissimam; voluptate afficiunt; oculis blandiuntur; oblectat me verna hortorum species, plurimumque voluptatis affert; est mihi in deliciis hortorum verna species; jucundus mihi est hortorum aspectus, animumque mirifice reficit; recreat me suavissime hortorum aspectus, ac voluptatem parit sincerissimam; animus mihi in hortis est, ii solum placent, arrident, in iis acquiesco unice. Cf. Delectatio, Delector, Placeo, Gratus. Usus: Pulchritudo movet oculos, et delectat. Cf. Delectatio, Delector.

DĒLECTOR, aris, atus sum, ari, d. Charmer, plaire, amuser. Syn. Oblector, ducor, capior, teneor, delectationem capio, suavissimum jucunditatis fructum ex re capio, voluptate afficior, morior in studio faciendi aliquid, pascor, perfruor, gaudeo, lætor. Phras. Libris delector magnopere, les livres, c’est-à-dire, l’étude me plaît beaucoup. In libris, quasi in aliquo opportuno diversorio requiesco; libri mihi voluptati sunt; legendi studio teneor incredibili; e lectione librorum humanissima voluptate animus completur, ac veluti saginatur; genus hoc est voluptatis suavissimum, multa quotidie legere; voluptatem capio e lectione suavissimam; si quid usquam est sinceræ voluptatis, id abunde in libris reperio; expleri animus non potest lectione librorum; jucundissimo voluptatis sensu perfundor in antiquorum monumentorum lectione; legendi studio incredibili ducor ac teneor; his ego rebus pascor, his delector, his perfruor, quæ ex doctorum hominum monumentis ad nostram ætatem perveniunt. Cf. Lætor, Delecto, Delectatio, Frequento, Rus, Ludus. Usus: Delectatur multitudo, et oratione ducitur, Musis delectamur et sapientiæ fama. Cf. Jucunditas.

DĒLECTŬS, ūs, m. Choix, triage, discernement. Syn. Discrimen, ratio, electio. Epith. Elegans, percautus, diligens, provincialis. Usus: 1. Verborum delectus origo est eloquentiæ. Populus non delectu aliquo et sapientia judicat, sed impetu et temeritate. Beneficiorum delectus est habendus. 2. Delectus militaris, levée de troupes, recrutement. Delectum mandare, decernere, edicere. Militum superbissimum delectum instituere, conficere, habere. Delectum impedire, intermittere.

DĒLĒGĀTĬO, ōnis, f. Délégation, substitution. Syn. Mandatum, provincia.

DĒLĒGO, as, avi, atum, are, a. Envoyer, déléguer, confier. Syn. Mando, mitto. Usus: Hanc curam, provinciam, laborem alteri delegavi. Quæ ad me delegasti, admodum placuere.

DĒLĔO, es, ēvi, ētum, ere, a. Effacer détruire, anéantir. Syn. Tollo, exstinguo, adimo, obruo, abstergo, induco (nomina, pacta, verba). Adv. Funditus, omnino. Usus: 1. Delere epistolam lacrimis. 2. Transl. Delevit mihi omnem molestiam epistola sua. Oblivione beneficia, injurias delere. Is est, qui nummulis acceptis fas omne et æquum, leges, religionem, patriam deleat et exstinguat. Hujus insaniam e judiciis, hanc maculam nunquam ex hominum animis delebis. Bella præsentia, et futura consilio delevit. Urbem, exercitum, ædificium delere. Cf. Tollo, Adimo.

DĒLĒTRIX, īcis, f. Destructrice. Usus: Illa deletrix hujus imperii sica.

DĒLĪBĔRĀBUNDUS, a, um, Qui délibère. Usus: Consules deliberabundi capita conferunt, diu colloquuntur.

DĒLĪBĔRĀTĬO, ōnis, f. Délibération, consultation. Syn. Consultatio, consilium. Epith. Difficilis, difficilior, difficillima, magna, turpis, plurimæ. Usus: Etsi tibi assentior, habet res deliberationem, bien que je sois de votre avis, cependant la chose demande qu’on y pense. Non oportebat eam deliberationem introducere, suscipere. Deliberationes de republica habere. Cf. Consilium.

DĒLĪBĔRĀTĪVUS, a, um, Délibératif. Usus: Causæ genus deliberativum, cause du genre délibératif.

DĒLĪBĔRĀTOR, ōris, m. Celui qui délibère. Syn. Qui de re deliberat.

DĒLĪBĔRĀTUS, a, um, Décidé, résolu. Usus: Mihi certum est et deliberatum. Nihil mihi deliberatius, quam, etc.

DĒLĪBĔRO, as, avi, atum, are, a. et n. Peser, examiner, réfléchir mûrement. Syn. Consulto, consulo, consilior, deliberationem habeo, consilium exquiro, consilium capio, considero, video, inquiro. Phras. Deliberandum est diu de vitæ genere deligendo, il faut longtemps réfléchir avant de choisir un état de vie. Diu deliberandum et concoquendum est, cui te vitæ generi addicas; consilii res est, et sane ardui, deligere vitæ genus optimum; jure in consultationem ac deliberationem venit vitæ genus, ad quod aspiras; diu multumque consilia agitanda; conferendum sedulo cum viris sapientibus de vitæ genere deligendo; comparanda multumque vitæ instituta, quorum ex numero aliquod amplectaris. Merito in deliberationem cadit vitæ in posterum exigendæ modus; multos dies ea consultatio teneat, necesse est, quæ de toto vitæ genere sententiam ferat; in deligendo vitæ instituto assumendi in societatem consilii viri sapientissimi; adhibendum virorum sapientum consilium; consilia conferenda sunt cum viris virtutis ac sapientiæ laude clarissimis; in deligendo tam arduo vitæ universæ instituto nihil sine consilio sapientum statuendum est; deliberationem non facilem habet vitæ genus eligendum; eundum in consilium; capita conferenda in tam arduo vitæ recte ordinandæ negotio; deliberatio capienda, habenda diligens; ineundum consilium; ineunda via, ratio vitæ in posterum instituendæ. Cf. Consulo, Consilium, Consulto, Consultatio, Cogito, Considero. Usus: Etiam cum hostibus deliberat. Tecum de capite et fortunis meis deliberabo et statuam.

DĒLĪBO, as, avi, atum, are, a. Effleurer, goûter. Syn. Quasi libando minuo, decerpo, degusto, labris primoribus gusto, attingo. Usus: Vix delibaverat honorem novum. Nihil de laude tua ac gloria delibabo, je ne porterai aucune atteinte à votre gloire.

DĒLĬBŪTUS, a, um, Oint, frotté. Syn. Unctus, oblitus. Usus: Multis medicamentis delibutus. Compositus et delibutus capillus.

DĒLĬCĀTĒ, Mollement, d’une manière efféminée. Syn. Molliter. Usus: Molliter et delicate vivere, accubare.

DĒLĬCĀTUS, a, um, Mou, délicat, efféminé. Syn. Mollis. Usus: Libidinosa ac delicata juventus. Delicatæ, obscœnæ voluptates. Delicatum sermonem inferre convivio. Convivium delicatum. Muliebri, lepido, delicato comitatu stipatus.

DĒLĬCĬÆ, ārum, f. pl. Délices, douceur; amour; libertinage. Syn. Delectamentum, suavitas, voluptas, amores, mel, lenocinia, illecebræ, irritamenta, lautitiæ. Epith. Magnæ, multæ, pueriles. Usus: Sinamus illi pueriles voluptates et delicias. Epularum exquisitæ deliciæ. Publicanos habeo in deliciis. Terentia mel meum et deliciæ. Delicias me facit, ludibrio me habet, il s’amuse de moi, à mes dépens. Cf. Delectatio, Voluptas, Carus.

DĒLĬCĬŎLÆ, ārum, f. pl. Délices.

DĒLICTUM, i, n. Délit, faute. Syn. Peccatum, error. Usus: Quo delictum majus, eo gravior pœna. Homines sapientes delicto suo, non aliorum injuria commoventur. Cf. Error, Peccatum, Crimen, Scelus.

1. DĒLĬGO, as, avi, atum, are, a. Attacher, lier. Syn. Ligo. Usus: Deligare ad palum. Cf. Ligo.

2. DĒLĬGO, is, lēgi, lectum, ere, a. Élire, choisir. Syn. Lego, eligo, delectum habeo, delectum adhibeo. )( Rejicio. Usus: Bona deligere, rejicere contraria. Magistratus deligere. Castris locum; aliquem ad consilium deligere. Cf. Eligo.

DĒLĪNĪMENTUM, i, n. Attrait, charme, séduction. Syn. Delinitio. Usus: Delinimentis aliquem capere.

DĒLĪNĬO, is, īvi, ītum, ire, a. Adoucir, charmer, séduire, captiver. Syn. Lenio, placo, mitigo, demulceo, allicio. )( Irrito. Usus: Blando sermone milites, blanditiis, spe prædæ delinivit. Voluptatum illecebris delinitur. Cf. Demulceo, Placo.

