Lexicon Latinum : $b Universae phraseologiae corpus congestum etc.

DORSUM, i, n. Dos. Syn. Aversa pars corporis.

DOS, dōtis, f. Dot. 1. Multum torquetur debitione dotis. Dotem filiæ nobili conficere. Dotem dicere alicui. 2. Ornamentum, avantage, qualité, mérite, ornement. Artem indotatam verborum dote ornavit et locupletavit. Cf. Donum.

DŌTĀLIS, e, gen. com. De dot, donné ou apporté en dot. Usus: Dotale matrimonium. Prædia dotalia.

DŌTO, as, avi, atum, are, a. Pourvoir d’une dot, doter. Syn. Orno, dotem do. Usus: Virgo bene dotata.

DRACHMA, æ, f. Drachme, monnaie et poids. Syn. Denarius, unciæ pars octava. Usus: Drachmas dare, petere.

DRĂCO, ōnis, m. Dragon, serpent. Epith. Jubatus, lapideus, terribilis, tortus, torvus, totus. Usus: Patrimonium complexus, quasi thesaurum draco.

DŬBĬĒ, D’une manière douteuse, incertaine. Usus: Dubie datum pro certo accipere.

DŬBĪTANTER, Avec doute, en doutant, en hésitant. Syn. Timide, difficulter. )( Fidenter. Usus: Verecunde dubitanterque facere aliquid. Spe gloriæ sublata non dubitanter occidam.

DŬBĬTĀTĬO, ōnis, f. Doute, hésitation. Syn. Hæsitatio, dubium, scrupulus. Epith. Ignota, infinita, digna, minor, tenuissima. Usus: 1. Dubitationem injicere et scrupulum, faire douter, faire naître le doute. Iter meum in dubitationem te adduxit; dubitationem tibi attulit, dedit, reliquit. 2. Dubitatione æstuare, jactari, douter. Id quidem dubitationem nullam habet. In illa re magna dubitatio est. 3. Dubitationem tollere, dissiper, lever les doutes. Dubitationem adimere, eripere; expellere omnem rei dubitationem; dubitationis nihil relinquere. Homo sine dubitatione deterrimus. Eum judices sine dubitatione absolvere. Cf. Dubito, Dubium.

DUBĬTO, as, avi, atum, are, n. et a. Douter. Addubito, hæreo, ambigo, mihi in dubium venit, dubium mihi est, dubium habeo, animi pendeo, ambiguum habeo, in dubium venio; mihi diffido, timeo. )( Certo scio, confido, persuasus sum. Adv. Diu, multum, sane, plane, recte, valde. Phras. 1. Omnibus prope de rebus dubitat, il doute presque de tout. Nutat plerumque animo; in contrarias sententias illi distrahitur in deliberando animus, affertque ancipitem cogitandi curam; implicatus fere tenetur, nec firmum consilium capessit; suspensus suspicionibus et dubitationibus tenetur. Aqua passim illi hæret; quid agat, dicat, respondeat, ipse nescit; titubantem, hæsitantem, labantem animo et fluctuantem fere videas. Confusus animi et incertus variis voluntatibus impellitur et repellitur; sententiæ incertus perplexe fere de rebus judicat, omnia in incerto relinquit; non satis in promptu habet, quo se vertat, quid probet, quid rejiciat; non satis constat sibi; in dubio ponit omnia; animum in diversa versat. 2. Quid agam, dubito, je ne sais que faire. Ancipiti cura distrahor, jactor, versor; animi pendeo, incertus animi sum; pendet animus; huc illuc inclinat animus, fluctuat, jactatur; animus incertus est. Quid consilii capiam, utram in partem me dem, ignoro. Explicare consilium; expedire me ex hac deliberatione; exitum meæ cogitationis invenire non possum. Distrahunt me diversa consilia. In utramque partem ita multa succurrunt, ut sit difficilis admodum, minime expedita, minime explicata, minime explorata, minime certa, perobscura, haud satis aperta deliberatio. Anceps valde sum; dubius sum; teneor implicatus; dubitatio me tenet; difficilis mihi deliberatio est; varie distrahor; dubia cogitatione distrahor; in ancipiti cura versor; nihil explico; explicare nihil queo; expedire me nequeo; valde hæreo; exitum non reperio. Consilium capere nescio; consilium deest Inops consilii sum; a consilio inops sum. Consilium diu frustra quæro; non dispicio; dijudicare nequeo, utram in partem me dem; utrum sit rectius, utrum conducibilius, utrum sit eligendum consilium; exploratum, apertum, certum non habeo, utri parti assentiam; lubricus mihi est ad deliberandum locus; in utramque partem animus inclinat, animus in consilio labat, nutat, non consistit; nihil habet explorati; explicata, explorata mihi non est consilii ratio; impedita mihi est consilii ratio; ancipitem gero animum; animo fluctuor; suspensus et incertus cæca exspectatione pendeo; animo sum suspenso; ancipiti deliberatione distrahor; quid consilii capiam, in incerto est; in dubio est animus; in hac causa mihi aqua hæret; incertus sententiæ sum; animi dubius sum; mihi in incerto relictum est; non satis constat animo; in incerto habeo; in dubio pono; huc atque illuc diversus, fluctuans agitor; inter fugæ pugnæque consilium trepido; sententia nondum stare mihi potuit. Usus: Ille nihil tam veritus, quam ne dubitare videretur. In senatum venire non dubitavit. Illud, cave, dubites. Non dubito, quin, etc.

Dubitantis formulæ, Formules de doute: Quid ergo est? nondum satis constat, molestiæne plus, an, etc. Age jam, molestiæ plus id afferet, an, etc Quid faciam, aut quo me pacto geram? Nunquam in majori dubitatione fui. Tria sunt autem: Arpinum eam, an Romam, an Tusculum? Quid igitur est? Romæ manebo, an Arpinum abeam? Utrum molestiæ plus, an periculi subibo? Molestiæ plus, an discriminis instet, incertum habeo, hæreo, res mihi in incerto est.

DŬBĬUM, ii, n. Doute, hésitation. Syn. Dubitatio, difficultas, controversia. Phras. 1. Dubium movit de ea re, il a élevé des doutes sur cette affaire. Dubium fecit; rem in dubium vocavit, revocavit; rem in dubitationem adduxit; dubitationem injecit, attulit; scrupulum injecit; incertam rem effecit; rem in controversiam vocavit, adduxit, deduxit. 2. Dubium de re exortum est, des doutes se sont élevés sur cette question. In dubium adducta res est; res in dubium venit; in controversiam, in contentionem venit; res in disceptationem venit; orta est de re controversia; de ea re controversia exstitit; dubitari cœptum de re; res in dubium, in contentionem vocata, revocata est. 3. Dubium esse de re potest, la chose est douteuse. Res dubitationem habet; in contentione posita est; in controversia versatur; in disceptationem cadit; res in conjectura posita est; in dubium, contentionem vocari potest; in disceptationem venire potest; res in disceptatione versatur. 4. Rem in dubio relinquo, je laisse la chose douteuse. Rem in medio relinquo; in opinione relinquo; rem ut incompertam, et in opinione positam in medio relinquo; rem ut in incerto positam, et parum exploratam affirmare mihi religio est. 5. Sine dubio, sans doute, assurément; sans hésiter, sans balancer. Sine dubitatione; dubitatione sublata; nulla interposita dubitatione. 6. Est in ea re magnum dubium, cette chose est tout à fait douteuse. Nihil vidi, quod minus explicari possit; residet ea de re non tenuis scrupulus; o rem odiosam, et inexplicabilem, in qua summa obscuritas! Ea res, cum in consultationem venit, mihi tenebræ sunt, expedire non possum; ea res in diversum me trahit, suspensum me tenet, detinet; incertus sententiæ sum; animus mihi pendet, dubitatione æstuat, Cf. Dubito. Usus: Rem in dubium vocare. Dubium facere. Dubium non habere. Res in dubium venit; in dubio est; sine dubio tibi accedam. Cf. Dubitatio, Dubius.

DŬBĬUS, a, um, Douteux, incertain. Syn. Incertus, anceps, controversus, lubricus, ancipiti cogitatione distractus. Habens dubitationem. )( Certus. Phras. 1. Dubium est, quis sit belli eventus futurus, on ne peut prévoir quelle sera l’issue de la guerre. In dubio est; est, cur dubitetur; dubitationem res habet; ambiguum est; in dubio versatur; in ambiguo; in ancipiti positum est; plane non constat, non patet, non liquet; apertum, perspicuum, dilucidum non est; dilucide non patet; divinare non licet; certe conjicere, augurari, affirmare non licet; certa conjectura non est; exploratum non est, quis sit belli exitus futurus. Belli exitus suspensum adhuc habet animum; animum exspectatione suspendit; suspensum me tenet, detinet. De belli eventu potest ambigi. In dubium vocari potest eventus belli; in dubium venire potest exitus belli. Exitus belli in dubitationem adduci potest. In utramque partem judicari de belli exitu potest. Anceps, dubia, ambigua, incerta, difficilis, admodum obscura, quæ obscuritatis et erroris habet plurimum, de belli eventu divinatio est; de belli eventu conjectura est non aperta, non simplex, non perspicua; de belli eventu parum certa opinio est. Con ecturam de belli exitu facere cui licet? quo res belli casura sit, utram in partem inclinatura victoria, nemo dispicit, intelligit, novit. Exitum belli certa ratio non ostendit, non promittit. Cf. Incertus, Dubito. 2. Dubius est amicus, cet ami est douteux. Dubius, suspensæque ex fortuna fidei amicus; cujus incerta, ambigua, nec explorata satis fides; cui amicitia ex fortuna pendet; cujus fide niti haud tuto possis; cujus amicitia in casu posita est; fortunæ amicus, non homini. Usus: In ea re minime dubia tricatur. Eorum, quæ dubia sunt, rationes; quæ certa exempla afferentur. Dubium non habeo.

DŬCENTI, æ, a. Au nombre de deux cents.

DŬCENTĬES, Deux cents fois. Usus: Sestertium amplius ducenties retuli.

DŪCO, is, duxi, ductum, ere, a. Conduire. Syn. Deduco, sumo. Adv. Extrinsecus, omnino, publice, recte, bipartito, maxime, nimium, diu. Phras. Duxit uxorem, il a pris femme, il s’est marié. Uxorem sibi adjunxit; matrimonio sibi junxit virginem; domesticum fœdus junxit cum virgine. Cf. Matrimonium. Usus: 1. Viri fortes, qui ordines, exercitum duxere. 2. Adduco, induco, amener à. Ita me tua oratio ad credendum ducit. 3. Judico, censeo, existimo, estimer, penser, juger. Ducere aliquem in hostium numero. Parvi, despicatui ducere; neminem præ se hominem ducere. Humana omnia præ se ducit. 4. Produco, profero, protraho, traho, traîner en longueur. Ducere tempus, ducere bellum. 5. Derivo, conduire. Ducere aquam per fundum alterius. 6. Concipio, prendre, recevoir. Ducere, trahere, sumere opinionem, suspicionem in aliqua re. 7. Obtineo, obtenir. Similitudinem ex aliquo ducere. Commendationem e scelere ducit. 8. Abeo latenter, s’en aller. A gradibus, a domo se duxit. 9. Rapio ad supplicium, mener (en prison, au supplice). Hominem duci jussit. 10. Nuptiis aliquam mihi adjungo, se marier, épouser. Duxit Terentiam. 11. Se laisser conduire, entraîner. Duci opinione, errore, laude, gloria. 12. Promiscue, locutions diverses: Nomen a regione duxit. Spiritum et vitam ducere. Initium e re ducere. Vires ducere. Gloriæ, dedecori sibi aliquid ducere.

DUCTO, as, avi, atum, are, a. Mener, tromper, duper. Usus: Ductare aliquem dolis. Cf. Decipio.

DUCTOR, oris, m. Conducteur, chef. Syn. Dux, qui ordinem ducit. Usus: Quoties ductores nostri ad mortem non dubiam cucurrerunt.

DUCTŬS, ūs, m. Action de conduire, de diriger. Usus: Ductus aquarum, aqueduc. Ductus oris, expression de la bouche. Alterius ductu aliquid facere.

DŪDUM, Précédemment, auparavant. Syn. Jam pridem, multis ante tempestatibus. Usus: Dudum circumrodo, quod devorandum est.

DŬELLUM, i, n. Guerre, combat. Syn. Bellum. Epith. Justum, grave. Usus: Antiqui nomina contrahebant, ut duellum, bellum. (Pro certamine singulari inter duos, duel, vulg. est.)

DULCĒDO, ĭnis, f. Douceur, charme, attrait. Syn. Dulcitudo. Epith. Concepta, maxima. Usus: Dulcedine quadam gloriæ moti, commoti, capti, depravati juvenes. Voluptas maxima dulcedine sensum movet. Pecuniæ dulcedine non capior. Ingenti dulcedine, summa suavitate me tua oratio perfundit.

DULCESCO, is, ere, n. S’adoucir. Usus: Uva maturata dulcescit.

DULCIS, e, gen. com. Doux. Syn. Suavis, carus, jucundus. )( Amarus. Adv. Valde. Phras. Dulce mihi est audire, il m’est doux d’entendre. Cantus is sensui suaviter blanditur; sensus dulciter ac jucunde movet; dulcedine quadam capior, perfundor, ista cum audio. Usus: Epistola dulcissima. Ingenium ejus tam dulce, quam acetum Ægyptium. Cf. Suavis, Jucundus, Carus.

DULCĬTER, Agréablement. Syn. Jucunde, suaviter.

DULCĬTŪDO, ĭnis, f. Douceur. Syn. Dulcedo. Usus: Dulcitudo orationis. Gustatus præter cæteros sensus dulcitudine commovetur.

DUM, Tandis que. Usus: 1. Hæc dum Romæ geruntur. 2. Donec, jusqu’à ce que. Mane tantisper, dum redeam. Nihil ei longius videbatur, quam dum nuntius rediret. 3. Adhuc, nondum, encore. Nihil dum audieram. Neque dum is locus satis. 4. Dummodo, pourvu que. Age, quod lubet, dum Romæ ne sis. Nihil mea curo, dum rempublicam conservem. 5. Quamdiu, aussi longtemps que, tant que. Utere rebus meis, dum velis.

DŪMĒTUM, i, n. Lieu couvert de buissons. Syn. Locus dumis consitus, spinis abundans. Usus: Septum undique, et vestitum vepribus et dumetis locum quæsivi.

DUMMŎDO, Pourvu que. Syn. Dum, dum tamen, si modo, dum ut, modo ut. Usus: Omnia negligunt, dummodo potentes evadant.

DŪMŌSUS, a, um, Couvert de buissons. Syn. Spinosus, vepribus plenus. Usus: Locus, rupes dumosa.

DŪMUS, i, m. Buisson. Syn. Spina.

DUNTAXAT, Seulement. Syn. Tantum, solum. Usus: Animo duntaxat vigeo.

DŬO, æ, o, Deux.

DŬŎDĔCĬES, Douze fois.

DŬŎDĔCIM, Douze.

DŎŎDĒNI, æ, a, Douze (sens distr.), par douze. Usus: Duodena jugera.

DŬŎDĒVĪGINTI, Dix-huit. Syn. Decem et octo.

DŬPLEX, ĭcis, omn. gen. Double, partagé en deux. Syn. Geminus. Usus: Duplices pupillas habet. Duplex est hominum genus.

DŬPLĬCĬTER, Doublement, de deux manières. Syn. Bipartito. Usus: Dupliciter me tuæ litteræ delectarunt. Ista dupliciter accipi possunt.

DŬPLĬCO, as, avi, atum, are, a. Doubler. Syn. Gemino, itero. Usus: Duplicantur mihi curæ. Duplicata ex eo facto gloria discessi. Duplicata verba, et iterata.

DŬPLUS, a, um, Double. Syn. Alterum tantum. Usus: Subire pœnam dupli. Duplo major, et altero tanto major. Duplum et triplum intervallum. Mulcta in duplum ibit, les dommages-intérêts seront doubles.

DŬPONDĬUS, ii, m. Monnaie valant deux as. Syn. Asses duo, libræ æris duæ. Si dupondius tuus ageretur, s’il s’agissait de deux as (de la moindre partie) de ton bien.

DŪRESCO, is, ere, n. Devenir dur, durcir. Syn. Durus fio. Usus: Humor aquilonibus durescit.

DŪRĬTAS, ātis, f. Dureté, rudesse. Syn. Severitas, duritia, acerbitas. )( Lenitas, comitas. Usus: Duritas, severitas, mœstitia orationis. Quanta in hoc duritas, in illo comitas!

DŪRĬTER, Durement. Usus: Verba, duriter translata, métaphores peu naturelles. Durius accipere videris. Nihil dixi durius.

DŪRĬTĬA, æ, et DŪRĬTĬES, ĕi, f. Dureté, rudesse. Syn. Firmitas, asperitas. Epith. Immanis, virilis. Usus: Animi duritia, sicut corporis stupor. Duritia, et patientia virilis. In summa parcimonia et duritia vivere. Cf. Severitas, Asperitas.

DŪRO, as, avi, atum, are, n. Durer, patienter; persévérer, subsister. Syn. Maneo, diuturnus sum, stabilis permaneo, persevero. Phras. 1. Tua hæc gloria non diu durabit, votre gloire ne sera pas de longue durée. Perpetua non erit, non stabit, non consistet; vetustatem, ætatem non feret; æterna non erit; ad longinquum tempus non permanebit; non erit diuturna; fluxa nimium est et caduca. 2. Hæc si bella durabunt, actum est de salute patriæ, si les guerres continuent c’en est fait du salut de notre pays. Hæc si bella perpetua, diuturna, fixa erunt; si, quo cœpere cursu, bella procedent; si longius producentur bella; nisi bello finis imponatur; nisi bella ad exitum perducantur, desperata omnis patriæ salus est. 3. Tempestas tota nocte duravit, la tempête a duré toute la nuit. Tempestas totam noctem tenuit, obtinuit; tempestas non nisi inclinata jam nocte posuit, remisit; tempestas non nisi aperiente se die conquievit, appetente die se fregit; a tempestate quies tota nocte non erat. Usus: Sensus moriendi ad exiguum tempus durat. Cf. Persto, Persisto, Persevero, Diuturnus.

DŪRUS, a, um, Dur; cruel, inhumain. Syn. Transl. Crudelis, asper, inhumanus, incultus, ferreus, horridus, agrestis, vehemens, inexorabilis, implacabilis, importunus, natura asper, inclemens, immitis, animo agresti et duro. )( Mollis. Phras. 1. Homines duris assueti sunt, les hommes sont accoutumés à une vie dure, pénible. Durati usu armorum, invicto ad laborem corpore; in patientia laboris et periculi ferrei prope corporis et animi; a parvulis duritiei et labori student; vitæ cultu sunt aspero; fatigatis humus cubile est; cibus eos, quem occupant, satiat; tempora somni arctiora, quam noctis sunt; multum ab omni luxu abhorrent. 2. Est homo durus, c’est un homme cruel, méchant, sans cœur. Mollitiem dudum animo ejecit omnem; benignitas in eo clausa est; duritiæ se a puero dedit; ut vita, sic oratione durus est et horridus; animo est inexpugnabili; asperi procul dubio animi est, ingenio duro est et inexorabili, quod nulla res frangat, nulla commoveat; durus est et ferreus; duriter omnia inclementerque agit. Cf. Agrestis, Asper. Usus: Durum se et agrestem præbere. Durissima reipublicæ tempora. Verbum durum, insolens. Moribus asper et durus. Dura servitus. Cf. Inhumanus.

DŪUMVĬRĀTUS, ūs, m. Duumvirat. Usus: Duumviratum gerere.

DŬŪMVĬRI, ōrum, m. p. Les duumvirs. Duumvirum judicium.

DUX, dŭcis, m. Conducteur; chef, général; celui qui marche à la tête. Syn. Qui ducit exercitum, ductor, imperator; signifer, præfectus, qui ducit ordines, auctor. Epith. Clementissimus, certior, diligentissimus, idoneus, illustris, major, memor aliorum, oblitus sui, novus, paratior, præstantissimus, summus, togatus, verus. Duces acerrimi, adversarii, audaces, boni, clarissimi, desperati, experti, firmi, fortes, improbi, improvidi, innumerabiles, nefarii, negligentes, nobilissimi, notissimi, parati atque armati, præstantissimi, publici, summi, non solum veteres, sed etiam recentes, vivi et incolumes. Dux certissima, nocturna, optima, molesta, mirifica. Phras. 1. Universa civitas eum ducem sequebatur, toute la ville le suivait comme son chef. Universa civitas ei regendam se dederat; ad ejus ductum se applicaverat; ad ejus ductum se cives omnes contulerant, adjunxerant. 2. Cæsar dux erat præstantissimus, César était un grand capitaine. Cæsar præfuit exercitibus summa cum laude; imperator, rector exercituum, ductor copiarum fuit Cæsar nemini secundus. Copias duxit Cæsar admirabili rerum bellicarum scientia. Cæsar gessit bella suo ductu ea virtute ac vigilantia, non modo, ut non superiorem, sed nec omnino parem habuerit; nemo ut præstantior illo haberi posset. Cæsar erat, in quo tum summa rei bellicæ ponebatur. Cæsar erat belli artibus clarissimus; bellica laude, bellica virtute, altitudine animi, felicitate ante alios conspicuus. Cf. Imperator. Usus: Natura optima vivendi dux. Ducem se præbere facinoris. Dux et magister ad faciendum aliquid. Rationem ducent sequor.

DYSŪRĬA, æ, f. Dysurie, difficulté d’uriner. Syn. Urinæ difficultas.

E vel ex, De, hors. Usus: 1. Originis, origine: Eunuchi e Syria. Quidquid habuit, e disciplina habuit. 2. Commodi, usus, utilitatis, usage, utilité: Erit id ex usu, erit e republica. Decretum e republica factum.

