Lexicon Latinum : $b Universae phraseologiae corpus congestum etc.

HAUD, Non. Syn. Non. Usus: Quem haud scio, an recte compellarim.

HAUDQUAQUAM, Nullement. Syn. Nequaquam. Usus: Haudquaquam id est difficile.

HAURĬO, is, hausi, haustum, ire, a. Puiser. Syn. Traho. Usus: E re aliqua magnam voluptatem, dolorem, calamitatem haurire. E fontibus Stoicorum abditis et reconditis, quoquo modo videbitur, hauries potius, quam consecteris rivulos. Artes et scientias ab Græcis hausimus. Animi nostri e divinitate hausti, accepti, libati. Cf. Traho.

HAUSTŬS, ūs, Action de humer, d’aspirer. Usus: Purioris cœli haustus, respirer l’air pur.

HEBDŎMAS, ădis, f. Semaine. Syn. Septem dies. Phras. Hebdomas sancta, seu major, semaine sainte. Hebdomas Christi patientis cruciatibus recolendis sacra; solemnes feriæ, quibus cœlestes iras in omne genus humanum olim intentas Christus suo potissimum capite excepit; sanctior anni hebdomas. Usus: Vide, ne in quartam hebdomadem incidas.

HĔBES, ĕtis, omn. gen. Émoussé; stupide. Syn. Tardus, pinguis, obtusus, retusus, natura tardior. )( Acutus, acer. Usus: Hebes æque ac pecus. Sensus hebetes, tardi et pingues. Erat aliquis dolor, sed hebes. Ingenio est hebetiore. Cf. Stupor, Stupidus, Indoctus.

HĔBESCO, is, ere, n. S’émousser. Syn. Obtundor, retundor, hebetor. Usus: Hebescere et languere in otio. An patiemur hebescere aciem auctoritatis nostræ?

HĔBĔTO, as, avi, atum, are, a. Émousser, affaiblir. Syn. Obtundo, retundo. Phras. Nimia luce hebetantur oculi, trop de lumière obscurcit la vue. Præstringit oculorum aciem lux nimia; aciem oculorum obtundit lux velo non castigata. Usus: Gladii hebetati. Hebetare et obtundere ferri aciem.

HELLŬĀTĬO, ōnis, f. Gloutonnerie. Usus: In lustris et helluationibus vitam degere. Cf. Convivium, Vorax, Bibo, Comessor.

HELLŬO, ōnis, Glouton. Syn. Gurges, comessator, natus abdomini suo, ventri deditus, decoctor. Epith. Concinnus; musicus, immanis, impurus, nequissimus, spurcissimus. Usus: Helluo patriæ, patrimonii. Helluo librorum Cato. Cf. Nepos, Vorax, Comessor.

HELLŬOR, aris, atus sum, ari, d. Manger avidement, engloutir. Syn. Comessor, pergræcor, epulis et potationibus inservio; crapulæ, gulæ, intempestivis conviviis confringo, devoro, absorbeo, abligurio. Usus: Ille gurges helluatus est simul tecum reipublicæ sanguinem. Cf. Consumo, Prodigo, Comessor.

HEM! Ah! oh! voyez donc! hein! Vox indignantis. Usus: Hem! nos homuli indignamur!

HĔRA, æ, f. Maîtresse de maison. Syn. Domina, materfamilias.

HERBA, æ, f. Herbe. Usus: Quarumdam herbarum utilitates longinqui temporis usu et periclitatione percepimus. Herbas arescere et interfici videmus.

HERBESCO, is, ere, n. Pousser de l’herbe. Usus: Herbescens viriditas.

HERBĔUS, a, um, De couleur d’herbe, vert. Usus: Color herbeus.

HERCISCO, is, ere, n. Procéder au partage d’une succession. Rad. Herctum pro bono dicebant et cisco inchoat. a cieo. Syn. Partior, divido. Usus: Nescit, quibus verbis herctum cieri oporteat, ignorer dans quels termes se rédige un acte de partage. Arbiter familiæ herciscundæ, arbitre d’un partage.

HERCLE! Par Hercule! Usus: Bene hercle faciunt. Mehercle.