DĒLĪNĪTĬO, ōnis, f. Action de gagner, de séduire. Syn. Mitigatio. Usus: Delinitio multitudinis.

DĒLĪNĪTOR, ōris, m. Celui qui charme. Usus: Judicis delinitor est orator.

DĒLINQUO, is, līqui, lictum, ere, n. et a. Manquer à son devoir, commettre une faute. Syn. Pecco, errorem committo. Usus: Delinquere in vita, in re aliqua. Cf. Pecco, Erro.

DĒLĬQUESCO, is, ere, n. Se fondre, se liquéfier. Syn. Dissolvor, liquefio, diffluo. Usus: Ne alacritate usus futili, gestiensque deliquescat.

DĒLĬQUĬUM, i, n. Défaillance. Syn. Defectus, diminutio. Phras. (Deliquium passus est, Vulg.), il eut une défaillance. Animus eum defecit, destituit, reliquit; animo concidit; animo defecit; ita captus animi sensu est, ut vita discessisse videretur; exanimi similis corruit; inter suorum manus pro mortuo collapsus est; subita animi defectione in genua subsidit; exsanguis et mortuo similis concidit; linqui animo, submitti genu cœpit; deficiens repente vix spiritum ducebat; oculis caligine confusis collapsus est, ne mentis quidem compos; caligine oculis offusa veluti moribundus extendebatur; animo male esse occœpit; repentina vis mali sensum animi expulit. Usus: Vereor, ne id mihi libertatis deliquio sit. Cf. Concido, Animus.

DĒLĪRĀMENTUM, i, n. Folie, extravagance. Syn. Deliratio. Usus: Deliramenta loquitur. Cf. Deliro.

DĒLĪRĀTĬO, ōnis, f. Délire, folie. Syn. Stultitia, error, insania. Epith. Incredibilis, senilis. Usus: O delirationem incredibilem!

DĒLĪRO, as, avi, atum, are, n. Délirer, extravaguer, radoter. Syn. Desipio. )( Sapio. Phras. Delirat, il est fou. Mens officium suum non facit: mens et ratio hominem relinquit; a mente discedit; desertus, destitutus a mente est; mente captus est; mentem amisit; mente motus est; mentis lumine obcæcatus est; mentis compos non est; mentis impos, inops, expers est; inops a mente est; a ratione aversus; ratione caret, deliramenta loquitur; mentis vertigine agitur; mentis errore affectus est; nihil pro sano agit; vigilans somniat. Cf. Insania, Insanus, Furo, Mens. Usus: Falli, errore labi, decipi tam dedecet, quam delirare. Delirare in re aliqua. Cf. Stultus, Stultitia.

DĒLĪRUS, a, um, Qui délire, extravagant. Syn. Stultus, insanus, mente captus, demens, emotæ mentis homo. Phras. Delirum vis morbi reddidit, la violence de la maladie lui donna le délire. De potestate mentis impotem fecit; delirationem attulit homini; de mentis statu deduxit hominem; erroris et dementiæ complevit. Cf. Stultus. Usus: Quæ anus tam delira, ut ista timeat? Cf. Demens.

DĒLĬTESCO, is, tŭi, escere, n. Se cacher. Syn. Lateo, abscondor. Usus: In alicujus auctoritate delitescere. Delitescit, dein repente prosilit. Cf. Lateo, Abdo, Abscondo.

DĒLŪBRUM, i, n. Temple. Syn. Templum, fanum. Epith. Communia, consecrata, patria, religiosissima. Usus: Delubra sanctissimis religionibus consecrata. Cf. Templum.

DĒLŪDO, is, lūsi, lūsum, ere, a. Abuser, tromper, se jouer de. Syn. Ludo, eludo, illudo, derideo. Usus: Num deludi ac contemni majestatum senatus patiemini? Cf. Illudo, Decipio, Derideo, Ludifico.

DĒLUMBO, as, avi, atum, are, a. Éreinter; affaiblir, énerver. Syn. Debilito, enervo. Usus: Ne minutior numerus delumbet sententias.

DĒMANDO, as, avi, atum, are, a. Remettre, confier à. Syn. Committo. Usus: Demandare curam legato; demandare curæ alicujus aliquid. Cf. Mando, Committo.

DĒMENS, entis, omn. gen. Privé de la raison, insensé, fou. Syn. De mente ac sanitate deturbatus, delirus, emota mente, insanus, amens. )( Sanus. Usus: Scelere suo demens. Tragico illo Oreste dementior. Cf. Insanus, Amentia.

DĒMENSUM, i, n. Distribution mensuelle en nature ou en argent faite à l’esclave. (Vulg. Portio). Usus: De demenso suo dedit, defraudans genium suum.

DĒMENTER, Follement. Syn. Stulte.

DĒMENTIĬA, æ, f. Folie. Syn. Amentia, insania, stultitia. Epith. Popularis, turbulenta, summa, utilis. Usus: Dementia aliqua ex civibus hostes facti. Cf. Amentia, Stultitia.

DĒMĔRĔOR, eris, ītus sum, eri, d. Gagner par des services. Syn. Merito aliquo mihi quempiam adstringo. Usus: Beneficio civitatem demereri. Cf. Concilio, Mereor.

DĒMERGO, is, mersi, mersum, ere, a. Plonger, enfoncer. Syn. Mergo, immergo, obruo. Phras. In mari demersus est, il fut englouti dans la mer. Gurgitibus haustus periit; rapido gurgite ablatus nunquam deinceps apparuit; fluctibus maris absorptus est; aquarum fluctibus obrutus est; aquis suffocatus, exstinctus est. Cf. Mergo. Usus: Ære alieno demergi. Opibus leges demergere, opprimere, abaisser, anéantir. Patriam demersam extuli. Cf. Mergo.

DĒMĒTĬOR, iris, mensus sum, iri, d. Mesurer. Syn. Metior, dimetior, describo. Usus: Solis cursum demetiri. Ut verba verbis demensa et paria respondeant. Cf. Metior.

DĒMĔTĬO, isi, messui, messum, ere, a. Moissonner. Syn. Meto. Adv. Tempestive. Usus: Tempestive demetere et percipere fructus. Cf. Meto.

DĒMĬGRO, as, avi, atum, are, n. Changer de séjour, aller habiter, déloger. Syn. Ad alias ædes, ad habitandum eo discedo. Usus: Nunquam de statu meo demigrabo. Demigrare et focos relinquere. Cf. Migro.

DĒMĬNŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a. Retrancher, diminuer, amoindrir. Syn. Imminuo.

DĒMĪROR, aris, atus sum, ari, d. Être fort étonné. Syn. Valde miror. Usus: Hæc te exspectasse demiror. Cf. Miror.

DĒMISSĒ, Bassement, humblement. Syn. Humiliter. Usus: Suppliciter et demisse agere gratias. Demisse et humiliter loqui.

DĒMISSĬO, ōnis, f. Bassesse; modestie. Syn. Animi abjectio, infractio, debilitatio; item: Modestia animi. Cf. Humilitas, Modestia.

DĒMISSUS, a, um. Abattu; doux, modeste, simple. Syn. Humilis, fractus, sordidus; item: modestus, minime arrogans nec ambitiosus. Phras. Animo est perquam demisso, il est très modeste. Modestia animi est insigni; animo est modestissimo; præfert ubique insignem animi modestiam; a supercilio fastuque abest longissime; non elatus, non arrogans, non contumax est; non multum sibi defert, tribuit, arrogat; omni insolentia vacat; magna moderatione, modestia in omni officii parte utitur; submisse, modeste de se existimat; despicientia sui insignis est; nihil homine modestius, nihil ab omni fastu et arrogantia alienius. Usus: 1. Demisso capite perculsus domum abiit. 2. Abjectus, abattu. Sylla mœrens, demissus, afflictus. Fracto animo et demisso, non pertinax, non litigiosus, non acerbus. Cf. Humilis, Modestus.

DĒMĪTĬGO, as, avi, atum, are, a. Adoucir, rendre aimable. Syn. Mitigo, lenio. Usus: Nosmetipsi quotidie demitigamur, nous-mêmes, nous nous humanisons chaque jour. Cf. Lenio.

DĒMITTO, is, mīsi, missum, ere, a. Faire descendre, abattre; — se, s’abaisser, descendre. Syn. Inclino, deprimo. )( Effero. Adv. Se penitus. Phras. 1. Nimium te demittis, vous vous abaissez trop. Æquo submissius agis; nulla decori ratione habita, plus quam par est, præter decorum te deprimis, abjicis, submittis; non sine summo dedecore animi tui magnitudinem plus æquo inflectis; dignitati tuæ parum consulis, dummodo infra omnium te pedes abjicere possis. Vix modum tenet animi illa tui demissio et abjectio. 2. Demitte te, quantum potes, humiliez-vous, autant que vous le pouvez. Dejice, submitte, deprime arrogantes spiritus tuos, animi vel magnitudinem, vel tumorem inflecte; nulli te antepone; tibi ipse displice; noli de te prædicare quidquam; noli ad honores aspirare, delatos etiam invitus suscipe; elatos spiritus inflatumque sui admiratione animum comprime, et quasi equum exultantem et lascivientem frenis ac vinculis compesce; modestiam ubique, fac, præ te feras; nihil in te elatum, nihil inflatum ac tumidum resideat; animos illos sese impotentius efferentes comprime, edoma, ac sub jugum mitte; pone arrogantes illos spiritus, ac quidquid tumoris superest, ex animo ejice. Cf. Modestia. Usus: Eam rem alte in pectus demisit. Metu vultum dejicere, demittere. Victores efferunt se lætitia, victi debilitantur, animosque demittunt. Cf. Abjicio, Deprimo, Humilis.