E regione, En droite ligne, en face, vis-à-vis. Syn. In conspectu, ex adverso. Usus: Luna cum est e regione solis, deficit. Occurrunt sibi velut e regione contraria.

ĔA RE, C’est pourquoi. Syn. Propterea, ideo, ob eam rem. Usus: Is metuit, et ea re fugit. Id, quia turpe, ea re non est faciendum.

ĔĀTĔNUS, Jusque là, jusqu’à ce point. Syn. Hactenus, usque dum, usque ad eum finem, usque eo, quoad; usque eo, ne. Usus: Ferre aliquem eatenus, quoad ipse negligat. Jus eatenus exercuere, quoad valuere.

ĒBĬBO, is, i, bĭtum, ere, a. Épuiser, tarir. Syn. Exhaurio. Usus: Ebibere sanguinem alicui.

ĒBLANDĬOR, iris, ītus, sum, iri, d. Obtenir à force de caresses. Syn. Blanditiis extorqueo. Usus: Effice, eblandire, ut, etc.

ĒBRĬĔTAS, ātis, f. Ivresse. Usus: Inter ebrietatem et ebriositatem multum interest.

ĒBRĬŌSĬTAS, ātis, f. Habitude de s’enivrer, ivrognerie. Syn. Habitus ebrietatis, vel affectio ebrietatis.

ĒBRĬŌSUS, a, um, Ivrogne. Syn. Facilis ad ebrietatem. Phras. Ebriosus est, c’est un ivrogne. Gurges atque helluo est; qui vino se ingurgitare, replere, obruere, devincire soleat; vini pernicies; vini nimius, vini immodicus, ebrietati deditus; in potationibus assiduus; natus ad vina perdenda; cui tempus nullum sobrio relinquitur; temulentiæ nota infamis. Usus: Stilponem ferunt et ebriosum et mulierosum fuisse. Cf. Vinolentus, Ebrius.

ĒBRĬUS, a, um, Ivre. Syn. Temulentus, vinolentus, vino languidus, vino obrutus, vino madens, languens, confectus. )( Sobrius, siccus. Phras. Vino mersus jacet, il est encore ivre. Nondum hesterni convivii crapulam exhalavit; crapula gravis et inops est; vini adhuc plenus est, vino obrutus, vino sopitus, vino gravatus est; sensus mero adhuc victi jacent; gravata ebrietate mens est; mero incaluit; appotus probe est; invitavit se in cœna largius; Bacchus hominem irritavit; vino rationem obruit; vino mentem mersit, sepelivit; vino se oneravit intemperantius; crapula ac capitis errore titubat; vino oppressus, sepultus est; vino gravis est; vino madet; plenus crapulæ est. Cf. Vinolentus, Bibo. Usus: Apud se ebrium factum esse dixit.

ĒBULLĬO, is, ire, 1. n. Bouillonner. 2. a. Produire, dire avec emphase. Syn. Effervesco. Transl. Jacto, ostendo. Usus: Solent illud ebullire Stoici; virtutes ebulliunt et sapientiam.

ĔBUR, ŏris, n. Ivoire. Syn. Dens elephantis. Epith. Castum, donum Deo gratum, non inutile, crebrum. Usus: Tecta ebore et auro fulgentia.

ĔBURNĔUS, a, um, D’ivoire. Syn. Ex ebore. Usus: Signum æneum, eburneum, marmoreum.

ECCE, Voici, voilà. Syn. En. Usus: Ecce litteræ de Varrone. Ecce autem nova turba et rixa! Ecce miserum hominem!

Ecclēsĭa, æ, f. Église. Recte credentium cœtus, congregatio; respublica Christiana. Ecclesia Romana, l’Église romaine. Phras. Ecclesia orbis terrarum princeps et magistra. Arx reipublicæ Christianæ. Religionis Christianæ arx ac sedes. Ecclesiarum omnium princeps ac mater. Veritatis magistra, ac morum custos Ecclesia; princeps religionis, ac divinæ mentis interpres Ecclesia; Pontificum sedes. Ecclesia nascens, l’Église naissante. Primordia Christianæ reipublicæ. Nascentis Ecclesiæ incunabula; aureum nascentis post Christum pietatis sæculum; Ecclesiæ orientis, lactentis sæculum. (Vulg. Primitiva Ecclesia.) Ab initio Ecclesiæ, depuis les premiers siècles de l’Église. Ab exortu nascentis Ecclesiæ; ab ipsis Ecclesiæ incunabulis; ab institutis Christianis sacris; a Christianæ religionis exordio. Ecclesia Cathedralis, église cathédrale. Ædes sacra, primaria; Episcopi sedes; templum summum. Ecclesias visitare, visiter les églises. Religionis causa ædes sacras obire; pietatis causa ad loca sanctimonia nobiliora contendere; urbis templa veteri religione sacra obire. Sacra loca venerari, veneratione prosequi. Cf. Templum.

ĒCHO, ūs, f. L’écho, son répercuté. Saxa et solitudines voci respondentia; vox aut sonus repercussæ; valles clamoribus repercussæ. Phras. Hic est echo, en cet endroit il y a un écho. Redditur clamor jugis montium, vastisque saltibus repercussus; circumjecta nemora, petræque, quam accepere, vocem multiplicato sono referunt; vocibus juga montis collesque resonant; montis anfractu repercussæ redduntur voces; montium flexus, et concavi vallium sinus voces reciprocant; saxa rupesque voci respondent.

ĔCLIPSIS, is, f. Éclipse. Syn. Obscuratio, defectio solis aut lunæ defectus, deliquium solis, labor lunæ. Phras. 1. Eclipsis lunæ est, il y a éclipse de lune. Luna incidit in umbram terræ; luna, e regione solis interpositu interjectuque terræ deficit; luna laborat; deficitur lumine; sole premitur; nitorem sideris condit; lumen omne fœdat; luna languescit, hebescit. 2. Eclipsis solis erat, il y avait éclipse de soleil. Solis orbis minui visus est; nox interdiu visa intendi; nox interdiu cœlo obtenta.

ECQUANDO? Est-ce que jamais? Y a-t-il une fois que. Syn. Quando. Usus: Ecquando his de rebus tales viros audituros existimasti? As-tu quelquefois songé qu’il te faudrait répondre de tels crimes devant ces juges intègres?

ECQUIS, a, od vel id? Y a-t-il quelqu’un qui? Est-ce que ne pas? Usus: Ecquo de homine id ais? ecquid narras? ecquid animadvertis horum silentium?

ECQUISNAM, quænam, quodnam? Comme le précéd.

Ecstăsis, is, f. Extase. Syn. Mentis, animi a corpore secessus, alienatio, mentis a sensibus evocatio. Phras. A se, a sensibus secedere, discedere; abstrahi a sensu mentis; in contemplationem cœlestium tota mente rapi; a sensibus avocari, être en exstase, avoir des extases. Cf. Abstractus, Alienatus.

ĔDĀCĬTAS, ātis, f. Voracité, appétit dévorant. Syn. Vitium ventris et gutturis. Usus: Morbus edacitatis.

ĔDAX, ācis, omn. gen. Vorace, glouton. Syn. Vorax. Usus: Edacem hospitem amisisti. Cf. Vorax, Gula.

ĔDĔRA, æ, f. vel HĔDĔRA, æ, f. Lierre. Usus: Omnia convestivit edera.

ĒDĪCO, is, dixi, dictum, ere, a. Proclamer, déterminer. Syn. Indico. Usus: Consul senatum, comitia, conventum sociis, justitium edixit. Prætor edixit.

ĒDICTUM, i, n. Ordre, ordonnance, édit. Syn. Decretum, interdictum. Epith. Æquum, atrox, improbum et inhumanum, inimicum, novum, peculiare, præclarum, provinciale, recens, repentinum, severum, totum, translativum, uberrimum et quæstuosissimum, urbanum. Edicta acerba, duriora, jucunda, molesta, nova et inaudita, præclara, prætoria, superiora. Usus: Qui Romæ edictum totum, omnia decreta evertit. Ex edicto in possessionem veni. Edictum edicere, scribere, componere, proponere. Edicto aliquid sancire. Edictum ne quis cum telo servus sit. Pronuntiat pœnam in armatos servos, et ne cum armis incedant, vinculorum minis, mortisque edicit. Cf. Decretum.

ĒDISCO, is, dĭdĭci, ere, a. Apprendre par cœur. Syn. Memoriæ mando. Usus: Homerum ediscat, habeat in ore puer suavissimus. Cf. Disco memoriter.

ĒDISSĔRO, is, sĕrŭi, sertum, ere, a. Exposer, expliquer. Syn. Expono. Usus: Non edisseram, quis rei finis fuerit. Cf. Dissero.

EDĬTĬO, ōnis, f. Spectacle; choix, désignation. Usus: Ista editio summam habet acerbitatem.

ĒDĬTĬTĬUS, a, um, Indiqué, proposé. Usus: Edititios tantum judices secutus sum.

ĒDĬTUS, a, um, Publié. Phras. 1. In vulgus editus. 2. Altus, élevé, haut. Locus editus, atque præcelsus.

1. ĒDO, is, ēdĭdi, ēdĭtum, ere, a. Mettre au jour, publier. Syn. Facio, profero, divulgo. Adv. Magnifice, libenter. Phras. Librum edam, je publierai un livre. Librum emittam; faciam, ut id opus tandem appareat; foras dabo; faciam, ut exeat liber meus; in publicum dabo librum; pervulgabo, divulgabo; in vulgus edam; in lucem prodam; exire, prodire lucubrationes meas patiar; in lucem dabo; edam, committam luci; juris publici faciam, vulgabo. Usus: 1. Edere clamores, magnam ruinam, facinus atrox. Edere exemplum severitatis. 2. Divulgo, publier. Libros edere. Apollo oracula edidit. Voluit, ut ipsi tuum nomen ederem; ut facti socium ederem. 3. Animam edere, rendre l’âme. Partum edere, mettre au monde. Ager molliores fetus edit, produire.

2. ĔDO, edis vel es, edit vel est, ĕdi, ēsum, edere vel esse, a. Manger. Syn. Comedo, cibum capio, cibum sumo, cibo utor; famem depello, expleo, sedo; cœno. Usus: Jucunde, opipare, apparate edit, et bibit. Cf. Comedo, Cibus, Vorax, Dapes.

ĒDŎCĔO, es, cŭi, ctum, ere, a. Enseigner, instruire. Syn. Doceo, patefacio, certiorem facio. Usus: Id magis verisimiliter, quod usus reapse experiendo edocet. Cf. Doceo.

ĒDŎLO, as, avi, atum, are, a. Travailler, façonner; composer. Syn. Dolo. Usus: Orationem edolavi.

ĒDŎMO, as, ŭi, ĭtum, are, a. Dompter complètement. Syn. Domo. Phras. Carnem edomare, subjuguer la chair. Corpus vigiliis, vel labore frangere; corpus atterere; corpus pœnis sponte susceptis affligere, divexare, macerare, subigere; corpus aspere, contenteque habere; duriter accipere; inclementer tractare. Cf. Domo, Disciplinam facio, Mortifico. Usus: Vitiosam naturam oppressam et edomitam habere.

ĒDORMĬO, is, ivi vel ii, ire, n. Dormir jusqu’au bout. Syn. Ope somni conficio. Phras. Edormivit crapulam, il a cuvé son vin. Emovit crapulam; somnum una et crapulam sepelivit; mentem gravatam ebrietate quies illi reddidit; crapulam exhalavit; ebrietatem somno discussit. Usus: Edormi crapulam, et exhala.

ĒDŬCĀTĬO, ōnis, f. Éducation. Syn. Institutio, disciplina. Epith. Non dissimilis animantium, puerilis. Usus: Institutus liberaliter educatione, puerilique doctrina, ayant reçu dès l’enfance une excellente éducation. Cf. Educo.

ĒDŬCĀTOR, ōris, m. Qui élève, nourricier. Syn. Altor, nutritius. Usus: Omnium rerum sator, altor, educator DEUS.

ĒDŬCĀTRIX, īcis, f. Celle qui élève, nourrice. Syn. Nutrix. Usus: Harum rerum educatrix, et nutrix est sapientia, c’est la sagesse qui développe et entretient ces biens.

1. ĒDŬCO, as, avi, atum, are, a. Élever, nourrir. Syn. Alo, nutrio, instituo. Adv. Ingenue, liberaliter. Phras. A me educatus est, il fut élevé par moi. Me educatorem habuit; mea in familia educatus ingenue, et institutus est. Omni industria eum, non humili cultu, in gremio veluti meo, et sinu educavi. Amavi pro meo, ingenium ejus enutrivi, præceptis utilissimis et saluberrimis finxi; claram ei ad omnem virtutem lampadem accendi. Puerum a parvo eductum habui pro meo. Eductus in manibus meis est; educationi ejus ipse præfui, optimisque moribus imbui. Ex mea institutione, disciplina illa prodiit. Cf. Alo. Usus: Non est boni parentis, quem procrearit et educarit, non vestire et ornare.

2. ĒDŪCO, is, duxi, ductum, ere, a. Tirer de, emmener, délivrer. Syn. Extraho, duco, libero. Usus: 1. Educere in aciem copias. Grandem molem, turrim educere. Educere aliquem in jus. 2. Educare, élever, nourrir. Qui puerum me sibi eduxerunt. Cf. Extraho.

EFFĀTUM, i, n. Parole; sentence. Syn. Pronuntiatum. Epith. Verum, aut falsum, incognitum. Usus: Effata Philosophorum.

EFFECTĬO, ōnis, f. Exécution. Syn. Effectus, efficientia.

EFFECTOR, ōris, m. Artisan, ouvrier, auteur. Syn. Perfector, architectus, molitor, creator, auctor. Epith. Optimus, præstantissimus. Usus: Stilus optimus dicendi effector, parens, magister. DEUS mundi molitor, omnium rerum effector.

EFFECTRIX, īcis, f. Celle qui fait, cause. Syn. Pecunia est effectrix multarum voluptatum.

EFFECTŬS, ūs, m. Effet, vertu, résultat, suite. Syn. Quod effectum est. Usus: Effectus eloquentiæ est audientium approbatio. Radicum vim et effectum ignoramus.

EFFĒMĬNĀTĒ, D’une manière efféminée, lâchement. Syn. Muliebriter. )( Fortiter. Usus: Cave, ne quid effeminate facias.

EFFĒMĬNĀTUS, a, um, Efféminé, lâche, mou. Syn. Qui animum gerit muliebrem. )( Fortis, virilis, durus. Usus: Homo effeminatus, impudicus, mollis, fractus, abjectus, humilis, submissus. Cf. Mollis, Voluptas.

EFFĒMĬNO as, avi, atum, are, a. Amollir, énerver. )( Corroboro. Phras. Sic effeminantur homines, ainsi s’amollissent les hommes. His rebus animi relanguescunt, et virtus remittitur; animi emolliuntur; vigor animi otii dulcedine, et variis voluptatum delinimentis exstinguitur; sic robur animi elanguescit; muliebres animi induuntur. Usus: Effeminarunt acrem, quem Junoni tribuerunt Poetæ.

1. EFFĒRO, fers, extŭlī, ēlātum, efferre, a. Produire. Syn. Edo. Adv. Aliquando se, altius se, insolenter, insolentius, amplissime, supremo die, foras, longissime, membratim, conjuncte. Usus: 1. Ager uberiores fructus effert. 2. Profero, educo, sortir d’une maison, enterrer. Pedem domo extulit. Filius patrem extulit ad sepulcrum. Demersam patriam efferre, relever. 3. Extollo, celebro, louer, exalter. Laudibus aliquem in cœlum efferre. Ad summum imperium, ad summam gloriam aliquem efferre et extollere. Quos fortuna evexit ad gloriam, virtus extulit ad laudem, ne insolenter se efferant. 4. Afficio, s’enorgueillir, être transporté (de joie, d’orgueil). Dolore, ira, gaudio, lætitia efferri, extra se ferri. Cupiditatibus efferri. 5. Promo, pronuntio, proférer, exprimer. Efferre sententiam gravem verbis inconditis. 6. Vulgo, divulgo, dire, raconter. Cave, hæc foras efferas, ut ad vulgi aures perveniant. Ne has meas ineptias efferatis.

2. EFFĔRO, as, avi, atum, are, a. Rendre sauvage, rendre furieux. Syn. In iram accendo, rabiem accendo. Usus: Homines non patiuntur, terram immanitate belluarum efferari. Gentes immanitate efferatæ. In hominis figura animo efferato. Barba promissa speciem oris efferarat.

EFFERVESCO, is, ferbŭi, escere, n. Bouillir, bouillonner; être enflammé. Syn. Ebullio, erumpo. Adv. Vehementius. Usus: Nimium efferbuit hujus ferocitas, et in gerendis inimicitiis pertinacia. Undæ comitiorum ut mare profundum effervescunt. Effervescere in aliquem et erumpere. Cf. Præceps, Impetus, Ira.

EFFĒTUS, a, um, Fatigué, usé, languissant. Syn. Exhaustus, confectus, debilis. Usus: Intemperans adolescentia senectuti corpus effetum tradit.

EFFICĀCĬTAS, ātis, f. Efficacité, vertu, énergie. Syn. Virtus, efficientia, efficiendi facilitas, facultas. Usus: Tantum habet in libidine artis et efficacitatis. Cf. Facultas.

EFFĬCAX, ācis, omn. gen. Actif, énergique. Syn. Qui multum habet efficacitatis. Usus: Nosti, quam tardus, quam parum efficax, quam cunctator sit.

EFFĬCĬENTER, D’une manière efficace. Usus: Quod cuique efficienter antecedit.

EFFĬCĬENTĬA, æ, f. Efficacité, effet. Syn. Vis efficiendi. Usus: Causæ in se continentes efficientiam naturalem. Cum solis pulchritudinem et efficientiam miraretur.

EFFĬCĬO, is, fēci, fectum, ere, a. Faire, produire. Syn. Facio, re ipsa efficiens sum, effector sum, effectum do, aliquid præsto, persequor, concludo, conflo, effero. Adv. Æqualiter, artificiosius, cautius, difficilius, facilius, funditus, libidinose, mirabiliter, necessario, perturbate, plurimum, plane, polite, propemodum, quamprimum, subtiliter, latenter, maxime, melius, omnino. Phras. Utinam in tua causa aliquid efficiam! Puissé-je faire qqche pour vous! Utinam in causa tua quoquo modo aliquid conficiam; rem e tua sententia conficiam; negotium tuum bene geram, in rebus tuis aliquid proficiam; operæ pretium faciam; exitum aliquem reperiam; eniti aliquid et navare liceat; aliquid momenti faciam; irrito incepto ne cogar abscedere; rem ad effectum adducam; in causa tua aliquid promoveam; rem tibi explicatam dem; efficacitatis aliquid habeam; rem tibi effectam reddam, tradam; de negotio utinam aliquid extricem! Usus: 1. Nihil hominum auribus, nihil posterorum memoria dignum effecit. Admirationes et clamores efficere. Enitere, labora, effice, ut, etc. Mandata efficere. Mirabilia facinora effecit. Usus progrediens familiaritatem effecit. Magnos progressus efficiebat. 2. Concludo, établir, prouver, démontrer. Efficere et concludere orationem. Minutis interrogatiunculis quod proposuit, effecit. Argumentis et ratione assensum effecit. Cf. Auctor.

EFFICTĬO, ōnis, f. Portrait, tableau. (Fig. rhet.). Usus: Effictio corporis cujusdam figuram verbis exprimit.

EFFĬGĬES, ĕi, f. Représentation, image, portrait. Syn. Species, imago, simulacrum. Epith. Eminens virtutis, expressa, polita summis ingeniis, solida, germana. Usus: Filius effigies moris, sermonis, animi mei, humanitatis et probitatis tuæ. Eminens virtutis effigies. Virtutum effigiem posteris relinquere, summis ingeniis expressam et expolitam. Cf. Imago.

EFFINGO, is, finxi, fictum, ere, a. Représenter, faire le portrait de qqn. Syn. Exprimo. Usus: Formam alicujus et mores effingere. Oris lineamenta in tabula effingere. Effingere animo, quæ memoria tenere velis. Cf. Fingo.

EFFLĀGĬTĀTĬO, ōnis, f. Demande pressante, instances. Syn. Petitio, postulatio. Epith. Insulsa. Usus: Omnium efflagitatio una fuit. Cf. Flagito.

EFFLĀGĬTĀTŬS, ūs, m. Ut superius. Syn. Efflagitatio.

EFFLĀGĬTO, as, avi, atum, are, a. Demander avec instance. Syn. Vehementer, magnopere flagito. Usus: Auxilium efflagitare et misericordiam. Cum epistolam a me convicio efflagites. Cf. Peto.

EFFLICTIM, Violemment, ardemment. Valde, vehementer. Usus: Efflictim deperire aliquem.

EFFLO, as, avi, atum, are, a. Rendre, exhaler. Syn. Emitto, flo. Adv. Graviter. Usus: Agere animam et efflare. Cf. Flo.

EFFLŌRESCO, is, rŭi, rescere, n. Fleurir. Syn. Splendesco, eluceo, eniteo, exsisto, mano. Tribuitur iis, quæ cum copia quadam et venustate ex alio, ut flores ex caliculis, se exserunt, et evolvunt. Adv. Penitus. Usus: E multa rerum cognitione oratio efflorescit; e familiaritate amor, ex asperitate vitæ castimonia efflorescit. Efflorescere laudibus ingenii. Cf. Floreo.

EFFLŬO, is, fluxi, fluxum, ere, n. Couler. Syn. Elabor, excido, abeo. )( Influo. Adv. Plane. Phras. Rhenus in mare effluit, le Rhin se jette dans la mer. In mare editur; in mare se evolvit; mari miscetur; in mare se exonerat; in mare præcipitat; mare Rheno flumine augetur; in mare lapsu suo profluit et infertur Rhenus; in mare devolvitur. Cf. Flumen. Usus: Animo, memoria dudum illa effluxere, quæ tu arcana putabas. Vita, ætas, tempus, voluptates effluunt, et momento dilabuntur. Cum sanguine vita effluxit. Nihil mihi deest, nec abundat, aut effluit. Cf. Fluo, Elabor, Tempus.

