Lexicon Latinum : $b Universae phraseologiae corpus congestum etc.

EXERCĬTŬS, ūs, m. Armée. Syn. Copiæ, manus. Epith. Amplissimus, certus, clarus, consularis, cunctus, exiguus firmitate, fidelissimus et constantissimus, firmissimus, florentissimus, magnus, imbecillis, incolumis, infirmus, instructus, invictus, magnus et amplus, maximus et fortissimus, melior, novus, vetus, optimus, ornatissimus, parvus, periculosus, pessimus, pulcherrimus, robustus et victor, tiro et collectitius, veteranus, universus. Boni, sed rudes, clari et magni, contrarii, optimi, parati, paratiores et fortiores, permagni, proprii, regii, valentes, veterani. Phras. Exercitum parare, mettre sur pied une armée. Scribere, conscribere, colligere, cogere, parare, comparare, conflare, facere, conficere exercitum. Contrahere copias, cogere, comparare; militarem manum facere, cogere, milites facere, scribere, conquirere; ingentes peditum equitumque copias contrahere. 2. Exercitum complere, compléter les cadres d’une armée. Exercitum reficere, recreare, confirmare, supplere, augere, multiplicare; exercitui supplementum scribere; legiones explere; legiones supplementis integrare, reficere. 3. Exercitum habemus egregium, nous avons des troupes superbes. Probe ornatum auxiliis; copias habemus, et genere, et numero et fidelitate præstantissimas; exercitum censemus superbissimo delectu, durissima conquisitione collectum, veteranum, robustum, valentem, victorem; magnam manum pedestrium, et equestrium copiarum. 4. Cæsar exercitum habebat genere potius, quam numero firmum, dans l’armée de César, les soldats étaient plus vaillants que nombreux. Frequentes admodum Cæsaris copiæ non erant, sed fortitudine præstabant. Erat in castris Cæsaris virtus, multitudo non erat; numero exiguus Cæsaris exercitus, firmitate amplissimus erat. Non militum copia, frequentia, numero sed, eorum virtute, robore, fortitudine, animi præstantia, corporis viribus valebat Cæsar. 5. Ingentem quidem habet exercitum, sed temere collectum, à la vérité il a une grande armée, mais elle est composée de mauvais soldats. Peditum equitumque nubes jactat, et consternit maria suis classibus, sed exercitus est tiro; et collectitius; numerosam quidem trahit, sed naufragorum ejectam ac debilitatam manum. Asiam quidem in nos omnem effundit, sed rarus in tanto exercitu miles, pauci quibus arma, quibus belli disciplina, nullus. Usus: 1. Exercitum scribere, enrôler. 2. Exercitum lustrare, recensere, faire la revue. 3. Exercitum ductare, ducere, conduire. 4. Exercitum adducere, amener. 5. Exercitum deducere, abducere, deportare de provincia, faire sortir. 6. Exercitum castris continere, faire camper. 7. Exercitum distribuere in stativa, mettre en quartiers. 8. Exercitum collocare, exponere, instruere, disposer. 9. Exercitum trajicere, faire passer. 10. Exercitum permutare, deponere, dimittere, renvoyer. 11. Exercitum dissipare, dilabi, licencier. 12. Exercitum reficere, recreare, supplere, supplementa exercitui scribere, refaire, reconstituer. Cf. Bellum.

EXHĀLĀTĬO, ōnis, f. Exhalaison. Syn. Vapor, anhelitus terræ, afflatus ex terra, exspiratio, aspiratio. Usus: Cœlum humidum et caliginosum propter exhalationes terræ cujus exspirationibus aer alitur. Vapores, qui a sole ex agris tepefactis, et ex aquis excitantur.

EXHĀLO, as, avi, are, a. Exhaler, rendre (par le souffle). Syn. Spiro, exspiro, emitto. Usus: Crapulam exhalare, cuver son vin. Flores exhalant odorem; afflantur e floribus odores.

EXHAURĬO, is, hausi, haustum, ire, a. Épuiser, enlever. Syn. Aufero, minuo, exinanio, perfero, absumo. )( Repleo. Adv. Facile. Phras. Provinciam totam exhausit, il ruina la province. Quidquid potuit, sanguinis detraxit, et nudam, consumptam, enectam successori tradidit provinciam; quantas prædas exsorbuit? quot fana spoliavit, domos exinanivit? quot tributis civium vires attenuavit, opes egessit? Cf. Vasto, Spolio. Usus: 1. Ex Africa quas opes, quas ex ærario exhausit. 2. Minuo, diminuer. Malim meas laudes omnes ad te transferre, quam de tuis minimum exhaurire. 3. Exequor, exécuter. Mandata mea exhaurias. 4. Exinanio, spolio, vider, tarir, épuiser. Dilapidat pecuniam, ærarium exhaurit, minuit vectigalia. Sentinam exhaurire. Civitates omnibus rebus exhaustæ. 5. Profero, sustineo, épuiser (la fortune, les forces, etc.). Labores omnes, ærumnas, sollicitudines, tædia, sumptus tua causa exhausi. 6. Voro, ingurgito, boire. Tantum vini exhausit, ut necesse esset vomere.

EXHĒRĒDO, as, avi, atum, are, a. Déshériter. Syn. Hereditate privo, abdico; submoveo ab hereditate, jure hereditatis privo; hereditate excludo. Usus: Pater filium exheredare cogitabat.

EXHĒRES, ēdis, omn. gen. Déshérité. Syn. Hereditate exclusus, in nullam sortem bonorum natus. Usus: Egit lege in hereditatem paternam testamento exheres filius.

EXHĬBĔO, es, ŭi, ĭtum, ere, a. Montrer, faire voir, produire. Syn. Profero, ostendo, gero, præbeo. )( Occulto. Phras. Semper me tibi exhibui amicissimum, je vous ai toujours montré une grande affection. Omnibus de rebus ita tractavi, ut intelligeres me tibi amicissimum; æquissimum me tibi semper præbui; eum me tibi præstiti, eo in te animo fui, quo solent amicissimi; talem me exhibui tuis in rebus, ut mihi pro intimo esses. Ita me tractavi, ita gessi, nemo ut, quin amicissimus tibi essem, dubitaret. Optime semper ostendi me. Cf. Præsto. Usus: 1. Exhibe, cedo tabulas, produire. 2. Facesso, causer, occasionner. Exhibere molestiam, curam alteri. 3. Gero me, ago, præbeo, montrer, présenter. Auctorem salutis; supplicem se alicui exhibere. Mitem senatorem egit, se gessit, se exhibuit. Affectum patris alicui exhibere. 4. Ostendo, faire voir. Artis specimen exhibere, artes edere.

EXHĬLĂRO, as, avi, atum, are, a. Réjouir, égayer. Syn. Hilaro. Phras. Exhilarat me aspectus vester, votre présence me réjouit. Recreat me, reficitque aspectus vester; mira me lætitia, suavitate, voluptate perfundit; in lætitiam me injicit incredibilem; lætitiam objicit mihi nullis verbis exæquandam; lætitia me onerat aspectus vester; ad hilaritatem traducit; lætitia, hilaritate animum complet; liberalissima, et honestissima voluptate cumulat; voluptati mihi est; voluptatem affert. Cf. Gaudium, Lætitia, Recreo.

EXHORRESCO, is, horrŭi, ere, n. Frissonner. Syn. Horrore perfundor. Phras. Exhorrui ad hoc spectaculum, ce spectacle me fit frémir d’horreur. Animo perculsus sum; horruit, cohorruit animus ad id spectaculum; pavore concussus sum; sensus mihi erepti sunt, vultus expalluit, lingua obtorpuit, corpus contremuit; subito pavore pectus mihi perculsum est; commotus, exterritus, perterritus, consternatus sum. Cf. Terreo. Usus: Exhorrescere metu.

EXHORTĀTĬO, ōnis, f. Exhortation. Usus: Tua exhortatione impulsus feci.

EXHORTOR, aris, atus sum, ari, d. Exhorter. Syn. Hortor, adhortor, cohortor, auctor sum alicui, incito, impello, inflammo, sollicito, cohortatione utor. Usus: Exhortari aliquem ad virtutis studium. Cf. Hortor, Excito, Moneo.

EXĬGO, is, ēgi, actum, ere, a. Faire payer, réclamer, exiger. Syn. Ad dissolutionem cogo, postulo, flagito, extorqueo, de pecunia appello. Adv. Acerbe, acerbius, amplius, facilius, plane, præclare. Usus: 1. Non urgeo, neque exigo, quæ polliceris. Tributa, vectigalia, pensionem, mercedem, benefacta, nomina acerbius exigere. 2. Profligo, pello, ejicio, pousser dehors, renvoyer. Reges civitate, uxorem toro exigere. 3. Absolvo, perficio, endurer. Opus, ærumnam exigere. 4. Trans adigo, pousser, lancer. Ferrum per medium corpus exegit. 5. Transigo, passer. Ævum, ætatem, annos, dies per desidiam exigere. 6. Dispono, dirigo, placer, disposer. Actiones suas ad normam rationis, columnas ad perpendiculum exigere.

EXĬGŬĒ, Brièvement, faiblement. Syn. Tenuiter, exiliter. Usus: Epistola, oratio exigue scripta. Exigue et exiliter ad calculos revocare amicitiam. Exigue tibi a principe tributum est.

EXĬGŬĬTAS, ātis, f. Petite quantité. Syn. Exilitas. Usus: Exiguitas copiarum recessum magis, quam pugnam suadebat.

EXĬGŪUS, a, um, Petit, court, restreint. Syn. Exilis. )( Ingens. Adv. Valde, sane. Usus: Exiguis finibus provincia. Tenui et exiguo sermone disputare. Exiguo et angusto tempore aliquid absolvere. Tenues opes, facultates exiguæ, nullæ amicorum copiæ. Cf. Parvus, Paucus.

EXĪLIS, e, gen. com. Petit, mince, faible. Syn. Tenuis. )( Plenus, nitidus. Adv. Sane. Usus: Solum exile et macrum. Genus orationis exile, aridum, concisum, minutum. Spinosa et exilis oratio. Cf. Parvus.

EXĪLĬTAS, ātis, f. Ténuité, faiblesse, sécheresse. Syn. Tenuitas, jejunitas. Usus: Qui discernes horum copiam, et ubertatem ab illorum exilitate et penuria?

EXĪLĬTER, Faiblement; avec sécheresse. Syn. Tenuiter, jejune. Usus: Exiliter et jejune disputare.

EXĪLĬUM, ii, n. Bannissement, exil. Syn. Patriæ, vel civitatis privatio, exterminatio, pœna exilii, proscriptio. Phras. 1. In exilium mittere, envoyer en exil. In exilium ejicere, projicere, pellere, mittere; in exilium agere; patria extorrem expellere; exilio mulctare; in exilium expellere; exilio afficere; projicere in exilium; amandare aliquem in ultimas terras; aqua et igni alicui interdicere; ex urbe ejicere, exterminare; urbe regnoque expellere, pellere, exigere. Relegare aliquem. 2. In exilium proficisci, partir pour l’exil. Ire, abire, proficisci in exilium; exulatum abire; in exilium deportari, exportari; in ultimas maris terrarumque oras devehi; urbe cedere, excedere. Egredi, migrare; solum vertere, mutare; patriam relinquere exilii causa. Exilium sibi consciscere; exilio se mulctare, in voluntarium exilium secedere, s’exiler volontairement. 3. De exilio redire, revenir de l’exil. De exilio reduci; exilium patria sede mutare; in patriam revocari. 4. Cicero in exilium missus est, Cicéron fut envoyé en exil. Exilii causa solum vertere jussus est. Fluctibus reipublicæ expulsus, in terras alias exportatus exulavit. Extorris patria, expulsus, ejectus, finium interdictione mulctatus est; urbe, domo, penatibus, foro, luce, congressu æqualium prohibitus, relegatus est; damnatus exilio Thessalonicam habitatum concessit. Cf. Exul, Exulo. Usus: 1. In exilium mittere, pellere, ejicere. Exilio mulctare, punir du bannissement. 2. In exilium ire, proficisci, exportari, aller en exil. 3. In exilio esse, être banni. 4. Exilio reduci, être rappelé de l’exil.

EXĬMĬĒ, Supérieurement; beaucoup. Syn. Egregie. Usus: Eximie me dilexit, il a eu pour moi une affection toute particulière. Cf. Valde.

EXĬMĬUS, a, um, Excellent, éminent, distingué. Syn. Egregius, præstans. Usus: 1. Ea, quæ eximia aliis ac præclara videntur, parvi ducere. Pompeii singularis ac eximia virtus. Eximium ingenium. Eximia pulchritudo. 2. Exceptus, exempté, privilégié. Tu unus eximius es? Eximium facient neminem, (nemo exceptus est, neminem excipient), ils n’y aura d’exception pour personne. Cf. Egregius, Summus, Clarus.

EXĬMO, is, ēmi, emptum, ere, a. Tirer de, enlever; délivrer de. Syn. Excludo, excipio, libero, absolvo. Phras. 1. Hominem eo onere exemit, il délivra cet homme de ses obligations. Immunitatem homini dedit civilium munerum; vacationem a muneribus dedit; legibus eum solvit; legum vinculis exsolvit; gratiam legis homini fecit; exemptum eo onere fecit; eo onere levavit. 2. Exemptus erat muneribus publicis, il était exempté des charges publiques. Immunis erat muneribus; muneribus vacabat; immunitatem habebat; vacationem habebat, nactus erat munerum publicorum; vacabat a publicaram rerum curatione et administratione; solutus erat ac liber ab iis muneribus. Cf. Immunis, Privilegium. Usus: 1. Exime e rebus humanis amicitiam, urbs nulla stare poterit. 2. Libero, délivrer de, soustraire à. Aliquem e vinculis, e culpa, miseria, servitute eximere. Nomen alicujus de tabulis, ex reis, ex ærariis eximere. Curas alicui, suspicionem, opinionem, scrupulum, lassitudinem eximere. Rem miraculo exemit, il enleva à cette chose son caractère prodigieux. 3. Consumo, produco, protraho, faire perdre. Diem, horam, tempus dicendo exemit, ne ad negotii caput perveniri posset. Cf. Libero.

EXIN, De là; des lors, ensuite. Syn. Exinde.

EXĬNĀNĬO, is, īvi, ītum, ire, a. Épuiser, détruire. Syn. Exhaurio. )( Impleo, repleo. Usus: Agros, domos vastare et exinanire. Cf. Exhaurio, Nihilum.

EXINDE, De là, ensuite, alors. Exin, deinde.

EXISTĬMĀTĬO, ōnis, f. Opinion, jugement; estime, considération. Syn. Auctoritas, fama, honestas, opinio, commendatio. Epith. Bona, mala, cara, communis, facilior, gravis, honesta, incertissima, integra, magna, optima, perpetua, popularis, præclara, sanctissima, summa, tacita, turpis. Usus: 1. Existimationem colligere, recueillir la considération. Bonis artibus in magnam existimationem venire, acquérir l’estime. In existimatione esse, être estimé. Mei labores ad hominum existimationem dimanant, obtenir le renom. Existimationi consulere, et dignitati servire, veiller à la réputation de qqn. Omnium existimationi satisfacere, donner satisfaction à l’attente générale. Agitur existimatio ingenii, il y va de ma réputation d’homme d’esprit. In discrimen existimationis venire, être en danger de perdre sa réputation. 2. Alterius existimationem oppugnare, imminuere; venire, facere contra existimationem alterius, attaquer, ternir, flétrir, déchirer la réputation de qqn. Existimationem omnem amittere, perdere, perdre sa réputation. 3. Existimationem reconciliare, recouvrer l’estime. Existimationem conservare, conserver sa réputation. Suam existimationem alteri committere, confier à qqn le soin de sa réputation. Existimationi hominum se venditare, rechercher l’estime des hommes. Cf. Fama, Opinio, Honor.

EXISTĬMĀTOR, ōris, m. Connaisseur, appréciateur, juge. Syn. Judex, arbiter, opinator. Epith. Acerrimus, doctus et intelligens. Usus: Existimator alicujus artificii; acerrimus, non stultus existimator.

EXISTĬMO, as, avi, atum, are, a. Juger, apprécier. Syn. Puto, reputo, sentio, æstimo, opinor, duco, judico, persuasum est animo. Adv. Bene, contra, falso, longe aliter, longe secus, male, melius, minus, optime, pejus, prorsus, recte, secus, valde, vere, usque eo, invidiose, privatim, vulgo, publice. Phras. Existimo potius errorem, quam culpam fuisse, je pense que ce fut plutôt une erreur qu’une faute. Magis adducor, ut errorem credam, quam culpam fuisse; in opinionem venio; in eam opinionem adducor; in opinione ea sum, id factum errori magis, quam culpæ tribuendum. Cf. Opinio, Judico, Puto. Usus: Rem male, de aliquo minus bene existimare, avoir mauvaise opinion de qqn. Quid ex istis malim, non facile existimare possum. Alios suis moribus existimare. Ex eventu de consilio existimare. In existimando prudens.

EXĬTĬĀBĬLIS, e, gen. com. Funeste, pernicieux. Usus: Bellum exitiabile. Cf. Noxius.

EXĬTĬĀLIS, e, gen. com. Funeste, fatal. Syn. Mortifer, calamitosus. Usus: Exitus exitiales.

EXĬTĬŌSUS, a, um, Funeste, pernicieux. Syn. Perniciosus. Usus: Exitiosum consilium.

EXĬTĬUM, ii, n. Ruine, perte. Syn. Pernicies. Epith. Crudelissimum, publicum, commune, summum, luctuosissimum. Phras. Ille multis exitio fuit, cet homme causa la ruine d’un grand nombre de citoyens. Multos in casum traxit; ejus ruina multi concidere; multorum ille salutem afflixit, perdidit; multos ejus ruina involvit, oppressit; in hanc omnium deterrimam miserrimamque conditionem adduxit; multis exitium peperit; perniciem attulit; calamitatem ac pestem importavit. Cf. Ruina, Affligo, Destruo. Usus: Qui de huius urbis exitio, de nostro interitu, de reipublicæ pernicie cogitant. Exitium alicui comparare, dare; exitio esse.

EXĬTŬS, ūs, m. Terme, résultat, effet. Syn. Eventus, casus, finis, terminus. )( Initium. Epith. Calamitosus, difficilis, dignus vita ac factis, dubius rerum, facilis, felix, perniciosus judici, fortunatus, gloriosus, incertus, iracundus, lautus, maritimus, molestus, notabilis, optabilis, perspicuus, prudens, similis, simillimus principio. Adversi, secundi, boni, contrarii, difficiles, diversi, exitiales, extremi, exitiosi. Fatales, gravissimi, improvisi, incerti, innumerabiles, maritimi, meliores, mirabiles, plurimi, prosperi, recentes, similes, spissi et producti, tristes, necessarii, utiles. Usus: 1. Contigit rebus nostris exitus, quem optabamus; bonum exitum et felicem habuit hæc æstas. Fugam quærebamus, quæ tamen exitum non habebat. Belli exitus semper incerti. Consulatus tuus in exitu est. Exitum exspectare debemus. 2. Finis, fin. Vitam turpem honesto exitu conclusit. Quæ pollicitus es, exitu præsta. Cf. Eventus, Finis.

EXLEX, lēgis, omn. gen. Qui n’est pas soumis à la loi. Syn. Qui lege aliqua non tenetur. Usus: Non quod Syllam exlegem putarent. Cf. Dissolutus.

EXŎLESCO, is, ēvi, ētum, ere, n. Se dénaturer en vieillissant, dépérir. Syn. Quasi inveterasco. Usus: Ætas tua jam exolevit.

EXŎNĔRO, as, avi, atum, are, a. Décharger. Syn. Allevo, onus detraho. Usus: Exonerare aliquem. Cf. Levo.

EXOPTO, as, avi, atum, are, a. Désirer vivement. Syn. Opto. Usus: Ut ea res tibi laudi sit, exopto. Cf. Opto.

EXŌRĀBĬLIS, e, gen. com. Qui se laisse fléchir. Syn. Placabilis. )( Inexorabilis. Usus: Exorabilis iracundia.

Exorcismus, i, m. Exorcisme. Phras. Dæmones exorcismis e corporibus pellere, chasser les démons du corps. Malos dæmones ex corporibus exturbare, exigere, profligare; correptos, vexatos a malo dæmone liberare; ex obsessis corporibus malum genium depellere; sacris carminibus malos genios ex miserorum corporibus ejicere, fugare. Cf. Diabolus.

EXORDĬOR, iris, orsus sum, iri, d. Commencer. Syn. Ordior, exordium capio, principium capio, duco. )( Perficio. Adv. Bene causam, gloriose, potissimum. Usus: Ab alio principio exorsus sum dicere. Exordiri a re ipsa. Pertexe, quod exorsus es. Initium, Inchoo.

EXORDĬUM, ii, n. Commencement; exorde. Syn. Principium, exorsus, proœmium, dicendi initium, vestibulum et aditus ad causam. Epith. Commune, commutabile, difficillimum, exile, nugatorium, vulgare, facillimum, separatum, longum, translatum, vehemens, pugnans. Phras. Exordium longius petam, je reprendrai la chose de plus haut. Altius repetam rationem consiliorum meorum; longinqua repetam, ut apertius exponam consilia mea; longe repetam mei sermonis initium, quo pateant illustrius consilia mea. Longinquum exordium capiet hic sermo, quem de meis consiliis habiturus sum. Usus: Difficillimum est in omni conquisitione exordium. Exordium ab aliqua re capere, ducere. Longum et alte petitum proœmium.

EXŎRĬOR, eris, ortus sum, oriri, d. Naître, se lever, éclater. Syn. Orior, exsisto, erumpo. )( Occido. Adv. Longius, paulum, repente, plane, perraro. Usus: 1. Ante exstinctum sidus, quam plane exortum, natumque esset. Repente exorta est Catilinæ nefaria libido. 2. Sumo animum, recreor, levo, se relever. Ego nunc paulo exorior e litteris Roma allatis. Qua gloria commotus Epicurus exoritur.