HĒRCŬLE! Par Hercule! Syn. Hercle. Usus: Nam hercule, inquit. Vox jurantis per Herculem.

HĒRĔDĬTĀRĬUS, a, um, Héréditaire. Usus: Controversia hereditaria. Jure hereditario.

HĒRĒDĬTAS, ātis, Héritage. Syn. Bona hereditaria, patrimonium. Epith. Communis, falsa, fraterna, magna, major, optima, paterna, permagna, molesta, reliqua, tanta; hereditates caducæ, non honestæ, privatæ. Phras. 1. Hereditatem obtinere, hériter. Hereditatem adire, cernere, capere, tenere; heredem in alicujus bona succedere; in rei possessionem per hereditatem venire; hereditatem obtinere, adipisci. 2. Hereditatem alicui adimere, enlever un héritage à qqn. Hereditatem alio avertere; detorquere; hereditatem eripere alicui; hereditate aliquem excludere; ab hereditate submovere; paternis bonis ex hereditate obvenientibus aliquem orbare, spoliare, evertere. 3. Hereditatem meam sedulo conservabo, je conserverai soigneusement mon héritage. Rem a parente traditam custodire, servare, tueri mihi curæ erit; de patrimonio nihil patiar mihi detrahi, minui, imminui; quæ ex paternorum bonorum hereditate ad me jure devenere, ea ut integra conservem, ea ut constent, ne qua pars inde detrahatur, minuatur, providebo sedulo. Hereditatem a parente mihi relictam, sartam tectam tuebor semper, et conservabo. Cf. Heres, Exheredo. Usus: Hereditas est pecunia, aut res quælibet, quæ morte alicujus ad quempiam jure devenit. In partem hereditatis vocare aliquem, faire participer à un héritage. Hereditatem paternorum bonorum tradere. Hereditatis particulam homini aspersit, il a laissé tomber sur cet homme une parcelle de son héritage.

HĒRES, ēdis, m. Héritier. Syn. Bonorum dominus ab alicujus morte. Epith. Extraordinarius, proximus, repentinus, secundus, verus. Phras. 1. Heredem fecit nepotem, il a institué son petit-fils héritier de ses biens. Heredem instituit, scripsit, reliquit nepotem. Hereditatem testamento nepoti tradidit; nepotem ad hereditatem vocavit; bonis suis heredem fecit; in bona avita ire jussit. 2. Cicero fuit plurium amicorum heres, Ciceron hérita de plusieurs de ses amis. Multorum factus, relictus est heres; multorum bonorum successor ex testamento fuit; multorum bona ex hereditate adeptus est. Ciceroni contigerunt, venerunt, obvenerunt, obtigerunt multorum bona; Ciceroni testamento relictæ sunt fortunæ multorum. Multorum res, hereditatem adiit, cepit, tenuit, obtinuit Cicero; multorum bona ad Ciceronem hereditate venerunt, pervenerunt; multis amicis heres successit Cicero; multorum hereditate auctus est Cicero. Cf. Hereditas. Usus: Aliquem heredem facere, scribere, instituere, instituer qqn son héritier. Heredem alicui esse, succedere. Heres ex asse, ex parte dimidia.

HĔRI, Hier. Syn. Hesterno die.

HĒRŌĬCUS, a, um, Héroïque. Syn. Herous. Usus: Heroicis temporibus, ætatibus, sæculis.

HĒROS, ōis, m. Héros. Syn. Princeps. Usus: Ignari, quantum in illo heroe esset animi. Heroum veteres casus fictique.

HĒRŌUS, a, um, Héroïque, épique. Syn. Heroicus.

HĔRUS, i, m. Maître de maison. Syn. Dominus, paterfamilias.

HĒSTERNUS, a, um, D’hier. Usus: Hesternus dies.

HEU! Ah! Hélas! Syn. Eheu! Usus: Heu me!

HEUS! Hé! Holà! Vox vocantis seu attentionem postulantis. Usus: Heus tu!