DĒMO, is, dempsi, ere, a. Enlever, retrancher. Syn. Adimo, detraho. )( Addo. Usus: Sollicitudinem alicui et metum demere. Fidem fabulis demere. Alicui de molestia demere. Cf. Aufero, Tollo.

DĒMŌLĬOR, iris, ītus sum, iri, d. Démolir, abattre, renverser. Syn. Deturbo, dejicio, disturbo, everto, diruo, destruo. Usus: Demoliri muros, parietem, ædes. Cf. Destruo.

DĒMŌLĪTĬO, ōnis, f. Démolition, destruction. Syn. Eversio.

DĒMONSTRĀTĬO, ōnis, f. Démonstration. Syn. Ratio validior et apertior. Epith. Necessaria, falsa, universa. Usus: Argumenti conclusio, seu demonstratio.

DĒMONSTRĀTĪVUS, a, um, Démonstratif. Syn. Epidicticus. Usus: Genus orationis demonstrativum.

DĒMONSTRĀTOR, ōris, m. Celui qui indique, qui décrit.

DĒMONSTRO, as, avi, atum, are, a. Montrer, faire voir, indiquer; démontrer, exposer. Syn. Commonstro, significo, declaro, præ me fero, non dissimulo, profiteor, digitum in rem intendo, testificor, indice digito monstro, digito ostendo, planum facio. Adv. Breviter, caute, commodius, diligentissime, lucide, necessario, proprie. Usus: Demonstrare amorem in aliquem. Demonstravi hoc senatui, simul id ostendi. Cf. Ostendo.

DĒMŎRĬOR, ĕris, mortŭus sum, mori, d. Mourir. Syn. Morior. Usus: Romæ demortuus est. Cf. Morior.

DĒMŎROR, aris, atus sum, ari, d. Retarder, retenir. Syn. Detineo, remoror. Adv. Diutius. Usus: Ne diutius te demorer. Cf. Moror.

DĒMŎVĔO, es, mōvi, mōtum, ere, a. Déplacer, écarter de. Syn. Removeo, dimoveo. Usus: Nunquam me de sententia, de cura, de recto demovebit. Alteros demovit, constituit alteros. Cf. Moveo.

DĒMULCĔO, es, mulsi, mulctum, ere, a. Caresser. Syn. Leniter mulceo, delinio, permulceo. Usus: Equi tergum demulcere. Cf. Blandior.

DĒMUM, Enfin. Syn. Tandem, denique, postremo, ad extremum, ad ultimum. Usus: Exilium quantum demum a perpetua peregrinatione differt? Cf. Denique.

DĒMŪTO, as, vi, atum, are, a. Changer. Usus: Mores ingenium demutant. Cf. Muto.

DĒNĀRĬUS, ii, m. Denier, pièce de monnaie d’argent qui, dans l’origine, valait 10 as, plus tard 16. Syn. Decima pars aurei nummi, seu coronati, et pondere drachmæ fere respondens. Usus: Emere denario, quod sit mille denariorum; sperabam me ad denarios deventurum.

DĒNĔGO, as, avi, atum, are, a. Nier fortement; refuser. Syn. Inficior, nego, recuso. )( Annuo. Usus: Etiam jucunda naturæ denego. Jure denegare posset occupatio tua, quod peto. Cf. Nego.

DĒNI, æ, a. Dix par dix, dix à dix. Syn. Decem. Usus: Puer denum annorum.

DĒNĬQUE, Enfin. Syn. Ad extremum, post omnia. Phras. Nunc denique rediit in patriam, enfin, il est revenu dans sa patrie. Tandem aliquando, diuturna mora interposita; aliquando tandem; denique ad extremum, demum postremo; post diuturnum tempus; longo temporis intervallo; cum tempus jam multum abiisset; transacto jam multorum annorum spatio; longo post tempore; interjecto longo temporis curriculo revertit in patriam; ad sua se cunabula recepit. Usus: Urbes omnes ac oppida, agri denique ipsi.

DĒNŌMĬNĀTĬO, ōnis, f. Métonymie. Figura rhetorica.

DĒNŌMĬNO, as, avi, atum, are, a. Nommer, donner un nom.

DĒNŌTO, as, avi, atum, are, a. et n. Indiquer par un signe, désigner. Syn. Designo, significo. Usus: Una epistola Mithridates Romanos in Asia omnes trucidandos denotavit. Cf. Noto.

DENS, entis, m. Dent. Usus: Dente extenuare, mandere, molere cibum, mâcher avec les dents. Dentes evellere, eximere, arracher. Dentes emittit, il fait ses dents. Dentes mobiles confirmare; vacillantes dentes confirmare; dentium mobilitates firmare, raffermir, arranger des dents qui branlent. Dente maledico aliquem carpere, attaquer avec les dents de la médisance. Terrorem dentium crepitus insequitur.

DENSUS, a, um. Épais, pressé, serré. Syn. Creber, crassus, confertus, spissus, stipatus, concretus. )( Rarus. Usus: Silva densa atque aspera. Loca silvestribus sepibus densa.

DENTĀTUS, a, um, Mordant, pénétrant. Syn. Mordax. Usus: Charta dentata res agetur, on fera la chose sur du papier poli (avec une dent de sanglier).

DĒNŪDO, as, avi, atum, are, a. Mettre à nu, découvrir. Syn. Nudo, spolio. Adv. Crudelissime. Usus: Spoliare et denudare aliquem suo ornatu. Cf. Nudo.

DĒNUNTĬĀTĬO, ōnis, f. Annonce, avertissement, injonction. Syn. Indicium, significatio. Epith. Periculosa, præmatura. Usus: Denuntiatio belli. Terrere aliquem denuntiatione periculi. Quæ est illa a Diis profecta denuntiatio calamitatum?

DĒNUNTĬO, as, avi, atum, are, a. Annoncer, déclarer; ordonner. Syn. Indico, palam dico, testor, ostendo, significo, prænuntio. Adv. Ante, aperte, apertius, singillatim, multo ante, palam. Usus: Inimicitias ille mihi denuntiavit. Clodius metum, vim terrores jacit et denuntiat. Judici, vel in judicium, vel judicium alicui denuntiare. Espectanti litteras denuntiavit, ne scriberem.

DĒNŬO, De nouveau. Syn. De integro. Cf. Iterum.

DĔŎNĔRO, as, avi, atum, are, a. Décharger. Syn. Exonero, depono. Usus: Suæ invidiæ aliquid in me deonerare et trajicere voluit, il a voulu décharger un peu sur moi de l’odieux qui l’accable. Cf. Onus.

DĔORSUM, En bas. )( Sursum. Usus: Directe deorsum feror.

DĒPĂCISCOR, eris, pactus sum, pacisci, d. Faire un pacte, un accord. Syn. Paciscor, spondeo. Usus: Tria prædia sibi depactus est, il prit trois métairies pour sa part. Ad conditiones alicujus; cum aliquo depacisci. Cf. Pactum.

DĒPASCO, is, pāvi, pastum, ere, a. vel DĒPASCOR, eris, pastus sum, pasci, d. Brouter, se repaître. Syn. Absumo, reseco. Usus: Pecora agrum depascunt; orationis luxuriem stilo depascere, retrancher, élaguer avec le stylet l’exubérance du discours. Febris hominem misere depascitur.

DĒPĔCŪLĀTOR, ōris, m. Déprédateur, voleur. Usus: Depeculator, vexator provinciarum. Cf. Fur.

DĒPĔCŪLOR, aris, atus sum, ari, d. Dépouiller, voler. Syn. Furor, compilo. Usus: Civitates, regna, domos depeculatus est. Honorem alicujus et famam depeculari. Eum omni argento depeculatus est.

DĒPELLO, is, pŭli, pulsum, ere, a. Chasser; éloigner, repousser. Syn. Pello, repello, propulso, expello, arceo. Adv. Facile, ægrius. Usus: Virgines voluntaria morte nefariam turpitudinem a se depulere. Tribuni furor eam ad calamitatem, dolorem, suspicionem, mortem depulit. Cædem a vobis, vastitatem, incendia, furorem malorum, jugum a cervicibus, meis laboribus depuli. Aliquem de loco, consilio, sententia depellere. Cf Pello, Arceo, Ejicio.

DĒPENDĔO, es, pendi, pensum, ere, n. Être suspendu. Syn. Deorsum pendeo. Usus: Lychni e laquearibus dependent.