EFFŎDĬO, fōdi, fossum, ere, a. Creuser; déterrer. Syn. Eruo, terram altius molior, e cavernis terræ metalla elicio. Usus: Marcelli memoria meum pectus effodit. Aurum effodere. Cf. Fodio.

EFFOR, aris, atus sum, ari, d. Exprimer, énoncer, émettre. Syn. Loquor, enuntio. Usus: Nullum verbum effari potuit.

EFFRĒNĀTĒ, D’une manière effrénée, sans retenue. Syn. Temere. Usus: Effrenate in hostem irrupit legio.

EFFRĒNĀTĬO, ōnis, f. Débordement, licence. Syn. Impotentia, insolentia. Usus: Quæ effrenatio impotentis animi. Cf. Licentia.

EFFRĒNĀTUS, a, um, Effréné, déréglé. Syn. Projectus, præceps, indomitus, furiosus, impotens. )( Domitus. Usus: O libidinem! o cupiditatem, effrenatam! Homines secundis rebus effrenatos, sibi præsidentes, in gyrum rationis ducere oportet.

EFFRĒNUS, a, um, Qui n’a plus de frein. Usus: Effreno equo in medios ignes infertur.

EFFRINGO, is, frēgi, fractum, ere, a. Rompre, briser. Syn. Frango, perfringo, revello, convello. Usus: Fores effringere. Convulsis repagulis, effractis valvis, revulsis claustris domum compilant.

EFFŬGĬO, is, fūgi, ere, 1. n. S’enfuir. 2. a. Éviter, échapper. Syn. Evito, elabor, evolo. )( Incido, occurro. Phras. Periculum effugit, il échappa au danger. Eripuit se instanti periculo; ex communi exitio unus evasit; periculum fuga declinavit; idem, qui tot cives afflixit, casus hunc unum transiit. Cf. Periculum, Fugio, Vito, Evado. Usus: Vix omnem offensionem, crimen, maledictum, suspicionem effugies. Mori, et tanquam ex incendio effugere fortunæ. Nihil te effugiet, rescies omnia. Cf. Vito.

EFFŬGĬUM, ii, n. Fuite; moyen d’évasion. Syn. Refugium, profugium. Usus: Effugium quærere, consequi, habere. Patet tibi effugium.

EFFULGĔO, es, fulsi, ere, n. Briller. Usus: Sol inter graves imbre nubes effulgens. Cf. Fulgeo.

EFFUNDO, is, fūdi, fūsum, ere, a. Répandre. Syn. Profundo, emitto. )( Infundo. Phras. Iram suam in me effudit omnem, il a déchargé sur moi toute sa colère. Odium omne et furorem in me effudit; evomuit in me virus accerbitatis suæ; stomachum erupit in me. Usus: 1. Segetes effundunt herbas frugibus inimicas. Ætas hanc copiam effundit. 2. Magnæ hominum multitudini tribuitur: Tota civitas se effundebat. E carcere reos omnes effundere. Tota ad me effusa Italia. 3. Prodigo, consumo, dissiper, dépenser. Patrimonium, fortunas omnes, ærarium per luxuriam effundit. Multos in aliquem honores effundere. 4. Animi motus prodo, se laisser aller, donner un libre cours. Se in lacrimas, questus, vota effundere. Se in aliqua libidine effundere. Odium et furorem in me effudit. 5. Effutio, révéler. Effudi, quæ habui, omnia. 6. Amitto, laisser échapper. Collectam gratiam momento effundere, perdre les bonnes grâces de qqn. Cf. Gratia.

EFFŪSĒ, Sans retenue, d’une manière immodérée. Syn. Large, prolixe. Usus: Homo effuse petulans. Effuse donare, laudare. Inaniter et effuse exultat.

EFFŪSĬO, ōnis, f. Largesses, profusion. Syn. Largitio. Epith. Facilis, honesta. Usus: 1. Liberalitatem effusio imitatur. Quas pecuniarum effusiones factas putatis? 2. Concursus populi, concours de peuple. Quis concursus ex agris, quæ effusiones populi? 3. Animi effusio in lætitia, contractio in dolore, transport de joie. Cf. Liberalis.

EFFŪTĬO, is, ītum, ire, a. et n. Dire ou parler inconsidérément. Syn. Temere effundo. Usus: Quidam temere multa effutiunt. Cf. Garrio.

ĔGĒNUS, a, um, Pauvre. Syn. Pauper, egens. Usus: Egenus consilii. Cf. Pauper.

ĔGĔO, es, ŭi, ere, n. Manquer de; avoir besoin de. Syn. Indigeo, mihi opus est, quæsito opus est. )( Abundo. Adv. Indigne, magnopere, vehementer. Phras. Non egeo tuis consiliis, je n’ai pas besoin de vos conseils. Non indigeo tuis admonitionibus, consiliis; tuis mihi monitis nequaquam opus est. Tuis carere monitis facile possum. Supervacanea, parum utilia, nullius emolumenti, minime necessaria sunt mihi præcepta tua. Usus: Incredibile, quam egeam tempore. Consilio, auxilio, consolatione egere. Nihil illo loco egentius, nihil spoliatius. Servi et egentes concurrunt. Cf. Inopia, Pauper.

ĒGĔRO, is, gessi, gestum, ere, a. Emporter. Usus: Egerere prædam ex hostium tectis.

ĔGESTAS, ātis, f. Pauvreté, besoin. Syn. Inopia, indigentia, mendicitas, domestica difficultas. )( Abundantia, copia. Epith. Indignissima, summa. Usus: Ista paupertas, vel potius egestas. Egestatem, et luxuriem domestico latrocinio sustentavit. Non capiunt angustiæ pectoris tui, non egestas mentis tantam personam. Egestatem affert luxus. In egestate esse. Cf. Paupertas, Inopia.

ĔGO, Je, moi. Syn. Ipse. Usus: Ego sum ille Consul.

ĒGRĔDĬOR, eris, gressus, sum, gredi, d. Sortir. Syn. Exeo, prodeo. Adv. Tardius. Usus: 1. Certos mihi fines, terminos, cancellos describam, extra quos egredi non possim. Ex provincia, urbe, navi egredi. 2. Exerro, dépasser, excéder. Suo officio, a proposito egredi. Cf. Exeo.

ĒGRĔGĬĒ, D’une manière supérieure. Syn. Bene, valde, præclare, belle. Phras. Egregie causam dixit, il plaida magnifiquement. Divinitus, luculenter, gloriosissime, magnificentissime, festive, avite, composite, excellenter, cumulatissime, summa facundia dixit Cf. Valde.

ĒGRĔGĬUS, a, um, Excellent, supérieur. Syn. Excellens, præstans, præclarus. Adv. Medius fidius, omnino. Phras. Est vir egregius, c’est un homme accompli. Est vir egregia, mirifica, incredibili, singulari virtute; acerrimus vir et industrius; summa in eo gravitas, et animi altitudo. Magnus, clarus, amplissimus, insignis ad laudem, ingenui animi, summam integritatis laudem consecutus, omnibus rebus vir ornatus; in quo summa probitas, innocentia; genere, honore, copiis, existimatione facile princeps; in quo summa probitas, dignitas et splendor; flos, robur, lumen reipublicæ, et nobilitatis. Homo pene divinus, ornamentum et arx amicorum, decus urbis; in quo eximia et præstantia omnia; ab omni laude felix; excellenti animo et virtute; divinis quibusdam bonis instructus et ornatus; luculentus homo; quo nihil nobilius, sapientius; cumprimis honestus; summo honore et pudore, summo officio; spectatissimus ordinis sui, probatissimus, prudentissimus, frugalissimus, integerrimus, velut de cœlo delapsus; justitia et religione inclitus; vir exempli recti, ingentis spiritus; longe ante alios eminens, sanctus et innocens, virtute conspicuus; columen ac sidus reipublicæ; inclita justitia, religioque viri est; vir exempli recti, domi, militiæque; vir ingentis spiritus; multa morum elegantia, et ingenio illustri; viri quantæcunque fortunæ capax est ingenium; vir raræ et acerrimæ indolis; vir, quem viderim in vita optimum; flos nobilitatis; lumen reipublicæ. Cf. Præclarus. Usus: Egregia indoles. Egregius civis. In procuratione sua egregius. Cf. Perfectus.

ĒGRESSŬS, ūs, m. Sortie, départ, débarquement. Usus: Magna frequentia meum egressum celebravit.

ĒHEU, Ah! hélas! Doloris nota.

ĔHO, Ho! hé! holà! Vox admonentis. Usus: Eho! tu me non noscis?

ĒJECTĬO, ōnis, f. Expulsion, bannissement. Usus: Mortem timemus et ejectionem.

ĔJĔRO, as, avi, atum, are, a. Repousser en jurant. Syn. Ejuro.

ĒJĬCĬO, is, jēci, jectum, ere, a. Chasser, exiler. Syn. Expello, exturbo, extrudo, dejicio, extermino, effundo, profundo, emoveo. Adv. Nominatim, tandem, aliquando, funditus. Usus: 1. E domo illum ejecere. Ex numero hominum ejiciendus, ex finibus humanæ naturæ exterminandus. 2. Transl. Ejicere ex animo amorem insanum, dolorem, memoriam alicujus. 3. Ejicere partum. Cf. Pello.

ĒJŬLĀTĬO, ōnis, f. Lamentations. Epith. Lugubris. Usus: Lessus quasi lugubris ejulatio.

ĒJŬLĀTŪS, ūs, m. Lamentations. Syn. Ejulatio. Epith. Acerbus, miser. Usus: Ejulatus ne mulieri quidem est concessus.

ĒJŬLO, as, are, n. Se plaindre, se lamenter. Syn. Ploro, lamentor, ploratus edo, effundor in planctus indecoros. Usus: Magnitudine doloris ejulans. Gemere, ejulare, lamentari, frangi, debilitari dolore. Cf. Gemo, Ploro.

ĒJŪRO, as, avi, atum, are, a. Protester en jurant, refuser. Syn. Ejero, detestor. Usus: 1. De me querebantur, me ejurabant. 2. Abdico, renoncer à, abandonner. Magistratum ejurare.

ĒJUSDEMMŎDI, De la même sorte. Syn. Ejusdem generis. Usus: Ejusdemmodi furias Orestes est expertus.

ĒJUSMŎDI, De cette manière, de cette sorte. Syn. Ejus generis, talis. Usus: 1. Genus belli est ejusmodi, ut, etc. Reliqua sunt ejusmodi, quæ, etc. 2. Adeo, tam, tellement. Ejusmodi cupidus est. Cf. Similis.

ĒLĀBOR, ĕris, lapsus sum, labi, d. Se glisser hors, s’échapper, s’enfuir. Syn. Excido, evado. )( Teneo, complector. Phras. 1. Mensis elapsus est, un mois s’est écoulé. Mensis abiit, fluxit, mensis actus, exactus est, præteriit; mensis unus se circumegit. 2. Elapsus est e carcere, il s’est évadé de prison. Vinculis elapsus est; elusit excubitorum vigilantiam; clam se custodibus subduxit; ex custodum manibus se eripuit; effugit, fefellit intentam excubitorum in se aciem; e carcere clam se proripuit. Cf. Evado. Usus: Criminibus, suspicione elapsus. Sol elabitur, et abit. Elapsus est e prœlio. Cf. Dilabor.

ĒLĂBŌRĀTĬO, ōnis, f. Application, travail attentif. Syn. Cura, labor. Usus: Id non sine elaboratione, et operæ consumptione.

ĒLĂBŌRO, as, avi, atum, are, 1. n. Travailler avec soin. 2. a. Polir, perfectionner. Syn. Laboro, curo, operam do, contendo, enitor, elucubro, excudo. )( Negligo. Usus: Qui in una tantum re elaborant. Contende, quæso, et elabora. Nullum tam asperum saxetum, in quo ruricolæ non elaborent. Diligenter elaborata, summa industria, cura et vigiliis ornata, elucubrataque oratio. Omni non modo contentione, sed dimicatione elaborabo. Cf. Laboro, Perficio, Curo.

ĒLANGUESCO, is, gŭi, guescere, n. Devenir languissant, s’affaiblir. Syn. Languore conficior, contabesco, infirmor. Usus: Elanguit cura hominum. Differendo res elanguit Aliena invidia elanguescendum erit. Cf. Langueo.

ĒLARGĬOR, iris, ītus, sum, iri, d. Faire des largesses, donner largement. Syn. Largior. Usus: Multa tibi fortuna elargita est. Cf. Largior.

ĒLĀTĒ, Avec élévation, noblesse; avec orgueil. Usus: Elate et ample loqui, et dicere. )( Submisse, humiliter, demisse.

ĒLĀTĬO, ōnis, f. Élévation, noblesse; transport (de joie, d’orgueil, etc.). Syn. Præstantia. )( Submissio. Epith. Voluptuaria. Usus: Ex hac elatione, et magnitudine animi facile pertinacia nascitur. Lætitia quasi gestientis animi elatio voluptuaria. Cf. Superbia, Arrogantia, Ambitio.

ĒLĀTUS, a, um, Grand, noble; fier, arrogant. Usus: Hoc animo elato, et amplo factum est. Vi naturæ, et ingenii elatus. Cupiditate elatus, et gaudio. Cf. Superbus, Arrogans, Altus.

ĒLECTĒ, Avec choix. Syn. Distincte, discrete. Usus: Electe gerere. )( Permiste.

ĒLECTĬO, ōnis, f. Choix. Syn. Lectio, selectio, delectus. )( Neglectio, contemptus, rejectio. Usus: Judicium, et electio verborum.

ĒLECTOR, ōris, m. Qui choisit. Usus: Boni electores existimari volunt. Cf. Eligo.

Eleemosyna, æ, f. Aumône. Phras. 1. Libenter do eleemosynam, volontiers je fais l’aumône. Liberaliter panem præbeo mendiculis; invitus ista hominum mendicabula a me inania dimitto; in egentes benigne stipem confero; tenuiorum fortunis succurro; impense misereor egentium, eorumque rationibus paterne succurro, vel provideo; egentes miseratione prosequor; iis pro facultatibus benigne facio; aliena liberalitate victitantibus penum gratuito suppedito. Adolescentes idoneos, erogata grandi in sumptum pecunia, ad mercatum honestatis, optimarumque artium transmitto; pauperum inopiæ liberaliter consulo; vitæ subsidia prolixe, religioseque tribuo; eorum egestatem liberali stipe consolor, sustento. 2. Eleemosynam petere, demander l’aumône. Stipem corrogare, petere; vitæ subsidia præcario efflagitare; victum, panem ostiatim quærere; vitæ alimenta ostiatim rogare, flagitare, colligere.

ĒLĔGANS, antis, omn. gen. Délicat, distingué. Syn. Luculentus, concinnus, politus. )( Inelegans, contemptus, abjectus. Phras. Est orator admodum elegans, c’est un orateur distingué. Scitus, quo nihil potest esse pictius; in singulis verbis florentissimus; venustissimus et politissimus; limatulo sane et politulo judicio; quo nil venustius, limatius, lepidius, concinnius, nitidius. Usus: In omni judicio, in dicendo elegans. In epulis parandis elegans. Epistola elegantissima.

ĒLĔGANTER, Avec choix; avec grâce. Syn. Scite, ornate, polite. )( Ineleganter. Phras. Eleganter dixit, il a parlé avec délicatesse. Docte et delicate, blande et concinne, cum multa venustate et omni sale, apte et rotunde, cum dignitate et venustate, festive, cum multa munditia et luce verborum, facete, jucunde, lepide, munde, subtiliter verba fecit. Usus: Cæsar omnium fere oratorum latine loquitur elegantissime.

ĒLĔGANTĬA, æ, f. Bon goût, grâce, élégance. Syn. Munditia, lautitia, venustas, lepor, festivitas, concinnitas. Epith. Accurata et sine molestia, diligens latine loquendi, inanis, sermonis necessaria, politior, summa. Usus: Eloquentia ab elegantia doctrinæ segregari non potest. Politior elegantia, et munditia scribendi. Scriptorum tuorum subtilitas et elegantia.

ĔLĔMENTUM, i, n. Matière première, principe, élément. Syn. Initium, principia rerum, e quibus omnia constant, omnia oriuntur. Epith. Prima naturæ. Usus: Dialectica tradit elementa loquendi. Puerorum elementa. Quatuor principiorum genera, seu elementa, ex quibus terra infimum tenet locum; hanc inundat aqua; superior æri; ignibus altissima ora redditur.

ĔLĔPHANTUS, i, et ĔLĔPHAS, antis, m. Eléphant. Usus: Elephanto belluarum nulla est prudentior. Manus est data elephantis, trompe.

Elevatio Sacræ Hostiæ, L’élévation à la Sainte Messe. Phras. Actio, qua sacerdos Cœlestem Hostiam supra verticem attollit; qua sublimem tollit Sacrosanctam Hostiam; qua Divinam Hostiam populo adorandam proponit, ostendit.

ĒLĔVO, as, avi, atum, are, a. Lever, soulever. Syn. Minuo, levo, sublevo. )( Augeo. Usus: Minuo, abaisser, amoindrir, affaiblir. Fidem adversarii, auctoritatem, famam victoriæ, gloriam elevare et minuere.

ĒLĬCĬO, is, lĭcŭi, lĭcĭtum, ere, a. Tirer de, faire sortir; exciter, provoquer. Adv. Curiosius. Syn. Educo, extraho, allicio, adduco. Usus: Ignem conflictu lapidum elicere. Elicere aliquem præmio, ut agat aliquid. Lacrimas, arcana, alicujus sententiam elicere, exprimere. Elicere, invitare ad certamen. Elicere et evocare mercede solertiam; blanditiis ad disputandum elicere. Cf. Adduco, Allicio.

ĒLĪDO, is, līsi, līsum, ere, a. Briser, broyer. Syn. Frango, incido. Usus: Poetæ nervos omnes virtutis elidunt. Ipsæ stirpes ægritudinis elidendæ sunt. Alicujus consilia elidere, funditus evertere. Cf. Everto.

ĒLĬGO, is, lēgi, lectum, ere, a. Arracher en cueillant; choisir, élire. Syn. Lego, deligo, carpo, excerpo, opto, adopto. )( Negligo, contemno. Adv. Diligenter, parum diligenter. Phras. 1. Quem tandem consulem eligent? Qui donc éliront-ils enfin consul? Quem adoptabunt, consulem esse volent, jubebunt? quem consulem legent, dicent, desument? cui imperium suffragiis mandabunt? quem præcipue consulem designabunt, nominabunt, optabunt? in quem tandem electorum suffragia inclinabunt, conspirabunt? ad quem summa reipublicæ deferetur? cui summa rerum demandabitur? 2. Optimam partem elegisti, cum te DEO addixisti, vous avez choisi la meilleure part en vous consacrant au service de DIEU. Sapienter vitam instituisti; rectum cursum cepisti; optimo judicio usus es; sapienter judicasti; exordium vitæ præclarum fecisti; optimum cœpisti cursum; optimam rationem iniisti; egregio vitam principio inivisti, cum tua omnia, teque ipsum DEO consecrasti. 3. Diem sibi et locum quilibet eligat, que chacun choisisse le jour et le lieu. Locum sibi quisque capiat, diemque sumat; locum tempusque circumspiciat quisque; tempus locumque petat, statuat, deligat, carpat sibi quisque ex multis optimum. Usus: Eligere e malis minimum oportet. Elige de duobus, quem velis.

ĒLĪMĬNO, as, avi, atum, are, a. Faire sortir, mettre dehors, chasser. Syn. Ejicio, extra limen trado. Usus: Extra ædes eliminatur. Cf. Ejicio.

ĒLĪMO, as, avi, atum, are, a. Limer, perfectionner. Syn. Perpolio, limo. Usus: Velim aliquid elimes ad me. Elimata oratio. Cf. Polio.

ĒLINGUIS, e, gen. com. Muet. Syn. Mutus, indisertus. Usus: Convicit hominem, elinguem reddidit, il convainquit cet homme et le réduisit au silence. Cf. Mutus, Infans.

ĒLIXUS, a, um, Bouilli. Syn. Quod aqua coctum est. Usus: Elixus cibus, quam assus suavior.

ĒLŌCO, as, avi, atum, are, a. Affermer, donner à bail. Syn. Loco. Usus: Fundum elocare.

ĒLŎCŪTĬO, ōnis, f. Élocution, partie de la rhétorique. Syn. Explicatio ornata et elaborata. Epith. Commoda et perfecta, inanis et pene puerilis. Usus: Elocutio est idoneorum verborum et sententiarum ad inventionem accommodatio.

ĒLŎGĬUM, ii, n. Sentence; épitaphe. Syn. Dictum, seu sententia laudem alicujus, vel aliud quidpiam declarans. Epith. Censorium, unicum. Usus: Quid ipsa sepulcrorum monumenta, quid elogia admonent, nisi nos morituros? Solonis elogium.

ĒLŎQUENS, entis, gen. com. Éloquent. Syn. Rhetor, copiosus ad dicendum; copiose, sapienterque dicens; in dicendo suavis, ornatus; non infans. Adv. Perfecte. Phras. Vir est admodum eloquens, cet homme est très éloquent. Divinus in dicendo; perfectus in dicendo et perpolitus; dicendi gloria præstans, disertissimus; ad dicendum paratissimus; omnibus vel naturæ, vel doctrinæ præsidiis ad dicendum paratus; ea facundia, ut nemo lingua promptior in civitate haberetur; vir acer, nec infacundus, celebratæ eloquentiæ; claræ vir facundiæ. Multum dicendo valet; multum eloquentia valet; magnam oris commendationem habet, cui resistere nemo possit; dicendi veneres habet summas, principatum eloquentiæ tenet; juris ac eloquentiæ consultus est; cujus eloquentiam curia nulla capit; florentis homo facundiæ; vir, qui mentis suæ cogitata eloquenter, copiose, eleganter explicet, efferat, enuntiet; qui afficiat audientium animos multa suavitate; qui de quacumque re apte, prudenter, explicate, abundanter, illuminate, numeroseque dicat, disserat. Cf. Eloquentia. Usus: Is est eloquens, qui possit humilia subtiliter, magna graviter, mediocria temperate dicere. Cf. Moveo.