EXORNĀTĬO, ōnis, f. Ornement; amplification. Syn. Ornamentum, ornatus, conformatio, lepor, concinnitas, festivitas. Epith. Egregia. Usus: Sine exornatione aliquid simpliciter exponere.

EXORNĀTOR, ōris, m. Qui orne, qui embellit (les faits). Usus: Cæteri non exornatores, sed tantummodo narratores fuere.

EXORNO, as, avi, atum, are, a. Orner, embellir. Syn. Expolio, illumino, illustro. )( Deformo. Adv. Ample, dilucide, magnifice, plane, privatim, publice. Usus: Exornare orationem. Pythagoras Italiam artibus exornavit. Exornare triclinium magnifice. Aliquem magistratu; urbem munimentis exornare. Cf. Orno.

EXŌRO, as, avi, atum, are, a. Prier avec instance; fléchir par des prières. Syn. Impero. Adv. Semel. Usus: Aiunt Stoici, viri non esse exorari, aut placari. Exoravit me frater, ut huc venirem. Cf. Preces, Deprecor.

EXORSŬS, ūs, m. Exorde. Syn. Exordium.

EXŌSUS, a, um, Qui hait; qui est détesté. Qui odio habet, aut habetur. Usus: Jupiter Trojanos exosus. Omnibus exosum esse. Cf. Odium.

EXŌTĬCUS, a, um, Étranger. Syn. Peregrinus, peregrini moris homo, adventitius. Cf. Peregrinus.

EXPALLESCO, is, ŭi, ere, n. et a. Pâlir; redouter. Syn. Exalbesco, pallore suffundor. Usus: Expalluisse, erubuisse, titubasse. Cf. Pallesco.

EXPĀVESCO, is, pāvi, escere, n. et a. Être épouvanté; redouter. Usus: Ensem expavescit muliebriter. Cf. Metuo, Timor, Paveo.

EXPECTŎRO, as, are, a. Chasser du cœur. Syn. Pectore ejicio, expello. Usus: Pavor mihi omnem ex animo sapientiam expectoravit. Cf. Apertus.

EXPĔDĬO, is, īvi, vel ii, ītum, ire, a. Dégager, délivrer. Syn. Libero, explico, extrico. )( Impedio, induo me in laqueos. Adv. Brevi, breviter, elegantissime, facile, perspicue, plane, vehementer, celeriter. Phras. Expediendum tibi sine cunctatione id negotium est, il vous faut terminer promptement cette affaire. Cunctandum non est in eo negotio; producenda, differenda, proferenda, proroganda, protrahenda, longius ducenda res non est; immorandum non est; facienda mora non est; omnis in ea re abjicienda mora est; languor omnis abjiciendus est; sine mora tentanda res est, sine cunctatione, sine ullo temporis intervallo, aggredienda res est; immorari, cunctari, lente agere, indormire huic negotio non oportet. Usus: 1. Se omni molestia, occupatione, cura, suspicione expedire. Animum metu, mœrore expedire, délivrer. 2. Absolvo, finir, terminer. Negotia, rei institutæ exitum expedire. Nodum implicatum expedire. 3. Promptum facio, impedimenta abjicio, démêler, débrouiller, expliquer. Peto a te, ut eam expedias. Me aliud ex alio impedit, sed si me expediero, etc. Expedire se et evolvere negotiis. Cf. Explico.

EXPĔDIT, imp. Il est avantageux, utile. Syn. Utile est, conducit. Usus: Cæsaris id consilium ad diuturnitatem dominationis non expedit. Dubitat, quid sibi expediat. Cf. Emolumentum, Commodum, Utilis.

EXPĔDĪTĒ, Facilement, aisément; vite. Syn. Plane, prompte. Usus: Expedite explicat quæstionem.

EXPĔDĪTĬO, ōnis, f. Développement, exposé. Syn. Absolutio. Usus: 1. Habes hic breviter comprehensam multarum rerum expeditionem. 2. Préparatifs de guerre, expédition. Educere exercitum in expeditionem.

EXPĔDĪTUS, a, um, Tout prêt. Syn. Promptus, paratus, facilis, nulla re implicatus. Usus: Aditus ad cœlum bonis expeditissimus est. Expedito et prompto homine nobis opus est. A natura satis aptus et expeditus ad dicendum. Credebat ille viam sibi expeditiorem ad honorem. Expedita oratio. Clodius obviam fit expeditus in equo. Provinciam quam expeditissimam tradere, laisser une province dans le meilleur état possible. Cf. Paratus, Promptus.

EXPĒLLO, is, pŭli, pulsum, ere, a. Pousser hors de, chasser. Syn. Ejicio, exigo, detrudo, exturbo, amoveo, submoveo, loco moveo. Phras. Parentem nefarium cum liberis improbis expulit, il chassa ce père criminel avec sa race coupable. Parentem nefarium cum scelerata stirpe omni executus est; evomuit pestilentem eam familiam e foro; sceleratam eam stirpem foro submovit; foro exesse jussit. Cf. Pello. Usus: Ejici, exterminari, expelli ab urbe, prædiis.

EXPENDO, is, pendi, pensum, ere, a. Peser, examiner, considérer. Syn. Perpendo, exquiro, examino. Adv. Diligenter. Phras. Expendendum est sedulo, il faut examiner avec soin. Versanda res in animis; sermonibus agitanda; ad calculos vocanda, reducenda; cum animo, in corde agitanda est; calculus ponendus; subducendi sunt calculi; ejus rei consilia animo probe circumspicienda sunt; pensanda sunt ista, ac mente agitanda crebrius; res est animo volvenda, volutanda diligenter; res ejusmodi est, in qua animus se ad omnes cogitationes verset; quam animus secreta æstimatione penset. Cf. Examino, Cogito. Usus: 1. Omnia diligenter expendere, seligere, æstimare. 2. Do, pendo. Pœnas alicui expendere, être puni par quelqu’un. 3. Pondero, metior, peser avec soin. Aurum expendere.

EXPĒNSUS, a, um, Compté, prêté, déboursé. Syn. Datus. )( Acceptus. Usus: Expensum ferre; scribere, se alicui pecuniam dedisse, porter une somme comptée, payée ou avancée à qqn. Quis tibi mille nummum ferret expensum? Cur iis, quibus credebas, expensum non ferebas?

EXPERGĒFĂCĬO, is, fēci, factum, ere, a. Éveiller. Syn. Somno excito. Usus: Hic Italiam tumultus terrore subito expergefecit. Cf. Excito, Evigilo.

EXPERGISCOR, eris, perrectus sum, gisci, d. S’éveiller. Syn. A somno, de somno excitor, somno solvor. )( Dormio. Phras. Ad gallorum cantum expergisceris, vous vous éveillez au chant du coq. Gallorum cantus te suscitat; tibi soporem discutit; somno te excire solet; somno te solvit. Cf. Evigilo.

EXPĔRĬENS, entis, omn. gen. Actif, entreprenant. Syn. Expertus. Usus: Homo navus, experientissimus, ac diligentissimus.

EXPĔRĬENTĬA, æ, f. Essai, tentative, expérience. Syn. Periclitatio, usus, exemplum. Phras. (Est homo magnæ experientiæ, Vulg.), c’est un homme d’une grande expérience. Vir quem longa vita ususque rerum maximarum plurimum docuit; quem usus in plurimis rebus erudivit; magna prudentia, magno usu est atque experientia præditus; quem usus reapse experiendo docuit; multum imbutus usu; ætate et usu doctus. Non promptus ingenio tantum, sed usu etiam exercitatus; magnæ solertiæ et usus; in rebus admodum versatus et experiens; magnum habens usum in rebus; longo usu edoctus; qui multa usu ac tractatione cognovit; magno rerum usu in rebus agendis exercitatus. Cf. Disco. Usus: Experientia patrimonii amplificandi. Cf. Usus, Peritus, Discipulus.

EXPĔRĬMENTUM, i, n. Preuve. Syn. Argumentum. Usus: Sed hoc experimentum est maximum, quod etc. Cf. Experior.

EXPĒRĬOR, iris, pertus sum, iri, d. Essayer; éprouver. Syn. Periclitor, periculum facio, usu tractando cognosco, tento. Adv. Maxime, paulisper. Phras. Omnia experiar, je tenterai tout. Omnes vias persequar, quibus putabo ad id, quod volo, perveniri posse. Usu, tractando cognoscam; gustabo omnia; nihil non tentabo; nihil inexpertum et intentatum relinquam. Periclitabor omnia; periculum faciam; experimentum capiam rerum omnium, quibus optata consequi possim; ultima experiar; nullum non movebo lapidem. Cf. Tento. Usus: Experiri noli, quod assequi te posse diffidas. Vim veneni in cane experiri. Par est eum multa experiri, qui res magnas animo volvit. Ultima experiri malo, quam, etc. Cf. Experientia.

EXPERS, ertis, omn. gen. Privé, dépourvu. Syn. Non particeps, vacuus, immunis. )( Particeps. Usus: Consilii, ingenii, eruditionis expers. Nulla pars vitæ summæ turpitudinis expers.

EXPERTUS, a, um, Qui a essayé; passive: éprouvé, reconnu. Syn. Qui habet usum multarum rerum, multarum rerum peritus, experiens. )( Rudis. Usus: Hoc experti scimus. Nec hoc conjectura, sed expertus dico. In aliqua re expertus; virtus præsens, experta perspectaque.

EXPĔTO, is, ii vel īvi, ītum, ere, a. Désirer vivement. Syn. Opto, cupio, peto, adscisco. )( Vito. Usus: Expetere pœnas ab aliquo, punir, tirer vengeance de qqn. Vitam alicujus expetere, appetere. Probat Epicurus, voluptatem natura expeti. Cf. Peto, Cupio, Desidero.

EXPĬĀBĬLIS, e, gen. com. Que l’on peut expier.

EXPĬĀTĬO, ōnis, f. Expiation. Syn. Procuratio. Usus: Diis violatis expiatio debetur. Scelerum et impietatis quæ tandem erit expiatio?

EXPĪLĀTĬO, ōnis, f. Pillage. Direptio. Epith. Tanta. Usus: Expilationes et direptiones sociorum. Cf. Furtum.

EXPĪLO, as, avi, atum, are, a. Voler, dépouiller. Syn. Diripio, exinanio, exhaurio; ago feroque res. Usus: Expilare socios, diripere provincias. Cf. Fur.

EXPINGO, is, pinxi, pictum, ere, a. Peindre. Syn. Pingo. Usus: Motus hominum et ferarum expingere. Cf. Describo.

EXPĬO, as, avi, atum, are, a. Expier, réparer. Syn. Procuro. Phras. Sua scelera expiare, expier ses crimes. Debitam DEO expiationem facere; placamina cœlestis iræ, et piacula conquirere; ipsum se cruciatibus offerre, piaculaque dare; abolere superioris vitæ maculas; piaculo diluere contractas in vita sordes. Cf. Pœnitentia. Usus: Expiare religiones; forum a vestigiis sceleris. Hoc scelus expiari, nisi supplicio tuo, nequit. Tua scelera Dii in nobis expiarunt. Expiare DEUM, seu placare, apaiser la colère de DIEU.

EXPISCOR, aris, atus sum, ari, d. Chercher à tirer (un secret). Syn. Indago, inquiro. Usus: Omnia ab illo expiscatus sum.

EXPLĀNĀTĒ, D’une manière claire, intelligible. Usus: Definire aliquid explanatius et uberius.

EXPLĀNĀTĬO, ōnis, f. Explication. Syn. Explicatio, enodatio, interpretatio. Epith. Illustris. Usus: Dii nobis objiciunt, quorum neque scientiam, neque explanationem habemus. Explanatio, quæ reddit apertam, planamque orationem. Ad obscura et ambigua explanatio adhibetur.

EXPLĀNĀTOR, ōris, m. Interprète, commentateur. Syn. Interpres, explicator. Usus: Grammatici Poetarum explanatores.

EXPLĀNO, as, avi, atum, are, a. Expliquer. Syn. Interpretor, interpretationem vel explanationem facio; interpretatione explico, illustro aut expono, planum et perspicuum facio, explico, aperio, patefacio. Usus: Diligentius, apertius aliquid explanare. Cf. Explico.

EXPLĔO, es, ēvi, ētum, ere, a. Remplir. Syn. Impleo, compleo, saturo, satio, absolvo. )( Exhaurio, Exinanio. Adv. Aptius, nihilo, cumulate, insaturabiliter. Usus: Avaritiam suam pecunia, libidinem voluptatibus explere. Inimicitias, odium, diuturnam sitim satiare et explere. Mortalitatem, supremum diem explere. Legiones supplementis explere. Sic explevit, quod utrique defuit. Res perfecta expletaque omnibus numeris suis et partibus. Vita virtutibus expleta.

EXPLĬCĀBĬLIS, e, gen. com. Explicable. Usus: Difficilis res est, et vix explicabilis.

EXPLĬCĀTĒ, Clairement, distinctement. Syn. Enodate, explanate. )( Implicite, abscondite. Usus: Explicate et distincte dicere.

EXPLĬCĀTĬO, ōnis, f. Explication. Epith. Brevis quædam et circumscripta, facilis, facilior, illustris perpolitaque, mira, suspiciosa. Usus: Explicatio illustris ac perpolita. Explicatio fabularum. Cf. Explico.

EXPLĬCĀTOR, ōris, m. Qui explique. Epith. Gravior, commodior. Usus: Prudens, severus, gravis explicator.

EXPLĬCĀTRIX, īcis, f. Celle qui explique. Usus: Oratoria, explicatrix perpetuæ orationis.

EXPLĬCĀTUS, ta, tum, Expliqué, éclairci, clair. Syn. Apertus, definitus. Usus: Veterum rerum non satis explicata recordatio. Litteræ tuæ, quibus nihil explicatius, illustrius. Explicata salutis ratio.

EXPLĬCĀTUS, ūs, m. Explication. Usus: Natura Deorum obscura est, et difficiles explicatus habet.

EXPLĬCO, as, avi, atum, are, a. Expliquer, éclaircir, débrouiller. Syn. Expono, explano, in medio pono, enodo, evolvo, aperio, extrico, interpretor, verbis rem complector, exitum reperio. Adv. Accurate, accuratius, acute, apertissime, brevi, breviter, commodius, copiose, diligenter, diligentissime, dilucide, eleganter, enodatius, expedite, facete, facile, facilius, graviter, uberius, plane, planius, planissime, præclare, ridicule, similiter, sigillatim, subtilius, valde, varie, vere, facile, omnino, prope, sane, non satis. Phras. 1. Ille locus difficulter explicatur, l’interprétation de ce passage est difficile. Difficilis explicationis locus est; res est obscura, et difficiles explicatus habet; locus est inenodabilis, vix explicabilis; verba desunt, quibus loci hujus explicatam notionem exsequar, evolvam, vix satis enucleate, aperte, ac plane exponi, exprimi potest, explanatione opus est subtili. Loci hujus non est satis explicata ratio. Cf. Obscurus. 2. Nondum me explicare et expedire ex his negotiis potui, je n’ai pas encore pu me débarrasser de ces affaires. Nondum mihi explicata et expedita est ejus negotii ratio; nondum evolvere me iis ex negotiis potui; nondum explicare id negotium. Hæret adhuc, pendet negotii imperfecti moles; affectum, non confectum id negotium est. Cf. Eximo. Usus: 1. Explicare se dicendo; mentem suam et cogitationem litteris. Factum, sententiam suam explicare. 2. Absolvo, libero, expedio, dégager, délivrer. Urbem hostibus cinctam explicavit. Negotia, quæso, mea explica. Explica te, ut ad nos quamprimum venias. Se laqueis, insidiis, periculis explicare. Provinciam alicui explicatam tradere. 3. Excutio, enarro, raconter, exposer. Vitam alterius totam explicare, et sub conspectum ponere. 4. Produco, déployer, dérouler. Ædificium ad aliquem locum usque explicare. Aciem, ordines explicare.

EXPLŌDO, is, plōsi, plōsum, ere, a. Pousser hors; mal accueillir. Syn. Ejicio, exsibilo. Adv. Jam pridem. Phras. Explodunt hominem merito clamoribus ac manuum collisione, c’est à bon droit que l’on rejette cet homme par des cris et des battements de mains. Convitiis, sibilis, strepitu, fremitu consectantur; sibilis excipiunt, conscindunt; haud intactus a sibilo abibat; explodebatur non modo sibilis, sed etiam convitio; refrigeratus sibilis, convitiis exanimatus, communi explosione ejectus, expulsus, extrusus, exturbatus est. Usus: Crates comœdus non modo sibilis, sed etiam convitio e scena explodebatur. Tam explosam et ejectam sententiam sequeris.

EXPLŌRĀTĒ, En toute sûreté. Syn. Certe, plane. Usus: Explorate percepta res est et cognita. Explorate navigare.

EXPLŌRĀTOR, ōris, m. Éclaireur. Usus: Misit exploratores, qui observarent.

EXPLŌRĀTUS, a, um, Examiné, reconnu. Syn. Certus, explicatus. )( Dubius. Usus: Exploratum, perspectum, cognitum habere aliquid. Cui exploratum est, se ad vesperum victurum? Explorata nobis est victoria. Magna spe, et prope explorata. Cum mihi erit exploratum, scribam. Exploratus illi, et velut domi conditus videbatur consulatus.

EXPLŌRO, as, avi, atum, are, a. Observer, examiner. Syn. Indago, exquiro, observo, omni cura investigo. Adv. Diligenter, maxime, plane. Usus: Explora rem totam. Africam exploravit. Cf. Observo, Indago.

EXPLŌSĬO, ōnis, f. Action de huer. Usus: Ludorum explosiones.

EXPŎLĬO, is, īvi vel ii, ītum, ire, a. Polir, perfectionner; embellir. Syn. Excolo, exorno, perpolio. Usus: Doctrinis omnibus vir expolitus. Nihil omni ex parte perfectum natura expolivit. Expolire partitiones, carmen, et castigare.

EXPŎLĪTĬO, ōnis, f. Ornement. Syn. Exornatio, explicatio. Epith. Artificiosa alicujus inventi, urbana. Usus: Argumentatio, et inventi artificiosa expolitio. Numerorum expolitio.

EXPŌNO, is, pŏssi, pŏsĭtum, ere, a. Exposer; expliquer. Syn. Edissero, exprimo. Adv. Absolute, aperte, breviter, apte, brevissime, diligenter, diligentissime, dilucide, humanissime, indiligenter, memoriter, ornate, perbreviter, planius, planissime, probabiliter, prudenter, simpliciter, summatim, vere. Phras. Omnibus periculis se exposuit, il s’est exposé à tous les dangers. Ad omnes casus subitorum periculorum objecit; invidiæ malevolorum se dedidit; pro republica se in plurimas dimicationes, ac profligatorum hominum quotidianos impetus objecit; vitam suam hostium telis objecit; periculis se omnibus opposuit, exposuit; nudus ac expositus ad omnes ictus stetit; caput imperterritus discrimini obtulit; in omnem casum se demisit; in omne discrimen se obtulit. Cf. Periculum, Fortis. Usus: 1. Rem ut gesta est, exponam. Artem Rhetoricam exponere. Eam sententiam Cato in suis originibus exponit. 2. Narro, faire connaître, raconter. Summam cognitionum suarum, mandata alicujus alteri exponere. Quod ut planius exponam, paulo altius repetam. Reddere et exponere rationem facti. 3. Propono, exhibeo, palam pono, in conspectu pono, mettre en vue, exposer, étaler. Frumentum, merces, vasa Samia exponere, in conspectu ponere, numerare, vendere. Copias in terram exponere. Infantem exponere, exposer. Cf. Explico, Exprimo.

EXPORRĬGO, is, rexi, rectum, ere, a. Étendre. Syn. Extendo. Usus: Munitiones exporrigere, extendere. Frontem exporrigere, dérider le front.

EXPORTĀTĬO, ōnis, f. Exportation. )( Invectio. Usus: Earum rerum, quibus abundamus, exportatio, et quibus egemus, invectio.

EXPORTO, as, avi, atum, are, a. Exporter. )( Inveho. Usus: Frumentum in fame exportare ausus est.

EXPOSCO, is, pŏposci, ere, a. Demander instamment. Syn. Posco, flagito. Cf. Peto.

EXPŎSĬTĬO, ōnis, f. Exposé du sujet. Usus: Perspicua et dilucida expositio sententiæ.

EXPŎSĬTUS, a, um, Exposé, raconté, Syn. Explicatus, declaratus. Usus: 1. Capita multa exposita, nec explicata. 2. Obnoxius, objectus, exposé, en butte à. Domus patens, et adeo cupiditatibus exposita.

EXPOSTŬLĀTĬO, ōnis, f. Réclamation, grief. Syn. Criminatio, quædam accusatio. )( Purgatio. Usus: Flagitatur bonorum expostulatione. Cum esset expostulatio facta. Cf. Accusatio.

EXPOSTŬLO, as, avi, atum, are, a. Demander; se plaindre. Syn. Expostulationem facio, queror, exposco. Adv. Iracundius, vehementius. Usus: De injuriis expostulare iracunde et vehementer. Expostulare cum aliquo injuriam. Auxilium expostulare. Cf. Queror.

EXPRESSĒ, Clairement. Syn. Plane, aperte, diserte, dilucide, sine circuitione. Usus: Expresse conscripta ponere licebat exempla.

EXPRESSUS, a, um, Exprimé clairement. Syn. Firmus, confirmatus, apertus. Usus: Expressa sceleris vestigia exstant. Expressa signa virtutis. Imago nostræ vitæ in alienis moribus expressa. Bellum Mithridaticum totum ab Archia expressum est.