HĬĀTŬS, ūs, m. Ouverture. Syn. Labes, eluvio. Phras. 1. Terræ hiatus ex pluvia factus est, la pluie a creusé des crevasses. Terra imbribus discessit; in ingentem sinum, hiatum desedit; in immensam altitudinem collapsa est; in ingentem hiatum consedit; labes facta est multis locis, terraque ad infinitam altitudinem desedit. 2. Murus hiatum habet, le mur a une fente. Paries labem aut vitium fecit; labem duxit; rimas egit. Cf. Labes. Usus: Repentini terrarum hiatus. Cœlum findi visum velut magno hiatu. Patentes murorum hiatus, qui expleri non possent. Cf. Dehisco.

HĪBERNA, ōrum, n. pl. Quartiers d’hiver. Syn. Loca, in quibus milites hiemant. Usus: In hiberna ducere, dimittere; ex hibernis educere exercitum. In hiberna deducere; in hibernis collocare milites.

HĬBERNĀCŬLUM, i, n. Quartiers d’hiver (pour les soldats). Usus: Communia hibernacula.

HĪBERNO, as, avi, atum, are, n. Hiverner, être en quartiers d’hiver. Syn. Hiemo.

HĪBERNUS, a, um, D’hiver. Syn. Hiemalis. )( Æstivus. Usus: Hiberni menses.

HIC, HÆC, HOC, Ce, cet, cette. Usus: Hunc pacis hostem.

HIC, Ici. Usus: Hic tu moraris?

HĬĔMĀLIS, e, gen. com. D’hiver. Syn. Hibernus. Usus: Nudi hiemalem vim perferunt.

HĬĔMO, as, avi, atum, are, n. Passer l’hiver. Syn. Hiberno. Adv. Jucunde. Usus: Ubi hiemabis?

HĬEMS, ĕmis, f. Hiver. Syn. Hibernum tempus, hiemale tempus, durum anni tempus. )( Æstas. Epith. Extrema, maxima, summa, teterrima. Phras. Aspera hoc anno hiems fuit, l’hiver a été rude cette année. Hiems hoc anno nive sæva, et omni tempestatum genere fuit insignis; erat hic annus hieme gelida et nivosa adeo, ut viæ clausæ, flumina innavigabilia fierent; tempus brumæ erat asperrimum, prægelidum, nivale; hiems erat teterrima et fœdissima. Hieme usi sumus injucunda, tristi et odiosa; hieme hujus anni nihil fœdius erat; nihil horribilius, arbores quæ rigoribus obnoxiæ erant, deussit omnes; nivis altitudo inexsuperabiles montes fecit, vimque frigorum vix urbis tectis sustinere, defendere potuimus. Cf. Frigus. Usus: Hiems præcipitat, senescit, conficitur, abit, l’hiver passe, le froid diminue. Hiemem tolerare. Hanc vim frigorum hiememque vix urbis hujus tectis sustinemus. Propter hiemis magnitudinem navigare non potui.

HĬLĂARE, Gaiement. Syn. Hilariter.

HĬLĂRIS, e, gen. com. Gai, content, heureux. Syn. Hilarus, promptus. )( Tristis, mœstus. Phras. Hilaris est, il est gai. Hilaritas in eo multa est; plenus est hilaritatis; frontem hilariter explicat, porrigit, exporrigit; fronte est læta, hilari, experrecta; vultu oculisque animi alacritatem prodit; animo est erecto, pleno lætitiæ et alacritatis; omnium mœrorem ac tristitiam abstergere, condire hilaritate sua possit; mirifica semper hilaritate redundat. Cf. Jucundus, Lætus, Jocus. Usus: Vultu, animo hilari ad jocandum.

HĬLĂRĬTAS, ātis, f. Gaieté. Syn. Festivitas, jucunditas. )( Mœstitia, tristitia. Epith. Multa, perpetua, profusa, summa. Usus: Hilaritate condiamus temporum tristitiam. Erepta est mihi omnis illa hilaritas et suavitas, quæ te adeo oblectabat. Est in illo multa hilaritas, lepor, gratia. Cf. Jucunditas, Festivitas.

HĬLĂRĬTER, Gaiement. Syn. Hilare.

HĬLĂRO, as, avi, atum, are, a. Égayer, réjouir. Syn. Exhilaro. Usus: Accessus solis lætificat terram, ut cum cœlo hilarata videatur. Cf. Recreo.

HĬLĂRUS, a, um, Gai. Syn. Hilaris. Usus: Vita hilara.