ĒLŎQUENTĬA, æ, f. Éloquence, talent de la parole. Syn. Eloquendi vis, dicendi gravitas et copia, summa copia et singularis facultas dicendi, divinum atque incredibile genus orationis, copiose loquens sapientia. )( Infantia. Epith. Abundans sermonibus, verbis, accommodatior ad motus animorum et ad vulgi sensum, admirabilis, artificiosa, brevis, comes pacis sociaque otii et quasi alumna quædam constituta civitatis, excellens, forensis, inanis quædam et puerilis, incredibilis, justa, laudabilis, magna, major, mediocris, orba, perfecta, popularis, præclara, præstabilis, res una omnium difficillima, sapientia loquendi, summa, uberior atque latior, vera et absoluta, universa. Phras. Qui vult sibi eloquentiam comparare, Ciceronem legat, celui qui veut devenir éloquent doit lire Cicéron. Qui eloquentia valere, præstare, excellere cupit; qui orationis divitiis abundare; qui concinne, apposite, singulari eloquentia mentis suæ cogitata vult explicare; qui cum Pericle fulgurare, tonare, permiscere omnia, operam det Ciceroni. Qui non tenui dicendi vena aridus fluere, sed ingenti late copia, torrentis more redundare cupit; qui suavi et conspersa quasi verborum sententiarumque floribus oratione vult placere; qui acutis, conceptisque ingeniose sententiis auditorem excitare; qui agere rapereque obnitentes quantumvis animos in quamvis partem cupit; qui tenere dicendo animos; qui obfirmatos frangere et expugnare; qui ardentes flagrantesque restinguere, frigidos ac remissos subjectis veluti facibus inflammare; qui impellere inertes ac desides, præfervidos contra ac confidentes orando coercere; qui verbis allicere, pertrahere, movere, commovere, flectere; qui afficere audientium animos ac delectare; qui ab audientibus benevolentiam et attentionem venari, captare, elicere; qui eos, apud quos dicit, attentos, dociles et benevolos sibi vult reddere; qui de re quacunque eloquenter, ornate, numeroseque rebus ac verbis vult dicere, is, velim, existimet sibi Ciceronis lectionem non tam utilem, quam necessariam. Cf. Oratio, Moveo.

ĒLŎQUENTER, Avec éloquence. Syn. Diserte, eleganter.

ĒLŎQUĬUM, ii, n. Langage, parole, discours. Syn. Sermo. Usus: Dulci ac blando eloquio amicum solatur.

ĒLŎQUOR, eris, lŏcūtus sum, loqui, d. Parler, s’énoncer, exprimer. Syn. Dico, effero, enuntio, exprimo. Adv. Composite, copiose, ornate, polite, præclare, prudenter. Usus: Præclare eloqui cogitata mentis. Multi præclare sentiunt, nec id, quod sentiunt, polite eloqui possunt. Cf. Effero.

ĒLŪCĔO, es, luxi, ere, n. Luire, briller. Syn. Appareo, exsto, emineo, excello, vigeo. Adv. Densius, rarius. Usus: In ipso joco aliquid probi ingenii elucet. Amicitia magis elucet inter æquales. Tenuitas tua magis occultatur, magis elucet. Nemo eloquentiæ studet, nisi in foro eluceat. Cf. Appareo, Emineo.

ĒLUCTOR, aris, tātus sum, ari, d. Sortir avec effort, se faire jour avec peine. Usus: E tot tamque validis manibus, e quibus eluctandum erat, sese eripuit. Cf. Evado.

ĒLŪCŪBROR, aris, atus sum, ari, d. Travailler avec soin à, faire à force de veilles. Syn. Elaboro, excudo. Usus: Epistolam elucubratus sum. Elucubrata oratio.

ĒLŪDO, is, lūsi, lūsum, ere, n. et a. Jouer, se jouer; se moquer; tromper. Syn. Irrideo, fallo, fraudem facio. Adv. Facetius, impune. Usus: Quamdiu nos furor ille tuus eludet? Nos ab illo nebulone facete eludimur. Ille legis fraudem fecit, consulemque elusit. Cf. Irrideo, Decipio.

ĒLŪGĔO, es, luxi, gere, n. Porter le deuil, pleurer. Syn. Lugeo, defleo. Usus: Patriam eluxi gravius, quam ulla mater filium.

ĒLŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a. Laver, nettoyer, effacer. Syn. Diluo, deleo, abstergo. Usus: Maculam hanc nemo eluet. Cf. Lavo.

ĒLŬVĬES, ĕi, f. Lie, honte, opprobre. Syn. Macula, labes, contagio. Usus: Labes et eluvies civitatis.

ĒLŬVĬO, ōnis, f. Inondation. Syn. Terræ hiatus, vorago aquarum vi facta, aquarum intemperies. Usus: Eluviones pestilentiæ. Cf. Inundo.

ĒMĂCĬO, as, atum, are, a. Amaigrir, épuiser. Syn. Macie conficio. Cf. Macies.

ĒMANCĬPO, as, avi, atum, are, a. Émanciper, affranchir. Syn. Patria potestate libero, quasi manu mitto. Usus: Liberos proprie emancipari, servos manumitti dicimus.

ĒMĀNO, as, avi, atum, are, n. Couler, sortir. Syn. Exeo, effluo. Usus: Metuo, ne ea fama, ne mala nostra emanent. Ex philosophia eloquentia emanat. Vereor, ne is sermo emanet Cf. Effluo.

ĔMAX, ācis, gen. omn. Qui a la manie d’acheter. Syn. Qui libenter emit. Usus: Non esse emacem vectigal est.

EMBLĒMA, ătis, n. Ornement en relief. Syn. Signa et ornamenta vasorum, etc. quæ detrahi possunt. Usus: Vasis crustas et emblemata avellenda curavit. Illigare et includere emblemata in aureis poculis. Emblema vermiculatum, de pavimento, mosaïque.

ĒMENDĀTĒ, Correctement. Syn. Castigate. Usus: Pure et emendate loqui.

ĒMENDĀTĬO, ōnis, f. Correction. Epith. Felicior. Usus: Correctio philosophiæ veteris, et emendatio. Cf. Correctio.

ĒMENDĀTOR, ōris, m. Celui qui corrige, réformateur. Syn. Corrector. Usus: Sisenna quasi emendator sermonis usitati esse volebat.

ĒMENDĀTRIX, īcis, f. Celle qui corrige. Usus: Lex est emendatrix vitiorum.

ĒMENDO, as, avi, atum, are, a. Corriger; réformer. Syn. Corrigo. Adv. Leviter. Phras. 1. Emendavit se, il s’est corrigé. In viam rediit; ad frugem applicuit animum; in rectam redivit semitam; ad frugem bonam se recepit; de pravitate deductus est; a scelere, cupiditate revocavit semetipse; emersit e cœno vitiorum; salutem dixit supremam cupiditatibus suis; ad mores vitamque continentem se dedit; a pristinæ vitæ licentia sese ipse coercuit, sibique frena injecit; animum ad meliora consilia applicuit, appulit; a malitia abstitit; animum a vitæ pravitate ad meliora convertit; vitia posuit; iniit meliorem vitæ rationem; emersit e vitiis; e corrupta adolescentia in bonam frugem emersit; ad sanitatem mentis rediit; vitiosas animi partes sanavit; vitiosam consuetudinem et corruptam pura et incorrupta emendavit. Cf. Corrigo, Conversio. 2. Orationem emendavit, il a retouché son discours. Elimavit, mendis expurgavit; correctionem adhibuit; ad limam revocavit; ad castigationem errata vocavit; detersis maculis forma meliore donavit. Cf. Corrigo, Melius. Usus: Vitium cutis, dolorem capitis pharmaco emendare. Principum continentia emendantur mores civitatis.

ĒMENTĬOR, iris, ītus sum, iri, d. Mentir, déguiser. Syn. Mentior. Usus: Æschines legationem ementitus est. Genus suum ementitur. Cf. Mentior.

ĒMĔRĔOR, eris, mĕrĭtus sum, eri, d. Finir le service militaire. Syn. Mereo, stipendia facio. Usus: Annuæ mihi operæ emerentur. Emeritis stipendiis ambitionis quiescit.

ĒMERGO, is, mersi, mersum, ere, a. Remonter, sortir. Syn. Exeo, evado, exsisto. Adv. Aliquando, alte, commode. Usus: E servitute, mendicitate, valetudine sinistra, ære alieno emergere, respirare. Stellæ statis temporibus emergunt. Veritas e calicibus emergit. E corrupta adolescentia in bonam frugem emergere. Homo emersus e cœno vitiorum. Cf. Evado, Libero.

ĒMĒTĬOR, iris, mensus sum, iri, d. Mesurer. Syn. Metior. Usus: Ego voluntatem tibi emetiar, moi, je vous promets ma bonne volonté.

ĒMĬCO, as, ŭi, are, n. S’élancer hors, jaillir; luire. Syn. Effulgeo, resplendeo. Usus: Ex oculis quasi radii emicant. Pectus emicat, subsultat, le cœur bondit.

ĒMĬGRO, as, avi, atum, are, n. Changer de pays, émigrer; mourir. Syn. Discedo, migro, excedo. Usus: E vita velut e domo emigrare. Cf. Migro.

ĒMĬNENS, entis, gen. omn. Élevé, proéminent. Syn. Editus. Usus: 1. Oculi eminentes. Genæ leniter eminentes. Eminens, porrecta in altum columna. 2. Præstans, præclarus, éminent, distingué. Vir eminenti litteratura. Cf. Altus.

ĒMĬNENTĬA, æ, f. Saillie, bosse. Usus: Multa vident pictores in umbris et eminentiis, quæ nos non videmus.

ĒMĬNĔO, es, ŭi, ere, n. Former saillie, dépasser. Syn. Exsto, excedo; præcello, duco familiam, classem. Adv. Foras, leviter. Usus: 1. Fistula aquam, vel ex aqua eminens. 2. Appareo, eluceo, eniteo, sortir, paraître. E fronte ipsa pudor eminet. Ex ore crudelitas, e voce atrocitas eminet. 3. Præcello, se distinguer, surpasser. Demosthenes unus eminet inter omnes in omni genere dicendi. Cf. Excello, Præstantia.

ĒMĬNUS, De loin. Syn. E longinquo. )( Cominus. Usus: Eminus hasta, cominus gladio uti.

ĒMISSĀRĬUS, ii, m. Agent, espion. Syn. Excursor, vexator, calumniator. Usus: Hunc præcursorem habere solebat, et emissarium, et excursorem omnium deterrimum.

ĒMISSĬO, ōnis, f. Action de lancer. Syn. Jactus, ictus, conjectio. Epith. Mortifera, gravior. Usus: Tormentorum emissiones sunt graviores, quo pluribus ea pulveribus onerantur.

ĒMISSĬTĬUS, a, um, Jeté en avant. Syn. Quod emittitur. Usus: Circumspectatrix emissitiis oculis.

ĒMĬTTO, is, mīsi, missum, ere, a. Lancer, jeter. Syn. Dimitto, mitto. Adv. Repente, temere. Usus: 1. Emittere, conjicere telum. Nullum verbum emisit. Emittere oculos in omnem partem. Aculeum, maledictum in aliquem emittere et contorquere. Emissus e carcere, e vinculis. 3. Edo, publier, mettre au jour. Emittere librum. Cf. Edo, Dimitto.

ĒMO, is, ēmi, emptum, ere, a. Acheter. Syn. Coemo, mercor, paro, comparo, emptionem facio, nundinor. )( Vendo. Adv. Æqualiter, apertissime, bene, carius, impune, libentius, male, melius, porro, publice. Phras. Magno hortum pretio sum mercatus, j’ai acheté cher un jardin. Difficulter hortum comparavi; non nisi magno ære addictus est, veniit mihi hortus; magno stetit, constitit mihi hortus; impenso paratus est pretio; haud benigne, haud liberaliter emptus est hortus. Usus: Emere parvo, vel magno. Emere præsenti ære. Emi de illo domum dimidio carius, quam æstimaretur. Ea emptione emisti bene. Cf. Comparo, Mercor.

ĒMOLLĬO, is, īvi, ītum, ire, a. Amollir. Syn. Effemino. Usus: Hostis Campaniæ amœnitate emollitus. Cf. Mollio.

ĒMŎLŬMENTUM, i, n. Avantage, profit, intérêt. Syn. Accessio, utilitas, commodum. )( Detrimentum. Epith. Magnum, parvum. Usus: Erit hoc vobis honori, amicis utilitati, reipublicæ emolumento. Sine præmio et emolumento quidpiam facere. Afferet ea res magna emolumenta; magno emolumento erit. Cf. Utilitas, Commodum.

ĒMŎRĬOR, eris, mortŭus sum, mori, d. Mourir. Syn. Morior. Adv. Libenter, miserabiliter, pie. Phras. Emoritur, il se meurt. Ejus vita in desperatis numeranda est; in articulo discessus ex hac vita est; ad mortis limen perductus est; animam in momenta aget; frigescunt pedes, frons expallescit, livent labia, oculi hebetantur, os vultusque immutatur, venæ micare desinunt, mors per artus serpit lethali frigore adstrictos, sudor lethalis prorumpit, verbo, disturbatur domicilium, anima exturbatur. Cf. Morior. Usus: Pro amico emori possum. Cf. Agonia.

EMPŎRĬUM, ii, n. Marché, entrepôt. Syn. Mercatus. Usus: Emporium Puteolanum, Massiliense.

EMPTĬO, ōnis, f. Achat, acquisition. Syn. Coemptio. Epith. Acerbior, falsa et simulata, præclara. Usus: Post hanc emptionem factam pecuniam dissolvit.

EMPTOR, ōris, m. Acheteur. Epith. Malus; multi. Usus: Venalem urbem dicebat, si emptorem haberet. Bonorum emptores. Cf. Mercator.

ĒMUNGO, is, xi, ctum, ere, a. Moucher, — se, se moucher. Syn. Abstergo. Usus: 1. Tuus pater cubito emungere se solebat. 2. Furari, pecuniam fraude extorquere, vel blanditiis, dépouiller de. Argento aliquem naviter emungere. Cf. Furor, Eripio.

ĒMŪNĬO, is, īvi, vel ĭi, ītum, ire, a. Fortifier, munir. Syn. Munio. Usus: Emunitus in modum arcis. Cf. Munio.

EN, Voici, voilà. Adv. demonstr. Usus: En crimen, en causa!

ĒNARRO, as, avi, atum, are, a. Raconter en détail. Syn. Explano, narro, propere expromo. Usus: Somnium suum enarravit. Cf. Narro.

ĒNASCOR, ĕris, nātus sum, nasci, d. Naître de, s’élever. Syn. Nascor. Usus: E multis curis una enata est. Cf. Nascor.

ĒNĂTO, as, avi, ari, n. Se sauver à la nage. Syn. Eno, evado, emergo. Usus: Ex ære alieno tandem enatavi. Cf. Nato.

ĒNĀVĬGO, as, avi, atum, are, n. Éviter de, échapper à. Syn. Evado. Usus: E logicis, velut scopulosis cotibus tandem enavigavit oratio.

ĒNĔCO, as, cŭi, nectum, are, a. Tuer, faire périr. Syn. Interficio. Usus: Enecta fame sitique provincia; frigore, squalore, illuvie enecti. Cf. Interficio.

ĒNERVO, as, avi, atum, are, a. Affaiblir, énerver, épuiser. Syn. Debilito, frango, effemino. Usus: Non te enervat, non debilitat senectus. Homo fractus, enervatus, muliebris, infirmus, afflictus. Cf. Debilito.

ĔNIM, Car. Syn. Nam, namque, etenim. Usus: Vos enim, etc. Ponitur subinde in principio orationis: Enim volo te adesse. Enim mihi morem geri æquum est.

ĔNIMVĒRO, En effet, effectivement. Syn. At enim, profecto et vero. Usus: Enimvero ferendum non est. Ille enimvero negat.

ĒNĬTĔO, es, tŭi, ere, n. Briller, se distinguer. Syn. Clareo, emineo, eluceo, emico. )( Obscurus sum, jaceo. Usus: In bello ejus virtus enituit. Nemo in omnibus eloquentiæ partibus enitere potest.

ĒNĬTESCO, is, tŭi, escere, n. Commencer à briller. Usus: Vetustate semper magis enitescit.

ĒNĪTOR, ĕris, nīsus vel nixus sum, niti, d. S’efforcer, tâcher de, tendre à. Syn. Elaboro, connitor, contendo. Adv. Vigilantius. Usus: 1. Tu enitere, labora viribus omnibus. Consilio in ea re pugna et enitere. Omni opera et ope enitere, ut quam plurimis prosis. 2. Eniti ad consulatum, honores, magna opes, tendre à, aspirer à. 3. Eniti partum, fetum, filiam, accoucher, enfanter. Cf. Conor.

ĒNIXĒ, Avec effort, énergie. Syn. Cupide, conatu maximo. Phras. Enixe rogavit me, il me supplia instamment. Multis et supplicibus verbis; precibus omnibus; infimis precibus; majorem in modum; etiam atque etiam; obnixe, magnopere, maximopere, impense, summopere; summa cura; quam studiose, quam suppliciter potuit; singulari studio; ex animo valde hoc oravit, a me petiit; precibus mecum egit, quam potuit, diligentissimis. Usus: Meam causam omnes enixe susceperunt. Cf. Valde, Vehementer.

ĒNO, as, avi, are, n. Se sauver à la nage. Syn. Enato.

ĒNŌDĀTĒ, Clairement, avec lucidité.

ĒNŌDO, as, avi, atum, are, a. Dénouer, expliquer. Syn. Explico. Usus: Verba, voluntatem legis enodare.

ENSIS, is, m. Glaive, épée. Syn. Gladius.

ENTHȲMĒMA, ătis, n. Enthymème, (t. de log.) Syn. Contentio, conclusio ex repugnantibus sententiis.

ĒNŪBO, is, nupsi, nuptum, ere, n. Se marier (hors de sa classe), se mésallier. Syn. Nubo. Usus: Quod e patriciis enupsisset nobilis, reprehenditur.

ĒNŬCLĔĀTĒ, Clairement, correctement. Usus: Presse et enucleate de re aliqua dicere.

ĒNŬCLĔO, as, avi, atum, are, a. Rendre clair, expliquer. Syn. Explico, enarro, aperio. Usus: Genus dicendi enucleatum. Cf. Explico.

ĒNŬMĔRĀTĬO, ōnis, f. Énumération, dénombrement; récapitulation. Epith. Falsa, iniqua, necessaria, oratoria, reliqua, tota, vitiosa, utilis. Usus: Enumeratio res fusas et disperse dictas in unum cogit.

ĒNŬMĔRO, as, avi, atum, are, a. Calculer, énumérer, récapituler. Syn. Numero, recenseo, percenseo, oratione percurro, persequor. Adv. Copiose, memoriter. Usus: Quis tua beneficia enumerare et consequi possit?

ĒNUNTĬĀTĬO, ōnis, f. Proposition, récit. Syn. Effatum, pronuntiatum, axioma, enuntiatum, pronuntiatio. Epith. Vera ac falsa. Usus: Explicanda est vis ratioque enuntiationum.

ĒNUNTĬO, as, avi, atum, are, a. Énoncer, exprimer, proposer. Syn. Pronuntio, propono, effero, dico. Adv. Repente. Usus: 1. Si quærit, quid sentiam, plane enuntiabo. Enuntiare mysteria religionum. 2. Patefacio, significo, aperio, dévoiler, découvrir, révéler. Sociorum consilia aliis enuntiavit. Cf. Affero.

1. ĔO, is, īvi vel ĭi, ĭtum, ire, n. et a. Aller, marcher. Syn. Vado, iter facio, iter habeo, iter mihi est, aliquo proficiscor, pergo, concedo, iter persequor, iter confero. Phras. 1. Paucis horis multa passuum millia ivit, en quelques heures, il fit plusieurs milles. Multa passuum millia decurrit, pervolavit; progressus est mirabili alacritate ad multa passuum millia; emensus itinere est multa passuum millia; multorum millium iter confecit. 2. Quo is? Où allez-vous? Quo te agis? quo te rapis? quo te capessis? quo te nunc corripis? quo te pedes? quo tendis? quo citato cursu concedis, pergis, ambulas? quo te nunc ducis? quo contendis? quem locum petis? quo tam celeri passu te confers? quo gressum dirigis? 3. (Ivit per postam, Vulg.), il alla en poste. Per dispositos equos incredibili celeritate in urbem evolavit; cisiis in urbem advolavit; meritoriis equis citato cursu ad urbem contendit. Citatis equis; equis publicis contento cursu ad urbem festinavit. 4. Pedetentim ire, aller pas à pas, lentement. Presso gradu incedere; sedato gradu; tardius, segnius incedere, progredi. 5. Tacite ire, marcher en silence. Suspenso gradu; suspenso vestigio; tacite adrepere; placide, libratis ita vestigiis incedere, aures ut fallat. Laneo pede oberrare. Gradu clementi et silentio incedere. Furtivo pede adrepere. Cf. Abeo, Accedo. Usus: 1. In exilium ire, aller en exil. Inficias ire, aller à l’encontre, nier. In posessionem ire, entrer en possession. Ire in hominem, s’élancer sur, invado. 2. Progredior, être, exister, se trouver. Incipiunt res melius ire. Prorsus res ibat. Eo celeriter. Cf. Celer, Festino.