EXPRĪMO, is, pressi, pressum, ere, a. Exprimer, exposer. Syn. Expono, eloquor, oratione complector, declaro, imitor, effingo. )( Obscuro. Adv. Amplius, breviter, diligenter, late, necessario, subtiliter, planius, præclare, putidius, facilius. Phras. Exprimere non possum quæ sentio, je ne puis exprimer ce que je ressens. Mentis cogitata, animi sensa, sensus animi explicare; sermone depromere; oratione concipere, exsequi, efferre non possum. Exprimendis animi sensibus omnis impar est oratio; oratio non sufficit; verba desunt; non suppetunt; evolvere mentis cogitata non satis possum. Oratione mentem assequi, æquare, exprimere nequeo. Verbo satis digno, ut velim maxime, appellari ea res non potest. Usus: 1. Exprimere similitudinem, mores, vultum alicujus dictione. Aliquem imitando effingere et exprimere. Expressa et polita effigies. Expressum et illustre exemplum. Sonus nec expressus, nec oppressus. 2. Aufero, extorqueo, cum labore obtineo, arracher, obtenir par force. Nummulos aliquot, vide, ut ab illis exprimas. Risum alicui, vel gemitum exprimere. Vitam exprimere tormentis. Cf. Extorqueo, Aufero.

EXPRŎBRĀTĬO, ōnis, f. Reproche, blâme. Usus: Hæc commemoratio quasi exprobratio est immemoris beneficii.

EXPRŎBRO, as, avi, atum, are, a. Reprocher. Syn. Objicio, probro; vitio, culpæ do, verto. Phras. Nihil tibi unquam exprobraxi, je ne vous ai jamais rien reproché. Nullum tibi probrum objectavi, objeci; non in calamitate insultavi, nec adversam fortunam objeci. Nullum tibi probrum intuli, impegi, inussi. Nunquam vecordiam tuam culpavi; vitio et culpæ dedi. Nullum in te exprobrationis telum ejeci; nihil in te criminis congessi. Non vecordiam probris increpui. Nihil in te criminis, nec mea in te merita commemoravi; nullum in te probrum jeci. Cf. Objicio, Culpa. Usus: Exprobrare languorem alicui. Odiosum hominum genus officia exprobrantium.

EXPRŌMO, is, prompsi, promptum, ere, a. Montrer, manifester. Syn. Profero, expono. )( Occulto. Adv. Audacius. Usus: Odium, crudelitatem suam expromere. Leges, sententiam suam expromere. Causa hæc est, in qua omnis vis eloquentiæ possit expromi. Cf. Profero.

EXPUGNĀTOR, ōris, m. Celui qui a pris d’assaut. Usus: Urbis expugnator. Pudicitiæ expugnator.

EXPUGNĀTĬO, ōnis, f. Prise d’assaut. Epith. Luctuosa fani alicujus et acerba, clara apud omnes, hostilis. Usus: Nocturnæ expugnationes.

EXPUGNO, as, avi, atum, are, a. Prendre de vive force. Syn. Vi capio. Usus: Sperabat, se ejus adolescentiam et fortunas expugnare posse. Sapientis animus nunquam vincitur, aut expugnatur. Cf. Urbem capio.

EXPULSĬO, ōnis, f. Expulsion. Usus: Expulsiones vicinorum.

EXPULSOR, ōris, m. Celui qui chasse. Usus: Iste bonorum possessor, expulsor, direptor.

EXPULTRIX, īcis, f. Celle qui chasse. Usus: Philosophia expultrix scelerum.

EXPUNGO, is, xi, ctum, ere, a. Effacer. Usus: Expungere nomen debitoris, payer une dette. Cf. Debitum.

EXPURGO, as, avi, atum, are, a. Disculper, justifier. Syn. Expio, quasi purgo. Usus: Expurgare suspicionem, dimovere crimen. Cf. Purgo, Excuso, Causor.

EXPŬTO, as, are, a. Peser, examiner. Syn. Excogito, reputo. Usus: Quid illi in mentem venerit, exputare non possum. Cf. Puto.

EXQUĪRO, is, quīsīvi, quisītum, ere, a. Chercher avec soin. Syn. Quæro, inquiro, requiro, perquiro, investigo, perscrutor. Adv. Accuratius, diligenter, diligentissime, magnopere, quam diligentissime, studiose, undique. Usus: Omissis auctoritatibus, in ipsa re et ratione exquirere veritatem. Exquirere de aliquo causam facti. Cf. Inquiro.

EXQUĪSĪTĒ, Avec grand soin. Syn. Accurate, diligenter. Usus: Accurate et exquisite aliquid facere. Rationes exquisitius colligere.

EXQUĪSĪTUS, a, um, Choisi, recherché, distingué. Syn. Accuratus, lectus, excellens. Usus: Tua exquisita et singularis doctrina. Verba exquisita. Dicendi genus exquisitum. Nihil apud hunc lautum, nihil elegans, nihil exquisitum. Reconditæ et exquisitæ sententiæ. Munditia odiosa et exquisita nimis. Exquisita supplicia. Cf. Diligens, Accuratus.

EXSANGUIS, e, gen. com. Pâle; faible. Syn. Pallidus, decolor. Usus: Aliquis supremo spiritu exsanguis, enervatus, confectus. Aridum et exsangue genus dicendi.

EXSĂTĬO, as, avi, atum, are, a. Rassasier, assouvir. Syn. Satio, exsaturo. Usus: Ne morte quidem Scipionis exsatiantur. Cf. Satio.

EXSĂTŬRO, as, avi, atum, are, a. Rassasier, assouvir. Syn. Exsatio. Usus: Pascere oculos, exsaturare animum cruciatu alicujus. Cf. Satio.

EXSCENDO, is, ere, n. Débarquer. Syn. Exscensionem facio. Usus: Navi in terram exscendo.

EXSCINDO, is, scīdi, scissum, ere, a. Ruiner, anéantir. Syn. Ad internecionem redigo, ad internecionem funditus deleo. Usus: Scipio Numantiam exscidit. Urbs exscindi se potius pateretur, quam, etc. Cf. Everto, Vasto, Destruo.

EXSCRĪBO, is, scripsi, scriptum, ere, Copier. Usus: Tabulas exscripsit. Cf. Describo.

EXSĔCO, as, cŭi, ctum, are, a. Couper. Syn. Seco, reseco. Usus: Qui exsecant pestem aliquam tamquam strumam civitatis. Medicina vitiosas partes exsecat.

EXSECTĬO, ōnis, f. Amputation. Syn. Excisio. Usus: Exsectio linguæ.

EXSĔQUĬÆ, ārum, f. pl. Funérailles, obsèques. Syn. Funus, pompa, justa, justa funeris, supremi diei celebritas, parentatio. Phras. Exsequias facere, faire les funérailles. Funus facere; funeris exsequias celebrare; cohonestare exsequias; exsequias ducere, prosequi; parentare; justa funebria solvere; funus ducere. Cf. Funus. Usus: 1. Funeris exsequias celebrare. 2. Exsequiis privare, priver des derniers honneurs. Exsequiarum honore, laudatione, pompa spoliare, orbare aliquem. 3. Exsequiarum honore carere, être privé des derniers honneurs.

EXSĔQUOR, vel EXĔQUOR, eris, sĕcūtus sum, equi, d. Suivre jusqu’au bout; achever, exécuter. Syn. Sequor, observo, præsto, perficio. Adv. Usque ad extremum. Phras. Exsecutus est imperium, il exécuta l’ordre. Defunctus est imperio; injunctum negotium transegit, perfecit, expedivit, effectum reddidit, confecit, absolvit; mandatum exhausit; mandatum nec moræ, nec molestiæ sibi habuit, dum exhauriret. Cf. Perficio, Efficax, Facio, Efficio. Usus: 1. Exsequi officia aut mandata. 2. Imitor, imiter. Cur non factum illius exsecuti sumus? 3. Perficio, achever, exécuter. Quod semel cœpisti, quod ingressus es, exsequere. Fugam exsequi non omnes potuere. 4. Explico, expono, attingo, exposer, développer. Multa sunt præterea, quæ verbis exsequi non possum. Non exsequar peccata juventutis tuæ. 5. Jus suum exsequi, soutenir son droit. 6. Egestatem exsequi, souffrir la pauvreté.

EXSĔRO et EXĔRO, is, rŭi, ertum, ere, a. * Mettre à découvert. Syn. Extraho. Usus: Humeros exerere.

EXSĪBĬLO, as, avi, atum, are, a. Siffler, huer. Syn. Explodo. Usus: Histrio infacetus exploditur, exsibilatur, ejicitur. Cf. Explodo, Irrideo.

EXSICCO, as, avi, atum, are, a. Vider. Adv. Furtim. Usus: Lagenas furtim exsiccare. Exsiccatum genus dicendi.

EXSĬLĬO (exĭlĭo), is, ĭi vel ŭi, ire, n. Sauter hors, bondir, jaillir. Syn. Prosilio, evado, me projicio, me proripio. Usus: Perlectis tuis litteris gaudio exsilii. Exsiliit conscientia sceleris excitatus. Repente exsilit et in publicum se proripit; in forum se projicit.

EXSISTO, is, stĭti, stĭtum, ere, n. S’élever, naître, paraître. Syn. Sum, appareo, prodeo, emergo. Adv. Parumper, repente, subito. Usus: 1. Tua in me summa beneficia exstiterunt. Metuo, ne in filium exsistam crudelior. Ex luxuria exsistit avaritia. E vultu animi magnitudo exsistit, elucet, se montrer, briller. 2. Prodeo, exeo, emergo, sortir de. Utinam ille ab inferis exsistat! E virtutibus beata vita solet exsistere. Anguis repente ex ara exstitit. E silice ignis exsistit. Lignum ex aqua exstitit.

EXSOLVO, is, vi, sŏlūtum, ere, a. Dégager, délivrer. Syn. Solvo, dissolvo, libero, absolvo. Adv. Plane. Usus: Nomina mea exsolvi, expedivi, payer ses dettes. Aliquem religione, religionum nodis, metu, pœna exsolvere. Se suspicione, pudore aliquem liberare et exsolvere; fidem votaque exsolvere, accomplir un vœu, une promesse. Cf. Solvo.

EXSORBĔO, es, ui, ere, a. Boire, s’abreuver. Syn. Haurio, helluor. Usus: Civilem sanguinem exsorbueras. Quæ unquam Charybdis tantos gurgites haurire posset, quantas ille prædas exsorbuit? Multas difficultates exsorbere.

EXSORS, ortis, gen. omn. Exempt, exclu, privé. Syn. Non particeps. Usus: Amicitiæ, culpa exsors.

EXSPECTĀTĬO, ōnis, f. Attente; espérance. Syn. Spes. Epith. Acerba, adversaria, brevis, cæca, diuturna supplicii, firma, gravis, incredibilis, indigna homine libero, longa, magna, major, maxima, mirabilis, mirifica, non parva, quotidiana, sollicita, summa, suspensa, tacita, ultima, crebra. Phras. 1. Vereor, ne, quam tui exspectationem concitasti, hanc sustinere ac tueri non possis, je crains que vous ne répondiez pas aux espérances que vous avez fait concevoir. Vereor, ut studia tua exspectationi hominum respondeant. Timeo, ne studiorum tuorum eventus ab exspectatione hominum dissentiat. Timeo, ne tuis studiis non is, qui exspectatur, sit exitus. Magna me dubitatio tenet, an eum, quem homines exspectant, studia tua fructum latura sint. Timeo, ne studia tua cum hominum opinione non consentiant; alium, atque exspectatur, exitum habeant; qui exspectatur, fructum non pariant; fallas hominum spes de te conceptas. Timeo, ne studiorum tuorum eventus alius, atque exspectatur, exsistat. 2. Exspectationem de te egregiam movisti, vous donnez de grandes espérances. Exspectationem apud omnes, omnibus de te magnam commovisti, concitasti, fecisti, dedisti, attulisti; magnam in exspectationem omnes adduxisti. 3. Magna de te exspectatio est, on attend beaucoup de vous. Scito, te in summa exspectatione esse; summam esse tui exspectationem; omnes exspectant a te, quæ a summa virtute, summoque ingenio exspectanda erant; nihil humile, nihil vulgare, nihil angustum a te exspectatur; magnum quiddam, et excellens; excelsa omnia, ampla, divina sibi de te pollicentur; civitas omnis exspectatione suspensa, in exspectationem erecta est. 4. Exspectationem de te concitatam egregie sustinuisti, vous avez parfaitement rempli l’attente que vous aviez fait concevoir. Exspectationem de te factam tuitus es præclare; explevisti, quin vicisti, superasti desiderii nostri exspectationem; conceptæ de te opinioni egregie respondisti. 5. Exspectationi non respondisti, vous n’avez pas répondu à notre attente. Fefellisti, decepisti exspectationem nostram; id, quod a te præstitum, longe infra exspectationem est; non æquasti spem de te conceptam; longe absunt a præclara exspectatione studiorum tuorum fructus. Cf. Opinio, Spes.

EXSPECTO, as, avi, atum, are, a. Attendre. Syn. Præstolor, spero. Adv. Acriter, acerrime, admodum, amanter, amplius, avide, avidissime, commodissime, jam diu, maxime, melius, mirifice, omnino, privatim, prorsus, publice, quotidie, summe, valde, vehementer, recte, foris. Phras. 1. Diu te jam exspecto, je vous attends depuis longtemps. Diu te operior; in diuturna exspectatione est adventus tuus; acerrime, valde suspenso animo te præstolor; magna tui est exspectatio; vix fero jam desiderium tui; animus jam præstolantem deficit; angor singularum horarum exspectatione. 2. Omnes exspectabant exitum rei, tous attendaient l’issue de cette affaire. Omnes erecti exspectatione stabant; in exspectatione civitas erat universa; civitas in rei exspectationem erecta erat; tot mortalium animi spe, metuque pendebant; exspectationes ea res nonexiguas commovebat; angebantur, cruciabantur, torquebantur omnes exspectatione rei. Civitas omnis cæca exspectatione suspensa tenebatur; in eventum sortis intenta erat; multiplici exspectatione commota erat. 3. Cum omnes exspectarent, comme tous attendaient. In tanta exspectatione rerum; tot mortalium animis spe, metuque pendentibus; intentis in rei eventum omnium animis oculisque. Usus: Reditum tuum spe exspecto, absentem memoria colo. Omnia, volo, a me postules et exspectes. Diem ex die exspectare. Carus omnibus et exspectatus venies. Exspectatus ad summam dignitatem. Cf. Exspectatio.

EXSPĪRĀTĬO (expiratio), ōnis, f. Exhalaison, vapeur. Syn. Exhalatio. Usus: Terræ exspirationibus aer alitur.

EXSPĪRO (expiro), as, avi, atum, are, a. et n. Exhaler; rendre le dernier soupir. Syn. Spiritum emitto. Usus: Animam exspirare. Inter primam curationem exspiravit, il mourut pendant le premier traitement. Cf. Morior.

EXSPŎLĬO, as, avi, atum, are, a. Dépouiller. Syn. Exhaurio. Phras. Exspoliavit provinciam, il a dépouillé une province. Provinciam eam frumento, etc. exinanivit; prædas ex omnibus locis egit; prædæ loco eam provinciam habuit; quidquid ferri agique potuit avertit. Cf. Spolio, Diripio. Usus: Exspoliare Pompeium exercitu et provincia.

EXSPŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a. Rejeter, vomir. Syn. Cum fastidio rejicio, expello.

EXSTINCTĬO, ōnis, f. Mort, extinction. Syn. Interitus. Usus: Supremas ille dies non exstinctionem, sed loci commutationem affert.

EXSTINCTOR, ōris, m. Celui qui éteint. Usus: Non exstinctor, sed auctor incendii, belli, seditionis. Exstinctor patriæ et proditor.

EXSTINGUO, is, xi, nctum, ere, a. Éteindre. Syn. Restinguo, opprimo. )( Incendo. Adv. Omnino, animum plane, maturius, simul, funditus, jam pridem. Usus: 1. Vir egregius mature exstinctus. Belli reliquias exstinguere. Memoria tanti sceleris non exstincta quidem, sed repressa vetustate. 2. Deleo, interitum affero, faire périr, détruire. Exstinguere senatum, leges, rempublicam, imperium, judicia. Alicujus salutem exstinguere, gloriam infringere. Furorem alicujus et audaciam opprimere, exstinguere. Cf. Deleo.

EXSTIRPO, as, avi, atum, are, a. Déraciner, arracher. Syn. Extraho, evello; stirpem tollo, interficio, funditus deleo. Usus: Transl. Nisi omnem humanitatem ex ejus animo exstirpatam credimus. Vitia funditus exstirpari non possunt.

EXSTO, as, tĭti, tĭtum, are, n. Apparaître, se montrer. Syn. Appareo, consto, sum. Adv. Aliunde, nusquam, repente, subito, divinitus. Usus: 1. Exstant multa fortitudinis exempla. Multa tua in me merita exstant. 2. Emineo, dépasser, faire saillie. Navis ab aquis exstat. Quod est illuminatum magis, exstare et eminere videtur. Cf. Exsisto.

EXSTRUCTĬO, ōnis, f. Construction. Usus: Exstructiones tectorum.

EXSTRŬO, is, uxi, uctum, ere, a. Élever, dresser. Syn. Ædifico. Adv. Accurate, vere. Usus: 1. Immortale monumentum exstruere. Ad cœlum exstruxit villam. 2. Cogito, se représenter. Age, exstrue animo altitudinem et excellentiam virtutis. 3. Onero, charger. Mensam exquisitis epulis exstruere. Cf. Ædifico.

EXSŪDO, as, avi, atum, are, a. Faire avec peine. Usus: Laborem exsudare.

EXSŪGO, is, suxi, suctum, ere, a. Sucer entièrement; épuiser. Usus: Sanguinem, fortunasque omnium exsugere.

EXSŬPĔRANTĬA, æ, f. Supériorité. Usus: Populus omnem exsuperantiam virtutis odit.

EXSŬPĔRO, as, avi, atum, are, a. Surpasser. Syn. Supero. Usus: Dum anima exsuperabo mea. Cf. Supero, Excello.

EXSURGO, is, surrexi, surrectum, ere, n. Se lever. Syn. Surgo, erigor. Adv. Honestissime, paulisper. Usus: Exsurge et erigere te. Recreatus morbo, ut exsurgere et erigere se posset. Cf. Surgo.

EXSUSCĬTĀTĬO, ōnis, f. Appel fait à l’attention (de l’auditeur). Syn. Commotio.

EXSUSCĬTO, as, avi, atum, are, a. Éveiller; émouvoir, exciter. Syn. Expergefacio. Usus: Hæc cura animos exsuscitat. Memoriam, se exsuscitat.

EXTA, ōrum, n. pl. Entrailles des victimes. Syn. Præcordia. Epith. Argutissima, bona, prima, secunda, tristissima. Usus: Præsentio per exta. Exta pecudum interpretari.

EXTĀBESCO, is, tābŭi, escere, n. Se sécher, devenir maigre. Syn. Contabesco, lenta tabe conficior. Usus: Corpus macie, sententia illa diuturnitate extabuit. Cf. Tabes.

EXTEMPLO, Sur le champ. Syn. Illico. Cf. Statim.

EXTEMPŎRĀLIS, e, gen. com. Improvisé.

EXTENDO, is, tendi, tensum, ere, a. Étendre. Syn. Projicio. Phras. 1. Late se extendit tua industria ad alienas utilitates, vous vous occupez beaucoup des intérêts a’autrui. Late se porrigit et explicat, late patet, fluit, manet; urbem totam complectitur tua industria; ad exteros etiam porrigis, profers tuam industriam; non constringi, contineri se patitur tua industria; certis finibus includi, circumscribi se non sinit, egreditur extra fines, quos muneris tui ratio constitutos habet. 2. Peninsula late extenditur in mare, la péninsule se prolonge au loin dans la mer. Excurrit late in mare; porrecta est in mare multis passuum millibus, peninsula late in mare projecta. 3. Arbor ramos late extendit, l’arbre étend au loin ses branches. Diffunditur vastis ramis arbor; in omnes partes funditur; late ramos promittit; passis late ramis, projectis brachiis procera arbor. Usus: Extensis brachiis aliquid de gestu addidit. Cf. Dilato, Explico.

EXTĔNŬĀTĬO, ōnis, f. Atténuation (Fig. reth.). Epith. Concisa. Usus: Distincte concisa brevitas extenuatioque.

EXTĔNŬO, as, avi, atum, are, a. Rendre mince, diminuer. Syn. Minuo, attenuo, deprimo, elevo. )( Augeo, exaggero, amplifico. Adv. Sigillatim voluptates. Usus: Amor omnes molestias extenuat. Munus suum et beneficium verbis extenuare. Extenuatur spes nostra et evanescit. Extenuare atrocitatem facti, levare, elevare. Extenuabant angustiæ gradientium agmen. Extenuare suspicionem, offensionem, ignominiam et elevare. Cf. Minuo.

EXTĔRĔBRO, as, are, a. Obtenir avec effort, arracher. Syn. Perterebro, exterebrando extraho. Usus: Nummulos, aurum exterebrare ex aliquo.

EXTERGĔO, es, vel EXTERGO, is, tersi, tersum, ere, a. Essuyer, nettoyer. Syn. Tergendo purgo, ac mundum facio. Cf. Tergo.

EXTERMĬNĀTOR, ōris, m. Celui qui chasse, qui bannit. Syn. Expulsor.

EXTERMĬNO, as, avi, atum, are, a. Expulser, bannir. Syn. Expello, ejicio. Adv. Contra. Usus: Exterminare ab urbe. Reipublicæ auctoritatem. Rempublicam exterminare. Peregrinos urbibus exterminare. Cf. Pello, Ejicio.

EXTERNUS, a, um, Étranger. Syn. Extrarius, extraneus, exterus, alienigena, extrinsecus accedens, adventitius, peregrinus, advena. )( Domesticus. Usus: Externa commoda, et ad corpus pertinentia. Canum amor in dominos, odium in externos. Animos externa et adventitia visione pulsare. Adjumenta externa et adventitia.

EXTĔRO, is, trīvi, trītum, ere, a. Broyer; digérer. Syn. Comminuo, digero, conficio. Usus: Calor stomachi ad exterendum cibum.

EXTERRĔO, es, rŭi, ĭtum, ere, a. Épouvanter. Syn. Perterreo. Adv. Præter modum. Usus: Admotis dolorum facibus exterrentur plerique. Cf. Terreo.