DĒPENDO, is, pendi, pensum, ere, a. Payer. Syn. Pendo, solvo. Usus: Abjurare malo, quam dependere pœnas criminibus. Mercedem operis dependere. Quod spopondisti pro alio, dependendum est. Cf. Pendo.

DĒPERDO, is, perdĭdi, perdĭtum, ere, a. Perdre. Syn. Amitto, perdo. Usus: Nihil de laude deperdidisti, aut honestate. Cf. Perdo, Amitto.

DĒPĔRĔO, is, īvi vel ii, ire, n. Périr, se perdre. Syn. Pereo. Usus: 1. Cave, ne servus depereat. 2. Deperire aliquem amore, aimer éperdument qqn.

DĒPINGO, is, pinxi, pictum, ere, a. Peindre. Syn. Pingo, describo. Adv. Commode sane. Usus: Mente et cogitatione sibi aliquid depingere, se représenter qqche dans l’esprit. Cf. Pingo.

DĒPLŌRO, as, avi, atum, are, n. Pleurer, gémir, se lamenter. Syn. Lamentor, conqueror, defleo. Adv. Copiose, dolentius, divinitus. Usus: Si ad saxa de injuriis tuis conqueri et deplorare velim. Querelas deplorare. Quis pro rerum atrocitate tantas calamitates deploret? Cf. Lugeo, Gemo.

DĒPŌNO, is, pŏsŭi, pŏsĭtum, ere, a. Mettre à terre; déposer, abandonner, quitter. Syn. Repono, colloco, abjicio, exuo, pono. Adv. Honestius inimicitias, honestissime, humanissime, paulisper, plane. Phras. 1. Depone metum, déposez toute crainte. Mitte timores istos; missas fac sollicitudines; omitte anxias de te curas; expedi mentem iis angoribus; respira ab his timoribus; abduc ab iis molestiis tantisper animum; ejice hos animo timores; animum confirma; facessant istæ nunc curæ, quæ animum exedunt; aufer intempestivas sollicitudines. Animum curis depressum erige, excita. Cf. Cura, Metus, Timor. 2. (Depositus est a suo magistratu, Vulg.), il fut déposé de ses fonctions. Abactus magistratu est; magistratu abire, decedere jussus; spoliatus omni dignitate; honoris gradu dejectus, exauctoratus est; detractum, abrogatum est illi imperium; in ordinem est redactus; adempta sunt illi magistratus insignia; motus est magistratu. Cf. Abdico, Dejicio. Usus: 1. In tuo sermone et suavitate curas omnes depono. Studium pristinum, amorem, amicitiam deponere; timores, curas, spem, metum, offensionem, memoriam doloris deponere. Factas contumelias ex animo deponere. Omnes molestias deposui et ejeci. 2. Imperium, provinciam deponere, déposer un commandement, cesser de gouverner une province. Cf. Abdico. 3. Ægrum deponere, desperare, abandonner un malade. Deposita et conclamata est respublica. 4. Apud aliquem, in alicujus fide, causam suam, pecuniam deponere, confier à qqn sa cause, sa fortune. Cf. Abjicio.

DĒPŎPŬLĀTĬO, ōnis, f. Dévastation, ravage. Syn. Vastatio, direptio, eversio. Usus: Quis excisionem, inflammationem, eversionem, depopulationem, vastitatem agris intulit? Non me honorum direptio, non tectorum excisio, non ædium sacrarum, publicorum operum depopulatio movet.

DĒPŎPŬLĀTOR, ōris, m. Dévastateur. Syn. Prædator, direptor. Usus: Depopulator fori, obsessor patriæ.

DĒPŎPŬLOR, aris, atus sum, ari, d. Dévaster, ravager. Syn. Vasto, diripio, depopulationem infero, exscindo, everto, inflammo; hostilem in modum prædas ago. Usus: Agros depopulari. Cf. Diripio, Vasto.

DĒPORTO, as, avi, atum, are, a. Emporter, transporter. Syn. Exporto, porto, reporto, aufero; duco, deduco. Adv. Frugaliter, tuto, undique. Usus: Non opes modo, sed et humanitatem ex Italia deportasti. Bellum in Africam et exercitum deportavit Pompeius. Triumphum ex provincia deportare. Romam valetudinis causa se deportare. Deportare aliquem in exilium, déporter. Cf. Porto.

DĔPOSCO, is, pŏposci, poscere, a. Demander avec instance. Syn. Omnino posco, appeto, flagito, expeto. )( Recuso. Usus: Hoc non modo non recuso, sed deposco. Has sibi partes depoposcit. Hunc imperatorem sibi ad bellum miles deposcebat. Cf. Peto, Posco.

DĒPŎSĬTUM, i, n. Dépôt. Syn. Commendatum alicui, vel concreditum. Usus: Depositum non reddere, injustitiæ est.

DĒPRĀVĀTĒ, De travers, mal. Syn. Corrupte. Usus: Depravate de re aliqua judicare.

DĒPRĀVĀTĬO, ōnis, f. Contorsion, altération. Syn. Corruptio, distortio. Usus: Oris depravatio nobis indigna. Non te, sed depravatione verbi me urgebat. Depravatio et fœditas turpificati animi si videri possit. Depravatio consuetudinum, opinionum vanitas, animorum imbecillitas multos alio flectit. Cf. Corrumpo.

DĒPRĀVO, as, avi, atum, are, a. Tordre; altérer, corrompre. Syn. Corrumpo, pravis moribus imbuo; ab officio abduco, averto, avoco. Usus: Mores juvenum nostra indulgentia corruptelaque depravantur. Cf. Corrumpo.

DĒPRĔCĀTĬO, ōnis, f. Prière. Syn. Precatio, postulatio. Usus: Deprecatio est, in qua non defensio facti; sed ignoscendi postulatio continetur. Deprecatione uti. Afferet illi deprecationem periculi ætas illa, in qua tum fuit, grâce.

DĒPRĔCĀTOR, ōris, m. Celui qui intercède. Syn. Qui reo veniam et impunitatem deposcit, et eximit periculo. Usus: 1. Sperabam, me potius adjutorem tibi futurum, quam miseriarum deprecatorem. 2. Defensor, défenseur. Deprecator fortunarum ac salutis meæ fuisti. Cf. Defensor, Patronus.

DĒPRĔCOR, aris, atus sum, ari, d. Prier; détourner, écarter. Syn. Deprecatione impetro, supplico; removeo, recuso. Adv. Paulatim. Phras. 1. Deprecare pro me, intercédez pour moi, (Vulg. Intercede pro me). Iratos, quæso, animos deprecare; deprecatorem te in meo periculo præbeto; deprecatoris munus suscipe; deprecatoris partes age; pro capite, pro salute mea deprecare; in deprecanda principis ira studium tuum adhibe; operam, studium, auctoritatem pro me interpone; precibus periculum averte. 2. Iram divinam deprecari, apaiser par des prières la colère divine. Pacem Superum precibus exposcere; finem irarum cœlestium exposcere. 3. (Culpam suam deprecatus est, Vulg.), il demanda pardon de sa faute. Erroris veniam petiit, rogavit; culpam precibus eluit; ut ejus delicti sibi venia daretur; ut delicti gratia fieret; ut culpa ea sibi condonaretur, ut noxa remitteretur, oravit. Cf. Venia. Usus: Multorum vitam a tyranno deprecatus est, il demanda au tyran la vie de nombre de citoyens. Calamitatem a se, mortem, supplicium deprecari. Pro reditu Ciceronis amici deprecati sunt, les amis de Cicéron demandèrent son rappel. Nullum periculum pro republica; nullam pœnam, si fefellero, deprecor, aut refugio, si je vous trompe, j’accepte tous les châtiments.

DĔPRĔHENDO, is, di, sum, ere, a. Arrêter, prendre; saisir, connaître, s’apercevoir. Syn. Comprehendo, animadverto, agnosco, comperio, teneo. Adv. Itidem, manifesto. Usus: Aliquem in maleficio, in manifesto scelere, ipsis oculis facinus deprehendere. Cf. Manifestus.

DĔPRĔHENSĬO, ōnis, f. Découverte. Epith. Manifesta. Usus: Manifesta veneni deprehensio.

DĔPRESSUS, a, um, Abaissé, bas. Syn. Demissus, abjectus, humilis. Usus: 1. Depressa domus. Voce sedata et depressa usus sum. 2. Demersus, coulé à fond, englouti. Aiunt hostium classem aut profligatam aut depressam. Cf. Abjectus, Humilis.