2. ĔO, Au point. Syn. Idcirco; usque eo. Phras. Eo res venit, ut prope desperandum sit, la chose en est venue à ce point qu’elle est presque désespérée. Eo rem produxere; ad id loci ventum est; in eum locum res adducta, reducta, deducta est; eo progressi sumus. Res eo loci est. Id illorum hominum malitia effectum est; huc recidere illa; in eum casum venimus; ea tela texitur; eo devoluta res est; eo decursum est, in eo sumus; huc processum est, in id loci redacti sumus; eo res rediit, huc res nostræ evasere, ut pro desperatis habendæ sint. Usus: 1. Eo feci, non quod te egere putarim, sed quod, etc. Eo hæc dicta sunt, in eam partem disputata, ut, etc. 2. Tanto, d’autant, cum Comparativis nominum et adverbiorum. Ille confidebat, et eo magis, quod, etc. 3. Ad illum terminum, jusque là (sans mouv.). Si non ad extremum, sed usque eo, quo opus erit.

ĔPHĒBUS, i, m. Adolescent, jeune homme (vers l’âge de 15 ans). Syn. Adolescens; Puer nobilis ex regia cohorte. Usus: Postquam ex ephebis excessit, étant sorti de l’adolescence. E gregibus epheborum vix singuli pulchri.

ĔPHĒMĔRIS, ĭdis, f. Journal. Syn. Liber, commentarius, in quem quotidiana acta referuntur. Usus: In ephemeridem referre.

ĔPHIPPĬA, ōrum, Couverture de cheval, housse. Syn. Stragula, quibus insternuntur equorum ornamenta, præsertim sella. Usus: Puto, concedi nobis oportere, ut Græco verbo utamur, siquando minus occurreret Latinum, ne hoc solis ephippiis concedatur.

ĔPĬCUS, a, um, Épique. Syn. Heroicus. Usus: Ennius, poeta epicus.

ĔPĬGRAMMA, ătis, n. Petite pièce de vers, épigramme. Usus: Epigramma in aliquem facere.

ĔPĬLŎGUS, i, m. Épilogue, péroraison. Syn. Peroratio, conclusio, orationis exitus, pars operis extrema. Epith. Lenior, miserabilior, sane disertus. Usus: Exstat ejus peroratio, quæ epilogus dicitur. Conclusio est exitus et determinatio totius orationis, quæ a Græcis epilogus nominatur.

ĒPĬPHŎRA, æ, f. Écoulement produit par une maladie, flux d’humeur. Syn. Humoris destillatio. Epith. Tanta. Usus: Tanta epiphora oppressus, ut loqui non posset.

ĔPISCŎPUS, i, m. Inspecteur. Syn. Custos, speculator. Usus: Pompeius me Campanæ oræ episcopum voluit, Pompée me préposa à la garde des côtes de Campanie.

Ĕpiscŏpus, i, m. Évêque. Syn. Antistes Sacrorum, Præsul. Phras. 1. Episcopus creatus est, il fut créé évêque. Ad Episcopi gradum, ordinem, honorem evectus est; in Antistitum sacrorum ordinem adscriptus, adlectus, cooptatus est. 2. Episcopatum Albanensem accepit, il reçut l’évêché d’Albe. Ad insulas Albanenses evocatus est; Albanensis Ecclesiæ cura illi demandata est. Rerum sacrarum princeps apud Albanenses; Albanensium Antistes renuntiatus est. Jus summum sacrorum apud Albanenses obtinuit; summo apud Albanenses sacerdotio auctus, ornatus est; Albanensium Ecclesiæ præfectus, præpositus est; Præsul datus est. Mitra pedoque in Albanensium Antistitem est inauguratus. 3. (Episcopus suffraganeus, Vulg.), Coadjuteur. Episcopi vicarius; qui vicariam Ecclesiæ procurationem, administrationem habet; Episcopi partes agit; munus sustinet, peragit, exequitur, præstat. 4. Episcopatum erigere, ériger un évêché. Urbem Episcopi sede ornare; Episcopi sedem in urbe collocare.

ĔPISTŎLA, æ, f. Lettre. Syn. Litteræ. Epith. Antiquissima, valde bella; brevis, brevior, brevissima, disertissima, dulcissima, elegantissima, extrema, falsa, grandis, gratissima, gravis, plena rerum, hodierna, inscripta patri suo, paulo gravior, inanis, innocens, tempestiva, interior, jucundior, levior, liberior, longior, longissima; maxima, minuscula, modestior, objurgatoria, optima, perhumana, pervetus, pervulgata, plena consilii summæque benevolentiæ, plena festinationis et pulveris, plena jucunditatis, plena stomachi et querelarum, plenior, ponderosa, plena omnium non modo actorum, sed etiam opinionum, præclara, propior, proxima, pusilla, recens, recentior, recentissima, suavis et gravis, superior, tantula, verbosior, vetus. Epistolæ crebræ longæque, dignæ, primum iniquæ, deinde contrariæ, postremo in aliquem contumeliosæ, jucundæ, molestæ, multæ, odiosæ, plenæ omnium probrorum, quotidianæ, selectæ, cum sparsæ sale humanitatis, tum amoris notis insignes, suavissimæ, subtiles. Usus: 1. Epistolam scribere plenam festivitatis et leporis; exarare, elucubrare. Dictare, texere epistolam plenam stomachi et querelarum; epistolam bene longam, sparsam sale humanitatis et amoris notis insignem mittere, écrire une lettre. 2. Epistolam elicere, obtenir une lettre. 3. Lacessere epistola, obtundere, fatiguer qqn par des lettres. 4. Afferre; reddere epistolam, requirere, exspectare, rendre, attendre une lettre. 5. Epistolam accipere, recevoir une lettre. 6. Epistolam complicare, obsignare, plier, cacheter une lettre. 7. Epistolam resignare, solvere, aperire, vinculum epistolæ solvere, décacheter une lettre. 8. Epistolæ rescribere, respondere, répondre à une lettre. 9. Epistolam dilacerare, conscindere, déchirer une lettre. 10. Epistolam comprimere, supprimere, premere, anéantir une lettre. Cf. Litteræ, Scribo.

ĔPĬTĂPHĬUM, ii, n. Épitaphe, inscription tumulaire. Syn. Sepulcri inscriptio.

ĔPĬTŎME, ēs, f. Extrait, abrégé. Syn. Compendium capita libri et summam complectens. Usus: Epitomen Bruti mihi mittas.

ĒPŌTO, as, avi, atum, are, a. Boire entièrement. Usus: Veneno epoto concidit.

ĔPŬLÆ, arum, f. pl. Banquet, festin. Syn. Cibi præstantes, exquisiti. Epith. Conquisitissimæ, funestæ, horribiles, moderatæ, profusæ, pulcherrimæ, quotidianæ, solemnes. Usus: Epulis exquisitis mensas exstruere. Apud vos nec libidinum, nec epularum modus est. Mens cogitationum epulis saturata. Cf. Convivium.

ĔPŬLĀRIS, e, gen. com. De table, de festin. Usus: Epularis accubatio amicorum.

ĔPŬLĀTĬO, ōnis, f. Repas, festin. Usus: Quæ ad mensam et epulationem attinent. Cf. Convivium.

ĔPŬLO, ōnis, m. Épulon, prêtre qui présidait aux festins des sacrifices. Usus: Epulones Jovis maximi. Præfecti epularum, qui epulas Diis instituendi potestatem habebant.

ĔPŬLOR, āris, atus sum, ari, d. Assister à un festin, faire bonne chère. Syn. Convivor; epulas do. Adv. Modice, opipare. Usus: Opipare, hilarem in modum cum sodalibus epulabamur. Cf. Convivium.

ĔPŬLUM, i, n. Festin, banquet. Syn. Convivium publicum. Epith. Funebre, magnificum. Usus: Epulum dare populo. Sepulcrum alicujus cantibus, et epulis celebrare.

ĔQUA, æ, f. Cavale. Usus: Greges nobilissimarum equarum abacti.

ĔQUES, ĭtis, m. Chevalier romain; cavalier. Syn. Qui equo meret, vir equestris ordinis. Usus: Equitum turma; equitum manus. Equites ordini senatorio proximi. Equites desultorii, dimachi, dragon, loricati, cuirassier.

ĔQUESTRIS, e, gen. com. Des chevaliers, de l’ordre équestre; de cavalier. Syn. Quod equitum est. Epith. Dignus contumelia, honestus, cumprimis honestus, eruditissimus et Græcis litteris antiquitatisque nostræ, scriptorum veterumque litterate peritus. Amicissimus, locuples, ornatissimus, spectatus, splendidus, gratiosus, splendidissimus. Auxiliarii, boni et locupletes, conjunctissimi concordia, cupidi alicujus rei, graves, non obscuri, neque ignoti, illustres, non optimi, veteres, nudi, plurimi, lautissimi et honestissimi, proximi dignitate ordinis senatorii. Usus: Equestres pedestresque copiæ. Equestris splendor. Statua equestris. Cicero equestri loco natus. Equestris pugna. Equestris procella, charge de cavalerie.

ĔQUĬDEM, Certes, certainement. Syn. Ego quidem, ego vero, et quidem, quidem. Usus: Equidem doleo, quod male habeas. Vestræ equidem cœnæ jucundæ sunt.

ĔQUĪNUS, a, um, De cheval, de jument. Usus: Seta equina.

ĔQUĬTĀTŬS, ūs, m. Cavalerie. Syn. Equitum turmæ; equitum munus, agmen equestre; alarii, equestres copiæ. Usus: Ita paratus ab equitatu et peditatu, ut, etc.

ĔQUĬTO, as, avi, atum, are, n. Aller à cheval. Syn. Equo vehor, vel vector, equo iter facio, in equo sedeo, vehor. Usus: Equitabat cum suis delectis equitibus. Cf. Equus.

1. ĔQUŬLĒUS, ei, m. Jeune cheval, poulain. Syn. Equulus. Usus: Equuleorum vis effrenata fame debilitatur.

2. ĔQUŬLĔUS, ei, m. Chevalet. Usus: Ex equuleo suspendi, equuleo torqueri, éprouver les tourments du chevalet. Ponite vobis ante oculos vincula, verbera, equuleum, carnificem, tortorem.

ĔQUŬLUS, i, m. Poulain. Syn. Junior equus, equuleus. Epith. Nobilis, argenteus.

ĔQUUS, i, m. Cheval. Epith. Æneus, alacer, ferocitate exsultans, fortis, victor, inanis, intractatus et novus, melior, nobilis, pretiosus, publicus. Phras. 1. In equum ascendere, monter à cheval. In equum insilire; conscendere, inscendere equum. 2. Equo imponi, être hissé sur un cheval. In equum sublatus, illatus, impositus, subjectus est. 3. Equo insidere, être assis sur un cheval. Equo vehi, vectari, in equo sedere, vehi, equo sublimem ire. 4. Equo proficisci, partir à cheval. Equo expeditum provolare, flumen transmittere; equo se conferre aliquo; advehi equo; citato equo ferri. 5. Equum concitare, pousser un cheval, le faire courir. Admittere equum in hostem, equo calcaria subdere, adhibere, admovere. Citare equum; equum calcaribus incendere, incitare; equum in hostem agere, jumentum calefacere, cursum equi incitare; equum calcaribus concitare. 6. Equo celerrime provehi, courir au grand galop. Citato equo; equo calcaribus incenso; subditis calcaribus, effuso cursu ire, ruere, proruere, provolare; laxatis habenis invehi; effusis habenis evehi; detractis frenis equum concitatum calcaribus permittere; effrenatum equum, equum effrenum in hostem immittere. 7. Ex equo descendere, descendre de cheval. Desilire in pedes; desilire, descendere ex equo. 8. Equites jussit ex equis descendere, il ordonna aux cavaliers de descendre de cheval. Equitem ad pedes deduxit. 9. Ex equo decidit, il tomba de cheval. Jam dudum ægre hærens in equo ad terram defluxit; ex equo cecidit, decidit; de equo lapsus est. 10. Ex equo præcipitatus est, son cheval le jeta à bas. Effusus in præceps est; equo dejectus est. Cf. Cado, Decido. 11. Circumagere frenis equum, tourner bride. 12. Frenos inhibere, serrer le mors. 13. Equo advehi, adequitare equo, advolare, accourir à cheval. 14. Equos jungere currum tracturos, atteler des chevaux à un char. 15. Equos abjungere, dételer les chevaux.

ĒRĀDĪCO, as, avi, atum, are, a. Arracher. Syn. Evello. Cf. Destruo.

ĒRĀDO, is, rāsi, rāsum, ere, a. Arracher, extirper. Syn. Ex animo cupidinem eradere.

ĒRECTUS, a, um, Élevé; fier, superbe; animé. Syn. Stans, celsus. Usus: Is vagatur lætus, et erectus toto foro. Alacri animo, et erecto. Erectior hac oratione senatus. Cf. Alacris.

ĒREPTĬO, ōnis, f. Spoliation, vol.

ĒREPTOR, ōris, m. Voleur. Syn. Direptor. Usus: Iste bonorum possessor, ereptor, expulsor. Civitatis, libertatis ereptor.

ERGA, Envers, pour. Syn. Adversum, adversus. Usus: Tua voluntas erga me, meaque erga te par et mutua. Habere benevolentiam erga aliquem. Summa Pompeii merita erga me meamque salutem. Tuum erga meam dignitatem studium.

ERGASTŬLUM, i, n. Prison d’esclaves. Syn. Mancipiorum carcer. Usus: Compingere aliquem in ergastulum. Ergastula solvere, captivos liberare.

ERGO, A cause de; donc. Syn. Igitur, causa. Usus: Ergo nemo non miser est. Virtutis ergo præmio donare, récompenser la vertu, donner le prix de sagesse. Funeris ergo ne plangant mulieres.

ĒRĬGO, is, rexi, rectum, ere, a. Dresser, relever. Syn. Tollo, extollo, excito. )( Inclino, abjicio. Adv. Alte, paululum se. Usus: 1. Natura cum cæteras animantes abjecit ad pastum, solum hominem erexit, et ad cœli conspectum excitavit. 2. Excito, confirmo, consolor, invito, relever de l’abattement, rendre le courage, ranimer. Erigere animum demissum et depressum, et respirare e metu. Erigere et recreare afflictum. Ad audiendum aures erigere, et animum attendere. Quem fortuna erexit ad gloriam, virtus extulit ad laudem. Erigere, rectum constituere, levare, attollere. Erigere se et in pedes excipere. Erigere se, et corpus in cubitum levare. Cf. Confirmo, Consolor.

ĒRĬPĬO, is, ŭi, reptum, ere, a. Emporter, enlever de force; délivrer. Syn. Aufero, adimo, extorqueo. )( Do, confero. Adv. Ad extremum e manibus, crudeliter, impune, plane, plane alacritatem animi, privatim, publice, indignissime civitati, nominatim, penitus, subito, undique. Phras. Vide, ne tantum tibi bonum eripiatur, veillez à ce que l’on ne vous ravisse un si grand bien. E manibus extorqueatur; e manibus elabatur; tibi excutiatur; ne tanto bono frauderis; ne alius id bonum occupet, præcipiat. Cf. Amitto, Jactura, Perdo. Usus: 1. Eripere sibi tempus aliquod ex summis occupationibus. Facultatem simul ac voluntatem gerendæ rei mihi eripuit. Lucem alicui, vitam, conspectum rei optatissimæ eripere. 2. Libero. Aliquem e miseriis; alicui timorem eripere. E morte tuus te pudor eripuit. Cf. Libero, Privo, Furor.

ĒRŌDO, is, rōsi, rōsum, ere, a. Ronger. Syn. Arrodo, derodo.

ĒRŎGĀTĬO, ōnis, f. Distribution. Syn. Distributio. Usus: Erogatio pecuniæ.

ĒRŎGO, as, avi, atum, are, a. Distribuer. Syn. Distribuo. Adv. Privatim, publice. Usus: Erogasti pecunias ex ærario. Pecunia in classem erogata. Cf. Largior.

ERRĀBUNDUS, a, um, Errant. Usus: Errabundi domos pervagabuntur.

ERRĀTĬCUS, a, um, Quierre, vagabond. Usus: Vitis erratico et multiplici lapsu serpens.

ERRĀTĬO, ōnis, f. Action d’errer, de s’égarer. Syn. Error. Usus: In cœlo nec fortuna, nec erratio, nec vanitas inest.

ERRĀTUM, i, n. Erreur, faute (involontaire). Syn. Mendum, error. Epith. Commune, fabrile, intolerabile, minimum. Usus: Agnoscere erratum; errato veniam petere. Defendas velim tolerabile erratum. Non hoc meum erratum est, sed tuum. Cf. Error.

ERRO, as, avi, atum, are, n. Errer, se tromper. Syn. Labor, pecco, offendo, prolabor, per errorem labor, errore ducor, in errore versor, error mihi objectus est, consilio labor, errore captus sum, in errorem rapior, in culpa sum; vagor, evagor. Adv. Diutius, latius, licenter, longe, multum, pariter, propemodum, valde, vehementer. Phras. 1. Errare cujusvis hominis est, tout homme peut se tromper. Imprudentia labi; titubare aliquando et hallucinari; vulgi opinione in errorem rapi, omnium est. Nemo est, qui non offendat sæpius, et aliquo incurrat; qui nihil peccati admittat; qui semper consistat; qui ab officii religione interdum non declinet; qui nihil peccet; cujus nullum sit delictum, lapsio, titubatio; cui nullus usquam error objiciatur, offundatur; qui de via, de recto non aberret; quem nullus error implicet. Cf. Labor, Pecco. 2. Multum erras, vous vous trompez beaucoup. Tota erras via; toto cœlo aberras; janua aberras; a via degrederis, deflectis, declinas, divertis. 3. In portu impingis, vous bronchez dès le premier pas. In limine offendis. Usus: Cujusvis hominis est errare, nullius nisi insipientis, in errore perseverare. Errare malo cum Platone, quam cum his sapere. Cf. Error, Aberro.

ERROR, ōris, m. Erreur, faute. Syn. Peccatum, erratum, erratio, lapsio, prolapsio, falsa opinio; culpa, flagitium. Epith. Communis, diuturnus, humanus, longus, magnus, maximus, mediocris, obscurus, perniciosus, similis, summus, tantus, turpis; magni, maximi, multi, privati, turbulenti, varii. Phras. 1. In errorem conjicere aliquem, induire qqn en erreur. In errorem inducere; errorem alicui objicere; errorem gignere, creare; errorem alicui offundere; erroris complere aliquem; erroris implere. 2. In errore esse, être dans l’erreur. Errore capi; falsa opinione duci, imbui, affici; errorem cum lacte sugere; in errore versari; error me tenet et veri ignoratio; error et caligo in animo effusa est; errores me implicant; erroribus cæcari; in errorem labi, mente labi. 3. Errorem deprehendere, saisir sa méprise. Erratum agnoscere; caliginem discutere; e tenebris in lucem emergere. 4. Errorem alicui adimere, ouvrir les yeux à qqn. Errorem eripere, depellere, tollere, eximere, extorquere. Deducere aliquem ab errore, avertere. Errore alterum exsolvere, levare. Errorem corrigere. 5. Errorem deponere, revenir d’une erreur. Redire rectam in semitem; veram in viam redire. 6. Errore carere, être sans faute. Cf. Peccatum, Flagitium.

ĒRŬBESCO, is, rŭbŭi, escere, n. Rougir. Syn. Rubeo, pudet. Phras. Ad criminis suspicionem erubuit, il rougit au seul soupçon de crime. Suffusus illi rubor est; rubore suffusus fuit; rubor consecutus est; capite demisso terram intuitus est; in ruborem datus est. Cf. Pudet, Verecundus. Usus: Non erubuit ille ora vestra. Pudici etiam de pudicitia loqui erubescunt. Digna res est, in qua omnes erubescant.

ĒRUCTO, as, avi, atum, are, a. et n. Roter; vomir. Syn. Ructo, jacto, crepo, erumpo. Adv. Turpissime. Usus: In convivio eructant cædem bonorum, dans leurs festins, ils vomissent des menaces de mort contre les gens de bien.

ĒRŬDĬO, is, īvi vel ĭi, ītum, ire, a. Former, instruire. Syn. Doceo, instituo, imbuo, instruo; ad humanitatem informo, expolio, operum initia trado. Adv. Egregie. Usus: Erudire juventutem laboribus; aliquem in jure civili. Erudire liberos ad pietatem, ad majorum instituta. Cf. Doceo.

ĒRŬDĪTĬO, ōnis, f. Savior, science, instruction. Syn. Doctrina, institutio. Epith. Digna, liberalis, perfecta, præclara, summa. Usus: Vir præstans ingenio, præclara eruditione, doctrina perfecta. Cf. Litteræ, Eruditus.

ĒRŬDĪTĒ, Savamment, en homme instruit. Usus: Eruditius disputare.

ĒRŬDĪTUS, a, um, Instruit; savant, habile. Syn. Doctus, perpolitus, philologus. Adv. Leviter, liberaliter, maxime, perfecte, plane. Usus: Eruditus, qui omnibus bonis artibus politus est. Doctrina et optimarum artium studiis eruditus. Socraticis disciplinis et institutionibus eruditus. Homo de schola et a magistro, et Græcis litteris eruditus; animus eruditus, qui semper aliquid ex se promat, quod delectet. Græci diutina servitute ad nimiam assentationem eruditi. Eruditus in Philosophia. Cf. Doctus, Peritus, Discipulus, Ingeniosus.