EXTĔRUS, a, um, Étranger. Syn. Externus. )( Domesticus. Usus: Exteræ nationes. Cf. Peregrinus.

EXTĬMESCO, is, mŭi, escere, n. et a. Être épouvanté; craindre, redouter. Syn. Pertimesco. Usus: Unum extimescendum est, ne quid turpiter faciamus. Cf. Timeo.

EXTĬMUS, a, um, Qui est à l’extrémité; le dernier. Syn. Extremus. Usus: Orbis cœlestis extimus.

EXTISPEX, ĭcis, m. Devin qui observait les entrailles des victimes. Syn. Aruspex. Usus: Ars extispicum.

EXTOLLO, is, tŭli, ēlātum, ere, a. Lever, relever; ranimer. Syn. Effero, erigo, animos tollo, insolentem facio. )( Deprimo. Usus: Aliquem laudibus in cœlum; rerum verbis in majus extollere. Extollere jacentem et erigere. Libertas pressa tandem caput extollere, erigere, se recreare incipit. Opes illum admodum extollunt. Cave addas: Suos oculos, etc. Cf. Laudo, Illustro.

EXTORQUĔO, es, torsi, tortum, ere, a. Arracher, obtenir violemment. Syn. Exprimo, aufero, eripio. Adv. Ingratiis, sero. Phras. Nummos aliquot extorsit, il m’a extorqué quelques écus. Vi pecuniam ex me expressit; invito, atque ingratiis nummos aliquot extorsit; peculii sibi aliquid expugnavit; nummorum aliquid a me exterebravit, exsculpsit; argento me emunxit. Usus: Vi ferrum, arma de manibus alicui extorquere. Sententiam alicui extorquere. Hic mihi error, dum vivo, non extorquebitur. Cf. Eripio.

EXTORRIS, e, gen. com. Banni, proscrit. Syn. Exul. Cf. Exul, Exilium.

EXTRA, Hors. Syn. Extrinsecus, foris. Vim exprimit remotioris loci. )( Intra. Usus: 1. Extra urbem, ostium eminere foras. Ea, quæ extra sunt, contemplari. In corpore et extra, quædam bona sunt. 2. Præter, à part. Extra tumultum Gallicum multis armorum vacatio est. Sunt hæc extra modum absona. Extra culpam se ponere. Extra hanc causam, nemo arma ferat.

EXTRĂHO, is, traxi, tractum, ere, a. Extraire, tirer; prolonger. Syn. Exstirpo, evello; produco, differo. Adv. Penitus, radicitus, stirpitus. Phras. Res variis modis extrahitur, on prolonge l’affaire de toutes les façons. Res trahitur; dies producitur; res protrahitur, ducitur, differtur; mora rebus alia et alia injicitur, intercedit; dies unus, alter, tertius agendæ rei eximitur. Cf. Differo. Usus: 1. Epicurus ex hominum animis radicitus extrahit religionem. Extrahere ex animo sententiam alteri. 2. Libero, eripio, arracher, délivrer. Extrahere se e negotio. Rempublicam periculis extrahere. 3. Produco, differo, traîner en longueur, prolonger. Res variis calumniis extracta est. Diem, senatum, judicium extrahere. Certamen in noctem extrahere, prolonger le combat jusqu’à la nuit.

EXTRĀNĔUS, a, um, Extérieur, étranger. Syn. Extrarius. Usus: Res, bona extranea. Cf. Externus, Peregrinus.

EXTRĂORDĬNĀRĬUS, a, um, Extraordinaire, inusité. Syn. Extra ordinem. )( Legitimus. Usus: Extraordinarios honores accipere. Pecunia extraordinaria. Cupiditatibus extraordinariis adeo non indulgeo, ut vix quotidianis satisfaciam.

EXTRĀRĬUS, a, um, Extérieur. Syn. Externus. )( Interior. Usus: Extraria defensio.

EXTRĒMĬTAS, ātis, f. Extrémité, bout, fin. Syn. Ora. Usus: Cœli nulla ora, nulla extremitas. Omnem infinitatem peragrabat, in nulla extremitate consistens.

EXTRĒMO, A la fin. Syn. Ad extremum, postremo.

EXTRĒMUM, Terme, fin. Syn. Ultimum, finis. Usus: 1. Quod non habet extremum, infinitum est. 2. Adv. Tandem, cum ad, pour la fin. Non illi animus, non fides ad extremum defuit.

EXTRĒMUS, a, um, Extrême, dernier. Syn. Postremus, ultimus, novissimus. )( Infimus, primus. Phras. Res ad extremum venit, la chose est dans une situation désespérée. Ad ultimum dimicationis ventum est. Ad ultimum laboris ac periculi ventum est. Res est in extremum deducta casum. Ad ultima propellimur; omnia extrema, ultima tentanda nunc sunt, et audenda. Cf. Finis, Periculum, Despero. Usus: Cœlum extremum atque ultimum mundi. Extremum discrimen; in extremo libro. Extrema in oratione. In extremis litteris erat.

EXTRĪCO, as, avi, atum, are, a. Débarrasser, démêler. Syn. Explico, expedio, evolvo. Usus: De negotio tuo nihil adhuc extrico. Cf. Expedio, Explico.

EXTRĬNSĔCUS, Au dehors, à l’extérieur. Syn. Extra, foris. Usus: Pulmones adducunt spiritum extrinsecus. Extrinsecus inaurata columna. Re extrinsecus terribili objecta. Cf. Extra.

EXTRŪDO, is, trūsi, trūsum, ere, a. Chasser, repousser, éloigner. Syn. Ejicio, exturbo. )( Retineo. Adv. Quamprimum. Usus: Domo aliquem, quin amicitia extrudere. Cf. Ejicio.

EXTUNDO, is, tŭdi, tūsum, ere, a. * Créer, produire; arracher. Usus: Labor extundit artes, extundit fastidium. Cf. Exprimo.

EXTURBO, as, avi, atum, are, a. Chasser par force, bannir. Syn. Per vim ejicio, expello, dejicio, everto. Adv. Nominatim. Usus: 1. Exturbari domo, fortunis, numero vivorum. 2. Transl. Ægritudinem ex animo, lassitudinem ex membris exturbare. Cf. Pello, Ejicio.

EXŪBĔRANTĬA, æ, f. Abondance.

EXŪBĔRO, as, avi, are, n. Regorger, abonder. Syn. Abundo. Usus: Annus pomis exuberat. Cf. Copia.

EXUL, ŭlis, m. Exilé. Syn. Extorris, ejectus, relegatus. )( Civis. Phras. Multi egregii viri exules facti sunt, un grand nombre d’hommes illustres furent exilés. Complures viri insignes inique relegati; e patria amandati, expulsi, ejecti, ablegati sunt; exulaverunt; exilio mulctati, damnati sunt; patrium solum vertere compulsi, coacti sunt; patriam exules reliquerunt; urbe, domo, penatibus, foro, congressu civium extorres fuerunt; patria cedere coacti sunt; in exilium projecti sunt; patriæ finibus prohibiti; in ultimas terras deportati; in ultimum pene rerum humanarum terminum relegati, amandati sunt. Usus: Vagus exul errabat undique. Reducere, restituere exules. Cf. Exilium, Exulo.

EXULCĔRO, as, avi, atum, are, a. Ulcérer; irriter, aigrir. Syn. Ulcus facio, corrumpo. )( Concilio. Adv. Clam. Usus: Animus suspicionibus exulceratus. Non modo non exulcerasti ejus gratiam, sed conciliasti.

EXŬLO, as, avi, atum, are, n. Être banni, proscrit, exilé. Syn. Exul sum; exilii causa solum verto, vel muto; in exilio sum. Phras. 1. Sponte sua exultavit, il s’exila volontairement. Voluntarium conscivit exilium; sponte urbe cessit, migravit, excessit; exulatum iit, abiit; in exilium profectus est; patriam reliquit; solum vertit, mutavit; exilio patriam sedem mutavit. 2. Tarquinii merito Roma exularunt, c’est justement que les Tarquins furent bannis de Rome. Merito urbe pulsi; Roma exacti, extrusi, ejecti, exterminati sunt. Roma abire, egredi, cedere, migrare, recedere, exire; in exilium ire; exulatum abire jussi sunt; Romam relinquere coacti sunt. Cf. Exul, Exilium.

EXULTĀTĬO, ōnis, f. Joie immodérée, transport. Usus: Illa exultatio Athamantis.

EXULTO, as, avi, are, n. Bondir de joie, d’orgueil, etc. Syn. Efferor gaudio; gaudio triumpho; voluptate, vel lætitia nimia gestio. )( Lamentor. Adv. Audacius, effuse, immoderate, inaniter, palam lætitia, palam luctu, juveniliter. Usus: Alacris exultat improbitas in victoria. Otio, rebus secundis, gaudio exultare, et triumphare. Exultaret et triumpharet oratio. Elatus gaudio, animi lætitia exultans. Temere gestiens, furens, et exultans. Furor exultans. Cf. Gaudium, Lætor.

EXŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a. Dépouiller. Syn. Spolio corpus, corpus nudo, vestem detraho, ornatu denudo. )( Induo. Usus: 1. Omnem humanitatem, fidem, obsequium, jus fasque exuere. Arrogantiam exuere; hominem exuere, dépouiller tout sentiment d’humanité. 2. Extrico, se débarrasser de. Laqueis se exuere. 3. Vestem pono, depono, se déshabiller. Vestem, se veste exuere.

EXŪRO, is, ussi, ustum, ere, a. Brûler, consumer, anéantir. Usus: Mihi ex animo exuri non potest, esse DEUM. Cf. Comburo, Concremo, Ignis.

EXUSTĬO, ōnis, f. Combustion. Usus: Exustiones, eluviones terrarum, les inondations et les embrasements.

EXŬVĬÆ, ārum, f. pl. Dépouilles. Syn. Spolia. Usus: Locus exuviis nauticis, et classium spoliis ornatus. Exuviæ leonis, asini, serpentis; bubulæ exuviæ. Exuvias defuncti terræ demandare, enterrer un mort.

FĂBA, æ, f. Fève. Syn. Legumen maximum. Usus: Faba abstinuere Pythagorici, quasi eorum cibo mens, non venter infletur. Faba inflationem magnam habet.

FĀBELLA, æ, f. Récit, anecdote, historiette, conte. Syn. Fabula. Epith. Tota, vetus, anilis, commentitia. Latina. Usus: Vetus fabella narratur. Cf. Fabula.

FĂBER, ri, m. Ouvrier, artisan. Syn. Opifex, artifex. Epith. Lignarius et optimus. Phras. Faber est admodum peritus, il est fort habile ouvrier. Inventor et machinator bellicorum operum; qui miri artificii machinationes summa celeritate promoveat; fabrilium operum magister excellens est. Usus: Adhibere non modo ut architectos, sed ut fabros ad ædificandam rempublicam.

FĂBRĒ, Artistement, habilement. Syn. Affabre, artificiose, scite, miro opere, summo artificio. Usus: Argentum fabre factum.

FĂBRĒFĂCĬO, facis, fēci, factum, ere, a. Construire, façonner avec art. Syn. Artificiose compono, ædifico. Usus: Astutiam fabrefacere. Vasa fabrefacta.

FĂBRĬCA, æ, f. Atelier; confection, structure. Syn. Fabricatio, ars fabrilis. Epith. Admirabilis, crudelis, diligens, divina, incredibilis. Usus: Incredibilis illa naturæ fabrica. Quam solers subtilisque descriptio, quamque admirabilis fabrica membrorum. Vulcanus Lemni fabricæ præest.

FĂBRĬCĀTĬO, ōnis, f. Travail, mise en œuvre, construction. Syn. Fabrica. Usus: Si erit tota hominis fabricatio perspecta.

FĂBRĬCĀTOR, ōris, m. Constructeur, ouvrier. Syn. Architectus, artifex, ædificator. Usus: Minutorum opusculorum fabricator. Ille fabricator tanti operis DEUS.

FĂBRĬCOR, aris, atus sum, ari, d. Faire, façonner, fabriquer. Syn. Fabrico, architector. Adv. Incredibiliter. Usus: Fabricemur verba, forgeons, créons des mots. Vim esse aliquam cum prudentia et consilio, quæ finxerit, et fabricata sit hominem. Cf. Ædifico.

FĂBRĬLIS, e, gen. com. D’ouvrier, d’artisan. Usus: Erratum fabrile.

FĀBŬLA, æ, f. Récit, histoire; fable, conte. Syn. Res commentitia, apologus, scenæ argumentum. Epith. Decantata, falsa, ficta, commentitia, incredibilis, nova, obscœnissima. Usus: 1. Lupus in fabula. Decantata fabula. Num fabulis credam? 2. Comœdia, Tragœdia, pièce de théâtre, poëme. Festive fabulam egisti. Fabulam ætatis peregit. Fabulam dare, exigere, conficere. 3. Deridiculo sum, devenir la fable de tout le monde. Fabula sto. Vulgi tabulam fieri.

FĀBŬLŌSUS, a, um, Fabuleux; dont on raconte beaucoup de fables. Syn. Fabulis poeticis decorus; de quo multa finguntur. Usus: Fabulosa antiquitas.

FĂCESSO, is, cessii, vel cessīvi, ītum, ere, a. et n. S’éloigner. Syn. Abeo. Adv. Paulisper. Usus: Facessant homines importuni, loin de nous ces importuns. 2. Creo, exhibeo, créer, produire, causer, susciter. Periculum alicui, molestiam, negotium facessere, susciter des ennuis, des affaires à qqn. Cf. Abeo.

FĂCĒTĒ, Plaisamment; élégamment. Syn. Concinne, venuste, ridicule, salse. Usus: Facete, venuste, breviter, acute dicere.

FĂCĒTĬÆ, ārum, f. pl. Traits d’esprit; plaisanteries. Syn. Jocus, sales, lepor, argutiæ, suavitas, urbanitas, festivitas; cavillatio, dicacitas. Epith. Asperiores, multæ, perpetuæ, politissimæ. Phras. Facetiis suis multos oblectat, il amuse tout le monde par ses plaisanteries fines, son enjouement. Ita belle, scite, venuste; ita argute, ingeniose, festive, lepide jocatur, ut audientes mira voluptate perfundat; facetiis ita valet, ut singulis pene verbis risum commoveat, excitet; ejus facetiis et jocationibus mire capiuntur multorum animi; multæ politissimæque sunt in eo facetiæ. Nihil illo est festivius, lepidius; lepore, festivitate, elegantia morum conferendus cum illo nemo est. Lepores tot habet, ac loquendi suavitates, multorum ut amorem sibi conciliet. Cf. Jocus. Usus: Libandus est ex omni genere urbanitatis facetiarum quidam lepor. Sale conditus et facetiis Cæsar. Sale tuo et lepore et politissimis facetiis multos erexisti.

FĂCĒTUS, a, um, Enjoué, fin, spirituel, divertissant. Syn. Festivus, argutus, concinnus, scitus, urbanus, venustus, elegans, salsus, acutus, dicax. )( Insulsus. Phras. Homo est mire facetus, cet homine est très spirituel. Quo nemo lepore et festivitate conditior; qui nusquam non urbanum et venustum sermonem inducat; qui persalse una et perhumaniter jocatur; longe a scurrili dicacitate remotus; cujus joci nihil de gravitate decerpant. Homo est, jocosa dicta scite admodum in quoslibet jactare gnarus; ingenio nec rustico, nec absurdo; minime omnium severo et tetrico; qui jocum movere, sermone uti vel molli, vel pervicaci queat; cui leporis plurimum inest; cujus facetiæ prorsus venustæ; qui ridiculus omnino ac festivus, vultu adjuvante et voce, et ipso genere sermonis; homo sale conditus et facetiis. Homo dulcis, festivique sermonis, ac perfacetus; in quo multus lepos, multæque facetiæ; qui dicendi sale, et acute faceteque dictis plurimum valet; ex quo rusticum nihil exeat, sed venusta multa, et perfaceta multa; natura dicax et festivitate conditus, ac ne inter seria quidem risu satis temperans. Cf. Jocor. Usus: Ante facete dictum emissum hærere debet, quam cogitari potuisse videatur. Faceti narratores quidam, vultu adjuvante, et voce, et ipso genere sermonis. Cavillator facetus et ridiculus.

FĂCĬES, ēi, f. Visage, figure, physionomie. Syn. Species oris, vultus. Epith. Clara, crebra, egregia, eximia, illustris, nova, pulchrior, formidolosa. Usus: 1. Quæ nobis fingere non possumus, facies, vultus, sonus. 2. Forma, status, species, conditio, forme, figure, apparence, image. Formam et tanquam faciem honesti vides. Faciem præsentis reipublicæ describere. Cf. Vultus.

FĂCĬLE, Facilement. Syn. Libenter, nullo negotio, nullo labore, cito. )( Ægre, tristius, difficulter, vix. Phras. Sapiens facile fortunæ resistit, le sage résiste aisément à la fortune. Non difficulter, haud gravatim, non laboriose, parvo negotio, nullo negotio fortunæ resistit. Sapienti difficile non est, laboriosum non est, nihil negotii est impetum fortunæ sustinere. Difficultatis non est, laboris non est, si quis sapientia valet, tueri se ab injuriis fortunæ. Difficilis operæ non est, si quis mente ac consilio præstet, secundam æque, ac adversam fortunam ferre. Usus: Homo facile deterrimus; ordinis hujus facile princeps. Qui sperant, facilius ad laudem nobilitatis perveniunt. Cf. Facilis.

FĂCĬLIS, e, gen. com. Facile. Syn. Proclivis, expeditus, explicatus, promptus. )( Difficilis. Phras. 1. Facilis est causa et explicata, la cause est facile et claire. Quid negotii est hic vincere? Facillime, nullo negotio, nutu impelles judices; ludus erit judices flectere. Facilis est et pervulgata causa, non laborabis admodum; perlevi momento rem efficies; nutu, quod velis, consequere; omnia ludibundus, dormiens etiam; per ludum perficies; si vel digitis concrepueris, rem perficies; non posset esse facilior et solutior causæ ratio. Omnia tibi in hac causa æqua erunt et plana, proclivia, prona, in proclivi erunt omnia; omnia in expedito; non ægerrime, non maxima contentione rem perficies, ad exitum perduces. Causæ exitus in facili erit; in promptu erit; dormienti id beneficium deferetur, ut a te stent judices; ex facili victoria tibi continget. 2. Facile tibi erit, res meas curare, il vous sera facile de prendre soin de mes affaires. Negotium tibi res meæ aut nullum, aut minimum exhibebunt, facessent; labori, aut molestiæ haud quaquam erunt; res meas optime constitutas, satis aptas, explicatas, expeditas, nullis difficultatibus implicatas offendes; haud ægre res meas curabis; facilem et solutam deprehendes rerum mearum rationem. Cf. Facile. Usus: 1. Mihi in causa facili et explicata perdifficilis et lubrica defensionis ratio est. Facilis et expeditus ad dicendum. Materia facilis ad exardescendum. 2. Lenis, comis, indulgens, exorabilis, traitable, bon, doux, bienveillant. )( Fastidiosus. Facilem se omnibus præbere. Comes, benigni, faciles homines. Facilis parens et indulgens.

FĂCĬLĬTAS, ātis, f. Douceur, bonté, indulgence. Syn. Lenitas, humanitas, comitas, indulgentia. )( Difficultas. Epith. Admirabilis, nimia. Usus: Qui dignitate principibus antecellit, facilitate par infimis videtur. Exercenda est facilitas et altitudo animi. Quis congressum eius, quis facilitatem sermonis et humanitatis desideravit?

FĂCĬNŎRŌSUS, a, um, Chargé de crimes. Syn. Scelestus, flagitiosus. Usus: Cum facinorosis, audacibus, injuriosis hominibus versari. Cf. Malus, Scelestus.

FĂCĬNUS, ŏris, n. Action bonne ou mauvaise; crime, forfait. Syn. Factum; scelus, flagitium, nefas. Epith. Civile, commune, crudelissimum, teterrimum, dignum, ferum ac immane, improbum, inauditum, indignissimum, indignum, magnum, malum, manifestum, maximum, miserum, nefarium, nobile, multis sæpe locis commemoratum, tetrum, turpissimum, voluntarium. Phras. Facinus atrocissimum admisit, il a commis un crime épouvantable. Indignum, nefarium facinus fecit, commisit; tetrum ac turpissimum facinus patravit, facinus in suos fœdum ac immane conscivit. Facinus flagitii plenum ac dedecoris ab illo admissum est. Cf. Scelus, Flagitium. Usus: 1. Ad scelestum ac nefarium facinus aliquem adducere, impellere, incendere, pousser au crime. 2. Egregium factum, action d’éclat, trait mémorable. Facinus præclarissimum, pulcherrimum, rectissimum suscipere, obire, conficere, efficere. Cf. Factum.