HĪLUM, i, n. Petit point noir au bout des fèves; par ext. un peu, un rien. Syn. Res minimi pretii.

HINC, D’ici. Syn. Ex hoc loco. Usus: 1. Via, quæ hinc est in Indiam. Hinc in cœlum profectus. 2. Transl. Hinc odium, hinc offensio, hinc sicæ, hinc venena nascuntur. 3. Hinc et illinc exhibent mihi negotium, des deux côtés, de part et d’autre.

HINNĬO, is, ire, n. Hennir.

HINNĪTŬS, ūs, m. Hennissement. Syn. Vox equi.

HĬO, as, avi, atum, are, n. Être ouvert, se fendre. Syn. Apertum esse, disjunctum esse, male hærere, laxatis operum compagibus. Usus: Versus hiantes. Aspero vocalium consursu hians oratio.

HIRCUS, i, m. Bouc. Syn. Caper. Usus: Hircum olet.

HIRSŪTUS, a, um, Hérissé. Syn. Asper, horridus. )( Glaber. Usus: Animalia spinis hirsuta.

HĬRŪDO, ĭnis, f. Sangsue. Usus: Hirudo ærarii, sangsue du trésor public. (Vulg. Sanguisuga).

HĬRUNDO, ĭnis, f. Hirondelle. Usus: Hirundines æstivo tempore præsto sunt, frigore pulsæ recedunt.

HĬSCO, is, ere, n. Ouvrir la bouche. Usus: Respondebisne ad hæc, aut hiscere audebis?

HISPĬDUS, a, um, Hérissé, velu. Syn. Setosus, horridus.

HISTŎRĬA, æ, f. Histoire. Syn. Rerum gestarum expositio, annales, memoria publica, memoria rerum veterum; monumenta temporum, locorum, hominum, rerum gestarum; omnium sæculorum memoria; monumenta rerum gestarum et vetustatis exempla; res veterum gestæ, et litteris consignatæ. Publica famæ monumenta litteris tradita, prodita; monumenta rerum, quæ in litteris exstant; antiquitatis memoria. Epith. Finitima, mendacior, multa, plena exemplorum, testis temporis, lux veritatis, vita memoriæ, magistra vitæ, nuntia veritatis, perpetua, pura et illustris. Phras. 1. Historia diligenter legenda est, il faut lire attentivement l’histoire. Veterum monumenta volutanda sunt identidem; annales rerum gestarum versandi sunt continenti opera; adeunda sunt frequenter antiquitatis monumenta; evolvenda identidem sunt publicæ famæ monumenta; tenenda est omnis antiquitas, et exemplorum vis. Res gestæ superiorum temporum legendæ identidem, et in memoriam revocandæ; animus crebro ad vetera est referendus; excitanda, renovanda est identidem ex annalium fide antiquitatis memoria; antiquitatis species ex priscis monumentis animo est repræsentanda. Cf. Memoria. 2. Historiam scripsit, il a écrit l’histoire, c’est un historien. Res gestas ad memoriam perscripsit; monumentis consignavit; litteris complexus est; memoriæ ac litteris mandavit; litteris prosecutus est; historiam condidit; annalium monumentis res gestas commendavit; res gestas litteris prodidit, memoriæ prodidit. 3. In historia legitur, on lit dans les annales. Annales memorant, perhibent, loquuntur; memoriæ proditum est; annalium monumentis celebratur; litteris consignatum novimus; ex annalium fide constat. Usus: Historiam scribere, tenere, legere; aliquid historiæ mandare. Historia testis temporum, vita memoriæ.

HISTŎRĬCUS, i, m. Historien. Syn. Rerum gestarum et memorabilium scriptor. Rerum Rom. florentissimus auctor.

HISTRĬO, ōnis, m. Histrion, comédien. Syn. Actor scenicus, comœdus, tragœdus. Epith. Exterior, pessimus, facetus; histriones exercitati, novissimi. Usus: Histrionum levis ars. Roscius et Æsopus histriones clari. Histrio motu corporis amorem sibi ab omnibus conciliat, qui omnem personam in scenam tractat.