ĒRUMPO, is, rūpi, ruptum, ere, a. Sortir avec impétuosité, s’élancer; éclater, se montrer. Syn. Exeo, evado, eruptionem facio; exardeo, effervesco. Adv. Aliquando, undique fortiter. Phras. 1. Erumpet tandem hoc malum ad perniciem civitatis, ce mal éclatera enfin pour le malheur de la cité. Emerget, ebulliet, prorumpet latens malum; vincula claustraque omnia perfringet tecta eatenus et dissimulata perfidia; consilia illa nefaria, compressa ad hunc diem et constricta subito se profundent et ejicient. Fiet quædam velut vitiorum eruptio; effundet se ad urbis perniciem pestilens id malum. 2. Erumpunt ex capta urbe, ils se précipitent hors de la ville prise d’assaut. Effundunt se portis; ejiciunt se ex urbe; evolant ex urbe; projiciunt se ex urbe; erumpunt se portis foras; profundunt se portis; proripiunt se portis foras; eruptionem ex urbe faciunt; refractis portarum claustris ex urbe provolant, effunduntur. Cf. Impetus. Usus: Erupit tandem e latebris conceptus dudum furor. Vis improborum diu collecta et inveterata compresso odio erumpebat in actum; in fortunas civium. Venus, risus erupit; vitia erumpunt.

ĒRŬO, is ŭi, ūtum, ere, a. Extraire; découvrir; arracher, déraciner. Syn. Eligo, eripio, extraho, protraho. Usus: Aliquid indagare, invenire; e tenebris, ex abdito eruere. Eruere obruta. Hoc nunquam mihi erues, vous ne m’enleverez jamais cette idée de l’esprit. Cf. Extraho.

ĒRUPTĬO, ōnis, f. Sortie; invasion, excursion. Epith. Præclara, salutaris. Usus: Fecere acrem eruptionem obsessi, les assiégés firent une sanglante sortie. Fortius obsidentes eruptionem sustinuere, repulere, repressere.

ESCA, æ, f. Nourriture. Syn. Cibus. Epith. Contemptissima, temperata. Usus: Voluptas esca malorum, qua capiuntur, ut hamo pisces. Tenuissimo victu, contemptissimis escis et potionibus vivere. Escam cuidam objicere, spargere.

ESCŬLENTA, ōrum, n. pl. Mets. Syn. Escæ, cibi. Usus: Ea pars oris, qua esculentis et poculentis natura iter patefecit.

ESCŬLENTUS, a, um, Nourrissant, succulent. Syn. Escas redolens. Usus: Frusta esculenta. Eligere, quæ sunt esculenta.

ESSĔDĀRĬUS, ii, m. Soldat qui combat sur un char. Syn. Auriga essedi.

ESSĔDUM, i, n. Char. Usus: Vehebatur essedo tribunus. Vehiculi genus.

ESTO, Soit. Vox concedentis. Usus: Esto hoc imperite. Esto, concedatur hæc quoque acerbitas.

ĒSŬRĬES, ĕi, f. Faim, appétit. Syn. Fames. Usus: Miserebar ejus esuriei. Cf. Fames.

ĒSŬRĬO, is, īvi vel ĭi, ire, n. et a. Avoir faim. Syn. Fame fatigor, conficior; famem tolero. Usus: Nostri milites esurire et algere consueverunt. Cf. Fames.

ET, Et. Syn. Que, etiam, jam vero etiam, item, itemque. Usus: Ille tamen et alacer venit. Agrum ei dedisti, et immunem.

ĔTĔNIM, En effet, à la vérité. Syn. Nam, enim, sed enim, quippe. Usus: Etenim rem totam breviter recognoscite.

ĔTĒSĬÆ, ārum, f. pl. Vents étésiens. Syn. Venti stati, qui quotannis post Caniculæ exortum fiant diebus quadraginta. Usus: Venti etesiæ tempestivi, et salutares hominibus juxta ac pecudibus, quorum flatu nimii temperantur calores, et maritimi cursus celeres et certi diriguntur.

Ethnĭcus, i, Païen. Phras. Qui nullam Christianæ Religionis disciplinam acceperunt; quos DEUS vera sui cognitione non afflavit; quorum animi densissimis errorum tenebris involuti ea, quæ nobis divinitus affulsit, veritatis luce carent; homines a vera DEI cognitione alieni; expertes doctrinæ divinioris; falsorum numinum cultores; antiquæ superstitionis sectatores; oppressi superstitionum tenebris, verique cultus divini expertes.

ĔTĬAM, Même, aussi, encore. Syn. Et, item, vel. Usus: Nobis etiam illa cognitio, nihil hoc proderit, etiam nocebit gravissime. Voce, motu, forma etiam magnifica.

ĔTĬAMNUNC, Jusqu’à présent, encore maintenant. Syn. Nunc etiam, etiamnum, adhuc etiam tum. Usus: Sed tota res etiamnunc fluctuat.

ĔTĬAMSI, Quand même, quoique. Syn. Etiam ut, quamvis, licet, quantumvis, tametsi, ut, utut, etsi. Usus: Etiamsi periculum foret nullum. Etiam, ut periculi nihil sit. Ut res sit minime periculosa, tamen, etc.

ĔTĬAM ATQUĔ ĔTĬAM, A plusieurs reprises, bien des fois, souvent; de plus en plus. Syn. Magnopere; magis ac magis; magis magisque, majorem in modum.

ETSI, Quoique, bien que. Syn. Etiamsi, tametsi. Usus: Etsi non dubitabam, quin, etc.

ĔTY̆MŎLŎGĬA, æ, f. Étymologie. Syn. Notatio, etymon vocabuli. Usus: Verborum interpretationem et etymologiam inquirere.

ĔTY̆MON, i, n. Étymologie. Syn. Etymologia.

Euchăristĭa, æ, L’Eucharistie, le Saint Sacrement de l’Autel. Phras. 1. Sacrosanctum Christi Corpus; cœleste convivium; Epulum divinum; Hostia divina augustissimumque Christi corporis mysterium; Corporis ac sanguinis Christi divina mysteria; arcanum latentis sub panis specie Christi DEI mysterium. Cf. Communio S., Cœna Domini, Consecro S. Hostiam. 2. Eucharistiam suscipere, recevoir la sainte Communion. Ad mensam divinam accedere; cœlesti excipi convivio; divinum convivium celebrare; percipere sacrosancta mysteria; ad sacram synaxin accedere; inire divinum convivium; a cœlesti convivatore cœlestibus et immortalibus epulis ad aram accipi; divino pane sese reficere. Cf. Communio sacra, Viaticum sacrum.

EUGE! Courage! Interjectio laudantis, gratulantis.

EUMĔNĬDUS, um, f. pl. Les Furies, les Euménides. Syn. Furiæ. Usus: Speculatrices et vindices facinorum et sceleris Eumenides.

EUNŪCHUS, i, m. Eunuque. Syn. Castratus.

EURĪPUS, i, m. Détroit. Usus: Quod fretum, quem Euripum tot motus, tantas ac tam varias habere putatis agitationes fluctuum, quot iste, etc.

ĒVĀDO, is, ēvāsi, ēvāsum, ere, n. Sortir, s’échapper. Syn. Effugio, elabor, emergo, exeo. Phras. Qui tandem ex hoc periculo evadam? Comment enfin pourrai-je échapper à ce danger? Qua tandem ratione e discrimine emergam? ex ista flamma; ex hoc labyrintho elabar, evolabo? ex hoc judicio me eripiam? Quæ me salus hoc e periculo servabit? Qua vi, qua ope ex his laqueis me exuam? his vinculis me explicabo? has insidias, hæc tela effugiam? ex his angustiis enatabo? ex scopulis his enavigabo? Nullum exitum reperio, adeo res tota vacillat et claudicat. Ex hac nassa non exibo, nisi occulte surripiam me. Diverticulum nullum reperio. Non modo non effugiam, sed ne moram quidem mali assequar. Ni anguilla sim, non elabar. Cf. Effugio. Usus: 1. Summus vir, orator inclitus, ex humili evasit. In dies asperior evasit. 2. Evenio, cado, parvenir à, aboutir à; s’accomplir. Videbo, quo hæc evasura sint; quorsum hæc evadant. Aliquando id quod somniamus, evadit. Id, sicut prædictum fuerat, evasit. 3. Erumpo, exeo, aufugio, evolo, passer, franchir, traverser. Ægrotus evasit ex morbo, navis e periculo, exercitus ex insidiis. Cum animus hic e corpore evaserit. Cf. Elabor.

ĒVĂGOR, aris, atus sum, ari, d. Errer, courir çà et là, s’écarter. Syn. Vagor, decedo via. Adv. Longius. Usus: Appetitus longius evagantur, finemque et modum transeunt. Cf. Vagor.

ĒVĀNESCO, is, ānui, escere, n. S’évanouir, se dissiper. Syn. Vanesco, ad nihilum recido, in nihilum occido; exaresco, obsolesco; e conspectu me aufero, oculis subducor. Phras. Evanuit vigor tuus pristinus, votre vigueur première a disparu. Consenuit tuus ille ardor; vix, ac ne vix quidem de veteri vigore tuo apparet, superest, reliquum est; diuturnitate, vetustate vigor ille tuus contabuit, obscuratus est, exolevit; abiit vis illa corporis, et defluxit; dilapsus est animi vigor, ut jam vix eumdem agnoscamus. Usus: Spes nostra extenuatur, evanescit. Jam prope evanuerat Hortensius, déjà Hortensius n’était plus que l’ombre de lui-même. Omnis gloria ejus, et memoria evanuit.

ĒVANGĔLĬA, ōrum, n. pl. Présents accordés pour l’annonce d’une bonne nouvelle. Syn. Præmia ob jucundum nuntium dari solita. Usus: Epistolis tuis evangelia quæ reddam, nescio. Evangelium prædicare, vox Eccles., prêcher l’Evangile. Evangelium promulgare; Evangelii lumen terris barbaris inferre; legem JESU CHRISTI promulgare; monumenta Christi, DEI res gestas institutionesque complexa populo exponere, explicare. Christianæ disciplinæ fontes ex Evangelii libris ostendere, detegere, aperire.

ĒVASTO, as, avi, atum, are, a. Ravager, dévaster entièrement. Syn. Vasto. Cf. Vasto.

ĒVĔHO, is, vexi, vectum, ere, a. Transporter, emporter. Syn. Tollo, effero. Usus: Signa plaustris evecta et asportata.

ĒVELLO, is, velli vel vulsi, vulsum, ere, a. Arracher; déraciner. Syn. Exstirpo, convello. )( Infigo. Adv. Difficilius, penitus, radicitus, timide. Usus: Novas opiniones evellere. Hunc mihi ex animo scrupulum; has spinas e memoria non evelles. Omnia mala e republica funditus evellit. Cf. Adimo, Libero.

ĒVĔNĬO, nis, vēni, ventum, ire, n. Sortir de; arriver, avoir lieu. Syn. Evado, obvenio, cado, fio, obtingo, exitum habeo, accidit, usu venit, intercedo. Adv. Bene, casu, contra, facile, fauste, feliciter, male, nec opinato, optime, perraro, profluenter, prospere, rare ac insolenter, temere, vulgo. Phras. 1. Verebar ne res ita eveniat, je craignais que la chose n’arrivât ainsi. Ne ita cadat; ita contingat; eo evadat; ne ea, quæ prædixi, consequantur; ne ex illo consilio hæc emanent; ne id quod usu venturum opinione præceperam, incidat. 2. Res ea mihi feliciter evenit, l’affaire a bien tourné. Fauste, belle, prospere cecidit; ex sententia cessit; prospere processit; lepide sub manus successit, exitum optabilem habuit. Cf. Cedo. 3. Id consilium male evenit, nos desseins ont échoué. Male cessit; secus cecidit, ac ominabamur; bona initia non similes exitus habuere; haud quaquam prospere, cum ad effectum operis ventum est, cœptis successit; secus omnia processere, nec quod intendebamus, effecimus; haudquaquam ad consilium eventus respondit. Cf. Cedo, Accidit, Fortuna, Successus. Usus: Nihil nobis adversi evenit. Multa improbis incommoda eveniunt. Recta consilia haud bene evenerant. Mihi omnia, quæ ago, lepide prospereque eveniunt.

ĔVENTUM, i, n. Evénement, résultat, effet. Syn. Eventus, exitus, casus, res, fortuna. Epith. Commune, dubium. Usus: Eventa magis quam causas quæri oportet. Plerique consilia eventis ponderant. Causæ eventorum magis movent, quam eventa ipsa. Conscribe historiam eventorum meorum.

ĒVENTŬS, ūs, m. Événement, issue, dénoûment, conclusion. Syn. Exitus, casus, eventum. Epith. Dubius, fatalis, humanus, incertus, adversus, secundus, prosper, varius. Phras. 1. In omnem eventum, pugnam committere, livrer bataille à tout hasard. Rem in casum pugnæ ancipitis committere; rem in prœlii casum dare; ad incertum casum et eventum acie confligere; rem omnem in incerto pugnæ eventu collocare; in pugnæ casum demittere; ad casum objicere; rem communi Marti relinquere. 2. In omnem eventum aliquid peculi reservare, se réserver quelque argent pour n’importe quelle circonstance. Ad incertum casum et eventum; ad subita rerum; ad incertos rerum exitus; ad omnes casus subsidia parare. Cf. Casus. Usus: Eventus est alicujus exitus negotii. Consilia primum, deinde acta, postremo eventus. In omnem eventum forti animo et paratum esse. Cf. Accidit, Successus.

ĒVERRĬCŬLUM, i, n. Sorte de filet de pêche. Ab everrendo dictum. Usus: Indicium, everriculum malitiarum omnium, jugement qui englobe toutes les malversations.

ĒVERRO, is, i, raum, ere, a. Balayer, nettoyer; dépouiller. Usus: Omnes domos everrit.

ĒVERSĬO, ōnis, f. Renversement, destruction, ruine. Syn. Ruina, casus, pernicies, excisio, excidium. Usus: Rerum publicarum eversiones. Omnis vitæ eversio.

ĒVERSOR, ōris, m. Destructeur. Usus: Eversor civitatis, regnorum.

ĒVERTO, is, ti, sum, ere, a. Détruire, ruiner. Syn. Deturbo, destruo, eversionem infero. )( Statuo, constituo, confirmo. Adv. Funditus, penitus, plane, sigillatim. Phras. 1. Regnum evertit, il ruina le royaume. Delevit, sustulit; ejus viribus labefactus regni status concidit, exstinctus est, periit; ejus armis ac potentia fractæ sunt regni opes; vires afflictæ; oppressa libertas; obtrita populi jura; urbes armorum vi perculsæ atque prostratæ. 2. Domum evertit, il renversa la maison. Ædes diruit, dissolvit, demolitus est, disturbavit; tecta solo æquavit, adæquavit; ab imo subruit; ad solum diruit. Cf. Destruo. 3. Evertit consilia hominis, il ruina les desseins de cet homme. Consilia dissolvit, disturbavit; consilia fregit; consiliis intercessit, occurrit. Usus: Sua confirmare, adversarii evertere. Vi me decrevit, et impressione evertere. Aliquem fortunis omnibus evertere. Virtutis lumen exstinxit; virtutem penitus evertit. Cf. Destruo, Vasto, Ruina, Populor.

Ē VESTĬGĬO, Sur le champ, à l’instant même. Syn. Mox, repente. Usus: E vestigio eo sum profectus. Cf. Statim, Continuo.

ĒVĬDENS, entis, omn. gen. Visible, clair, manifeste. Syn. Clarus, certus, perspicuus. )( Obscurus, occultus, dubius. Usus: Evidens est, de quo inter omnes convenitur. Narratio evidens. Res evidentes et perspicuæ. Argumentis agam evidentibus, et signis omni luce clarioribus. Cf. Perspicuus.

ĒVĬDENTER, Évidemment, clairement. Usus: Harum rerum tam evidenter pœnituit.

ĒVĬDENTĬA, æ, f. Clarté, évidence. Syn. Perspicuitas. Usus: Græci energiam, nos evidentiam appellamus. Nulla oratio illustrior est evidentia.

ĒVĬGĬLO, as, avi, atum, are, n. Se réveiller. Syn. Vigilo, elaboro, incumbo. )( Indormio. Phras. Hoc mane maturius evigilavi, ce matin, je me suis éveillé plus tôt que de coutume. Temporius experrectus; ex somno excitatus; somno excitus; somno solutus sum; maturius me somnus reliquit. Usus: In tuo negotio curæ meæ omnes et cogitationes evigilant. Cf. Vigilo, Dormio, Somnus.

ĒVINCĬO, is, inxi, inctum, ire, a. Ceindre (la tête). Syn. Vincio. Usus: Corona tempora evincire.

ĒVINCO, is, vīci, victum, ere, a. Vaincre complétement; obtenir. Syn. Vinco, pervinco; multa importunitate impetro. Usus: Verres tot testibus evictus.

ĒVISCĔRO, as, atum, are, a. Éventrer. Syn. Viscera eximo, confodio, discerpo. Usus: Ut tu unquam saxis fixus asperis evisceratus latere penderes.

ĒVĪTĀTĬO, ōnis, f. Action d’éviter, fuite. Syn. Declinatio. Usus: Evitatio incommodorum.

ĒVĪTO, as, avi, atum, are, a. Éviter, fuir, échapper à. Syn. Vito, effugio. )( Expeto. Usus: 1. Dolores omnes evitari non possunt. 2. Vitam evito, vitam eripio, ôter la vie. Cf. Vito.

ĒVŎCĀTĬO, ōnis, f. Levée, appel en masse. Usus: Evocationes hominum.

ĒVŎCĀTOR, ōris, m. Qui appelle aux armes. Usus: Evocator servorum et civium perditorum.

ĒVŎCĀTUS, a, um, Enrôlé, levé. Syn. Miles auxiliarius et externus, ex diversis locis coactus. Usus: 1. Evocatorum firma manus. 2. E patria evocatus, non expulsus, arcessitus, appelé.

ĒVŎCO, as, avi, atum, are, a. Attirer, inviter; causer, produire. Syn. Elicio, invito, excito, exsuscito. Adv. Magnopere. Usus: Misericordiam oratione evocare. Mercede probitas evocatur. Nulla turpitudo, nullum damnum est, quod non eliciatur et evocetur voluptate. Cf. Voco, Provoco, Cieo.

ĒVŎLO, as, avi, atum, are, n. S’envoler; s’échapper, s’enfuir. Syn. Avolo, aufugio. Adv. Altius, impune. Usus: 1. E vinculis corporis tanquam ex carcere evolare. Evolavit jam e conspectu nostro; evolavit e judicum severitate, ex illa judicii flamma. Tantus cursus verborum fuit, et adeo evolavit oratio. 2. Ascendo, s’élever. Consultum non est, ut ille altius evolet. 3. Vito, effugio, fuir, se soustraire à. Pœnam vix evolabit.

ĒVŎLŪTĬO, ōnis, f. Action de dérouler, lecture. Syn. Lectio. Usus: Poetarum, librorum evolutio.

ĒVOLVO, is, volvi, vŏlūtum, ere, a. Déployer, dérouler; exposer, expliquer. Syn. Explico, expono. )( Complico, Adv. Accuratius. Usus: 1. Hujus rei nec principium reperire, nec exitum evolvere possum. Involutam animi sui notionem evolvere; incubantes alienis thesauris ex præda clandestina evolvere. 2. Expendo animo, pénétrer. Evolvere naturam omnium rerum. Cf. Explico.

ĒVŎMO, is, ŭi, ĭtum, ere, a. Vomir entièrement, rendre, rejeter. Syn. Foras projicio, vomitu egero. Adv. Verius. Usus: Odium, virus acerbitatis suæ in me evomuit. Evomet hanc pestem patria. Quas devorarat pecunias, luxu evomet. Cf. Vomo.

ĒVULGO, as, avi, atum, are, a. Divulguer, publier. Syn. Vulgo, Phras. Evulgare rumorem, répandre un bruit. Differre famam, rumorem; dissipare sermones, rumorem; efferre alterius ineptias. Cf. Differo, Vulgo, Divulgo. Usus: Civile jus evulgavit, il vulgarisa le droit civil. Cf. Edo, Spargo, Rumor.

EVULSĬO, ōnis, f. Action d’arracher. Usus: Æsculapius primus dentium evulsionem invenit.

EX, De. Usus: 1. Notat causam efficientem et occasionem, ex qua, a quo, quocirca, unde. Peperit e Pamphilo. Gaudium tibi ex me præstabo. Nunquam ex me doluisti. Ex te duplex me sollicitudo afficit. Ex lege, ex decreto, e formula, e testamento. 2. Materiam designat, la matière, la composition, le mélange. Poculum ex auro; e gemma. Simulacrum ex ære. 3. Parti jungitur, la cause occasionnelle, le motif. Laborat e renibus, ex oculis, capite. 4. Ad numerum, seu multitudinem refertur, la subdivision. Ex intimis unus. Unus ex plebe. Homo ex disertis. 5. Ab, de. Ex illo scivi; ex te totum negotium pendet. 6. Post, après. Diem ex die exspectare. Ex intervallo regustare litteras. Ex qua ætate, qui exerceri solent, laudantur. 7. Propter, à cause. Ex Cnei litteris te in amicitiam recipio. Ex doctrina clarus. 8. Secundum, suivant, d’après. Hic status maxime est e natura. Vita e Philosophiæ præceptis acta. E sua natura alios fingere. E communi hominum opinione hoc dixit. 9. Modum significat, la manière. Ex insidiis; ex improviso; ex insperato hoc mihi gaudium oblatum est; ex occulto. 10. Ex animo, ex animi sententia, avec cœur. 11. Ex tempore capere consilium; effutire aliquid, à temps.

EXĂCERBO, as, avi, atum, are, a. Aigrir, chagriner. Syn. Irrito, ad iracundiam provoco. Usus: Exacerbata superbia. Cf. Ira, Irrito.

EXACTĬO, ōnis, f. Levée d’impôts. Syn. Vectigal, tributum, pensio, stipendium. Epith. Acerbissima, extrema, perfecta, superior, publica. Phras. Exactiones facere, lever les impôts. Pecunias describere; pecunias imperare. Usus: 1. Exactio capitum et ostiorum acerbissima, perception odieuse de la cote personnelle et de l’impôt des portes. Exactio pecuniarum, nominum. 2. Expulsio, expulsion, bannissement. Cf. Vectigal.