FĂCĬO, făcis, fēci, factum, ere, a. Faire, exécuter. Syn. Ago, efficio, conficio, perficio, præsto, creo, transigo, conflo. Adv. Abjecte, absurde, accurate, ambitiose, amice mentionem alicujus, amplius, animose, aperte, arrogantius, aspere, astute, atrocius, audacter, belle, hercle, benigne, breviter, callide, caute, celeriter, clementer, commodo, communiter, considerate, constanter, consulto, copiose, coram, crebrius, cumulate, cupide, curiosius, decore, de integro, difficilius, diligenter, dissimulanter, diu quid, dolenter, effeminate, egregie, eleganter, enucleate, etiam atque etiam, faciliter, fallacius, familiarius, feliciter, fortiter, fraterne, furiose, furtim, grate, graviter, hostiliter, honeste, honorifice, humane, jam dudum, ignave, immoderate, impensius, impie, improbe, improbius, imprudenter, impune, incontinenter, incaute, indecore, indocte, inepte, indulgenter, inhumane, inimice, inique, injuste, inscienter, insidiose, intemperanter, iracunde, justissime, libenter, prolixe, celeriter, liberaliter, libere, libidinose, liquidius, longe, magnifice, magnopere, male, malitiose, maturius, maxime, melius, modice, moderate, moleste, muliebriter, mutuo, necessario, omnino, optime, ornate, palam, parce, perbelle, perite, perperam, perpetuo, petulanter, plane, libenter, postremo, præclare, presse, pridem, probe, prolixe, prudenter, publice, pueriliter, pulcherrime, quam diligentissime, rabiose, recte, ridicule, rustice, sapienter, scelerate, scite, sedulo, serviliter, similiter, simulate, sortito, splendide, statim, studiose, stulte, subarroganter, tarde, temere, teterrime, timide, turbulenter, turpiter, vafre, vehementer, vere, vitiose, vulgo, sero. Phras. 1. Fac diligenter quod imperatum est, faites promptement ce que l’on vous a commandé. Rem age, pro virili parte confice; quas tibi imposui partes sustine; mandata nostra exhauri; noli committere, ut honoris nostri causa non libenter, et celeriter efficias; quod suscepisti onus officii, sustinendum est; postquam subiisti hanc conditionem, promissa tibi implenda sunt; standum pactis ac promissis. 2. Hanc rem optime facies, vous ferez très-bien cette chose. Rem optime tuo ductu geres; in negotii tractatione, gestione solertiam unus adhibebis maximam; prolixe, reor, cumulateque facies; rem pro dignitate administrabis, curabis, effectam dabis. A te res ista optime proficiscetur, et ad exitum perducetur. 3. Omnia quæ vis faciam, je ferai tout ce que vous voudrez. Omnia cupio, quæ tu imperas; obsequar voluntati tuæ; omnibus in rebus fore me in potestate tua scito; vincam meis officiis cogitationes tuas; mandata exhauriam; quæ vis, quæque imperas, prolixe, cumulateque faciam, perficiam, exsequar; postulata peragam; quod mandas, factum et curatum dabo. 4. Rerum gestarum gloria odiosum me facit, mes actions glorieuses m’ont valu l’envie de bien des gens. Invidiam mihi fecit, confecit, conflavit, peperit, concitavit, attulit; in invidiam me adduxit. Cf. Odium, Odiosus. 5. Quis hoc fecit? Qui a fait cela? Ad quem id maleficium pertinet? Quis auctor delicti? Quis facinus istud conscivit, patravit? Quis dux, princeps, caput scelesti consilii? Quæ fax nefarii huius incendii, belli, seditionis? Quo fonte profluxit, profectum est immane hoc facinus? Cf. Causa. 6. (Ille est fac totum, Vulg.), c’est un factotum. Omnium rerum actor et administer est; idem est, per quem, quæ volumus, omnia auferemus; princeps est in amicitia et gratia Regis; heri sui dextella est. 7. Omnia facit arbitratu suo, il fait tout à sa guise. Suo utitur consilio; sibi uni obtemperat; præter se audit neminem; se unum adhibet in consilium; ad arbitrium libidinemque agit omnia; ut libido fert; ut quæque in mentem, aut libidinem venerint, ita exsequitur. Usus: 1. Facere aliquid humaniter, turpiter, studiose, libenter, consulto, contra leges. Sumptus, cœnam, impetum, sui copiam, injuriam, poema, versus facere. 2. Æstimo, judico, estimer, priser. Parvi, magni aliquem facere. 3. Fingo, induco, supposer, feindre. Plato facit Socratem disputantem. 4. Colligo, cogo, se procurer, amasser. Pecuniam facere; manum facere, copias facere. 5. Affero, infero, apporter, causer, faire. Convitium, plagam, cædem, favorem, honorem, timorem, vim facere. 6. Exerceo, pratiquer, exercer. Piraticam, argentariam, mercaturam, præconium, quæstum facere, faire le métier de pirate, faire la banque, le commerce, l’usure, etc. 7. Sacrifico, faire un sacrifice. Junoni consules facere debent. Rem divinam ad aras facere. 8. Patior, souffrir. Detrimentum, naufragium, jacturam gloriæ, rei facere. 9. Procuro, faire, rendre, exécuter. Facere judicium, funus, justa. 10. Fingo, simulo feindre. Facio me dormire. 11. Convenio, partes alicujus sequor, être du parti de qqn. Mecum facit; a me facit. 12. Promiscue, locutions diverses: Compendium, conjecturam, conjurationem, contumeliam, convitium, discessionem, exsecutionem, fallaciam, fidem, fœdus, frugem, fugam, gratiam, indicium, metum, medicinam, operæ pretium, obnoxium sibi aliquem, pactionem, pacem, periculum, verba, vim facere.

FĀCTĬO, ōnis, f. Faction, parti, ligue. Syn. Partes, secta. Epith. Contraria. Phras. 1. Civitas divisa est in duas factiones, la ville est divisée en deux factions. In duas partes discessit, scissa est; dissociati civium animi sunt, aliis has, aliis illas partes foventibus. 2. Factioni se adjunxit, il se joignit à ce parti. Illarum partium est; partibus infectus est; partibus illis studet, favet; sectam illorum secutus est; illorum partes fovet; illorum partibus addictus, deditus est. Usus: Provinciam per vim et factionem obtinuisti. Respublica coitionibus factionibusque oppressa est. Adversariæ factionis duces. Cf. Pars.

FACTĬŌSUS, a, um, Intrigant, factieux. Syn. Seditiosus. Usus: Si quis potens et factiosus. Cf. Seditiosus.

FACTĬTO, as, avi, atum, are, a. Pratiquer, faire métier de. Syn. Exerceo, usurpo. Adv. Vafre omnia. Usus: Accusationem, versus factitare, faire le métier d’accusateur, de poëte.

FACTUM, i, n. Action. Syn. Facinus. Epith. Ambitiosum, avarum, audacius, commune, crudele, turbulentum, tranquillum, clementissimum, egregium, extremum, gloriosissimum, gratum, honestum, illustre, improbissimum, laudabile, luculentum, obscurum, plenum flagitii atque dedecoris, præclarum, necessarium, protervum, rectum, simile, singulare, tetrum, crudele, nefarium et tyrannicum, tantum, tamque præclarum, turpe, utile, honestum, versutum et callidum. Phras. 1. Factum sane egregium edidisti, vous avez fait une belle action. Gloriæ plenum et fortitudinis facinus patrasti; facinus nobile et commemorandum conscivisti; facinus edidisti, fecisti luculentum plane ac divinum. 2. Multa exstant et egregia hominis facta, l’histoire nous a transmis sur cet homme beaucoup de faits glorieux. Vigent etiamnum multa strenue fortiterque facta; ex immortalibus tot editis operibus, ex clarissimis et amplissimis rebus, ex maximis rebus gestis, ex ingentium rerum monumentis, quibus magnam orbis partem complevit, multa adhuc in memoria hærent hominum. Ex tantis rebus gestis, quantas audere vix hominis, perficere pene nullius sit, non paucæ etiamnum in ore ac sermone hominum sunt. Exstant hominis non pauca fortitudinis exempla, monumenta virtutis; partarum, gestarum rerum, maximorum in rempublicam meritorum, editorum bello paceque operum æquatus cœlo cumulus. Usus: Factum illud per se præclarum est et divinum. Illud pulcherrimum factum, quod ex auctoritate senatus gessit. Cf. Facinus.

FĂCULTAS, ātis, f. Faculté, pouvoir, possibilité; occasion. Syn. Commoditas, facilitas, occasio, ansa. Epith. Absoluta et perfecta, agraria, aliena, bona, communis, grata et ornata, gravis dicendi et plena dignitatis, jejuna atque nuda, incredibilis, levior, magna, major ac maturior dicendi, maxima, oblata, optabilis, oratoria; perpetua, poetica, popularis propria, non communis, quantulacumque, singularis dicendi. Usus: 1. Facultatem lædendi expetere, comparare, largiri, suppeditare. Opes superbiæ materiem dant et facultatem. 2. Facultatem adipisci, obtenir une permission. Magnam in re difficillima facultatem consecutus, assecutus. Erit tibi, non deest facultas benefaciendi. Habes facultatem maximam. Est in te facultas maxima ad rem perficiendam. 3. Facultatem alicui adimere, eripere, enlever une permission. 4. Prætermittere scribendi facultatem, laisser passer l’occasion d’écrire. 5. Ars, scientia, talent naturel, capacité, art. Facultas disserendi; excellere in arte aliqua et facultate. 6. Divitiæ, richesses, biens, fortune. Facultates magnas corradere, habere, augere. Tantæ facultates, ingenii, gratiæ, consilii.

FĀCUNDĒ, Éloquemment. Syn. Diserte. Usus: Hostem sibi facunde eloquendo conciliare.

FĀCUNDĬA, æ, f. Faculté d’élocution, éloquence. Syn. Facultas disserendi cum gratia. Cf. Eloquentia.

FĀCUNDUS, a, um, f. Éloquent, qui parle facilement. Syn. Disertus; qui ea, quæ mente conceperit, facile atque ornate profert. Cf. Eloquens.

FALCĀRĬUS, ii, m. Fabricant de faux; soldat armé de faux. Syn. Milites falcibus armati.

FALLĀCĬA, æ, f. Tromperie, fourberie. Syn. Fraus, præstigiæ, dolus, simulatio, machinæ, verbi laqueus. Usus: Ex fraude, fallaciis, mendaciis totus constare videtur. Fallaciam intendere in aliquem. Fallaciis circumvenire. Cf. Decipio, Fallo, Dolus.

FALLĀCĬTER, D’une manière trompeuse, avec perfidie. Syn. Dolose, malitiose, ficte, insidiose, simulate. Usus: Fallacissime se alicui venditare.

FALLAX, ācis, omn. gen. Trompeur, faux, perfide. Syn. Dolosus, fraudulentus, simulator. )( Verax. Usus: Viciniam cupio non fucatam, non fallacem, non eruditam artificio simulationis. Malitia est versuta et fallax nocendi ratio. Astrologi vani, fallaces. Spes falsa et fallax. Cf. Astutus, Decipio, Fraus.

FALLO, is, fĕfelli, falsum, ere, a., nonnunquam n. Tromper. Syn. Decipio, induco, fraudo. Adv. Dulciter homines, longe, opinione, multum opinionem, occulte, omnino, plane, vehementer. Phras. 1. Ubi falli se sensit, manus sibi afferre conatus est, dès qu’il s’aperçut qu’on le trompait, il essaya de se donner la mort. Ubi se fraudatum, in fraudem inductum, fraude irretitum; circumventum, captum, deceptum; fictis verbis inductum; fallaciis a veritate abductum sensit, vidit, cognovit, intellexit, voluntariam sibi mortem afferre conatus est; ubi fraus illi patuit; ubi manifestæ fallaciæ fuerunt; ubi dolus illi patefactus est, voluntariam mortem sibi consciscere, voluntaria morte vitam abrumpere conatus est. 2. Fallere non soleo, je n’ai pas l’habitude de tromper. Nihil in me odiosum ac fallax; absum ab omni dolo animique fraude; nectendis fraudibus, parandis dolis, struendis insidiis assuetus non sum; alienus sum ab arte simulandi; non sum is qui fraudulenter agam, in fraudem impellam, fucum faciam, in fraudes illiciam, verba dem, dolis circumveniam. Cf. Decipio, Fraus, Exspectatio. Usus: Tempus, curas litteris, lusu fallere. Spem de te meam, fidem fefellisti. Opinione falleris. Nisi me fallunt omnia. Roscius socios induxit, decepit, destituit, adversariis tradidit, omni fraude et fallacia fefellit. Fallit me amor suscepti operis. Fallunt me oculi ac frustrantur.

FALSĬTAS, ātis, f. Fausseté, mensonge. Syn. Vanitas. )( Veritas. Usus: Falsitas nihil virium habet.

FALSO, Faussement, injustement. Syn. Fallaciter. Usus: Hoc falso memoria proditum est. Falso alicui assentiri.

FALSUS, a, um, Faux, trompeur. Syn. Adulterinus, vanus, inanis, mendax. )( Verus. Adv. Aperte, perspicue. Phras. Vana, falsa, fallentia natura odimus, naturellement nous abhorrons ce qui est feint, faux et trompeur. Falsam, fucatam, adulterinam virtutem quis amet? Vana, supposita, supposititia virtutis species quem caperet? Quod procul a vero, quod a veritate remotum, quis æstimet? Cf. Vanus, Mendax. Usus: In quo nihil est, nisi falsum et imitatione simulatum, choses artificielles. Complexus falsæ benevolentiæ exstiterunt in amore simulato. Falsus rumor. Spes falsa. Falsis et mendacibus visis homines conciliare. Quæ ratione vacant, et mentita et falsa et erroris plena sunt.

FALX, falcis, f. Faux. Ille arma misit, cornua, tubas, falces.

FĀMA, æ, f. Renommée. Syn. Opinio, existimatio, nomen, sermo, prædicatio, commemoratio, nominis celebritas, sermonis celebritas, rumor, ventus quidam popularis. Epith. Admirabilis, antiquior, bona, calamitosa, communis, constans, falsa, forensis, frequens, grata, gravis, illustris, incolumis, integra, perennis, popularis, temeraria atque inconsiderata, præclara, summa, tristis. Phras. I. Fama est, on dit, on raconte. Emanat fama; in vulgus exit; emanat rumor; in omnium ore ac sermone est; rumoris aliquid ad nos affluit; serpit latius etsi perobscura fama; differtur, dissipatur, convalescit rumor; audimus sed adhuc sine capite, sine auctore, rumore nuntio; multus est sermo. Res sermonibus celebrantur. 1. Fama de re vulgata est, le bruit s’est répandu. Constante fama, omniumque sermone celebratum est; multa pertulit ad nos rumor; fama ea, nescio unde nata, mox totum imperium pervasit, peragravit; fama de re percrebuit; communi fama atque sermone accepimus; fama erat; rumoris nescio quid nos afflavit; calent etiamnum ferventque crebri de re rumores, qui ad nos emanarunt; dissipatus late sermo, disseminatus, dispersus ea de re est; ea fama ante aliquando in urbem penetraverat; ad nos pervenerat, venerat, manaverat; incerta, multa vulgo jactabantur; nuntii varios sermones excitarunt; res ea dudum est agitata sermonibus dissipatus tota urbe rumor est; discurrit tota urbe rumor; fama ea diu tenuit; vulgatus late rumor est. Cf. Rumor. 2. Famam eam puto non fore diuturnam, je pense que ce bruit ne durera pas longtemps. Refrigescet, opinor, brevi ea fama; evanescet; famam eam spero, propediem reprimendam, sedandam, restinguendam; morituram brevi eam famam existimo, nec ævum laturam; exstinguetur, spero, rumor iste brevi, certe raucus fiet. II. Fama pro existimatione, renom, réputation, estime, honneur, gloire. 1. Famam captare, chercher la gloire, l’ambitionner. Famam aucupari; inanem aucupari rumorem, et umbras omnes, etiam falsæ gloriæ consectari; nomen captare; famam expetere; colligere ventos omnes rumorum; avidum esse præter modum gloriæ; ferri incredibili cupiditate gloriæ. Cf. Ambio, Ambitio, Capto. 2. Famæ suæ curam gerere, prendre soin de sa renommée. Famæ ac dignitati servire; famæ suæ parcere, consulere; famam non abjicere; famam tueri, conservare, tenere; famæ rationem antiquissimam ducere. Cf. Curo. 3. Famam consecutus est nonnullam, il a acquis quelque gloire. Paucorum dierum studio consecutus est, ut aliquo apud homines loco esset; ut memoriæ ac nomini ejus honos haberetur; ut famam nomenque colligeret, sibi conficeret; ut aliquo numero esset; ut aliquid existimationis haberet apud homines; ut aliquem inter homines locum obtineret; ut aliquam sibi adscisceret existimationem; ne prorsus jaceret; ne prorsus ignobilis, vilis, abjectus, nullius honoris ac nominis esset; ne nullo plane loco esset; ne ejus esset inter homines obscura aut infima conditio. Parumper illum honestavit; aliquo in numero constituit; aliquem illi locum tribuit, comparavit, peperit paucorum dierum studium. 4. Fama honesta cuivis exoptanda est, tout homme doit désirer une bonne renommée. Id est cuique optandum, ut bene audiat; ut honestam famam, ut egregium nomen, ut bonam apud homines opinionem consequatur; ut ejus nomen fama divulget, circumferat, circumgestet, per orbem terrarum dissipet; ad ultimas terras provehat; ut nominis ejus fama celebretur; sit in ore omnium; ad exteras terras perveniat, pervadat. 5. Dux erat fama inclitus, c’était un général illustre. Terras ac mare fama nominis sui implebat; vagabatur nomen ejus longe lateque per omnes gentes; illustris erat et pervagata nominis ejus fama; in ore atque sermone omnium præclara ejus virtus versabatur; per omnes gentes fama virtutis ejus volitabat; in ingenti gloria apud omnes gentes erat. Cf. Celebris. 6. Si tuis scriptis ultimam manum impones, famam immortalem habebis, si vous mettez la dernière main à vos écrits, vous aurez une gloire éternelle. Si tua scripta ad exitum perduces, immortalis erit fama tua; perpetua, æterna erit; nunquam deficiet; nunquam consenescet, nunquam peribit; nunquam obscurabitur; nullo tempore exstinguetur; nulla temporis diuturnitate obscurabitur; nulla dies famam tuam terminabit; nullum temporis spatium circumscribet, nulla temporis vetustas corrumpet. Vigebit in omnium temporum memoria nominis tui fama; omnis te posteritas agnoscet; tuas laudes excipiet ac tuebitur omnis posteritas; de te posteritas omnis audiet et loquetur; immortalitatis præmia consequeris; non simul cum corpore nomen tuum mors exstinguet, delebit, auferet; nomen tuum immortalitati commendabis; immortalitati donabis; ab interitu vindicabis, in hominum memoria retinebis; æterna laude illustrabis; nomen tuum nulla delebit oblivio; nulla ætas, nulla posteritas de tuis laudibus conticescet. Cf. Gloria. 7. Multum de boni viri fama amisit, il a perdu beaucoup de sa renommée d’homme de bien. Hæret ad metas fama boni viri; non parum de fama illi est detractum; non defuere, qui famam ejus detererent, attererent, depecularentur, læderent; qui fama eum spoliarent; qui inconstantiæ famam ei notamque inurerent; qui nomini ejus officerent; labem inferrent, aspergerent; dedecus inurerent; existimationem ejus deformarent. Cf. Detraho, Calumnia. 8. Famam restituere, rendre la gloire, réhabiliter. Inustam famæ maculam detergere; insontis famam vindicare; violatæ existimationi satisfacere; violatæ famæ injuriam sarcire, resarcire. Usus: Conficienda est fama bonorum, quæ vere sola gloria nominari potest. Hominis inconstantis famam subire. Fama illius agitur, sa gloire est en jeu. Omnis ingenii fama mihi abjicienda est, il me faut renoncer à ma réputation de talent. Cf. Opinio, Existimatio.

FĂMĒLĬCUS, a, um, Affamé, famélique. Syn. Qui edendi cupiditate agitur.

FĂMES, is, f. Faim, appétit, famine. Syn. Appetitus cibi, esuries: item: annonæ caritas. Epith. Integra, vetus. Phras. 1. Fames me vexat, j’ai faim. Fame premor, conficior, suffocor; fessus inedia sum; inediam vix jam fero; fames me urget; fame maceror; vacuus mihi venter crepitat; medullam ventris perrepsit fames; stomachus exinanitus turbas dat; præ fame vix spiritum traho; exinanitum ventrem, sed famem integerrimam affero, apporto; demensum suum venter flagitat; extremam sustento famem. 2. Fame mortui sunt, ils moururent de faim. E vita per inediam discessere; confecti fame necatique sunt; enecti fame sunt, jugulati, suffocati; fame absumpti, consumpti periere; fame exstincti sunt, extabuere. 3. Famem sedabimus, nous apaiserons notre faim. Famem lacte tolerabimus, depellemus; famem lacte propulsabimus, famem cibo explebimus, saturabimus; desideria naturæ explebimus. 4. Longa siccitas famem invexit, une longue sécheresse a causé la famine. Arctiorem civibus annonam fecit; cœlestium aquarum inopia laboratum est annona. Per longam siccitatem frumenti erat cum summa caritate inopia. Longa siccitate factum est, ut laxior annona necdum rediret; ut annona premente in urbe trepidatum sit. Cf. Annona. Usus: 1. Cibi condimentum fames. Obsonare famem, exciter l’appétit. 2. Caritas annonæ, disette, famine. Qui in fame frumentum exportare ausus est.

FĂMĬLĬA, æ, f. Famille, maison, race. Syn. Agnatio, cognatio, stirps, domus. Epith. Abjecta et obscura, acerrima, equestris, severissima ad judicandum, ægra, amplissima, clarissima, consularis, diversa, florentissima, funesta, gladiatoria, speciosa, nobilis, gloriosa, honesta, magna, maxima, nobilissima, patricia, prætoria, pura, summa, tanta, tota, vera, vetus, universa, urbana. Usus: 1. Unus homo familia non est. Familiæ constans et gravis disciplina. In Lælios, seu Læliorum familiam insitus. Vetus, illustris, ampla familia. In familiam alicujus se conjicere; in familiam venire, adoptari, recipi, inseri, être adopté, reçu dans une famille. Nasci familia antiquissima. 2. Secta, école de philosophie, secte. Peripatetici in plures quasi familias divisi sunt. 3. Servorum numerus, domestiques, serviteurs, esclaves. Homines conjugum, liberorum et familiarum suarum causa frumentum condunt. Arbiter familiæ. Familiam ducere, être à la tête, tenir le premier rang. Pater, mater, filiusfamilias, père de famille, etc.