DĒPRĬMO, is, pressi, pressum, ere, a. Abaisser, abattre, fouler aux pieds. Syn. Affligo, protero, conculco, demitto. )( Extollo, erigo, effero. Phras. 1. Satis hominem depressit, il a assez humilié cet homme. Audaciam hominis egregie contudit; vim ac spiritus fregit; tumorem compressit; arrogantes hominis spiritus infregit, coercuit, debilitavit. Cf. Frango, Coerceo. 2. Quid ita te deprimis? Pourquoi vous abaisser ainsi? Quid ad ista descendis? quid in humiles has ac sordidas cogitationes te abjicis? cur nihil altum, nihil te dignum suscipis? cur ita aversus es ab omnis honestæ gloriæ studio? cur nihil spectas in laude positum? cur animum ita dejicis, demittis? cur animi magnitudinem ad infima hæc inflectis? Nimium mihi humilis, abjectus, depressus videtur animus tuus; humi serpere, humi jacere animum tam sublimem erectumque patiere? Cur ab animi præstantia adeo descivisti? Cf. Humilis, Abjectus. Usus: Vos etiam meam fortunam deprimitis, vestram attollitis. Me vituperando affligitis, exstinctum me vi atque impressione eversum cupitis. Cf. Affligo.

DĒPRŌMO, is, prompsi, promptum, ere, a. Tirer hors ou de. Syn. Expromo, profero, expono, eruo. Usus: Pecunia ex ærario deprompta. Argumentum ex intimo artificio deprompsi. Cf. Promo.

DĒPUGNO, as, avi, atum, are, a. Combattre, livrer bataille. Syn. Decerto, dimico. Adv. Gratis, peregre, valde. Usus: Cum facinorosis depugnandum, aut serviendum est. Cf. Pugno.

DĒPULSĬO, ōnis, f. Action de repousser, d’écarter. Syn. Expulsio, inficiatio. Usus: Adeptio boni, depulsio mali, servitutis, doloris.

DĒPULSOR, ōris, m. Celui qui chasse, qui repousse. Syn. Expulsor. Usus: Depulsor dominatus, quam particeps esse maluit.

DĒPURGO, as, avi, atum, are, a. Nettoyer. Syn. Purgo. Usus: Crimen depurgare, iram deprecari.

DĒPŬTO, as, avi, atum, are, a. Compter, supputer; estimer. Syn. Puto, censeo, existimo. Usus: Vide, ne te hebetem esse deputes. Deputabo mecum rationes, atque excutiam. Se indignum re aliqua; alterius operam parvi deputare. Eam rem in lucro deputavit. (Pro destino, dépêcher, barbarum est.)

DĒRĔLICTĬO, ōnis, f. Abandon. Syn. Contemptio. Epith. Injusta. Usus: Communis utilitatis derelictio contra naturam est. Cf. Solitudo.

DĒRĔLINQUO, is, līqui, lictum, ere, a. Abandonner. Syn. Desero, destituo. Usus: Causam communem derelinquere. Perditus, nec a fortuna tantum, sed et spe derelictus. Incultus et derelictus ager. Cf. Relinquo, Desero.

DĒRĔPENTE, Tout à coup, soudain. Usus: Derepente corruit.

DĒRĬDĔO, es, risi, risum, ere, a. Rire, se moquer de. Syn. Eludo, irrideo. Phras. Thrasones ubique deridentur, partout on se moque des fanfarons. Thrasones fabula sunt vulgi; ubique ludibrio sunt, ludibrio habentur; risum movent omnibus; risum cient, excutiunt; deridiculo sunt omnibus. Cf. Irrideo, Ludibrium. Usus: Contemnite illos, et deridete. Cf. Contemno.

DĒRĪDĬCŬLUM, i, n. Moquerie, ridicule. Syn. Irrisio. Usus: Verba alicui per deridiculum dare.

DĒRĪVĀTĬO, ōnis, f. Action de détourner (les eaux). Syn. Deductio. Usus: Ductus aquarum, derivationes fluminum.

DĒRĪVO, as, avi, atum, are, a. Détourner. Syn. Duco, deduco, traho, arcesso. Phras. Laudis partem in se derivare, attirer sur soi une partie de la gloire. Transmovere in se alienam laudem; in societatem gloriæ alienæ se offerre; de aliena laude sibi aliquid decerpere. Cf. Adscribo. Usus: Transl. Crimen culpamque in alium derivare, faire retomber une faute sur un autre. Partem curarum in aliud studii genus; rem aliquam in suum usum derivare, convertere. Cf. Adscribo, Confero.

DĒRŎGO, as, avi, atum, are, a. Ôter, retrancher. Syn. Detraho, delibo, minuo. )( Arrogo. Adv. Maxime. Usus: Fidem somniis merito derogant sapientes. Ea res multum de dignitate populi, de virtutis existimatione derogavit. Suspicio inimicitiarum auctoritatem et fidem ejus dictis derogavit. Legi, aut de lege aliquid derogare. Nimium tibi derogas, dum omnia arrogas. Cf. Demo, Adimo.

DĒRŎSUS, a, um, part. v. anom. derodo. Rongé. Usus: Clypei a muribus derosi.

DĒRŬO, is, rŭi, ere, a. Détruire. Usus: De laudibus Dolabellæ cumulum deruam, je rabattrai bien le mérite de Dolabella.

DĒSÆVĬO, is, ii, ire, n. * Sévir avec violence; cesser de sévir, s’apaiser. Syn. Sævire desino. Cf. Crudelis.

DĒSCENDO, is, di, sum, ere, n., nonnunquam a. Descendre. Syn. Delabor, e loco superiore venio, devolo, me demitto. )( Ascendo. Adv. Obviam, omnino, pedetentim, propere, timide. Phras. 1. Descendit ex equo, il descendit de cheval. Ad pedes se dedit; in pedes desiliit; ad pedes degressus est. 2. Ad certamen descendere, en venir aux mains. Certamini se offerre; dimicationem subire; in aciem et certamen rem committere; rem in casum certaminis dare. Cf. Certamen, Pugna. Usus: 1. Descendit de rostris in campum; in loca æquiora se demisit hostis. 2. Accedo, venir. Ad conditiones oblatas, vel in prœlium tibi descendendum erit. Ad extrema consilia, ad dimicationem capitis descendi. Ad accusandum, causam agendam, ad animi remissionem descendere. Alterutram ad conditionem descendere vult Cæsar.

DESCISCO, is, scīvi, scītum, ere, n. Se détacher de, quitter le parti de. Syn. Deficio. Adv. Flagitiose. Usus: A senatu, a republica desciscere. A virtute, suis moribus, a seipso plane descivit. Cf. Deficio.

DESCRĪBO, is, scripsi, scriptum, ere, a. Copier, transcrire. Syn. Exscribo, transcribo, in scripta mea transfero. Adv. Commodius, decentissime, fuse, generatim, mirifice, paulisper, summatim, varie. Phras. Statum reipublicæ egregie mihi descripsit, il m’a parfaitement dépeint l’état de la république. Formam reipublicæ expressam misit, exposuit, depinxit, adumbravit, deformavit, expinxit, oculis subjecit. Usus: 1. Librum describere. 2. Exprimo, représenter, décrire, raconter. Crassum egregie descripsit. Aliquem suis coloribus describere. Figuras in pulvere describere. 3. Indico, designo, désigner, tracer, représenter. Rem definire breviteret verbis describere. Tu mihi describe, quam viam ineam. Illi me latronem nimirum describebant. Neminem consciorum sceleris describam. 4. Decerno, designo, distribuo, constituo, destino, imposer, taxer, assigner. Singulis urbibus frumenti rationes, vectigalia, leges descripsit. Suum cuique jus, suum munus describere. Descripsisti urbis partes ad incendium. Descripsit pecuniam in bellum, Cf. Explico.

DESCRIPTĬO, ōnis, f. Figure, représentation; ordonnance; répartition. Syn. Designatio, figura, forma, distributio, definitio, dispositio. Epith. Æqua, æquabilis, brevis, cœlestis, falsa, similis, solers, subtilis, vetus, apta, tanta. Usus: Descriptio civitatis a majoribus sapienter constituta. Magistratuum descriptione omnis reipublicæ forma continetur. Regionum, rerum, ordinum descriptio. Urbis salubritas, descriptio, pulchritudo. Juris æqua descriptio, certaque vivendi disciplina.

DĒSĔCO, as, cŭi, ctum, are, a. Couper, tailler. Syn. Seco.