EXĂCŬO, is, ŭi, ăcūtum, ere, a. Aiguiser. Syn. Acuo, cohortor. )( Deterreo. Usus: 1. Mucronem exacuere in jugulum reipublicæ. 2. Incito, stimuler, exciter. Industriam alicujus, mentem hortatibus, stimulis exacuere. Cf. Stimulo.

EXADVERSUM, En face. Syn. E regione, ex adverso.

EXÆDĬFĬCĀTĬO, ōnis, f. Construction. Syn. Constructio, compositio.

EXÆDĬFĬCO, as, avi, atum, are, a. Achever, mettre la dernière main. Syn. Ædifico. Usus: Opus institutum exædifica. Templum, navim exædificare.

EXÆQUĀTĬO, ōnis, f. Niveau, égalité. Usus: Hanc exæquationem dignitatis non ferebat ille.

EXÆQUO, as, avi, atum, are, a. Égaliser, mettre sur la même ligne. Syn. Æquo, æqualem vel parem reddo, facio. Usus: Amici superiores se cum inferioribus exæquare debent. Pecunia omnem dignitatem exæquat. Pauci pluribus exæquari non possunt. Cf. Æquo, Æquiparo.

EXÆSTŬO, as, avi, atum, are, n. S’élever en bouillonnant. Usus: Mare exæstuat. Cf. Ira.

EXAGGĔRĀTĬO, ōnis, f. Élévation (d’âme). Syn. Elatio. Epith. Altissima, maxima animi. Usus: Animi quam altissimi exaggeratio.

EXAGGĔRĀTUS, a, um, Élevé, sublime. Syn. Erectus, cumulatus, amplus. Usus: Animus excelsus, auctus virtutibus, exaggeratus. Exaggerata oratio. Cf. Amplus.

EXAGGĔRO, as, avi, atum, are, a. Accumuler, entasser; exalter. Syn. Amplifico, augeo; verbis rem extollo, magnum facio. )( Extenuo. Usus: Beneficium tuum complector, exorno, exaggero. Rem familiarem omni ratione exaggerare; augere, amplificare orationem. Cf. Amplifico.

EXĂGĬTĀTOR, ōris, m. Qui poursuit, qui combat. Syn. Vexator. Usus: Plato exagitator omnium Rhetorum.

EXĂGĬTO, as, avi, atum, are, a. Poursuivre; inquiéter, tourmenter. Syn. Vexo, divexo, insector, jacto, exerceo. Adv. Scite, palam. Usus: 1. Exagitare aliquem. Exulceratus primum plebis sermonibus, dein palam a consulibus exagitatur. 2. Tracto, commemoro, disceptando excutio, débattre, discuter. Ea causa, ea dissensio diu fuit exagitata. Fraudes alicujus et fallacias exagitare. Errorem suum exagitare, commovendo augere. Cf. Vexo, Agito.

EXALBESCO, is, bŭi, ere, n. Devenir blanc. Syn. Expallesco, extimesco. Usus: Tremere metu et exalbescere. Exalbesco in principio dicendi; objecta re horribili.

EXĀMEN, ĭnis, n. Essaim. Syn. Apum congregatio. Usus: Examen apum in scenam venit.

Exāmen conscientiæ, Examen de conscience. Syn. Recognitio sui ac erratorum suorum; arcana disquisitio factorum dictorumque; quotidiana perscrutatio intimorum animi recessuum. Phras. Examen conscientiæ facere, faire son examen de conscience. Excutere conscientiam; in semetipsum diligenter inquirere; mente omni alia cogitatione soluta recognoscere delicta sua; recolere errata sua non sine acri doloris morsu; discutere cogitationes, sermones et actiones suas; sua dicta factaque diligentissime recognoscere; seipsum excutere; explorare quotidie latebras conscientiæ, et diurna facta, ad Christianæ legis pietatisque rationem exquirere; quotidiana perscrutatione intimos animorum recessus inspicere; totum diem secum scrutari et excutere; facta dictaque omnia noctu remetiri; cognoscere de moribus suis; quid dixeris, quid egeris, commemorare vesperi; excutere se, et accusatoris primum partiras fungi, deinde judicis; in semetipsum descendere, suæque vitæ rationem a se repetere; dicta, facta, cogitata coram DEO quam diligentissime reputare; seipsum ad calculos vocare; quotidianarum actionum cognitionem exercere.

EXĀMĬNO, as, avi, atum, are, a. Apprécier, juger, examiner. Syn. Perpendo, expendo, pondero, excutio, exquiro. Phras. 1. Examinanda est diligenter hominis doctrina, il faut examiner avec soin la doctrine de cet homme. Momentis suis ponderanda; cognoscenda accurate; cum rationis ac religionis legibus conferenda; revocanda ad rationis ac religionis leges; lente et fastidiose probanda; ad hujus doctrinæ disquisitionem magnam adhiberi attentionem necesse est; omnia ad rationis leges dirigenda, et ad solidæ disciplinæ præcepta sunt æstimanda. 2. Examinare sub finem anni studiososi, examiner les progrès des élèves à la fin de l’année. Quem in litteris progressum fecerint, explorare, perscrutari; periclitari doctrinam; periculum doctrinæ facere; quam studiose didicerint, inspicere, excutere. Usus: Rem suis ponderibus examinare. Rem non populari quadam trutina, sed artificis statera examinare. Cf. Inquiro, Tento.

EXĂMUSSIM, Régulièrement, parfaitement. Usus: Hic examussim rem narrat.

EXĂNĬMĀTĬO, ōnis, f. Effroi, épouvante. Epith. Fracta. Usus: Examinatio est metus subsequens, et quasi comes palloris. In perturbationes et exanimationes incidere.

EXĂNĬMIS, e, vel EXĂNĬMUS, a, um, * Mort, inanimé. Usus: Ictu exanimem equo præcipitat.

EXĂNĬMATUS, a, um, Saisi d’effroi, épouvanté. Syn. Consternatus, metu conturbatus. Usus: Exanimatus sum tuis litteris. Exanimatus metu, abjectus, perterritus, mutus; vix vivus relinquebar.

EXĂNĬMO, as, avi, atum, are, a. Effrayer, consterner, faire mourir. Syn. Perturbo, perterrefacio. Usus: Me quidem exanimant et interimunt hæ voces. Tulliæ meæ morbus metu me exanimat. Cf. Terreo.

EXANTLO, as, avi, atum, are, a. Épuiser, supporter. Syn. Excipio, exhaurio, perfungor. Usus: Omnes labores exantlare. Cf. Perfero.

EXARDESCO, is, arsi, arsum, ere, n. S’enflammer, s’allumer. Syn. Inflammor. Adv. Acrius, subito, graviter. Usus: 1. Materia facilis ad exardescendum. 2. Transl. Amore, libidine, iracundia, libertatis desiderio, cupiditate exardescere. Mira in eum populi benevolentia exarsit. Ingenia multorum contra Stoicos exarsere.

EXĀRESCO, is, ārŭi, ere, n. Se sécher, s’épuiser. Syn. Exsiccor, exhaurior. )( Reviresco. Usus: Exaruere omnes. 2. Transl. Consumor, disparaître. Exaruit in me penitus illa dicendi facultas. Vetus illa mea urbanitas plane exaruit, et vereor, ut revirescat.

EXĀRO, as, avi, atum, are, a. Labourer. Syn. Aro. Adv. Omnino. Usus: Plus frumenti colligunt, quam exararunt. 2. Scribo, tracer sur des tablettes. Hoc epistolium in senatu exaravi.

EXASPĔRO, as, avi, atum, are, a. Hérisser; aigrir, exaspérer. Syn. Asperiorem facio; exacerbo, exulcero, irrito, accendo, commoveo. Usus: Animo exasperatus. Comprimere ac sedare animos exasperatos.

EXAUCTŌRO, as, avi, atum, are, a. Licencier. Usus: Milites omnes exauctoravit. Cf. Dimitto.

EXAUDĬO, is, ivi, vel ii, ītum, ire, a. Écouter, exaucer. Syn. Audio. Phras. (DEUS preces nostras exaudiat, Vulg.), que DIEU exauce nos prières. Latine: DEUS ne aversetur; ne respuat; ne contemnat, ne despiciat; DEUS admittat; æquis auribus accipiat, suscipiat, perficiat; ne aversis auribus audiat preces nostras. DEUS nostris precibus flectatur, moveatur. Aures ne claudat DEUS; pateant aures DEI obsecrationibus nostris. DEUS nostris precibus aures det, præstet, præbeat; DEUS votis nostris precibusque annuat; preces nostras ratas habeat; precibus cedat nostris, relinquat locum; DEUS exorari se precibus nostris patiatur. Usus: Dicam voce clarissima, ut omnes exaudiant. Progressus aliquantulum, subito exaudit hinnitum. (Exaudio, exaucer, vulgi est). Cf. Audio.

EXCÆCO, as, atum, are, a. Aveugler, rendre aveugle. Syn. Sensu videndi orbo, privo; oculis orbo, privo, oculos alicui eripio, eruo, effodio, excludo, exsculpo, exturbo. Phras. Palustris cœli vitio excæcatus est, l’air des marais le rendit aveugle. Oculorum sensu destitutus est; oculis captus est; aspectum amisit; oculorum aciem amisit; cæcitatem contraxit, conscivit; cæcitate affectus, videndi sensu, luminibus orbatus est; exstincta est illi oculorum acies; adempta, erepta videndi facultas; usu oculorum privatus est. Cf. Cæcus.

EXCANDESCENTĬA, æ, f. Emportement, excès de colère. Syn. Ira nascens, repentina.

EXCANDESCO, cis, dŭi, descere, n. Prendre feu, s’enflammer. Syn. Exardesco. Usus: Excanduit, et me inimicitiarum causam quærere clamavit Cf. Impetus, Erumpo.

EXCARNĬFĬCO, as, avi, atum, are, a. Tourmenter, torturer. Syn. Discrucio, lacero omnibus, quæ pati corpus ullum potest, suppliciis. Usus: Democritus a Cyprio tyranno dire excarnificatus. Cf. Crucio, Torqueo, Crudelis.

EXCĂVO, as, atum, are, a. Miner, creuser. Usus: Trulla excavata cum manubrio aureo.

EXCĒDO, is, cessi, cessum, ere, n. Excéder, dépasser. Syn. Emineo, præsto, abeo, emigro. Adv. Celerius. Usus: 1. Ejus virtus modum virtutis humanæ excedit. Partium nulla extra excedit. 2. Abeo, se retirer, s’en aller, partir. Cum animus e corpore excesserit. Cum primum e pueris, ex ephebis excessit. Qui e vita excessere. Id mihi nondum e memoria, nondum cura e pectore excessit. Cf. Exeo.

EXCELLENS, entis, omn. gen. Qui surpasse, supérieur, distingué. Syn. Præstans, præstabilis, præcellens, eximius, egregius, excellenti animo et virtute. )( Vulgaris. Usus: Vir excellens omni genere laudis. Excellenti animo et virtute vir. Pulchritudine excellens formæ muliebris. In arte illa excellens. Cf. Egregius, Præclarus.

EXCELLENTER, D’une manière supérieure, remarquable. Syn. Magnifice, excellenti quadam ratione. Usus: Quæ magno animo, et fortiter, et excellenter facta sunt.

EXCELLENTĬA, tiæ, f. Supériorité, grandeur, élévation. Syn. Præstantia. Adv. Magna. Usus: Animi excellentia et magnitudo. Personam nobis natura imposuit magna cum excellentia et præstantia reliquorum animalium. Cf. Præstantia, Virtus.

EXCELLO, is, lŭi, ere, n. Être élevé au-dessus, être supérieur. Syn. Præsto, antecello, emineo, eniteo, princeps sum, præcello, antesto. )( Inferior sum. Adv. Jam diu, longe, maxime, mirabiliter, quam maxime. Phras. Longe excellit inter æquales, il est de beaucoup supérieur à tous ses égaux en âge. Ingenio præstat; multum ad honorem antecellit; ingenio exsuperat; animi viribus antestat; eminet inter omnes; ingenio primus habetur. Nobilis inter æquales fertur, clariusque exsplendescit, quam condiscipuli ferre æquo animo possint. Quem longe ingeniosissimum ætas nostra tulit; qui ingenio priorem neminem patiatur, plerosque anteveniat. Haud dubie ingenii palmam possidet. Usus: In arte pictoria Zeuxis omnibus excellit. Excellere ingenio, doctrina, in aliquo genere virtutis.

EXCELSĒ, Avec élévation, grandeur. Syn. Magnifice. Usus: Excelsius dicere.

EXCELSĬTAS, ātis, f. Grandeur d’âme, sentiments élevés. Syn. Celsitas, altitudo. Usus: Excelsitas animi, et magnitudo.

EXCELSUS, a, um, Élevé, haut. Syn. Altus, sublimis. )( Humilis. Usus: Excelsi colles. Vir magnus et excelsus, et humana despiciens. Animi excelsi invictum robur. Excelso et illustri loco sita est laus tua. Cf. Altus, Egregius.

EXCEPTĬO, ōnis, f. Exception, restriction, réserve. Epith. Absurda, quæstuosa, vetus atque usitata, prætoria, tacita. Usus: Est inter nos rerum sine exceptione communitas. Quid attinet, hominibus luxuriosis exceptionem, privilegium dare? Non patiar, te cum exceptione laudari. Præcise, et sine exceptione id mihi, quod petebam, negavit. Quædam tacitis exceptionibus caventur.

EXCEPTO, as, are, a. Prendre, recueillir. Syn. Excipio, extraho.

EXCERPO, is, cerpsi, cerptum, ere, a. Extraire; détacher, recueillir. Syn. Decerpo, deligo. Usus: Non solum ex malis minima eligenda, sed ex his etiam excerpendum est, si quid boni inest. Cf. Colligo.

EXCESSŬS, ūs, m. Action de sortir. Syn. Abitus. Usus: Romulus post excessum suum, après sa mort. (Excessum facere in vino, vulgare est), faire des excès de vin. Latine: Intemperantius bibere, se ingurgitare vino, largius se invitare. Pro Excessu, excès: Immoderatio, immoderatus usus in re, aberratio a modo, a Latinis adhibetur.

EXCĔTRA, æ, f. L’hydre de Lerne. Usus: Mactare excetram.

EXCĬDĬUM, ii, n. Ruine. Syn. Eversio. Usus: Excidio urbis magnum cæteris terrorem injecit. Cf. Destruo.

1. EXCĬDO, is, excĭdi, ere, n. Tomber; échapper. Syn. Elabor, fluo, defluo. Adv. Fortuito, omnino, repente. Usus: 1. Gladius excidit, delapsus est de manibus. Nullum probum verbum ex ore hujus unquam excidit. Victoria excidit de manibus. 2. Obliviscor, sortir de l’esprit, être oublié. Ista mihi dudum exciderant. Ex animo, e memoria mihi ista exciderant. Cf. Obliviscor. 3. Spe plane omni excidi. Mens illi et oratio excidit, effluxit; non constat sibi, il perd la mémoire. Cf. Amitto, Perdo.

2. EXCĪDO, is, cīdi, cīsum, ere, a. Couper, abattre. Syn. Cædo, exscindo; excisionem, excidium infero. Adv. Penitus. Usus: Locum, urbem, tectum excidere. Urbes excidit, expugnavit, incendit. Cf. Everto, Destruo.

EXCĬO, īs, cīvi, vel cīi, cĭtum, cire, a. Appeler, exciter. Syn. Evoco. Usus: Juventutem ad arma excire.

EXCĬPĬO, is, cēpi, ceptum, ere, a. Excepter; recevoir. Syn. Excludo, secerno, accipio, suscipio, recipio. Adv. Extrinsecus, fortiter, humane, nominatim, nunquam, simillime, plane. Phras. 1. Ille quoscunque benigne excipit, il les reçut fort bien tous. Summa lætitia, benigno vultu, incredibili honore ac amore, ingenti favore, hospitaliter, perhumaniter accipit, complectitur, quicumque illum honoris causa adeunt, accedunt; omni genere humanitatis, quod vultu ac verbis exprimi potest, quam fieri potest, humanissime; incredibili comitate, eo vultu, qui facile gratiam ineat; benevolentiam conciliet; hominum animos amore devinciat; hominum animos ad amandum alliciat, excipit, recipit; dexteram porrigit; laute indulgenterque habet; laute prolixeque; liberaliter indulgenterque colit. Cf. Tracto, Hospes, Accessus, Aditus. 2. Excepto Lælio omnes adfuere, tous étaient présents, excepté Lélius. Si Lælium removeris; si a Lælio discesseris; excepto Lælio; præter unum Lælium; Lælium si demas, excipias, omnes adfuere; nemo nisi Lælius, præter Lælium abfuit; omnes præsto erant, excepto quod Lælium morbus impediret. 3. Male verbis excepit hominem, il reçut fort mal cet homme. Asperius hominem appellavit; graviore verbo appellavit; acerbe invectus est; contumeliosius, vehementius invectus est in hominem; indignis modis hominem accepit. Usus: 1. Ille ita edixit, ut me et Lælium nominatim exciperet et secerneret. Præter Xenophontem excipio neminem. 2. Sustineo, soutenir, empêcher de tomber. Labentem aliquem excipere. Se a lapsu in poplites, in pedes poplitibus excipere. 3. Suscipio, supporter, endurer. Amicorum causa magnos labores, molestias, luctus excepit. 4. Sequor, succedo, succéder à, remplacer. Una calamitas alteram excipit. 5. Intercipio, surprendre. Litteras hostium; aliquem in fuga excipere. 6. Recipio, capio, arripio, recevoir, recueillir. Herculis virtutem immortalitas excepit. Dicta mea omnia magna gratia accepit. Omnia magistri verba excipere et litteris mandare. Beatam patriam, quæ hunc virum exceperit! Rumores, ultimum filii spiritum excipere, recevoir. Omnia tela, omnem vim improborum meo corpore excepi. Aliquem e fuga excipere et confirmare.

EXCĪSĬO, ōnis, f. Ruine, destruction. Excisio tectorum. Cf. Excidium.

EXCĬTO, as, avi, atum, are, a. Allumer, enflammer, exciter. Syn. Adhortor, inflammo, impello, invito, incito, allicio, commoveo, concito, stimulo, stimulos admoveo, soporem discutio. Adv. Coram, omnino, sensim, valde, vehementius, aliquando, acriter, extrinsecus, maxime, facilius, improviso, latius, obscœnius, populariter. Phras. 1. Epistola tua me ad litteras vehementer excitavit, votre lettre a éveillé en mon âme un ardent amour des lettres. Ignes mihi subjecit, admovit; miram in me litterarum cupiditatem inflammavit. Calefecerunt me tuæ litteræ; faces admovere; discendi studia in me vehementer commoverunt; me ad discendum accenderunt; litterarum cupiditatem mihi moverunt, injecerunt; ingens mihi stimulus erat ad labores studiorum omnes superandos; acuere meam industriam; discendi ardorem, qui resederat, innovarunt; litteræ tuæ magno mihi incitamento fuere; animos meos arrexere; intendere ad litterarum studia ardentius persequenda; omnem mihi segnitiem et socordiam excussere; industriam mirifice auxere; ex torpente incensum me, et ex desidioso acrem ac industrium fecere. 2. Præfectorum rapacitas seditionem excitavit, l’avarice des gouverneurs a excité une sédition. Ejus seditionis fax erat præfectorum rapacitas; rapacitas ignem ac materiam seditioni subdidit; hæc illa fax erat, quæ tam triste excitavit incendium; qua tanquam flabello seditionis, furentis illa populi concio est ventilata; quæ armatas jam in cædem manus, ardentesque animos inflammavit. Irritatio animorum prima præfectorum rapacitas fuit; hanc tanquam furiam facemque hujus tumultus principia habuere; his irritamentis evocata est plebis audacia; hæc acriores ad ciendum tumultum faces subdidere. 3. Excitare mortuos, ressusciter les morts. Excitare ab inferis mortuos; a morte in vitam revocare; vitæ reddere, restituere mortuos; mortuis vitam reddere, restituere; revocare ab inferis; vitam donare mortuis; mortuos ad vitam revocare. Usus: 1. Dormientem excitare. Cunctantem et diffidentem laude, monitis, præmiis ad virtutem excitare. Memoriam alicujus ad recordationem priorum calamitatum excitare. 2. Confirmo, erigo, sublevo, consolor, relever. Confirmare et excitare animos; afflictos, abjectos, jacentes excitare, et ad pristinam dignitatem revocare. 3. Concilio, occasionem præbeo, exciter, faire naître. Risum ea res, clamorem, admirationem, excitavit. Incendium excitare. Sapientia, si videretur, magnos sui amores excitaret. Bellum, tempestatem, tragœdias excitare. Fletum, dolorem, iram excitare alicui. Cf. Hortor, Impello.

EXCLĀMĀTĬO, ōnis, f. Éclats de voix, cris; exclamation. Syn. Acclamatio, clamor. Usus: Exclamatio vel admirationis est, vel conquestionis.

EXCLĀMO, as, avi, atum, are, n. Élever la voix, s’écrier. Adv. Majus, nominatim, temere. Usus: Non possum, quin exclamem.