FĂMĬLĬĀRIS, e gen. com. Familier, ami. Syn. Familiaritate conjunctus, necessarius, intimus, domesticus, qui in intima alicujus familiaritate versatur, usu conjunctus. Epith. Familiares domestici, intimi. Adv. Maxime, valde, omnino. Phras. Familiaris mihi est, il est mon ami. Multos annos utor eo familiariter, isque me vicissim. Valde familiariter eo utor, ut nec familiarius ullo, nec libentius. Nihil est nostra familiaritate conjunctius. Quotidiana mihi cum eo conjunctio est et consuetudo; arctissima necessitudine, vinculis arctissimæ familiaritatis conjuncti sumus; alter alteri familiares admodum sumus; mutua est internos, eaque summa familiaritas. Multos annos magna mihi cum eo familiaritas, summus mihi cum eo usus, summæ mihi cum eo familiaritatis consuetudo intercessit, multis abhinc annis amicitia nostra summam ad familiaritatem pervenit. Cf. Amicus, Amicitia, Consuetudo, Usus, Intimus, Necessitudo. Usus: Homo familiarissimus, et mihi omnibus rebus conjunctus. Familiares cum altero conferre sermones. Res familiaris et domestica bene statuta. Fieri familiarem alicui.

FĂMĬLĬĀRĬTĀS, ātis, f. Amitié, liaison; intimité. Syn. Usus, consuetudo, necessitudo, conjunctio. Epith. Egregia, eximia, intima, magna, alicujus cum aliquo, maxima, memorabilis, nimia, notissima, pervetus, summa, tanta. Phras. 1. (Familiaritatem cum illo feci, Vulg.), se lier avec qqn. Familiaritatem cum illo contraxi, conflavi; magna familiaritate me cum illo conjunxi. Cf. Amicitiam contrahere. 2. In familiaritatem alicujus venire, rechercher l’amitié de qqn. In familiaritatem penitus intrare; ad alicujus familiaritatem se applicare, se dare, se insinuare, se immergere in consuetudinem. Cf. In amicitiam venire. 3. In familiaritate alicujus versari, être l’intime de qqn. Est mihi intima cum eo familiaritas; familiaritatem cum illo habeo; familiaritas mihi cum illo, cum officiis ejus multis, tum consuetudine quotidiana sic aucta, ut nihil sit hac nostra familiaritate conjunctius. Recepi hominem in familiaritatem; familiaritate devinxi. Familiaritate conjunctus sum illi; cum eo familiariter vivo; familiaritate implicitus sum tanta, ut revocare me non possim; intime illo utor; nec ab illo unquam recedam; nemo mihi carior; nemini magis studeo; eum omnibus in familiaritate antepono; dudum ab eo in amicitiæ familiaris jura adductus sum; dudum familiaris haberi, et in arcanos sermones trahi cœptus sum. Cf. Amicitiam habere cum altero. Usus: Consuetudo familiaritatem inducit, constat, affert. Cf. Necessitudo, Usus, Conjunctio.

FĂMĬLĬĀRĬTER, En ami, amicalement. Syn. Libere, amice. Usus: Cum aliquo licentius, liberius, familiarius, amicissime, solutiore animo vivere.

FĂMŌSUS, a, um, Diffamé, décrié. Syn. Infamis. Usus: Mulier famosa, libelli famosi. Sparsa epigrammata, in aliquem vulgata, famosa, probrosa, contumeliosa. Cf. Infamis. Ad laudem perperam adhibetur.

FĂMŬLA, æ, f. Servante. Syn. Ancilla. Usus: Virtus famula fortunæ.

FĂMŬLĀRIS, e, gen. com. D’esclave, de serviteur. Syn. Servilis. Usus: Famularis vestis.

FĂMŬLĀTŬS, ūs, m. Servitude, esclavage. Syn. Servitus. Usus: In famulatu alicujus esse. Miser virtutis famulatus, servientis voluptati.

FĂMŬLOR, aris, atus sum, ari, d. Être en service, être domestique. Syn. Servio. Usus: Qui præesse deberent, famulantur. Cf. Servio.

FĂMŬLUS, i, m. Serviteur, esclave. Syn. Pedissequus. Usus: Adhibeant heri sævitiam in famulos, si aliter teneri non possunt. Cf. Servus.

FĀNĀTĬCUS, a, um, Fanatique, superstitieux. Syn. Delirus, furens. Usus: Homo superstitiosus et fanaticus. Cf. Insanus.

FĀNUM, i, n. Temple. Syn. Templum, locus religiosus. Epith. Antiquum antiquissimumque; religiosum. Usus: Pro fanis et delubris pugnare. Athenienses fanum contumeliæ et impudentiæ fecere. Cf. Templum.

FAR, farris, n. Blé. Syn. Quidquid frugum terra fert. Usus: Farris seges.

FARCĬO, is, farsi, fartum, cire, a. Remplir, bourrer. Syn. Impleo. Usus: Pulvillus rosis fartus. Cf. Impleo.

FĀRĬS, fatur, fatus sum, fari, d. ab anom. for. Parler. Syn. Loquor. Adv. Probe. Usus: Aiunt ex oraculo ita fatam Pythiam. Tum ad Deos ita fatur.

FARTOR, ōris, m. Celui qui engraisse des volailles. Syn. Qui lucanicas facit et farcit, sive qui aves farcit et saginat. Usus: Cellarii, lanii, coci, fartores. Fartor scelerum.

FAS, indecl. Droit, justice. Syn. Jus, quod licet. Usus: Jus et fas omne delere. Si hoc dictu fas est. Clodium nihil delectat, quod aut per naturam fas sit, aut per leges liceat. Quoad fas est, quoad licet. Per fas et nefas, jure seu injuria; per æqua, per iniqua. Cf. Honestum.

FASCĬA, æ, f. Bande, enveloppe pour les jambes, les pieds (servant de bas). Syn. Fasciæ. Usus: Pedes vincire fasciis.

FASCĬCŬLUS, i, m. Petit paquet. Usus: Fasciculus litterarum, liasse de lettres. Aliquid in fasculum addere. Fasciculus florum, bouquet.

FASCĬNO, as, avi, atum, are, a. Charmer, fasciner. Usus: Oculis, lingua fascinare aliquem.

FASCĬŎLÆ, ārum, f. pl. Bande (pour les jambes). Syn. Fasciæ, crurum integumenta. Epith. Purpuratæ. Usus: Purpureæ fasciolæ, muliebres saleæ.

FASCIS, is, f. Faisceau. Epith. Fasces cruenti, ordinarii, formidolosi, laureati. Usus: Fasces prætoribus præferebantur, les préteurs marchaient précédés des faisceaux.

FASTI, ōrum, m. pl. Fastes, calendrier des Romains. Syn. Libri, in quibus diei cujusque et anni res gestæ continentur. (Vulg. Calendaria, Diaria.) Usus: In fastis Bruti nomen adscribendum curavi. Gratissimæ victoriæ memoria in fastis ut esset nota, feci. Consules non modo ex memoria, sed et fastis eximendi.

FASTĪDĬO, is, ĭi, vel īvi, ītum, ire, n, et a. Avoir du dégoût, de la répugnance; dédaigner, mépriser. Syn. Fastidio afficior, fastidium ad rem habeo. )( Delector. Phras. Fastidio assentatorum officia, les flatteurs me remplissent de dégoût. Molestiam capio, molestia afficior ex assentatorum officiis; molestiam mihi exhibent; satietatem pariunt, dant, faciunt, afferunt repetita assentatorum officia; oneri sunt ac tædio; fastidium, tædium pariunt, afferunt; stomachum, fastidium movent inania verborum officia; molestiam aspergunt, creant, facessunt tot assentatorum officia; tædium me capit tot inanium officiorum. Cf. Tædium, Odiosus. Usus: Non solum improbitati irasci, sed et in recte factis fastidire. Cf. Satietas.

FASTĪDĬŌSĒ, Avec dégoût, avec dédain. Syn. Ambitiose, lente. )( Cupide, libenter. Usus: Prudentius, vel invitius, vel etiam fastidiosius facere aliquid. Tum ego stomachans fastidiose. Diligenter, ac prope fastidiose judicare aliquid.

FASTĪDĬSŌUS, a, um, Dégoûté; dédaigneux, superbe. Syn. Difficilis. )( Appetens, cupidus. Adv. Sane. Usus: 1. Crassus in incipiendis causis fastidiosior. 2. Abhorrens, qui éprouve du dégoût pour, qui dédaigne. Homo litterarum fastidiosus. 3. Insolens, insolent. In æquos et pares fastidiosus. Cf. Arrogans.

FASTĪDĬUM, ii, n. Dégoût, ennui. Rad. ex Fastus et Tædium. Syn. Offensio, tædium. )( Appetentia, cupiditas. Epith. Delicatissimum, ingenuum liberumque, insolens, minimum. Usus: Magna insolentia hominis, magnum fastidium. Magnum horum, si arrogantes essent, non possem ferre fastidium. Ab aliquo celeriter et satietate, et fastidio abalienari. Cibi satietas et fastidium. Depellere, seu levare fastidium. Cf. Fastidio, Tædium, Satietas.

FASTĪGĬUM, ii, n. Faîte, sommet. Syn. Conus, culmen. Phras. Ad fastigium domus evasit, il s’enfuit au sommet de la maison. Fuga se abripuit ad summas ædes; abdidit se in summas ædes; fuga se contulit in summas ædes; fuga evasit ad superiores ædium partes. Usus: 1. Capitolii fastigium. Tectum multorum fastigiorum. 2. Finis, fin. Imponere fastigium operi inchoato, mettre comme le couronnement, (terminer) un ouvrage.

FASTĪGO, as, avi, atum, are, a. Élever en pointe. Syn. In fastigium erigo. Usus: Collis in modum metæ in acutum cacumen fastigatus.

FĀTĀLIS, e, gen. com. Fatal, nécessaire, marqué par le destin. Syn. Ex omni æternitate definitus et constitutus. )( Voluntarius. Usus: Causæ fatales, fatalis necessitas, vis, casus, eventus. Hic annus fatalis videtur ad interitum reipublicæ. Clodius fatale portentum reipublicæ. Cf. Necessitas.

FĀTĀLĬTER, Fatalement. Syn. Necessario. Usus: Omnia, quæ fiunt, ea ab omni æternitate definita fataliter existimant.

FĂTĔOR, eris, fassus sum, eri, d. Avouer. Syn. Confiteor. )( Nego, inficior. Adv. Acute, satis aperte, plane. Phras. Tandem fassus est delictum, enfin il avoua son crime. Expressa tandem ex eo sceleris confessio; adductus est ad facti confessionem; fassus est de suo crimine; patefactum indiciis, ipsiusque confessione crimen est; tandem sese ipse indicavit; patefactus est indiciis et confessionibus suis; illud jam non obscure præ se tulit, admissum a se facinus. Usus: Non solum fateri, sed profiteri aliquid, et præ se ferre.

FĀTĬDĬCUS, a, um, Devin, devineresse. Usus: Anus fatidica. Fatidicorum et vatum effata incognita.

FĂTĪGO, as, avi, atum, are, a. Fatiguer. Syn. Defatigo. Phras. Fatigatus oppido miles est, ce soldat est harassé de fatigue. Vires militem lassitudine defecerunt; fessum cursu corpus trahit miles; de via fessus procubuit; effluxere jam lassitudine vires; cursu exanimatus et lassitudine confectus; longa via lassum reddidit militem, longa defatigatione militi genua succidere, lassitudo militem tenet; militi longa lassitudine membra fluunt, arma labant; itineris longitudo militem in languorem dedit; miles in opere longinquo, et itinere sese trivit; miles viribus exhaustus est; quidquid virium erat militi, in longitudine itineris prostratum est; defatigatione continuati itineris miles graviter affectus est; itineris labore fractus est miles. Usus: Igne fatigatus.

FĂTISCO, is, ere, n. * S’ouvrir; se fatiguer, s’épuiser, s’affaiblir. Syn. Deficio, vitium facio, labem facio. Usus: Natura ætate fatiscit. Murus fatiscit, labem facit, vitium facit, se crevasse. Cf. Fatigo.

FĂTŬĬTAS, ātis, f., Sottise, impertinence. Syn. Stultitia. Usus: Ostendit, non hanc imprudentiam, aut casum, sed inscitiam, negligentiam, fatuitatem nominari debere.

FĀTUM, i, n. Destin, sort. Syn. Vis fatalis, fortuna, fatalis necessitas; series causarum sempiterna; causæ æternæ rerum futurarum; causæ immutabiles et æternæ; causæ inclusæ in rerum natura. Fati vis inexsuperabilis, cujus lege immobilis rerum ordo seritur. Æterna constitutio. )( Consilium. Epith. Extremum reip., grave, miserum, funestum, perniciosum, publicum, singulare, supremum, totum. Usus: 1. Fati necessitas, quod a DEO designatum et constitutum est, ut eveniat. Fato aiunt fieri omnia. Fati vis inexsuperabilis. Fuit hoc fatum meum. Hoc sum fato natus, je suis né pour ce destin. Illud fati est, hoc consilii. Fatum illius fuit demergi. Dii omni ratione fata flexissent, mutassent. 2. Infortunium, accident, fatalité, malheur. Jam fatum reipublicæ extremum impendet. Meo fato omnes corruistis. 3. Vaticinium, prédiction, oracle. Fata Sibyllina. Cf. Necessitas.

FĂTŬUS, a, um, Sot, impertinent; fou. Syn. Stultus. Adv. Diutius, cum periculo, plane. Usus: Non modo nequam et improbus, sed fatuus et amens. Puer fatuus, et non gravis, nec continens. Cf. Stultus.

FAUCES, ĭum, f. Gosier, gorge. Syn. Angustiæ gutturis. Epith. Impurissimæ. Usus: 1. Prædam lupo ex faucibus eripere. 2. Locus augustus, passage étroit, gorge, défilé. Corinthus posita in angustiis atque in faucibus Græciæ. 3. Periculum, danger. Urbem ex hostium impetu, ac totius belli ore ac faucibus ereptam restituit. 4. Aditus, ouverture. Sedens in faucibus macelli. Patefactis orci, terræ faucibus. Cf. Angustiæ.

FAUSTĒ, Heureusement, avec succès. Syn. Fortunate. Usus: Fauste, feliciter, prospere.

FAUSTUS, a, um, Heureux, fortuné, propice. Syn. Fortunatus. Usus: O nox fausta orbi! “Quod bonum, felix, faustum fortunatumque sit,” veteres præfabantur, les anciens faisaient précéder leurs actions de cette formule, “que tout ici soit bon, heureux, favorable et fortuné.” Cf. Felix, Fortuna prospera.

FAUTOR, ōris, m. Fauteur, partisan. Syn. Studiosus, patronus. Epith. Improbissimus. Usus: Multi sunt cupidi tui, multi fautores laudis tuæ. Ei semper fautor et adjutor exstiti. Ego consiliorum tuorum auctor, dignitatis fautor et amplificator. Cf. Patronus, Benevolus.

FAUTRIX, īcis, f. Celle qui favorise, amie, protectrice. Usus: Amicitiæ fautrices fidelissimæ voluptatum.

FĂVĔO, es, fāvi, fautum, ere, n. Favoriser. Syn. Studeo, amo, complector; æquus sum alicui, æquum me præbeo. )( Invideo, odi. Adv. Aperte, mirabiliter dignitati, mire, validissime alicui, vere. Phras. 1. Favet tibi tota civitas, toute la ville vous est favorable, vous approuve, vous aime. Mirabilis te bonorum virorum benevolentia comitatur; ardent omnes studio tui et amore; tua causa volunt cupiuntque omnes; uteris populo plane tuo; existimationis tuæ cupidissimum studiosissimumque habes populum totum; honori tuo omnes velificantur; divino omnes studio, constanti benevolentia exsistunt; tui honoris fautores habes plurimos; honestissime tibi cupiunt; tuorum studia ardentia habes; gratiosus es omnibus; animo in te sunt singulari; benevolentia te summa complectuntur, inclinatione voluntatis in te propendent; omnium animi ad dignitatem tuam sunt propensi; plebs omni te favore complectitur; tui sunt omnes, tibi gratificari cupiunt; in te civitas versa est tota; ita effusi sunt in te omnes, tanta et tam secunda in te voluntate, ut studia omnium in te unum inclinent, respiciant; firmissima hominum benevolentia munitus es; cives omnes unice tibi sunt dediti. 2. Plebs tibi favebit, le peuple vous accueillera avec faveur. Plebis gratiam unus maxime feres, civitas omnis in tua dignitate studia sua figet omnia, ejus studium honori tuo nullo loco deerit; omnem illa industriam, curam, operam, diligentiam ad honorem ac dignitatem tuam conferet; nullum in te ornando, honestando, colendo locum, aut tempus; nullum studii, officii, observantiæ genus prætermittet; præsens tibi ubique auctoritate, studio, gratia aderit. Cf. Gratiosus, Favor, Gratia, Acceptus. Usus: Saluti, dignitati, honori, laudi, industriæ et gloriæ tuæ mirabiliter faveo. Favete linguis, gardez un religieux silence. Favere alicujus voluntati, et adjutorem esse.

FĂVILLA, æ, f. Cendres chaudes; étincelle. Usus: Contectus ignis e se favillam discutit.

FĂVŌNĬUS, ii, m. Zéphyre. Syn. Zephyrus, ventus ab occasu flans.

FĂVOR, ōris, m., Faveur, bienveillance, sympathie. Syn. Gratia, studium, aura cursusque popularis, prosper flatus fortunæ, benevolentia. )( Invidia. Phras. 1. Est in maximo favore apud Principem, il est fort avant dans les bonnes grâces du prince. Summa apud Principem gratis valet; floret præ aliis gratia Principis; in amore et deliciis est Principi; primum in gratia Principis locum obtinet; in magna apud Principem caritate est. Cf. Gratiosus. 2. (Ille hoc pro favore habet, Vulg.), il regarde cela comme une faveur. In summi beneficii loco ponit; inter maxima beneficia refert, numerat; ea res apud illum non vulgaris gratiæ locum obtine. 3. Populi favorem captat, il recherche la faveur populaire. Aucupatur gratiam populit; ventum popularem quærit, ubique colligit; captat auram popularem; in gratiam populi se ponere, vulgi gratiam inire, quærere, benevolentiam colligere studet. Cf. Gratia, Faveo, Benevolentia. Usus: Eum amorem, et, ut hoc verbo utar, favorem ad consilia advocabo.

FĂVŌRĀBĬLIS, e, gen. com. Bienveillant, bien disposé. Usus: Auram favorabilis populi ex Dictatoris invidia petiit.

FĀVUS, i, m. Rayon de miel. Usus: Apes favos fingunt.

FAX, făcis, f. Torche. Syn. Tæda, funale. Usus: Ardentes faces ad reipublicæ incendium furiis Clodianis ministrabat, in vicinorum tecta jactabat. Malleolos ad incendendam urbem, facesque comparabat. Non sunt parvis in rebus adhibendæ hæ dicendi faces. Dolorum faces admovere. Ad libidinem facem præferre. Antonius omnium Clodii incendiorum fax.

FĔBRĬCĬTO, as, avi, are, n. Avoir la fièvre. Syn. Febri corripior, vel tentor. Usus: Febricitavit aliquis, vel inhorruit. Cf. Febris.

FĔBRĬCŬLA, æ, f. Petite fièvre. Syn. Commotiuncula. Epith. Assidua et satis molesta. Usus: In febriculam incidi satis molestam.

FĔBRIS, is, f. Fièvre. Syn. Febricula tertiana, quartana. Phras. Febri laborat, il a la fièvre. Febri jactatur, afflictatur; in febriculam incidit, lentis febribus detinetur; febribus corripitur, tentatur; febrim habet; febrim nactus est; quartanam patitur. Usus: Incommoda valetudine emersit febris; in quartanam conversa est vis morbi, la maladie s’est changée en fièvre quarte. Cum febri domum redii. In tertium diem febris incurrit, la fièvre revient tous les trois jours. Febris accedit, desinit, pares accessiones habet, levatur, continuat; per accessiones increscit, per discessiones mollitur, circuitum habere solita finitur. Febris assidue inhæret; se inclinat, et jam sine horrore est, la fièvre diminue. Febris decessit, la fièvre l’a quitté. Febri caruit. A febre relictus, liberatus est.

FĔBRŬĀRĬUS, ii, m. Février, mois. Syn. Mensis intercalaris. Epith. Sterilis. Usus: Februarius mensis extremus anni olim apud Romanos.

FĒCĬĀLES, ĭum, m. pl. Féciaux, prêtres chargés de la déclaration la guerre et de la sanction des traités. Usus: Fœderum, pacis, belli, induciarum feciales judices sunto.

FĒCĬĀLIS, e, gen. com. Des féciaux, qui concerne les féciaux. Syn. A feciali factum, constitutumque. Usus: Belli æquitas jure feciali sanctissime perscripta est.

FĔCUNDĬTAS, ātis, f. Fécondité, fertilité. Syn. Ubertas, fertilitas. )( Sterilitas. Epith. Calamitosa. Usus: Cœli temperatio, fecunditas terrarum, agri uberrimi maximeque fertiles, in quibus multa propter fecunditatem fingi gignique possunt. O miseram mulieris fecunditatem! Cf. Fertilis.

FĒCUNDO, as, are, a. Féconder, fertiliser. Syn. Fructiferum facio, fecunditatem do. Usus: Nilus Ægyptum fecundat.

FEL, fellis, n. Fiel. Syn. Flava bilis.

FĒLĪCĬTAS, ātis, f. Bonheur, félicité. Syn. Beatitudo, prosperitas, res secundæ. )( Afflicta fortuna. Epith. Incredibilis, par, perpetua, summa. Phras. 1. Nemo perpetuam hic felicitatem habet, ici-bas, personne ne jouit d’un bonheur sans mélange. Nemo fortuna utitur perpetuo bona; nemo est, cui prospere omnia succedant, cui ad voluntatem fluant omnia; cui nihil contra voluntatem eveniat; cui nullum accidat infortunium; cui secunda sint omnia; cui optata omnia contingant. Quis est, qui nihil unquam mali in vita videat? qui nihil sustineat incommodi? qui nullam ferat calamitatem? cujus felicitas sit perpetua, et nullis interrupta malis? Cf. Fortuna. 2. Felicitate omnibus es superior, vous avez plus de bonheur que personne. Tuas fortunas nemo superat; ea uteris fortuna, quæ potest esse maxima; tam beatus es, quam qui maxime; ita beatus es, ut nemo magis; iis vel ornamentis, vel præsidiis redundas, quibus majora nulla esse possunt. Nihil ad felicitatem tibi deest; nemo te potior iis rebus, in quibus sita est felicitas; ita prospere tecum agitur, ut invidere possis nemini; felicitate tecum conferri possunt aliqui, præferri, anteferri, præponi, anteponi tibi certe nemo potest. Æquas omnium fortunas; rebus omnibus affluis; non est, quod quidquam desideres; nihil non optabile consecutus es; ea possides, quæ, qui possidet, fortunam accusare nullo pacto possit, nullius fortunam sibi exoptare debeat; ea possides ac tenes, quæ vitam beatam efficiant; quæ sunt in vita expetenda. Optimus est rerum tuarum status; animi et fortunæ bona sic in te sunt, ut in nullo magis; tibi satis est vel ingenii, vel fortunæ ad bene beateque vivendum. Cf. Fortuna prospera, Eventus, Successus bonus, Felix.