DĒSĔRO, is, sĕrŭi, sertum, ere, a. Abandonner. Syn. Destituo, relinquo, derelinquo; non adsum, desertum esse patior, prodo, negligo, prætermitto; a causa alicujus recedo. Phras. Aliorum curam geris, te ipsum deseris, vous vous occupez des autres et ne songes pas à vous-même. De aliis plurimum, de te ipso tuisque rebus minime laboras. Aliena tibi curæ sunt, tua negligis. Aliorum rationes pluris apud te sunt, quam tuæ. Propensior ad alios, quam ad te ipsum tua voluntas est. Alienam voluntatem ut sequaris, tuam deseris. Alienæ ut voluntati morem geras, te ipsum negligis, derelinquis. Ut aliis satisfacias, aliorum causa te ipsum destituis. Quid aliis placeat, quid aliorum e re sit, attendis; ratio rerum tuarum quid postulet, minime cogitas. Ut sequaris alios, discedis a te; deficis a te; desciscis a te ipso; alienis commodis omni studio, cura, labore inservis, invigilas, operam das, dicas, navas, præstas, tribuis, e tuis commodis nihil agis; tua commoda minime tibi cordi sunt. Aliorum commoda dum captas, tua negligis. Dum aliorum causam foves, juvas, agis, suscipis, tuam jacere, frigere, neglectam jacere pateris; tuam abjicis, nihili facis, parvi pendis. De aliena causa sollicitus es, tuam nihil curas; tuæ causæ oblitus es. Alienæ causæ faves multo magis ac tuæ. Causam tuam ut alienam, alienam ut tuam tractas. Quod tuæ causæ dicandum erat studium, dicas alienæ; id ponis, collocas in aliena. Cf. Relinquo, Deficio, Apostata. Usus: Causam suam, vadimonium, virtutis viam deserere. Turpe, auxilium implorantes deserere. A voluptatibus, a malitia deseruntur. A mente, consilio, spe deseritur, il perd la tête. A re familiari desertus, pauvre. Cf. Destituo, Relinquo.

DĒSERTĬO, ōnis, f. Abandon. Ista quidem velut desertio generis humani est.

DĔSERTOR, ōris, m. Celui qui abandonne; déserteur. )( Conservator. Usus: An proditores salutis meæ estis, an desertores, quos propugnatores speraveram. Cf. Apostata.

DĒSERTUS, a, um, Abandonné, désert. Syn. Relictus, incultus, vastus, vastatus, nudus. )( Celebris, frequens. Phras. Locus desertus erat, le lieu était désert. Locus erat humano cultu vacuus; solitudine et inopia vastus; locus inanis ac vastus a natura, et humano cultu; vasta erat in his locis solitudo. (Vulg. Desertum). Cf. Solitudo. Usus: Ager ab hominum cultura desertus. Desertissima solitudo. Via deserta, inculta, frondibus inclusa. Desertus ab officiis amicorum et abjectus. Cf. Solus.

DĒSERVĬO, is, ire, n. Rendre service, servir. Syn. Servio. Usus: Officia mea, operæ, vigiliæ amicis deserviunt. Cf. Servio, Curo.

DĒSES, ĭdis, omn. gen. Oisif, inoccupé. Syn. Otiosus, nil agens. Phras. Desides sumus, nous sommes inoccupés. Marcescimus otio situque; senescimus otio; elanguescimus ignavia; socordius a nobis res agitur, geritur; luxuriantur animi otio; mulierum ritu sedemus desides, et cessamus; cessatores ignavi sumus. Cf. Piger. Usus: Sedemus desides domi, mulierum ritu inter nos altercantes.

DĒSĬDĔO, es, sēdi, sidere, n. Être assis. Syn. Subsideo. Usus: Frustra totum diem desedi.

DĒSĪDĔRĀBĬLIS, e, gen. com. Désirable. Syn. Expetendus. Usus: Nihil desiderabile concupiscunt.

DĒSĪDĔRĀTĬO, ōnis, f. Désir. Syn. Desiderium, cupiditas. Usus: In senibus nec tanta titillatio voluptatis est, nec desideratio. Cf. Desiderium.

DĒSĪDĔRĬUM, ii, n. Désir, regret. Syn. Cupiditas; studium, ardor, amor, sitis, igniculus desiderii. )( Satietas. Epith. Diuturnum, gravissimum, incredibile, magnum, melius, minus, mirum, par, summum, tantum, triste. Phras. 1. Desiderium magnum commovit, il a excité de grands regrets. Injecit magnum sui desiderium; magno omnes sui desiderio affecit; magnum sui desiderium reliquit; est in desiderio civium suorum; desideria hominum mirifice incendit, excitavit, inflammavit; ingens sui apud omnes desiderium commovit. 2. Desiderio tui ardeo, je désire vivement vous voir. Æstuo, flagro, exardesco, incendor incredibili tui desiderio; tenet me desiderium ingens tui; teneor desiderio tui incredibili; summa cupiditate inflammor; totus sum in desiderio tui; vehementer te exspecto. Nihil mihi longius, quam ut te videam; studio teneor acerrimo; admirabili studio concitor; dici non potest, ut immineam in adventum tuum. Revolvor animo identidem in te; inflammato studio rapior. Ad insaniam te videre concupisco. Sitientissimum me tui profiteor; prægestit animus te videre. Efferor studio te complectendi; discupio tecum esse quamprimum. Ingens tui cupido incessit animum. Ingens ardor macerat, remordet animum cupido tui. Ingens animum cupido stimulat, invadit, incessit, me tui conspectu explendi. Dudum me cupido cepit videndi tui; in desiderium venit amicissimi hominis conspectus; magno animi fervore feror ad te complectendum; desiderium me tui ingens cepit; macerat me desiderio tui amicissima consuetudo nostra; jam dudum in amicissimi hominis amplexum trahi, rapi me sentio; ingens cupido animum stimulat videndi tui; accendi me incredibili cupiditate videndi tui persentisco. Cf. Desidero, studium. 3. Desiderium urbis ferre jam non potest, il ne peut plus supporter d’être éloigné de Rome. Impar jam ferendo est desiderio patriæ; premitur, agitur desiderio patriæ; laborat ex desiderio patriæ suæ, elanguescit, contabescit, moritur desiderio patriæ; remordet animum patriæ desiderium; desiderio urbis maceratur. 4. Desiderium absentis amici lenire litteris possumus, nous pouvons par des lettres adoucir les regrets nous cause l’absence d’un ami. Minuere desiderium litteræ possunt, efficere, perficere tamen non possunt, ut omnino ponatur; litterarum subsidio consolari orbitatem nostram possumus; litteræ præstare possunt, ut intra modum amici desiderium se contineat; remittere, ac residere tantisper solet dolor ex amici absentia conceptus, ad conspectum litteratum. Usus: 1. Desiderium commovere, injicere, faire désirer qqch. Desiderium sui relinquere, laisser de grands regrets. Desiderium hominis non fero, je ne puis supporter l’absence de cet homme. 3. Absentis desiderium lenire litteris, adoucir par des lettres les regrets que cause l’absence d’un ami. 4. Desiderium renovare, instaurare, augere, inflammare, renouveler, augmenter le désir. Cf. Studium.

DĒSĪDĔRO, as, avi, atum, are, a. Désirer. Syn. Desiderio rei flagro, in desiderio rei sum, desiderium me tenet, teneor studio rei; omnibus votis expeto, requiro, postulo, sitio, quæro, cupio, concupisco, aveo, opto, exopto, cupidus sum, avidus sum, inhio, aspiro, anhelo; in votis habeo; efferor studio, cupiditate ducor, rapior, inflammatus sum; studio incensus sum; æstuo, flagro, ardeo, exardesco. Adv. Diutius, in posterum, magnopere, manifestius, maxime, mediocriter, paulisper, plane, prorsus, valde, vehementer, graviter. Phras. 1. Nihil aliud quam cœlum desidero, je ne soupire qu’après le ciel. Animus meus in cœlo est; in desiderio cœlum est; æstuat animus, flagratque incredibili patriæ cœlestis cupiditate; cœlum spectat animus, nec præterea quidquam; tenet me beatarum in cœlo sedium ardor ingens, ac desiderium; efferor studio rapiorque cœlestis patriæ; ad cœlum acri animo tendo; incensus studio sum; animus exardescit cœlestis illius civitatis desiderio; ad cœlum studio inflammato rapior; dici non potest, quam flagrem desiderio patriæ cœlestis; quanto studio tenear beatorum sedibus quamprimum perfruendi; præter cœlum nihil aliud in desiderium venit. Cf. Desiderium. 2. Mirum in modum tuam laudem desidero, je désire ardemment vous voir honoré. Mire, mirifice, mirabiliter, mirandum in modum, admirabili quodam studio tuam laudem, tuum decus specto, cupio, aveo, exopto. Percupio tuam laudem; sum in desiderio tuæ laudis. Tuæ laudis cupiditate incredibili teneor, ardeo, flagro, sum incensus, sum inflammatus, ducor, trahor, rapior. Amore flagro tuæ laudis; studio sum incensus laudis tuæ. Alacris animo sum, ut honestissimum te videam; ut te videam honoratum, laude florentem. Tua mihi laus carissima est, cordi est, curæ est, prima est, inter primas ducitur, antiquissima est, in maximis est, inter ea, quæ apud me summa. Cf. Aveo, Cupio. Usus: 1. Desiderant te oculi mei. 2. Desum, trouver qu’il y a manque. Eo in negotio fidem tuam et diligentiam desideravi. Nihil in Catone ad summam diligentiam desideres. Desiderata dicuntur tria militum millia. Tuam operam et diligentiam desidero.

DĒSĬDĬA, æ, f. Oisiveté, paresse. Syn. Inertia, ignavia, languor, socordia, segnities. )( Virtus. Usus: Desidiæ se dedere. Plenum esse desidiæ. Non in umbris, deliciis, otio, languore, desidia animum affecimus. Cf. Piger, Inertia.