EXCLŪDO, is, clūsi, clūsum, ere, a. Ne pas laisser entrer; repousser, chasser. Syn. Arceo, prohibeo, extendo, portas alicui claudo. )( Includo, recipio, admitto. Adv. Aperte, nominatim, undique. Phras. Exclusit, hostem mœnibus, il repoussa l’ennemi des murailles. Aditu prohibuit, aditum præclusit hosti; submovit hostem, eliminavit, foras exegit. Cf. Arceo, Prohibeo. 2. Exclusit e scholis, il le chassa de son école. Ex corum, qui ludum frequentant, numero ejecit, sustulit, sejunxit; numero scholasticæ juventutis exemit; e scholis exegit; ex albo litterariæ juventutis erasit, delevit; e scholis exturbavit. 3. Sollicitus eram, ne excludereris consulatu, je craignais que l’on ne vous exclût du consulat. Ne civitatis gubernaculis excluderere; ne spe honoris dejicerere, ne consulatus a te abiret; ne honoris ille aditus tibi præcluderetur. Usus: 1. Aliquem mœnibus, a republica excludere. Supplicem a se absterrere et excludere. Ratio vitia culpamque excludat. Aliquem præmiis, honoribus, hereditate excludere. 2. Excipio, admettre. Legati recepti, nec Pompeius exclusus. 3. Tempore excludor, quin, etc., le temps m’empêche de....

EXCŌGĬTĀTĬO, ōnis, f. Action d’imaginer, invention. Epith. Difficilis, diligens et considerata. Usus: Ea res non habet excogitationem difficilem.

EXCŌGĬTO, as, avi, atum, are, a. et n. Imaginer, inventer. Syn. Cogitando invenio, machinor, fingo, meditor, ineo viam, rationem; consilia struo. Adv. Callide, caute, diligenter, improbe, ingeniose, omnino, vere. Phras. Multa præclara excogitasti, vous avez trouvé de remarquables inventions. Præclara sunt inventa tua; rara multa pertinaci studio eruisti, meditatione reperisti; commentatus es. Cf. Meditor, Ingenio. Usus: Excogitare mira furandi genera. Igitur cogita, vel potius excogita.

EXCŎLO, is, lŭi, cultum, ere, a. Cultiver; perfectionner. Syn. Colo, exorno, expolio. Adv. Vehementer. Usus: 1. Animum doctrina excolere. 2. Diligo, aimer, vénérer. A propensis vehementer excolimur, et amamur.

Excommŭnĭco, as, avi, atum, are, Excommunier. Phras. Proscribere, ac romanis sacris, societate, commercio, consuetudine, usu, communione, convictu piorum alicui interdicere; a piorum societate secludere, excludere, removere, arcere; ab Ecclesiæ communione repellere; extra Ecclesiæ septa ejicere, sacro fulmine percellere, jugulare; communione sacrorum depellere, secernere, semovere, spoliare, dejicere; sacrorum communionem alicui interdicere; anathemate sacro persequi; anathema dicere; abdicare aliquem; a corpore Ecclesiæ segregare; dirum, grave anathema in aliquem contorquere; a sacris amovere, submovere; execratione devincire; sacrificiis alicui interdicere; in numero impiorum, ac sceleratorum habere, quibus pii omnes decedant, quorum aditum sermonemque defugiant; cœtu, communione recte credentium aliquem movere, arcere, ejicere; usu sacrorum prohibere; ex cœtu piorum et communitate exterminare, extrudere, exturbare; sacro fulmine ferire; sacrum fulmen in aliquem vibrare; sacrorum usu, sacro civilique congressu alicui interdicere; a piorum cœtu communioneque sejungere, disjungere, arcere.

Excommŭnĭcātĭo, ōnis, f. Excommunication. Syn. Sacrum Ecclesiæ fulmen, piorum cœtu aliquem moventis. Phras. Ab excommunicatione absolvit, il lui donna l’absolution de son excommunication. Piorum communioni restituit; Ecclesiæ reconciliavit; pacem illi ecclesiasticam reddidit; diris et execrationibus solvit, exsolvit.

Excommŭnĭcātus, a, um, Excommunié. Phras. Diro carmine nominatim in ejus caput composito, inferis devotus; communione piorum ejectus; sacer, sacra detestatione jugulatus; piorum communione exterminatus; diris devotus; Ecclesiæ castris horrendo execrationis carmine expulsus.

EXCŎQUO, is, coxi, coctum, ere, a. Mûrir; machiner. Usus: Excoquere malum alicui.

EXCORS, cordis, omn. gen. Déraisonnable, fou, insensé. Syn. Amens, vecors. Adv. Admodum. Usus: Quæ anus est tam excors? Qui hoc non videt, sentit, excors est. Cf. Amens.

EXCRĔO et EXSCRĔO, as, avi, atum, are, a. Rendre en crachant, cracher. Syn. Vi quadam, ac cum tussi exspuo.

EXCRŬCĬO, as, avi, atum, are, a. Torturer, faire souffrir. Syn. Crucio, conficio, exanimo, interimo. Adv. Mirabiliter. Usus: Non me meæ miseriæ magis excruciant, quam tuæ. Cf. Crucio.

EXCŬBĬÆ, ārum, f. pl. Garde, faction. Syn. Diurnæ nocturnæque vigiliæ. Epith. Miseræ. Usus: Excubias et custodias capitis mei cognovi, j’ai reconnu avec quelle sollicitude il veillait sur ma vie. Excubias agere.

EXCŬBĬTOR, ōris, m. Sentinelle. Usus: Castra excubitoribus et firmis præsidiis tenebantur.

EXCŬBO, as, bŭi, bĭtum, are, n. Monter la garde, faire sentinelle. Syn. Vigilo, vigilans sum, excubias ago. Usus: Animo hic semper excubandum est, ut nihil improvisum possit accidere. Ego excubo pro salute vestra, nec partem ullam quietis capio. Cf. Vigilo.

EXCŪDO, is, di, sum, ere, a. Produire (par le travail), exécuter, composer; forger. Syn. Compono, elucubro. Usus: Excudam tibi aliquid commentarii de gloria.

EXCULTUS, a, um, Orné, paré; cultivé. Syn. Ornatus, decoratus, præditus, institutus. Usus: Ingenia disciplinis exculta. Græcorum litteris et inventis, legibus et institutis omnem vitam excultam constitutamque habemus.

EXCURRO, is, curri, cursum, ere, n. Courir hors; faire une sortie; s’étendre. Adv. Longius, pariter, immoderatius. Usus: Excurrere ex Africa. Campus, in quo excurrere virtus et cognosci possit. Oratio producta et excurrens.

EXCURSĬO, ōnis, f. Excursion; invasion. Syn. Decursio, incursio. Epith. Moderata, nocturna. Usus: Tueri fines suos ab excursionibus hostium, et latrociniis. Nocturnam excursionem facere, populabundi magis, quam justi belli more. Latrocinii modo procursare.

EXCURSOR, ōris, m., Émissaire, espion. Syn. Emissarius.

EXCŪSĀTĬO, ōnis, f. Justification, excuse, prétexte. Syn. Purgatio, satisfactio, causa. )( Accusatio. Epith. Facilis, justa, justa et idonea, legitima, magna, misera quidem, sed tamen justa, sapiens et probabilis, similis, turpis. Phras. 1. Excusationem suam afferre, apporter des excuses. Excusatione justa et idonea uti; probabili excusatione rem defendere; excusationem afferre legitimam. Cf. Excuso. 2. Excusationem accipio, je reçois vos excuses. Probo excusationem tuam; admitto excusationem tuam; honesta oratio est; excusationem suo loco relinquo. Cf. Causa, Causor. Usus: Excusationem quærere, parare. Excusationem audio, non accipio. Excusationem ut parum probabilem refellere, rejicere. Ignosco illi, qui vel pietatis, vel ætatis, vel necessitatis excusationem affert. Pravorum consensio amicitiæ excusatione tegenda non est. Officii prætermissi, vel cessationis culpa imprudentiæ vel negligentiæ excusatione detenditur. Stultitiæ peccatum excusationem non habet.

EXCŪSO, as, avi, atum, are, a. Excuser, justifier; alléguer, donner pour prétexte. Syn. Purgo, excusatione utor, excusationem affero, satisfacio, crimen removeo, culpa libero, a culpa eximo, excusatione rei tego. )( Accuso. Phras. 1. Excusat absentiam suam per invaletudinem, il excuse son absence par une indisposition. Excusat valetudinem, quin una veniat; causam in valetudinem confert; morbi excusatione absentiæ crimen depellit; purgat ille se, et firmissimo propugnaculo utitur, quod valetudine retineatur; morbum suæ absentiæ prætendit, prætexit, in morbum noxam suam avertit; titulum morbi suæ desidiæ præfert, prætexit, etsi sexcentas causas colligere possit, morbi excusatione se purgatum cupit; quominus præsto sit, morbum causatur; morbi excusatione absentiæ crimen amoliri, diluere cupit; culpam de se demoliri satagit; absentiæ culpam morbi excusatione defendit; absentiæ suæ excusationem hanc dat, affert, quod morbo esset impeditus. Absentiæ culpam ut levet, absentiæ noxam ut purget, morbi excusatione utitur; absentiam culpæ ut eximat, ut eam a se culpam dimoveat, ut ea se culpa liberet, morbi speciosus titulus præfertur. 2. Res non facile excusari potest, on ne peut facilement justifier cela. Res excusationem non habet facilem; non est facile id expurgatu; atrocitatem facti non facile verbis lenias; purgare factum, facinus id levare, colore quodam diluere, honesta aliqua specie tegere, non tam pronum est, aut expeditum; haud in promptu est, quo rem tantam a culpa eximas; de ea re haud facile satisfacies; in re tam ancipiti non video, quid excusationi tibi esse possit; quo excusationem tuam judici probare modo possis; culpam eam non facile præstabis; novam difficulter elues. 3. Non est, cur te excuses, il n’y a point de quoi vous excuser. Excusatione, satisfactione, expurgatione, purgatione minime opus est. Non opus est, ut excusatione apud me utaris; ut mihi te purges, ut excusationem proponas; expurgationem afferas; satisfactionem pares. Supervacanea est apud me tua excusatio; excusandi officium sine causa suscipis. Causam excusandi nullam habes; minime necessaria est excusatio tua; tuam excusationem non desidero, non requiro, non exigo, non exspecto. Usus: Atticæ ita me excuses, ut omnem culpam in te transferas. Quod te excusat, tuas causas nosco. Excusare tarditatem litterarum. Propinquitatem excusavit, antequam sententiam diceret.

EXCŬTĬO, is, cussi, cussum, ere, a. Secouer, renverser; chasser. Syn. Agito; exploro, examino; depello, rejicio. Adv. Radicitus. Usus: 1. Scrutari et excutere sigillatim omnes. 2. Examino, examiner avec soin, rechercher. Decemviri nostros magistratus excutiant. Non metuo, non excutio te. Explicare et excutere aliquod verbum, scruter. Cf. Discepto. 3. Rejicio, repousser. Excutiamus omnes eorum delicias, et ineptias. 4. Excito, exciter, secouer. Explica et excute intelligentiam tuam, ut videas. 5. Aufero, eripio, abigo depello, chasser, détourner, arracher. Excutiam hanc tibi opinionem, jactationem. Omnem tibi mœrorem ex animo, studia manibus excutiam. Cf. Eripio.

EXĔCRĀTĬO, ōnis, f. Imprécation, malédiction. Syn. Diræ, imprecatio. Usus: Pompeius omni cautione, fœdere, execratione me devinxerat. Exierunt malis ominibus, et execrationibus duo vulturii. Cf. Execror.

EXĔCROR, aris, atus, sum, ari, d. Maudire, charger d’imprécations. Syn. Imprecor, male precor, abominor, detestor. Phras. Omnes illum execrati sunt, tous l’ont chargé d’imprécations. Omnes illi pestem optarunt; omnibus precibus detestati sunt, diris omnibus devoverunt; diras, exitium illi imprecati sunt; infaustis vocibus illum prosecuti sunt; infaustas voces in illum jactarunt. Cf. Abominor, Odium. Usus: 1. Omnes te oderunt, tibi pestem optant, execrantur, tibi male precantur. 2. (Execro, execratio, dépouiller du caractère sacré, vulgi sunt), Latine: Exauguro, exauguratio. Exaugurare sacella statuit.

EXĔCŪTĬO, ōnis, f. Poursuite judiciaire, Syn. Persecutio. Usus: Quæritur, an actionem, petitionem ejus rei, et executionem habeat. Cf. Officio.

EXĒDO, edis vel es, edit vel est, ēdi, ēsum, edere vel esse, a. Manger, dévorer; ronger, miner. Syn. Consumo, conficio, corrodo. Usus: Ægrituto lacerat, exedit animum, planeque conficit. Mœrores animum exedunt, conficiuntque curis.

EXĔDRA, æ, f. Salle de réunion, de conversation. Syn. Locus, ubi sedes multæ paratæ. Usus: Offendi eum sedentem in exedra. Tamen illa moveor exedra.

EXEMPLAR, āris, n. Original, exemple, modèle. Syn. Exemplum, imago, species ad imitandum proposita. Usus: Homo exemplar antiquæ religionis. Fabricator magni operis perfectissimum sibi exemplar proponat, in illud intueatur, ne ab illo deficiat; ut illud sequatur, exprimat, curet, si præclarum opus efficere velit. Cf. Exemplum.

EXEMPLUM, i, n. Exemple, type, modèle. Syn. Exemplar, imago, factum, documentum, specimen, clarissimis monumentis testata consignataque antiquitas. Epith. Acerbum, brevissimum, domesticum, facile ac pervulgatum, generatum, æternum, illustre, insigne, laudabile, præstans, novum, maximum, pessimum, perditum, perniciosum, perspicuum, præclarissimum, rarum, recens, superius, vetus. Aliena, antiqua, gloriosa, grandiora, gravissima, honesta, innumerabilia, majora, maxima, mirabilia, notiora, oratoria, optima, perpauca, perspicua, grandi vitio prædita, plena dignitatis et antiquitatis, plurima, præsentia atque viva, tot, tanta ac tam nova, vetera. Phras. 1. Cato exemplum innocentiæ, virtutis, etc., Caton fut un modèle d’innocence, de vertu, etc. Specimen, documentum fuit virtutis; quem sibi omnes documento sumant; imitatione exprimant, in cujus vitam, ut in speculum, omnes intueantur. Cato viri præstantis simulacrum; specimen honestatis; documentum virtutis posteritati. 2. (Exemplum bonum dare, seu ædificare alios, Vulg.), donner le bon exemple, édifier. Documentum, in documentum, documento esse aliis; exemplum præbere, relinquere aliis antiquæ virtutis; exempla edere virtutum, in quæ posteritas omnis respiciat; exemplo esse ad virtutem; virtutis exempla non vulgaria prodere; exemplo ad virtutem, prælucere aliis; præclari exempli facem præferre; disciplinæ esse aliis; documenta dare virtutis singularis. Exemplum esse salubre juventuti; exemplo ad virtutem præire cæteris; exempli esse rectissimi; hominem esse, in quo multa adhuc antiquæ pietatis vestigia remanserint. Cf. Ædificatio, Ædifico. 3. Multa exempla exstant inconstantis fortunæ, nous avons bien des preuves de l’inconstance de la fortune. Documenta humanorum casuum proferri multa possunt; nobilia maxime sortis mortalium exempla spectantur plurima; nova identidem, inauditaque rebus humanis aperiuntur exempla; humanorum casuum exemplis abundamus; multi sunt, qui exemplo suo, ac exitio humanum genus doceant fortunæ inconstantiam. 4. Exemplum sumere, prendre un exemple. Exemplum capere, sumere; documentum capere; documento sibi habere; exempla sibi ab aliis petere; imitatione alterius se erudire; inspicere, tanquam in speculum, in mores aliorum; studio sibi habere, ad aliorum exemplum sese componere; mores ex moribus fingere; ante oculos sibi constituere aliquem, ejusque exemplum ad imitandum sibi proponere; imitatione exprimere. 5. Malo exemplo esse, être un mauvais exemple. Ætati maxime lubricæ et incertæ exempla nequitiæ præbere, offensionem præbere; periculosam exempli imitationem reliquis prodere, pessimo exemplo alios corrumpere, perniciem creare exemplo suo; exemplum perniciosum prodere; vitia sua in civitatem infundere; exempto aliis nocere. Cf. Scandalum. 6. Exemplum statuere in improbis, faire un exemple pour effrayer les méchants. In posterum documentum statuere, ne quis, etc.; insigne documentum mortalibus dare vindicis scelerum justitiæ; exemplum edere, prodere, constituere in improbos. Usus: 1. Refertur ad supplicium, et animadversionem, exemple, punition exemplaire. Severitatis, exemplum edere, prodere, statuere. 2. Ad litteras, copie, modèle. Exemplo eodem duas epistolas scribere, dare, écrire deux lettres d’après la même formule, (eadem forma, Vulg.). Epistolæ exemplum mittere, envoyer une copie d’une lettre, (Vulg. Copiam epistolæ). 3. Sua peculiari significatione. Exemplum rem ornatiorem reddit. Exempla clara et illustria a summis viris petam, ut ego sim liberis meis nobilitatis initium, et virtutis exemplum. Vitiosi principes, quod non solum vitia concipiant ipsi, sed ea etiam infundant in civitatem, plus exemplo, quam peccato nocent. Exemplum capere, expetere ab antiquitate. Exemplum prodere. Exemplo non probabili factum est. Quod exemplo sit, jure sit. Res in exemplum ibit, la chose servira d’exemple. Cf. Imitor.

EXENTĔRO, as, avi, atum, are, a. Ôter les intestins; vider la bourse, dévaliser. Usus: Seni marsupium exenteravit.

EXĒO, is, īvi, vel ii, ĭtum, ire, n. Sortir de, s’en aller de. Syn. Egredior, prodeo, progredior, pedem effero; foras me do, procedo, excedo, emergo, erumpo, emano, mano, evolo, evado, orior, nascor. Adv. Commodius, similiter, tuto. Phras. Repente domo exivit, il sortit tout à coup de la maison. Se domo proripuit; pedem limine extulit; domo se ejecit; in publicum processit; e domesticis tenebris emersit; ex latebris erupit; portis egressus est; extra ædes, vel ex ædibus se dedit, movit; duxit, eduxit se foras; foras se proruit; ex ædibus se penetravit. Cf. Prodeo. Usus: Exire legatum in provinciam. Consideratum nihil ex tuo ore exit. Exire urbe, patria, de navi, ex patriciis. Exiit de potestate mentis, il est devenu fou.

EX ĔO, De là, de ce que. Syn. Inde, ideo, idcirco, ea re, quia. Usus: Si quid in me est, ex eo est, quia. Ex eo, quod multa committeret, sæpe in judicium vocabatur.

EXERCĔO, es, cŭi, ĭtum, ere, a. Exercer, pratiquer; travailler. Syn. Colo, excolo, exercitatione utor, versor in aliqua arte, consuetudinem atque exercitationem capio, artem facio. Adv. Acerrime, familiariter, nimium, scienter, vehementer, vehementissime, latine, studiose, studiosissime. Phras. 1. Demosthenes se exercendo clarus orator evasit, Démosthène par l’exercice devint un brillant orateur. Meditando, quasi ludicra exercitatione prædiscendo inclaruit; dum industrius est ac diligens in exercitationibus, dum in quotidianis commentationibus multum operæ ponit, ad summam laudem pervenit; exercitatione usuque discendi, consuetudine, agitatione mentis, litterarum tractatione assidua tantus orator evasit. 2. Munus suum egregie exercet, il s’acquitte parfaitement de son emploi. Munus præclare gerit; munere suo magna cum laude fungitur; personam suam, partes suas egregie sustinet; eo in munere pro dignitate elaborat. Cf. Munus, Fungor. Usus: 1. Exercere memoriam, vocem, vires, corpus. Quotidianis se commentationibus exercere. Armis exerceri. In arte se studiose exercere. 2. Affligo, tourmenter. Fortuna variis illum casibus exercet. Me litteræ tuæ, me fatum reipublicæ valde exercent. 3. Affectibus malis tribuitur, poursuivre, persécuter. Iracundiam in victos, inimicitias cum civibus, crudelitatem suam cum aliquo exercere. 4. Ago, facio, factito, tracto, exercer, pratiquer. Exercere jus civile. Vectigalia exercere et exigere. Judicium, quæstionem exercere. Exercere, facere piraticam, argentariam, medicinam.

EXERCĬTĀTĬO, ōnis, f. Action de s’exercer, exercice; usage, pratique. Syn. Usus, tractatio, actio, meditatio, commentatio, consuetudo, industria, agitatio, curriculum, studium. Epith. Acerbior, bona, campestris, communis, domestica, egregia, elegans, facilis, forensis, honesta, laboriosa, ludicra, magna, major, maxima, multa, non inutilis, parva, magna, perfecta, plurima, popularis, propria, pene puerilis, quotidiana. Accuratæ, crebræ atque magnæ, laboriosæ, maximæ, modicæ, oratoriæ, rhetoricæ, subitæ. Usus: Ingenii, corporis exercitatio. Consuetudo, exercitatio et intelligendi acuit prudentiam, et eloquendi incitat celeritatem. Nec medici, nec imperatores, nec oratores, quamvis artis præcepta perceperint, quidquam sine usu et exercitatione, magna laude dignum consequi possunt. Exercitatione scelerum assuefieri.

EXERCĬTĀTUS, a, um, Exercé à, habile dans. Syn. Versatus, exercitatione præditus. )( Rudis. Usus: Homo in Dialecticis, Arithmeticis, in rebus maximis gerendis probe exercitatus. In maritimis rebus exercitatissimus.

EXERCĬTĬUM, ii, n. Exercice militaire, manœuvre. * Phras. 1. Exercitia spiritualia dare, donner les exercices spirituels. Sacris exercitationibus aliquem excolere, perpolire; sacris commentationibus instituere, munire; adversus pravas animi affectiones et vitia piis exercitationibus munire, pias commentationes alicui tradere; sacris commentationibus aliquem exercere. 2. Exercitia spiritualia facere, faire les exercices spirituels. Sacras commentationes obire; a negotiis avocare sese, et ad divinarum rerum commentationem mentem traducere; rerum divinarum commentationi operam dare; sacris commentationibus excoli, perpoliri; in divinarum rerum contemplatione sese exercere, temporis aliquantum ponere.