FĒLĪCĬTER, Heureusement, avec bonheur. Syn. Prospere, fortunate, fauste; bonis avibus, secundis avibus, secundo omine; non invita Minerva; secunda fortuna, dextro Marte. Phras. Res feliciter successit, l’affaire a eu un heureux succès. Res secundissime processit; res plane ex sententia gesta est; res supra votum fluxit; rerum initia satis prospera fuere; non ancipiti fortuna res gesta est; secunda omnia cadebant; secunda admodum fortuna rerum fuit. Cf. Cedo, Succedo, Evenio, Bene, Fortuna. Usus: Respublica bene et feliciter gesta.

FĒLIS, is, f. Chat. Syn. Domestica bestia, muribus infesta. Usus: Qui canem et felem ut deos colunt. Felis quo silentio, quam levibus vestigiis avibus obrepit?

FĒLIX, īcis, omn. gen. Heureux, content. Syn. Beatus, fortunatus, florens, cui bene est. Phras. 1. Te amico felix sum et beatus, avec votre amitié, je suis toujours heureux et content. Digito cœlum attingo; in cœlo sum; secundum mihi vitæ sine ulla offensione cursum polliceor; tranquilla et pacata habeo omnia; fortunam ipsam anteibo fortunis meis; rebus utar secundissimis, rebus omnibus florebo; nemo hominum me vivet fortunatior. 2. Felix ad id tempus erat, il était heureux jusqu’à ce jour. Ad eam diem fortuna ei nihil non tribuit; fortuna indulgendo illi nunquam fatigata erat, fortunam in potestate habuit; secunda fortuna, magna felicitate usus erat; fortuna illi ubique præsto erat; nusquam illi aberat; perpetua felicitate florebat; ad cum diem felicitatis nihil illi defuit; prospera fungebatur fortuna; secundæ illi res erant; vitam vivebat omni felicitatis genere cumulatam; ab omni molestia remotam, sejunctam; mersus erat felicitate; mersus secundis rebus; luxuriari felicitate atque indulgentia fortunæ videbatur; divorum vitam adeptus videbatur. Cf. Beatus. Usus: Felix ad casum fortunamque.

FĔMEN, (anom.) ĭnis, n. Cuisse (partie interne). Syn. Coxendicis pars interior. Usus: Redundas pedibus, feminibus, cruribus.

FĒMĬNA, æ, f. Femme. Syn. Mulier. Epith. Bona, et locuples, sanctissima, optima, præstantissima, primaria, probatissima et summo loco nata. Usus: Prudentissima, diligentissima, eximia forma, et summo loco nata femina. Cf. Mulier.

FĒMĬNĔUS, a, um, De femme. Usus: Femineus plangor.

FĔMUR, ŏris, n. Cuisse (partie externe). Syn. Coxendicis pars exterior.

FĔNĔSTRA, æ, f. Fenêtre. Syn. Locus apertus ad lumen accipiendum, ad admittendum solem, diem. Usus: Fenestrarum angustias reprehendis. Latis luminibus fenestræ. Oculi quasi fenestræ animi.

FĒNĔBRĬS, e, gen. com. Qui concerne l’usure, usuraire. Syn. Ad fenus pertinens.

FĒNĔRĀTĬO, ōnis, f. Action de prêter à usure, usure. Syn. Fenoris exercitatio, pecuniæ nundinatio. Usus: Non hoc beneficium habendum est, sed feneratio. Feneratio pecuniæ publicæ.

FĒNĔRĀTO, Usurairement, avec usure, à usure. Usus: Pallam fenerato abstulit.

FĒNĔRĀTOR, ōris, m. Usurier. Syn. Qui fenus exercet. Usus: Feneratorum quæstus odia hominum incurrit.

FĒNĔROR, aris, atus sum, ari, d. Prêter à usure. Syn. Fenori do, fenori loco. Usus: Non feneramur beneficium, nous n’escomptons pas les bienfaits. Pecuniam centesimis fenerari.

FĒNUS (fœnus), ŏris, n. Intérêt de l’argent, usure. Syn. Usura. Epith. Grave, grande, iniquissimum, perpetuum, renovatum, tolerabile. Usus: Fenori dare, locare argentum, prêter à intérêt. Pecuniam gravissimo fenore sumere; fenori accipere, emprunter. Fenore iniquissimo trucidare cives, accabler les citoyens par un intérêt exorbitant. Cf. Usura.

FĔRA, æ, f. Bête féroce. Syn. Bestia. Usus: Feræ rationis et orationis expertes.

FĔRĀLĬA, ōrum, n. pl. Féralies, fêtes en l’honneur des mânes. Dies erant diis manibus consecrati, quod ad tumulos epulas ferrent ibique cœnas agitarent. Usus: Feralibus præfecta est.

FĔRAX, ācis, omn. gen. Fertile. Syn. Uber, secundus, fertilis, frugifer. Usus: Nihil feracius ingeniis. Cf. Fertilis.

FERCŬLUM, i, n. Brancard sur lequel on portait dans les processions les dépouilles ou les objets sacrés; par ext. plat, services (à table). Usus: Pomparum ferculis similis, ita lento gressu ingreditur.

FĔRE, Presque. Syn. Ferme, propemodum, prope. Phras. 1. Similitudo fere me fefellit, la ressemblance m’a presque trompé, Propius factum est nihil, ac ut alterum pro altero compellarem. Prope erat, non multum aberat, parum aberat, ut me similitudo vestra falleret; haud procul, minimum abfuit, quin similitudine vestra fallerer; pene, proxime me similitudo vestra fefellisset. 2. Seditio fere orta esset, la sédition allait commencer. Prope seditionem res erat; quid propius fuit, quam ut omnia discordiis miscerentur? res ad seditionem spectabat. Jam in eo res erat, ut seditionibus omnia arderent. 3. Quingenti quatuor fere saucii fuere, il y eut à peu près 504 blessés. Ad quatuor et quingenti saucii fuere. Usus: 1. Probabile est, quod fere fieri solet. Nihil ætate, aut fere nihil differunt. 2. Tantum, seulement. Hæc fere dicenda habui. 3. Profecto, certainement. Non fere quemquam invidia consecuta est. 4. Potissimum, maxime, de cette façon, surtout. Ad hunc fere modum; ad hunc maxime modum locutus est. Cf. Quasi.

FĒRĬÆ, ārum, f. pl. Féries, jours de fêtes; vacances. Syn. Dies festi cœlestium, dies quietis. Epith. Forenses, novendiales, publicæ. Usus: Feriarum festorumque dierum ratio in liberis requietem habet litium et jurgiorum, in servis operum et laborum. Imperare ferias forenses. Feriæ quantum mihi temporis indulserint.

FĒRĬĀTUS, a, um, Qui est oisif. Syn. Otiosus, vacans. Usus: Epicurei DEUM feriatum volunt otio torpere. Non putes me feriatum a studiis futurum. Cf. Otiosus.

FĔRĪNUS, a, um, De bête sauvage. Syn. Feris communis. Usus: Ferinus victus.

FĔRĬO, is, ire, a. Frapper, tuer. Syn. Percutio. Phras. Securi feritur, on lui tranche la tête. Securi percutitur; securis in caput dejicitur; ferro caput demetitur; caput cervicibus abscinditur; jugulum ferro resolvitur; cervix abscinditur, præciditur, inciditur; caput a cervicibus avellitur, amputatur; caput ense aufertur; collum secatur, obtruncatur. Usus: 1. Feriunt hæc aures hominum. Oculi spectris feriuntur. Hostem ferire, battre l’ennemi. 2. Ferire fœdus cum aliquo, conclure un traité, (parce qu’en même temps on immolait une victime).

FĔRĬTAS, ātis, f., Barbarie, cruauté. Syn. Immanitas. )( Mansuetudo animi. Epith. Humana. Usus: Pars animi, in qua feritas sit, et agrestis immanitas. Ex feritate aliquem ad humanitatem et mansuetudinem transferre. Cf. Crudelitas.

FERMĒ, Presque. Syn. Fere. Usus: Mihi ferme acta est ætas. Cf. Fere.

FERMENTUM, i, n. Levain. Syn. Portio farinæ subactæ acida. Usus: Uxor tota in fermento jacet, vehementer irata est, ma femme est toute fâchée, tout en colère.

FĔRO, fers, tŭli, lātum, ferre, a. Porter. Syn. Porto, gero. Adv. Abjecte, acerbe, acerbissime dissidium, ægre, æque adversam fortunam, aperte, apte, atrociter, clam, clementer, constanter, continenter, de integro, difficilius, diutius, egregie, facile, familiariter, fortiter, graviter humane, humaniter, jam dudum, immoderate, indigne, insolenter, læte, lente, levius, leviter, libenter, mediocriter, mirabiliter, moderate, modice, moleste, molliter, negligenter, nominatim, obscure, obviam sese, omnino, pariter, patienter, placate, placide, plane, pulcherrime, quam humanissime, quam lenissime, quiete, recte, remissius, sane, sapienter, sedate, stulte, submoleste, tacite, toleranter, tranquille, valde, graviter, vere, vitiose. Phras. Ferre non possum hanc injuriam, je ne puis supporter cette injure. Concoquere hanc injuriam non possum; grave est, hominis tot ineptias ac injurias devorare; acerbe me accipere hanc injuriam quid mirum? cujus indignitatem nullius nec oculi, nec aures ferebant. Cf. Patior, Sustineo. Usus: 1. Terra fert fruges. 2. Opinor, conjicio, spero, permettre, admettre. Ut mea fert opinio; ut conjectura fert. 3. Constituo, nuntio, decerno, proposer. Ferre ad populum de re aliqua. Ferre legem. 4. Patior, tolero, perfero, supporter, souffrir, subir. Æquo, vel iniquo animo; modeste, vel parum modeste; leviter, graviter; molliter, indigne; fortiter, sapienter, quieto animo; immoderate, adversos casus ferre. 5. Requiro, postulo, volo, jubeo, demander, exiger, vouloir. Uti natura, consuetudo tulerit. Si tuum commodum ita fert. Ita credebam, reipublicæ tempora ferre. Ut amor tuus fert, perscribe. 6. Reporto, percipio, obtenir, remporter, recueillir. Palmam, primas, prædæ partem tulit; responsum tulit; fructum ex ea re maximum tulit. 7. Affero, do, porter, apporter, procurer. Opem, auxilia, præsidium suffragium ferre. Hæc ætas primum oratorem tulit. 8. Obtineo, consequor, avoir, obtenir. Quot suffragia tulisti? 9. Amo, aimer. In oculis aliquem fero. 10. Celebro, laudo, élever, porter. In cœlum te omnes laudibus ferunt. 11. Dico, prædico, dire; annoncer, prétendre. Homo, ut ferunt, ut fertur, acerrimus. 12. Attribuo, adscribo, porter au compte de. Ferre alicui expensum.

FĔRŌCĬA, æ, f. Orgueil, insolence; fierté. Syn. Ferocitas. Epith. Effrenata, intoleranda, tanta. Usus: Quos illorum animos, quos impetus, quam ferociam, quam intolerandam arrogantiam fuisse putatis? Cf. Insolentia.

FĔRŌCĬTAS, ātis, f. Orgueil. Syn. Ferocia. Usus: Ferocitatem illius et audaciam frangere, reprimere.

FĔRŌCĬTER, Avec dureté, orgueil. Usus: Maledicta in aliquem aspere, ferociter et libere dicta, paroles hautaines, dures et hardies.

FĔROX, ōcis, f. omn. gen. Fier, orgueilleux, hautain; farouche, féroce. Syn. Vehemens. )( Humanus. Phras. Homo viribus ferox, et efferatis longa militia animis, homme fier de ses forces et rendu farouche par une longue habitude des camps. Atrox ingenium, et accendi facile; homo truci ingenio; præferocis animi; irarum, et animorum plenus, indomitus, implacabilis; homo ingenio asper; vultu truci, voce accusatoria, stolida audacia ferox; homo vehemens feroxque natura; ferox et indomitum ingenium; ingenio violentus et inexorabilis; torvus et minax, voce, vultu, oculis ardescens. Cf. Audax, Insolens, Agrestis. Usus: Victoria reddidit hominem ferociorem ac impotentem.

FĔRRĀMENTUM, i, n. Instrument de fer. Syn. Ferrea instrumenta. Epith. Bona. Usus: Dicebat se bonorum ferramentorum studiosum. Quæ ferramenta, qui vectes?

FĔRRĀRĬA, æ, f. Mine de fer. Syn. Montis caverna, ex qua ferrum extrahitur. Usus: Apud eos magnæ sunt ferrariæ.

FĔRRĀTUS, a, um, Ferré, garni de fer. Syn. Ferro devinctus. Usus: Hastæ ferratæ.

FĔRRĔUS, a, um, De fer; dur, rigide, inflexible. Syn. Durus. Usus: 1. O durum te, ferreum, ac inhumanum, qui ejus periculis non moveris! 2. Impudens, impudent. Os tuum ferreum.

FĔRRUM, i, n. Fer. Metalli genus durissimum. Epith. Civile, impium. Usus: 1. E terræ cavernis ferrum elicimus, rem ad colendos agros necessariam. 2. Arma, gladius, épée, javelot, arme en gen. Patriæ igni ferroque minatur. Homines certis locis cum ferro collocati.

FĔRTĬLIS, e, gen. com. Fertile, fécond. Syn. Ferax, fecundus, uber, frugifer, fructuosus, opimus. Adv. Maxime. Phras. Terra fertilis, terre fertile. Tam uber et pingue solum est, ut repelli a pastu pecora dicantur, ne satietas perimat; solum pinguissimum, et pabuli fertile, idemque crebris fontibus rigatum. Uberrimum gignendis uvis solum; copiosus ager et opimus, quique et ubertate et varietate frugum facile omnibus terris antecellat; ager frugum fertilis, quem cum obsitum videas, annonæ caritatem non vereare; ager nobilissimæ fertilitatis; abundans omnium copia rerum regio. Usus: Agri opimi, maximeque fertiles. Asia tam fertilis est, ut ubertate agrorum, varietate fructuum, magnitudine pastionis, multitudine earum rerum, quæ exportantur, facile omnibus terris antecellat.

FĔRTĬLĬTAS, ātis, f. Fertilité, abondance. Syn. Ubertas agrorum, rerumque abundantia omnium, bonitas agrorum et fecunditas. )( Sterilitas agrorum. Epith. Barbara. Usus: Quæ sit vel sterilitas agrorum, vel fertilitas. Cf. Ager.

FĔRUS, a, um, Grossier; farouche, cruel. Syn. Barbarus, immansuetus, immanis. )( Mitis, mansuetus, cicur. Usus: Homo ferus et agrestis; ferus ac ferreus. Gentes feræ, et omni diritate atque immanitate teterrimæ. Mores feri, immanis natura Scytharum. Cf. Crudelis, Barbarus.

FERVENTER, Avec ardeur. Syn. Vehementer. Usus: De damnatione ferventer loqui cœptum, on commença à parler avec chaleur de sa condamnation.

FERVĔO, es, bŭi, ere, n. Bouillir, bouillonner. Syn. Ebullio, caleo. )( Frigeo. Usus: Fervet æstu pelagus. Usque eo fervet, et fertur, et exæstuat avaritia. Lites fervent, calent judicia.

FERVĬDĒ, Avec chaleur. Syn. Ferventer.

FERVĬDUS, a, um, Ardent, bouillant. Syn. Ardens. )( Frigidus. Phras. Juvenis est natura fervidus, le jeune homme est naturellement plein de feu. Magnum ardorem vultu præ se ferens, animo ferventior; fervore quodam ætatis incitatior; effervescens sæpius; in verba effervescentia facilis; animo ardenti; ardore quodam et impetu ferox; præproperum et fervidum est ingenium. Cf. Præceps, Vehemens, Ferox. Usus: Oratio seria, fervida. Fervida ingenia prudenti et moderato viro adjuncto temperanda sunt.

FERVOR, ōris, m. Ardeur, chaleur; fougue. Syn. Ardor, calor. )( Frigus. Epith. Purior, perlucidior nobiliorque, multo ob eas causas aptior ad sensus commovendos. Usus: Iracundia est fervor mentis. Fervor ætatis, maris, pelagi. Cf. Impetus, Zelus.

FESSUS, a, um, Fatigué, épuisé, malade. Syn. Defessus, languens, de via lassus, defatigatus. Usus: Fessus plorando, de via; fessus inedia. Cf. Fatigo.

FESTĪNANTER, Avec précipitation, à la hâte. Syn. Omni festinatione; equis velisque; equis et quadrigis. Usus: Nimium festinanter facere aliquid, proficisci, abire. Cf. Celeriter.

FESTĪNĀTĬO, ōnis, f. Grande hâte, précipitation. Syn. Properatio. Usus: In festinationibus ne suscipiamus nimias celeritates. Habes epistolam plenam festinationis et pulveris.

FESTĪNO, as, avi, atum, are, n. Se hâter. Syn. Propero, maturo. )( Moror, commoror. Adv. Valde. Phras. Festinandum est, il faut se hâter. Maturato opus est; res non recipit cunctationem; abjicienda omnis cunctatio est; summa celeritas adhibenda, suscipienda est; acriter instandum et urgendum; mora nulla interponenda est. Cf. Accelero, Celeritas, Propero. Usus: Jam ad reliqua festinat animus, oratio. Plura scripsissem, ni festinarent nuntii.

FESTĪNUS, a, um, Qui se hâte, prompt, rapide. Syn. Properans. Usus: Festino simillimus decurro.

FESTĪVĒ, Gaiement, joyeusement. Syn. Belle, apte. Usus: 1. At quam festive crimen contexitur! 2. Accurate, finement, avec esprit. Belle et festive dicere. Dialectica festive tradit elementa loquendi.

FESTĪVĬTAS, ātis, f. Allégresse; plaisanterie spirituelle, délicatesse de style. Syn. Lepor, jucunditas. Usus: Festivitas, splendor, concinnitudo, lepos hominis, orationis. Usus: Habet ea res festivitatem. Cf. Jucunditas, Lepor. (Pro Die festo, fête, vulg. est).

FESTĪVUS, a, um, Gai, joyeux, plaisant. Syn. Lepidus, facetus, venustus, omni lepore et venustate affluens, omni urbanitate, lepore, suavitate conditus. Usus: 1. Festivus materculæ suæ filius. Puer festivus. 2. Egregius, eximius, magnus, aimable, gracieux, charmant. Habeo festivam librorum copiam, j’ai une délicieuse collection de livres. Festivum acroama, amusant, bouffon. Cf. Facetus, Lepidus. (Festivus concionator, Vulg.), prédicateur de fête. Qui festis diebus pro concione dicit.

FESTUS, a, um, De fête. Syn. Sacer, religiosus, dies festus, feriæ. Phras. 1. (Festum est, Vulg.), c’est jour de fête. Festus dies est; dies religiosus, et a laboribus feriatus. Dies festa, quæque summa religione ac cerimonia celebratur; dies sancti N. aut sanctæ N. memoria sacer; dies sanctorum NN. honoribus consecratus, dicatus. Feriæ Natales Servatoris nostri JESU CHRISTI, fête de Noël. Feriæ redivivi a morte Servatoris nostri memoria solemnes, fête de Pâques. Feriæ divini Spiritus adventu nobis celebres, fête de la Pentecôte. Dies Virgineæ Matris ortu; in cœlum transitu nobis religiosus, fête de la Nativité, de l’Assomption de la B. V. MARIE. 2. Festum instituere, instituer une fête. Ferias imperare; diem festum instituere, constituere; solemne instituere; diem festum indicere, solemnem esse velle; festa religione ac cerimonia observandum præcipere; ferias indicere. 3. Festum celebrare, célébrer une fête. Ferias agere, celebrare; festum diem anniversarium agere, agitare, celebrem omni cerimoniarum genere diem esse populo; diem religioni consecrare. 4. Festum observare, observer les jours de fête. Feriatum ab opere, dies festos agere, peragere, celebrare; ferias agere; per otium, sacro in otio agitare; vacuum ab opere diem religioni consecrare; rebus divinis tribuere; stata religione, et solemni ab opere vacatione diem festum celebrare. 5. Festum violare, ne pas sanctifier les fêtes. Festæ diei sanctitatem violare; diem festum Christiano ritu religiosum ac sanctum non habere; diei religione non impediri, quo minus servili in opere tempus omne exigatur; indictam ab opere vacationem pensi nihil habere. Manus ab opere solemni die non abstinere; diem servili opere ex sacro profanum facere; diem festum profestumque promiscuum habere.

FĒTŪRA, (fœt.) æ, f. Temps de la gestation. Usus: Libertas lactis et feturæ.

FĒTUS, (fœt.) a, um, Rempli, fécond. Syn. Gravidus. Usus: Terra feta frugibus.

FĒTŬS, (fœt.) ūs, m. Enfantement, production. Syn. Partus, proles, soboles, fructus. Epith. Majores, multiplices, uberiores et grandiores. Usus: Fetum procreare, fundere, edere, mettre bas, enfanter. Nulla ætate poetarum uberior fetus est, à aucune époque, on ne vit plus ample moisson de poëtes. Edit meliores fetus ager aratus, innovatus.