DĒSĬDĬŌSUS, a, um, Oisif, négligent. Syn. Ignavus, socors, iners, deses, otiosus. Usus: Desidiosam artem dicimus. Inertissimum otium et desidiosissimum. Cf. Deses.

DĒSĬDO, is, sēdi, ere, n. S’abaisser, s’affaisser. Usus: Terra hiatu vasto desedit.

DĒSIGNĀTĬO, ōnis, f. Plan, indication. Syn. Descriptio. Usus: Requiro totius urbis designationem et apparatum. Infinita quæstio sine designatione personarum et temporum.

DĒSIGNĀTOR, ōris, m. Ordonnateur des jeux et pompes funèbres. Syn. Qui ludis funebribus præest, quique locum, tempus personis designat ad agendum.

DĒSIGNO, as, avi, atum, are, a. Marquer, indiquer, noter. Syn. Describo, noto, significo, constituo, destino, definio, animo concipio, animo metor locum, regionem. Usus: Notat et designat oculis nos ad cædem. Facinus, consilium atrox designat. Castra, pontem, fabricam, operis totius formam designare. Designata sunt a DEO cuncta. Designatus, declaratus, decretus consul in annum sequentem.

DĒSĬLĬO, is, ŭi vel ĭi, sultum, ire, n. Sauter, se jeter de. Syn. Celeriter, et quasi saltu descendo, devolo, dejicio me per gradus, etc. Usus: Rejecta penula de rheda desiluit.

DĒSĬNO, is, sīvi vel sii, sĭtum, ere, n. et a. Cesser, interrompre. Syn. Desisto, cesso, finem facio, conquiesco, prætermitto, intermitto, omitto, evado. )( Incipio. Phras. Cur litterarum studia desinis? Pourquoi interrompre vos études? Ecquid in litterarum studio, velut perfecta re, conquiescis? cur litteris desistis? rationes litterarias deponis? Cur refrixit, defluxit, consenuit tam cito illud animi propositum ardens? cur exaruit tam cito illa vetus discendi cupiditas? ecquid erat, cur a mente tua tam cito recederes? ecquid litterarum studia tibi tam obsoleta? qua vetustate, aut negligentia emortuum est, evanuit, obsolevit, interiit tuum litterarum studium? ecquid tibi velut finitus labor constitit? cur doctrinarum studia abjicis turpi cessatione? cur cœptis absistis? cur conticescit, remisit tuus discendi ardor? Cf. Deficio, Cesso, Finis. Usus: Disputari desitum est. Libenter artem istam desinerem. Desine communibus locis. Cf. Desisto.

DĒSĬPĬO, is, pŭi, ere, n. Avoir perdu l’esprit. Syn. Demens sum, deliro. Usus: Nimio gaudio prope desipiebam. Populus Atheniensis prope jam desipiens vestutate. Cf. Deliro, Insanio.

DĒSISTO, is, stĭti, stĭtum, ere, n. S’arrêter, cesser, se désister. Syn. Intermitto, cesso, demitto, discedo. Phras. 1. Desiste a lacrimis, cessez de pleurer. Missas fac istas lacrimas; mitte istas tandem querelas; aufer lacrimas; emove hanc pectore tristitiam; lacrimas cohibe, inhibe, tene; tempera tandem a lacrimis; sit modus lacrimis; impera tandem dolori tuo, et lacrimas reprime. Cf. Lacrima. 2. Dudum a litterarum studiis destitit, depuis longtemps il a abandonné l’étude. Dudum litteris et scholæ multam salutem dixit; a musis, ut si bellum ipsis indixisset, se disjunxit; divortium fecit cum musis; litterarum studia abjecit; operam a studiis alio traduxit, transtulit; litterarum studia missa fecit; librorum usum dimisit, deposuit; a studio bonarum artium discessit, se abjunxit Cf. Desino. 3. Desistet, spero, a petitione consulatus, j’espère qu’il cessera de briguer le consulat. Abibit, opinor, a petitione consulatus; ambitiosa hæc consilia abjiciet; abducet animum ab ambitioso hoc consilio; incepto absistet; deponet, nisi me fallit conjectura, voluntatem petendi consulatus; damnabit periculosa hæc consilia; voluntatem abjiciet. Usus: Causas tandem agere desiste. Auctionem facere destitit. Orare Pompeium non desisto. De sua sententia desistere, discedere. Cf. Cesso, Desino, Abrumpo.

DESPECTĬO, ōnis, Mépris. Syn. Contemptio. Usus: Consolabitur eum magnitudo animi, et humanarum opinionum alta quædam despectio. Cf. Contemno.

1. DESPECTŬS, ūs, m. Mépris. Usus: Despectui et ludibrio esse omnibus.

2. DESPECTUS, a, um, Méprisé. Syn. Contemptus, abjectus. Cf. Contemptus, Vilis.

DESPĒRANTER, En désespéré, avec désespoir. Usus: Desperanter mecum locutus est.

DESPĒRĀTĬO, ōnis, f. Désespoir. Epith. Diuturna, falsa, magna. Usus: Desperatio est ægritudo sine ulla rerum exspectatione meliorum. A desperatione ad spem me vocarunt. Tanta est rerum omnium amissio, et recuperandi desperatio.

DESPĒRO, as, avi, atum, are, a. et n. Perdre toute espérence, désespérer de. Syn. Diffido, spem perdo in perditis; ac desperatis habeo, animo cado, hastam abjicio, a spe absum. )( Spero, confido, spem habeo. Phras. 1. Desperatis medicina adhibenda non est, il n’y a point de remède au désespoir. Perditis jam, et in laqueum collum inserentibus; qui animo plane concidere; magna desperatione affectis; desperatione torpentibus, deploratis ac prope depositis; conclamatis, animo labentibus, qui malis obruti animos despondere, ægre medicinam afferas. 2. Tametsi pauperrimus sim, non tamen desperabo, bien que je sois dans la plus extrême pauvreté, je ne désespèrerai point. Etsi me fortuna iis orbavit rebus omnibus, quæ carissimæ sunt in vita, non faciam tamen, ut omnem spem abjiciam. Etsi fortuna mihi carissima quæque abstulit, eripuit, ademit, non tamen committam, ut ipse me plane deseram atque destituam; ut ab omni spe animum abducam; ut ad desperationem adducar, redigar. Ut cætera eripuerit fortuna, spe tamen salutis orbare me non poterit. Fortuna equidem adversa premor, nec tamen nihil spero. Licet exclusa spes omnis videatur, meliorum tamen rerum spe aliqua nitor etiamnum, sustentor, fulcior. 3. Desperarunt de magnis illis consiliis, ils désespérèrent de leurs grands desseins. Ex alta spe deciderunt; ex magna spe deturbati, dejecti, detrusi, depulsi jacent; spem illam, quam susceperant ingentem, abjecerunt, deposuerunt; non, ut antea, spe tenentur; non eos, quæ antea spes alit, fovet, pascit; spes omnis jam abiit, discessit, evanuit. Nulla prorsus jam spes est, quæ illos sustentet; firma se niti spe putabant, ea quam sit imbecillis, nunc intelligunt. 4. In tanta rerum iniquitate desperaret alter, dans de telles difficultés, un autre perdrait toute espérance. Spe excideret; ad desperationem perveniret, adduceretur; animos aliorum desperatio incesseret; desperatione torperet alter; spem salutis damnaret; nullius salubris consilii patiens esset; spem amitteret; spem sibi ademptam, spei nihil superesse, reliquum esse lamentaretur. In tam perdita re spes alium tota desereret, destitueret, a spe decideret alius, spem in perpetuum amitteret; præcisam sibi spem omnem, abscissum omnium rerum respectum clamitaret; in tam perturbata temporum calamitate, in exigua spe esset alius; in exigua spe traheret animam. 5. Desperatum est, c’est fini. Cf. Actum est. Usus: Nec temere desperandum est propter ignaviam, nec minus confidendum propter cupiditatem. Honores, vitam, salutem desperare. Desperatus morbus. Homo a se ipso desperatus, a cæteris relictus. Cf. Spes.

DESPĬCĀTĬO, ōnis, f. Mépris, dédain. Syn. Contemptus, despicatus, despicientia. Usus: Odia, despicationes adversantur voluptatibus. Cf. Contemptus.

DESPĬCĀTŬS, ūs, m.(dat. sing.). Mépris. Syn. Despicatio. Usus: Despicatui habere, mépriser. Si quis despicatui habetur, Mysorum ultimus dicitur.

DESPĬCĬENTĬA, æ, f. Mépris. Syn. Contemptio. Usus: Totam vim bene vivendi in despicientia rerum externarum collocemus.

DESPĬCĬO, is, spexi, spectum, ere, a. Mépriser. Syn. Contemno, negligo, despicatui habeo. Usus: 1. Omnes despicit, hominem præ se neminem putat. Omnia despicere et pro nihilo putare. 2. Video, cerno, animadverto, voir, remarquer. Res tot, tam varias in illa reipublicæ potestate sponte despexi. Despexit, quid illi moliantur. Cf. Contemno.