HĬULCĒ, Avec des hiatus. Usus: Aspere, vaste, hiulce, rustice loqui, parler en faisant des hiatus, durement.

HĬULCUS, a, um, Fendu. Syn. Hians. )( Concinnus. Usus: Hiulcus et asper verborum concursus, rencontre de mots dure, heurtée, qui forme des hiatus.

HOC, Pour cela; sequente quod vel quo: d’autant plus... que. Syn. Eo. Usus: Consilio tuo utar hoc libentius, quod... Hoc scribe parcius, quo...

HŎDĬE, Aujourd’hui. Syn. Hoc die, hodierno die, nunc, hoc tempore.

HŎDĬERNUS, a, um, D’aujourd’hui. Usus: Disputatio hodierni et hesterni diei.

HŎMĬCĪDA, æ, m. Homicide, meurtrier. Syn. Sicarius.

HŎMĬCĪDĬUM, ii, n. Homicide, meurtre. Syn. Cædes. Usus: Homicidii reus.

HŎMO, ĭnis, m. Homme. Syn. Mortalis, vir; caput. Phras. 1. Homines fugit, il fuit les hommes. Odit celebritatem, fugit homines, lucem aspicere vix potest; celebritas illi odio est, qui lucem ipsam, si possit, fugiat; nunquam ille inter homines est, nunquam cum homine colloquitur, nunquam in oppido consistit, sed solitudines captat et secessus. 2. Homo est raræ et insolitæ virtutis, c’est un homme d’une éminente vertu. Divina hominis virtus est, auctoritas, tanquam de cœlo lapsus, delapsus homo est. 3. Homo vilissimus, homme de rien, vaurien. Ignotum ac vile caput; terræ filius; emptus de lapide: unus de multis; homulus ex argilla et luto factus. Usus: Homo, animal providum, sagax, multiplex, acutum, memor, plenum rationis et consilii, ad cœli, quasi domicilii sui conspectum excitatum. Homo ortus ad mundum contemplandum, ad imitandum DEUM. Homo Deorum immortalium quasi gentilis, omnium animantium principatum tenens, ad intelligendum et agendum ortus.

HŎMŬLUS, i, m. Petit homme, avorton. Syn. Homuncio.

HŎMUNCĬO, ōnis, m. Être vil, faible mortel. Syn. Homulus.

HŎMUNCŬLUS, i, Homme chétif. Syn. Homuncio.

HŎNESTAS, ātis, f. Considération, vertu, probité. Syn. Honestum, dignitas, decus, laus. )( Turpitudo. Usus: In officio colendo pulchrum atque decorum, atque adeo tota honestas vitæ sita est. Ubi dignitas, nisi ubi honestas? Virtus, honestas, pudor me in Pompeii partes traxere. Una honestate continetur vita beata. Honestatem cum voluptate, ut hominem cum bellua copulare. Honestate omni privatus, spoliatus. Cf. Virtus, Pudor.

HŎNESTĒ, D’une manière honorable, noblement. Syn. Decore, laudate, recte, laudabiliter, graviter. Phras. Honeste vixit, sa vie a été digne. Vitam egit cum summa integritate et elegantia morum; vitam vixit integerrimam; vita illi cum laude acta est; vitam degebat cum virtute honestissimam; vitæ curriculum fama integerrima decurrit; nihil ejus vitæ, nihil moribus labis adhæsit. Cf. Probus. Usus: Honeste se gerere. Honeste acta vita.

HŎNESTO, as, avi, atum, are, a. Honorer, orner. Syn. Orno, decoro, honoro. )( Contamino. Usus: Laude, decretis honorificis aliquem honestare. Beneficium honestare, augere. Commendat faciem pudor, et honestat. Cf. Orno, Honoro.

HŎNESTUS, a, um, Honoré, noble, considéré. Syn. Decorus, honoratus. )( Inhonestus, turpis. Usus: 1. Cæsarem honestum, honoratum cupio. Ampla, honesta civitas. Is mihi dies honestissimus fuit. Nihil, nisi quod honestum decorumque sit, expetere. Homo honestus, ingenuus, liberaliterque educatus. 2. Modestus, moderatus, honnête, vertueux. Convivium, honestum ac moderatum. Cf. Honoratus, Probus, Moderatus.