FĒX, fēcis, vel FÆX, fæcis, f. Lie; tourbe, rebut. Syn. Subsidens purgamentum. Transl. Sentina, sordes, eluvies, labes. Usus: Perditissima, infima fex populi. Sordes urbis et fex. Fex vulgi ac urbium purgamenta. Cf. Vilis.

FĬBER, bri, m. Castor. Syn. Castor. Usus: Fibri redimunt se ea corporis parte, propter quam maxime appetuntur.

FĬBRA, æ, f. Fibre. Fibræ sunt veluti capilli, in extis animalium, radicibus stirpium et aliis rebus. Usus: Non ramos solum amputare, sed et radicum fibras evellere.

FĪBŬLA, æ, f. Agrafe, crochet. Ornamentum cinguli ad vestem sublevandam. Usus: Prætor fibulis aureis donavit milites.

FĪCTĒ, Avec feinte. Syn. Simulate. )( Vere. Usus: Ficte, fallaciter conciliata gratia, après un semblant de réconciliation.

FICTĬLIS, e, gen. com. De terre cuite, d’argile. Syn. Quod ex terra, aut alia materia fictum est. Usus: Vasa fictilia. Urna fictilis.

FICTOR, ōris, m. Ouvrier, statuaire, sculpteur. Syn. Qui ex ære, vel alia materia fabricat. Usus: Pictores, fictores ex cera.

FICTRIX, īcis, f. Celle qui façonne. Usus: Divina providentia, fictrix et moderatrix naturæ.

FICTUS, a, um, Feint, faux. Syn. Commentitius, simulatus, adumbratus. Phras. Ficti homines non diu placent, les fourbes ne plaisent pas longtemps. Homines ficte et fallaciter virtutem professi; fictæ et adumbratæ virtutes hominum non diu in pretio sunt; ficta illa virtutis species ut flosculus decidit; virtutis ille color facile desinit; virtutis illa simulacra, vana utique, et ostentationi parata, ætatem non ferunt; personatam illam virtutis speciem dies delet; quorum in vita nihil nisi fictum, compositum, coloratum, eorum fama et gratia facile exstinguitur. Usus: Ficti et commentitii dii. Hæc causa a te per summam malitiam et fraudem ficta est. Res fictæ, et fabularum commenta. Cf. Vanus, Simulatio.

FĪCULNĔUS, a, um, De figuier. Usus: Ficulneum lignum.

1. FĪCUS, i, f. Figue. Syn. Pomum fici.

2. FĪCŬS, ūs, f. Figuier. Syn. Arbor fici. Usus: Suspendit se de ficu.

FĪDĒ, Avec fidélité. Usus: Fidissime et amantissime te horum admonitum volui.

FĬDĒLĬA, æ, f. Grand vase; jarre. Syn. Vas Samium ad plurimos usus. Usus: Duos parietes de eadem fidelia dealbare, faire d’une pierre deux coups (Prov.).

FĬDĒLĬS, e, gen. com. Fidèle. Syn. Fidus, qui fidem suam præstat, fide præditus. Adv. Egregie, maxime. Phras. Famulus fidelis esse debet, un serviteur doit être fidèle. Fide officioque singulari esse debet; oportet, ut famulus non sit ambigua fide, non fluxa, non levi, sed nota et explorata, sed optima et præstantissima; ut fidem colat; ut is sit, cui omnia credi possint. In famulo probo ac frugi fides potissimum requiritur; in famulo fidelitas præcipue spectatur; is sit famulus, in quo fidelitatem nemo desideret. Famulus ea fide sit, cui permittere se herus tuto possit; fidem colere vel cum periculo capitis famulum decet; famuli cavere debent, ne fluxam fidem gerant. Famulus frugi, studio ac fide erga dominum cedat nemini, oportet. Famulus in fide stet, oportet; fidem ad ultimum conservet; inviolatam fidem præstet; fide ad ultimum invicta sit; ultima pro fide experiatur. Famulus magna, eximia, præcipua in herum fide sit, oportet; famulus ejusmodi sit, in quo fides sita sit egregia. Cf. Fidem servare. Usus: 1. Firmus et fidelis amicus. 2. Transl. Ager, domus, doctrina, ars fidelis. (Pro: Christi legem ac disciplinam professo, un fidèle, un chrétien, fidelis, vulg. est).

FĬDĒLĬTAS, ātis, f. Fidélité. Syn. Fidei sanctior observatio. )( Perfidia, infidelitas. Epith. Perutilis, summa. Usus: Amicorum me fidelitas et benevolentia custodit. Nunquam iis fidelitas erga me defecit. Quantum studio ac fidelitate consequi possunt, nutui præsto sunt. Nunquam eorum operam et fidelitatem requisivi, desideravi. Cf. Fides, Fidelis.

FĬDĒLĬTER, D’une manière fidèle, sûre, loyalement. Syn. Summa, constanti, integra, integerrima fide. Usus: Prædia tua fideliter curabuntur.

FĪDĒNS, entis, omn. gen. Confiant; audacieux, intrépide. Syn. Audens. )( Dubius, timidus. Usus: Animus prudentia et consilio fidens. Fidenti animo ad mortem gradi. Dubitans magis de suis rebus, quam iis fidens.

FĪDENTER, Avec audace. Syn. Audacter. )( Timide, dubitanter. Usus: Fidenter respondere; fidenter agere, aggredi, colloqui.

FĪDENTĬA, æ, f. Confiance, audace. Syn. Securitas, fiducia, confisio. )( Diffidentia. Usus: Fidentia est firma animi confisio. Fidentia est scientia quædam et opinio gravis non temere assentiens, per quam magnis in rebus multum ipse animus in se fiduciæ certa cum spe reponit. Cf. Securitas.

1. FĬDĒS, ei, Fidélité, foi. Syn. Constantia, promissum. )( Perfidia, fraudatio. Epith. Alma, apta, bona, clara, communis, consularis, egregia, singularis, incredibilis, infirmior, insignis, jucunda auditu, magna, mala, melior, mira, optima et speratissima, præstans ac singularis, prompta, publica, sancta. Phras. 1. Fidem dedi nemini, je n’ai engagé ma parole à personne. Fidem nemini obstrinxi, obligavi; in eam pactionem fidem meam non interposui; nemini fidem dedi; vadem me nemo habuit. 2. Fidem, quam dedi, servabo, je garderai la parole que j’ai donnée. Fidem, quam dedi, præstabo; bona fide agam; stabo, perstabo in fide; tenebo, retinebo fidem; fidem meam liberabo, solvam; fidem, quam dedi, colam integerrime; salvam præstabo; fides, quam dedi, constabit mihi; fidem integre exsolvam, exonerabo; promissis stabo. 3. Qui fidem publicam violat, humanam societatem convellit, celui qui viole la foi publique ruine les fondements de la société. Qui fidem publicam frangit, prodit, violat, mutat, per scelus abrumpit; is, per quem stat, ut fides civitatis concidat, labefactetur; fluxa ac vana sit, ut fides publica labet, fluctuet, fluitet, infirmetur, concutiatur, angustior sit; commercium generis humani tollit, omnium commune præsidium oppugnat. 4. Fidem alicujus minuere, diminuer le crédit de qqn. Fidem infirmare, elevare; vanam facere alicujus fidem; alicui abrogare, imminuere, labefactare, derogare, concutere. 5. Fidem non habet, on ne le croit pas. Fundata leviter ejus fides est; fidem non facit; fides illi non habetur; fluxa fide est; testis est haud sane locuples, haud fide dignus; non is est, quo satis certo auctore stetur; fluxa et vana hominis fides est; angustior illi fides est, sublesta fide est. 6. In fidem alicujus se dare, se mettre sous le patronage de qqn. In alicujus se fidem conferre, tradere, permittere; alicujus se fidei mandare; in tutelam se tradere; tutelæ se commendare, se subjicere. Cf. Commendo, Cliens. 7. Fidem Christianam negare, renier sa foi, apostasier. A Christo desciscere; religionem omnem ejurare; Christo fidem cultumque renuntiare. Cf. Apostata. Usus: 1. Fides, dictorum conventorumque constantia et veritas. Fidem dare, donner sa parole. Fidem servare, præstare, garder sa parole, ses engagements. Fidem violare, frangere, manquer à la foi jurée, violer son serment. 2. Auctoritas, firma opinio, persuasio, confirmatio, garantie, authenticité, témoignage. Fidem facere, affirmer. Fidem alicui habere, croire qqn. Fidem et auctoritatem afferre; fidem affirmare, affirmer positivement. Fidem infirmare, abrogare, ne pas garantir, rétracter. 3. Tutela, patrocinium, clientela, defensio, protection, appui, assistance. In alicujus fidem se tradere, se mettre sous le patronage de qqn. In fidem accipere, recipere, prendre sous sa protection. In fide et clientela alicujus esse, être le client de qqn. Cf. Fido, Fidelis.

2. FĬDES, ĭum, f. pl. Instrument à cordes, lyre. Syn. Lyra. Epith. Contentæ, plurimæ. Usus: Dicere, canere fidibus, fidibus scire; fides pulsare.

FĬDĬCEN, ĭnis, m. Joueur de lyre. Syn. Qui fidibus, lyra canit, lyricus. Epith. Nobilissimus. Usus: Nobilissimus fidicen.

FĬDĬCŬLA, æ, f. Petite lyre. Syn. Lyra parva. Usus: Fidiculæ numerose sonantes, et tibiæ modulate canentes.

FĪDO, is, fisus sum, ere, n. Se fier, avoir confiance, croire. Syn. Credo, confido. Phras. Fortunæ ne nimium fidas, ne vous fiez pas trop à la fortune. Spem certam in fortuna ne reponas; fortunæ ne nimium credas, confidas; fidem ne habeas; ne te fortunæ credas, committas; ne multum in fortuna ponas, a fortuna exspectes; ut caute agas cum fortuna; minimum tibi de fortuna pollicearis; spem nullam in fortuna constituas, ne fidam, stabilem, firmam, constantem, certam fortunam ducas; auctor tibi sum, ut fortunæ instabilitatem, levitatem, inconstantiam, varietatem, mutationem, varios casus, vicissitudinem pertimescas, extimescas; fortunæ fidem ne habeas; salutem resque tuas non credas. Cf. Credo, Confido. Usus: Somniis, amicorum præsidiis fidere. )( Diffido, Dubito.

FĪDŪCĬA, æ, f. Confiance, assurance. Syn. Spes certa. Epith. Stabilis. Phras. In te fiduciam habeo, j’ai confiance en vous. Quidquid est fiduciæ, in te uno certa cum spe repono; spes mea, quantacumque est, in te recumbit, in te sita est; fiduciam omnem in te locatam habeo; spem omnem in te collocatam habeo; præcipuam spem, ac propemodum unicam in te habeo. Cf. Spes. Usus: 1. Artis suæ fiducia insolescit. Hominis præpotentis fiducia; tua fiducia ita se effert. 2. Pactum cum conditione redimendi redhibendique, quod venditum est, (vulgo: Obligatio), vente simulée, contrat fictif, fidéicommis. Qui fiduciam accepit, debet præstare fidem. Commissam fiduciam tenere et possidere.

FĪDUS, a, um, Fidèle. Syn. Fidelis. Phras. Fidissimus amicorum est, c’est le plus fidèle de mes amis. Rara inter paucissimos est fidelitate; is est, quem secundæ adversæque res mecum copularint; cujus fidelitas nunquam erga me defecit; qui datam fidem et colere norit, et tueri; cujus fidei subnixus tutus mihi esse videar. Cf. Fidelis. Usus: Fidæ familiaritates amantium.

FĪGO, is, fixi, fixum, ere, a. Enfoncer, assujettir. Syn. Affigo. Adv. Omnimodo. Usus: Beneficium trabali clavo figere. 2. Pono, appliquer. Mentem totam, cogitationem omnem, operam, industriam, studia in consulatu tuo fixi et locavi. Garrulitati; cupiditati modum figere. 3. Configo, percer, traverser. Maledictis aliquem figere, vulnerare, perfodere.

FĬGŪRA, æ, f. Figure, aspect. Syn. Forma, species. Epith. Apta, conglobata, dissimilis, divina, habilis, humana, miranda, muliebris, mira, optima, pulchra, reliqua, tacita, torva, vastior. Usus: Delectabant illum figura et lineamenta hospitæ. Tacita corporis figura conjecturam affert. Conformatio quædam et figura totius oris ac corporis. Corporis partes, forma, statura, figura. In hominis figura belluæ feritas. Formæ figura.

FĬGŪRO, as, avi, atum, are, a. Façonner, former. Syn. Formo, effingo. Usus: Terga boum non sunt ad onus ferendum figurata. Ita figuratum est hoc corpus, ut aliis excellat. DEUS mundum hac forma figuravit. Cf. Fingo.

FĪLĬA, æ, f. Fille. Epith. Carissima, grandis, nubilis, major, optima, singularis, vetula, multarum nuptiarum unica. Usus: Filiam suscipere. Filiam habere. Filiam spondere alicui, pacisci, collocare; viro dare, mandare, committere, promettre en mariage, marier.

FĬLĬCĀTUS, a, um, Garni de fougère. Syn. Quod filicis, herbæ, speciem refert. Usus: Pateræ filicatæ, coupes où sont sculptées des feuilles de fougère (ou dentelées comme la fougère).

FĪLĬŎLA, æ, f. Petite fille, fille chérie. Epith. Amabilis, carissima, dulcior, nostra vita, parva, jucunda, tristicula.

FĪLĬŎLUS, i, m. Tout petit enfant, fils chéri.

FĪLĬUS, ii, m. Fils. Syn. Stirps virilis, natus, gnatus; liberi, soboles virilis. Epith. Assiduus, bellissimus, blandus et gratiosus, carus, consularis, delicatior, dignus tanto patre, disertus, dissolutus, festivus, gnavus, prudens, probus, grandis, honestissimus, imago animi et corporis paterni, imbecillus, immanis; impurus, innocens, avarus, non amans suorum, præditus patria virtute, probus, pupillus, rusticus, simillimus patris, studiosus, eruditus, modestus, suavissimus, venustissimus, unicus. Usus: Filius effigies probitatis paternæ, imago animi et corporis. Est is in me pietate filius, consiliis parens, amore frater. Filium gignere, suscipere, procreare, enfanter un fils. Filium adoptare, adopter un fils. Filium supponere, supposer un enfant. Filium exponere, exposer son fils. Filium efferre, emporter un fils. Filii caritate aliquem diligere, aimer qqn comme un fils.

FĪLUM, i, n. Fil. Syn. Linum. Transl. Orationis contextus. Usus: Munusculum levidense crasso filo. Argumentandi tenue filum orationis.

FIMBRĬÆ, ārum, f. pl. Bord, franges (d’un vêtement). Syn. Vestium aut aliarum rerum extremitas. Epith. Madentes. Usus: Cincinnorum fimbriæ, estrémité bouclée des cheveux.

FĪNDO, is, fīdi, fissum, ere, a. Fendre, ouvrir, diviser. Syn. Diffindo, aperio, divido. Usus: Hoc quasi rostro finditur flumen. Paries finditur, et rimas agit.

FINGO, is, fingi, fictum, ere, a. Faire, façonner. Syn. Formo, informo, creo. Adv. Omnimodo, commode, extemplo, præclare. Phras. 1. Alium se fingit, il se montre autre qu’il n’est. Alium se, quam sit, ementitur, venditat; alium se gerit, alius est; novum sibi ingenium induit; nobilem se fert claro loco natum. Cf. Simulo. 2. Multa finxerunt, ils ont imaginé, inventé beaucoup de choses. Rem multis mendaciunculis adspersere; multa veris falsa affinxerunt; res magnam partem commentitiæ sunt; multa in his fabulis similia et composita videntur; fabulam dedere, qui ista commenti sunt. Cf. Fictus, Affingo. Usus: 1. E cera, e materia, e marmore suos avos fingere. Natura te ad honestatem finxit. Se totum ad nutum, arbitrium, voluntatem alicujus fingere. 2. Simulo, imitor, contrefaire, déguiser. Fingere sibi vultum et incessum. Fingere, dissimulare, obtegere. 3. Comminiscor, inventer. Fingere crimen. 4. Æstimo, juger. Alios ex sua natura fingunt, ils jugent des autres par eux-mêmes. 5. Concipio animo, méditer, imaginer. Fingere animo ac cogitatione aliquid.

FĪNĬO, is, ĭi vel ĭvi, ītum, ire, a. Finir, terminer. Syn. Perficio, conficio, absolvo, finem facio, claudo, concludo, termino, modum statuo, finem affero, compleo, fastigium impono, perfungor, extrema persequor, modum facio, modum vel finem constituo, ad exitum perduco. )( Exordior, fundamenta jacio. Phras. 1. Bellum pace finiit, il termina la guerre par la paix. Ad belli exitum pervenit; bello defunctus est; bellum delevit; exitum bello imposuit; bellum restinxit; victoria ac pace terminavit; belli reliquias confecit, sustulit, delevit; belli ne scintillam quidem reliquit; bellum pace conclusit; belli reliquias persecutus est ac confecit; a diurnis belli contentionibus conquievit. Cf. Absolvo, Bellum. 2. Negotium brevi finiam, je terminerai bientôt cette affaire. Negotio propediem supremam manum imponam; negotium propediem ad finem deducam; operi finem statuam; res propediem confecta erit; ad exitum perveniet, provehetur; negotio brevi finem afferam; negotium optato exitu concludam, terminabo. 3. Finitæ jam erant induciæ, l’armistice était terminé. Exierant, abierant jam induciæ. Cf. Absolvo, Perficio, Finis. Usus: Omnia utilitate finire, definire, définir.

FĪNIS, is, m. Fin, terme. Syn. Modus, terminus, exitus, ultimum, extremum. )( Initium, principium. Epith. Similis, optimus, simplex, teterrimus, vetus. Phras. 1. (Non multum deest ad finem, Vulg.), je suis presque à la fin. Parum abest a fine; parum abest, quin ad exitum res perveniat; res ab exitu non longe abest, in exitu res est; summam manum exspectat; affecta, nondum perfecta, confecta, absoluta res est. Cf. Absolvo. 2. Sub autumni finem, vers la fin de l’automne. Extremo jam autumno; autumno vertente, præcipitante, exeunte, prope exacto, circumacto. Cum in exitu jam autumnus esset; in extrema parte, ac conclusione autumni; autumno jam senescente; desinente in hiemem autumno; inclinante jam autumno. 3. A principio usque ad finem, du commencement à la fin. A capite ad calcem; a carceribus ad metam. 4. A fine ad principium redire, revenir de la fin au commencement. A calce ad carceres revocari; a meta ad carceres revocari; redire ad fontem; iter remetiri ad caput rei. 5. Finis principio non respondet, la fin ne répond pas au commencement. Extrema primis non respondent; extrema primis non congruunt; res exitum habet principio dissimilem; abludit a principio exitus. Usus: 1. Non faciam finem rogandi. Illa victoria finem bello attulit, præscripsit. Finem statuere, constituere, reperire, habere. 2. Causa, cujus gratia, fin, but, dessein. Cur? quem ad finem? Finis causa aliquid facimus. Finis honorum, quo referuntur et referenda sunt omnia. 3. Locorum, provinciarum extrema, unde finitimi, contrée; frontières. Lingua Latina finibus sane exiguis continetur. Imperii fines proferre, reculer les bornes de l’empire. Fines tueri, defendere ab incursionibus. Cf. Extremus.

FĪNĪTĒ, Dans certaines limites, modérément. Syn. Definite. Usus: Avarus erit, sed finite; adulter, sed habebit modum.

FĪNĬTĬMUS, a, um, Voisin, proche. Syn. Vicinus, propinquus, confinis, proximus. Usus: Finitimus oratori poeta est. Falsa veris, ægritudini finitimus est metus. Vitia propinqua inter se et finitima. Regnum, gens finitima, peuples limitrophes. Cf. Vicinus.

FĪNĪTOR, ōris, m. Arpenteur. Syn. Decempedator, metator, qui agrorum terminos constituit. Usus: Delecta finitorum juventus.

FĪO, fis, factus sum, fĭĕri, p. verbi FACIO, Être fait, se faire, se passer, arriver, devenir. Syn. Evenio, accido, evado, confio, conflor. Adv. Acriter, acrius, acerrime, amantissime, animose, apte, arrogantius, atrociter, bellissime, benigne, benevole, casu, caute, clarius, cogitato, commode, considerate, constanter, consulto, crebro, cumulatius, cupide, difficile, diligenter, divinitus, diutius, dupliciter, faciliter, forte, fortuito, frequentius, honorifice, honeste, humane, improbe, improviso, inepte, injuste, insulse, iracunde, lepide, limatius, longius, mature, melius, modestissime, necessario, obscure, occultus, omnino, petulantissime, pie, privatim, publice, rite, sedulo, severius, simulate, suaviter, tardius, temere, turpiter, varie, vehementer, vere, viriliter, vitiose, utiliter. Phras. 1. Vide ne inde seditio fiat, prenez garde que de là ne sorte quelque sédition. Ne seditio exsistat, confletur; ne tumultus aliquid enascatur; contentiones gignantur, consequantur; ne in seditionem res vertatur; ne tumultus hic in seditionem evadat, degeneret, delabatur. Cf. Facio. 2. Si fieri potest, si cela peut se faire. Si fortuna daret; si res et locus permittit; si confieri res potest; si integrum tibi est; si facultatem causa dat, præbet; si res facultatem habitura tibi videtur; si videris id, quod peto, posse consequi; si rem confici, effici, ad exitum deduci posse putas; si eventum speras cum animo meo congruentem; non alienum, non abhorrentem a voluntate mea. 3. Tribunus factus est, il fut fait, il devint tribun. Creatus, renuntiatus est tribunus; ordines ducere jussus est; tribunitia dignitate auctus; tribunis adscriptus; in tribunorum ordinem adlectus est. Usus: Sæpe fit, ut, etc. Fato fiunt omnia. Si ita factum esset, ut senatus haberetur, nobis magno usui fuisset. Cf. Facio.