DESPŎLĬO, as, avi, atum, are, a. Dépouiller, spolier. Syn. Spolio. Usus: Templa despoliare. Cf. Spolio.

DESPONDĔO, es, spondi, sponsum, ere, a. Promettre. Syn. Paciscor, promitto, destino, spondeo. Usus: Filiam suam alicui despondere. Lentulus Hortensii sibi domum despondit, se promettre. Desponsam mihi laudem præripuit, et destinatam provinciam. Spes mihi nulla despondetur, cet espoir ne se réalisera pas. Animos despondere, perdre courage.

DESTĬNO, as, avi, atum, are, a. Arrêter, fixer; désigner. Syn. Designo, decerno, constituo, attribuo, despondeo. Usus: Animo, animis, in animo aliquid destinare et designare. Necem alteri destinare. Destinata hora adero. Cf. Propono, Statuo.

DESTĬTŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a. Abandonner; tromper. Syn. Desero. Usus: Roscius miseros socios induxit, decepit, destituit. Res suas, fortunas destituere. Viri boni sæpe illusi et destituti. Cf. Relinquo, Desero.

DESTĬTŪTĬO, ōnis, f. Abandon, infidélité. Syn. Derelictio, desertio. Usus: Destitutione illa perculsus hæsit.

DESTRŬO, is, struxi, structum, ere, a. Détruire, ruiner. Syn. Tollo, deleo, diruo, everto, diripio, excido, excindo, convello, vasto, opprimo, exstinguo, dissolvo, disturbo, demolior, nullum vestigium relinquo, ruinam edo, exstinguo et funditus deleo. )( Construo, ædifico, coagmento. Phras. 1. Hostis urbem destruxit, l’ennemi ruina la ville. Diruit, afflixit, inflammavit, funestavit; saxis, ignibus, ferro vastitatem urbi attulit, intulit; muros ab imo subruit; ad solum diruit; sedes tectaque convellit; urbem tectorum excisione dissipavit; dejecta murorum fundamenta, ne quod urbis vestigium exstaret; parietes cuniculis subrui jussit; templa ruinis et ignibus deleta, aditus demolitione sublati, disturbata tecta, exscisæ et complanatæ domus; vici deusti; labefactata vectibus et convulsa publica monumenta; urbs tota ab hoste excisa ac eversa, sic, ut præter famam nihil urbis in urbe duraret, permaneret. Cf. Vasto, Everto. 2. Pons destructus est, le pont fut rompu. Pontis compages crebris fluctibus verberatæ se laxabant; nulla tam firma moles erat, quam non exederent undæ per operum nexus manantes; interruptus aquarum incursu, pons ruina oppressus est; impulsi in latus pontis ruinæ pendebant; pontium capita a fundamentis proruta jacebant; convulsis pontium monimentis tabulata ac trabes in fluctus sparsæ sunt. Pontis facta demolitio est. 3. Annibal Italiam fœde destruxit, Annibal saccagea l’Italie. Annibal Italiam, effusis ac dissipatis pulcherrimæ regionis fructibus, ad exitium et vastitatem vocavit. Italiæ terror, vexator, perditor, afflictor, eversor, exterminator, Annibal, Romanam rem graviter labefactavit; magnis editis ruinis, magnis plagis impositis ac inflictis, Romanas opes vastatione fregit ac prostravit; cæde ac incendio omnia complevit; rempublicam multis cladibus attrivit, debilitavit, præcipitem dedit. Hujus crudelitate jacuit Italia prostrata, perculsa et abjecta, summis calamitatibus fracta et afflicta; hujus rapacitate lacerata, exhausta, exinanita; deleta scelere et exterminata; direpta ab Annibale Italia, ac barbaris condonata; belli impetu perculsa, ac prostrata; omnibus partibus quassata ac labefactata. Cf. Vasto, Bellum, Damnum, Populor. Usus: Navem, ædificium destruit facillime, qui construxit.

DĒSŬBĬTO, Tout à coup, soudain. Syn. Subito.

DĔSŪDO, as, avi, atum, are, n. Suer beaucoup, suer. Syn. Sudo, nitor, laboro. Usus: Desudare atque elaborare in re aliqua. Cf. Laboro, Contendo.

DĒSŬĒFĂCĬO, is, fēci, factum, ere, a. Déshabituer. Syn. Consuetudinem tollo. Phras. A dicendo prope desuefactus sum, j’ai presque perdu l’habitude de parler en public. Prope oblivio me cepit dicendi; ea orandi consuetudo prope mihi detracta est; is dicendi usus prope exolevit. Usus: Multitudinem jam a concionibus desuefactam ad veterem consuetudinem revocavit.

DĒSŬESCO, is, sŭēvi, sŭētum, ere, a. et n. Déshabituer; se déshabituer. Usus: Res dudum desueta, usage depuis longtemps aboli.

DĒSŬĒTŪDO, ĭnis, f. Perte d’une habitude. Usus: Populus desuetudine armorum mollior.

DĒSULTŌRĬUS, a, um, Relatif aux écuyers; volage, inconstant. Syn. Qui ex equo in equum facite desilit; item: Transl. Inconstans, ingenii mobilis, levis. Usus: E prætorio candidato consularis quasi desultorius, etc. Cf. Levis.

DĒSUM, ĕs, fŭi, esse, n. Être absent, manquer. Syn. Absum, deficio, non adsum. )( Adsum. Phras. Deest, quod aliis largiar, je n’ai pas de quoi faire l’aumône. Omnia me deficiunt; omnium inopi, quod largiar, non est; in summa penuria ac egestate dego; nihil præsto est, nihil superest, nihil suppetit, quo aliorum inopiam sustentem. Cf. Careo. Usus: Doctrina mihi non defuit, nec ingenium. Tibi nullum a me pietatis officium defuit. Nunquam occasioni, officio, causæ defui.

DĒSŪMO, is, sumpsi, sumptum, ere, a. Prendre, choisir. Usus: Hostem sibi certum desumere. Cf. Eligo.

DĒTĔGO, is, texi, tectum, ere, a. Découvrir, dévoiler. Syn. Denudo, aperio. Usus: Insidias detegere. Cf. Aperio, Manifestus.

DĒTENDO, is, tendi, tensum, ere, a. Détendre. Usus: Tabernacula detendere, plier les tentes.

DĒTERGO, is, si, sum, ere, a. Ôter en essuyant, essuyer. Syn. Abstergo. Usus: Jucundo sermone fastidia, dolorem, molestias detergere.

DĒTĔRĬOR, ōris, gen. com. Pire, plus mauvais. Syn. Pejor, nequissimus. Phras. 1. Rem omnem sua importunitate deteriorem effecit, il a gâté toute l’affaire par son défaut de politesse. Diis hominibusque invitis negotium plane evertit; corrupit omnia et profligavit. Omnia nunc deteriora sunt; in statu, loco deteriore sunt. Versa et mutata in pejorem partem sunt omnia, sic ut nihil offensioni huic mederi jam queat. 2. Deterior factus est, il est devenu plus mauvais. Nimium quantum e pristina virtute deflexit; a se ipso degeneravit, discessit. Nimium descivit; nec gradu, sed præcipiti cursu in vitia transcurrit. Cf. Corrumpo, Depravo, Disciplina solutior.

DĒTĔRĬUS, Pis, plus mal.

DĒTERMĬNĀTĬO, ōnis, f. Borne, limite, fin. Syn. Terminus, conclusio, finis. Usus: Cœli complexus, extima ora et determinatio mundi. Conclusio est exitus et determinatio totius orationis.

DĒTERMĬNO, as, avi, atum, are, a. Borner, limiter, fixer. Syn. Termino, concludo. Usus: Quod dicit, spiritu, non arte determinat.

DĒTĔRO, is, trīvi, trītum, ere, a. User. Syn. Destruo, corrumpo. Usus: Calceos deterere. Laudes alicujus deterere, imminuere, diminuer.

DĒTERRĔO, es, ŭi, ĭtum, ere, a. Détourner, dissuader. Syn. Dehortor, absterreo, revoco, avoco, deduco, repello, removeo, averto; studium alicujus retardo, vel restringo. )( Impello. Usus: A dimicatione aliquem, a scribendo deterrere. Aliquem ab officio, injuria, proposito deterrere. Cf. Absterreo, Avoco, Abduco.

DĒTESTĀBĬLIS, e, gen. com. Détestable, abominable. Syn. Execrandus. Usus: Scelus detestabile. Res pestifera, detestabilis, execranda.

DĒTESTĀTĬO, ōnis, f. Exécration. Usus: Pro detestatione tot scelerum unam aram consecravit.

DĒTESTOR, aris, atus sum, ari, d. Maudire, exécrer. Syn. Aversor, abominor. Adv. Diligenter. Usus: Omnes te vitant, et tanquam auspicium malum, memoriam tui, faciem ipsam tuam ac nomen detestantur. Belli exitum detestor. O Dii avertite et detestamini hoc omen! Cf. Abominor.