HŎNESTUM, i, n. L’honnête, l’honnêteté, le bien. Syn. Decens, fas, æquum, rectum, decorum. Adv. Mirifice, vere. Usus: Nihil utile, nisi quod rectum honestumque. Tanta vis est honesti, ut utilitatis speciem obscuret. Honestum etiam detracta omni utilitate, sine ullis præmii fructibus, per se potest laudari. Illud honestum, quod ex animo celso magnificoque quærimus.

HŎNOR, ōris, et HŎNOS, ōris, m. Gloire, estime. Syn. Ornamentum, laus, gloria, decus, amplitudo, dignitas, honestas. )( Ignominia. Epith. Ambitiosus, amplior, communis, contumeliosus, debitus, diuturnus, extraordinarius, falsus, honestissimus, incredibilis, infimus, jucundus alicui, justus, magnus, paternus, popularis, pristinus, senatorius, singularis, summus, tantus, utilior, usitatus pervulgatusque. Honores amplissimi, divini immortalesque, eximii, leves, meriti et debiti, necessarii, tanti, viles, vulgares. Phras. 1. Majoribus honorem tribuere decet, nous devons honorer les personnes de haut rang. Decet majores colere; honore, observantia, studio prosequi; convenit, ut majores honore afficias, observantia colas; ut iis honorem habeas, præstes, exhibeas; ut observantiam iis ac studium præstes. Majores revereri, observare, honorare necesse est; oportet unumquemque erga majores esse reverentem; se gerere cum majoribus reverenter; reverenter cum iis agere. Debet quisque majoribus pie reverentiam, quam merentur, atque observantiam præstare, exhibere, deferre. Majoribus debetur honos, observantia, reverentia, veneratio; majores in honore sint, necesse est; æquum est, ut majores omni officii genere prosequamur; decet nos majoribus reverenter assurgere; majorum rationem summam ducere; eos in parentum loco habere; præcipuo in honore habere; omni genere honoris pro merito prosequi, producere; multum deferendum est majoribus; summa erga majores observantia esse te velim; majores summa observantia complecti convenit; honorificos nos esse in majores decet. 2. Honorem amplissimum consequeris, vous obtiendrez de grands honneurs. Si cursum institutum tenebis, omnia, quæ sunt in republica amplissima, consequeris; præmium feres tuæ virtutis, eximios honores; ad summos honores viam tibi aperies, patefacies, strues, munies; honorem in republica nullum frustra petes, multi etiam non petenti deferentur; optima consequetur fama, hominum existimatio; ad ea, quæ summa sunt in republica, tua te virtus efferet; merces tuorum meritorum erit amplissima dignitas; in magno apud omnes honore eris; summum dignitatis gradum tenebis, obtinebis; gloria circumflues; ad summum gloriæ fastigium eveheris; ampla honorum accessione augebere; locaberis, collocaberis in amplissimo dignitatis gradu; amplissimi honores in te conferentur, effundentur; honoribus procedes in dies amplioribus; honores omnes in te confluent; plus in dies honoris ad dignitatem tuam accedet; auctam dignitatem tuam amplificatamque intuebere; cumulaberis gloria, et ad altissimos honorum gradus provehere; omnes honorum gradus assequere, ad amplissimum honoris gradum ascendes, evolabis; summus honoris et amplitudinis culmen conscendes. Cf. Dignitas, Altus. 3. Honori tuo favebo, je prendrai soin de votre gloire, je l’augmenterai. Omnia in te ornamenta a me proficiscentur; nullum in te ornando, honestando, colendo locum, aut tempus prætermittam; favebo tuæ dignitati, existimationi, honori nullo non loco, nullo non tempore, quibuscumque rebus potero; conferam, referam, intendam ad honorem ac dignitatem tuam omnia mea studia, officia; omnem meam industriam, curam, operam diligentiam configam in amplificanda dignitate tua; omnia mea studia in tua dignitate figam et locabo; augebitur meo studio dignitas tua, tuæ dignitatis accessiones meo studio consequeris; meum studium tuo honori nullo loco deerit; serviam ubicumque res feret, dignitati et existimationi tuæ; rationibus tuis, nominisque amplitudini pro virili parte consulam; omnia in te ornamenta congeram; ampliabo honorem, amplificabo auctoritatem tuam, quibuscumque rebus potero; si quid gratia, vel auctoritate possum, ut ad summam dignitatem pervenias, perducaris, satagam; nervos omnes ac vires contendam, dabo operam diligenter, enitar omni studio ac industria, ne quis in republ. honoris gradus sit, ad quem aditus tibi non patescat. 4. Hæc lædunt honorem tuum, tout cela nuit à votre réputation. Hæc honori tuo adversantur, dignitati tuæ adversa sunt; hæc tuis laudibus nocent, officiunt, labem inferunt, maculam aspergunt; hæc splendori nominis tui tenebras offundunt, damno sunt, jacturam afferunt, notam inurunt; hæc lædunt, imminuunt, turpi labe inficiunt, obscurant honorem tuum; tua dignitas hæc non patitur. 5. Nihil potest nocere honori tuo, rien ne peut nuire à la considération dont vous jouissez. Nihil potest nominis splendori officere; nihil potest nominis tui splendorem perstringere; tui nominis lumini officere; nomen tuum obscurum reddere; tui nominis splendori tenebras obducere, offundere; tuo nomini lucem eripere; tuo nomini obscuritatem afferre. 6. Hoc unum cura, ne honori tuo ipse officias, prenez bien garde de ruiner vous-même votre gloire. Incumbe toto pectore, tuasque huc vires omnes confer, ne quid adversi tua dignitas patiatur; ne de tua dignitate detrahatur; ne quod in tua dignitate damnum facias; ne quid in honore tuo feras detrimenti; ne jacturam facias dignitatis tuæ; ne qua labe aspergatur, inficiatur; ne quam labem suscipias, contrahat honor tuus; ne splendor dignitatis tuæ obscuretur; ne quid agas unquam, quod contra tuam existimationem esse queat. 7. Aggreditur honorem meum, il attaque mon honneur, il me calomnie. Existimationem oppugnat meam; impugnat dignitatem meam; venit contra existimationem meam; existimationem meam violat, imminuit. Cf. Detraho. 8. Honor meus periclitatur, ma gloire s’obscurcit. In discrimen existimationis venio; agitur existimatio mea; in eo fama atque existimatio mea vertitur; ad famam nominis mei hoc pertinet, ne, etc. Cf. Periclitor. 9. Paupertas aditum multis ad honores intercludit, la pauvreté empêche bien des hommes de parvenir aux honneurs. Inopia sæpe in causa est, ut honoribus procedere non liceat; ut cursum tenere in honorum via, ut honores consequi, ut emergere atque ad altiorem honoris gradum progredi, ascendere non possint. Prohibet, submovet, arcet ab honoribus rei familiaris inopia. Impedimento egestas est, quominus ad ea, quæ sunt in republ. amplissima liceat pervenire; aditum ad honores intercludit rei domesticæ difficultas. Euntibus ad honores magnas difficultates objicit, magna impedimenta opponit, viam obstruit inopia. Imparatis a re domestica honores obtinere non facile est, multi negotii, magni operis est. Repulsam ut plurimum pauperes ferunt, accipiunt in petitione honorum; non patent honores inopiæ. 10. Honoribus spoliatus est, il a été dépouillé de ses dignités. Honore dejectus, honoris insignibus, ornamentis, titulis spoliatus est; sublata eidem sunt omnia dignitatis ornamenta, vel certe minuta; honoribus privatus est, et in ordinem redactus. Cf. Dignitas, Depono, Abdico. Usus: 1. Honoris mei causa id feci. Honoris causa illum nomino. 2. Honores deferre, combler d’honneurs. Viris fortibus merito honores decernuntur, deferuntur, tribuuntur, mandantur. In viros fortes merito honores amplissimi conferuntur, effunduntur. 3. Honores petere, affectare, rechercher les dignités. 4. Honores consequi, arriver aux honneurs. Ad honores ascendere; ad honores obrepere, se glisser aux honneurs par surprise. Honorem consequi, recipere. 5. Honores administrare, remplir les fonctions les plus importantes. Honoribus fungi, uti, florere. 6. Honoribus augeri, abundare, procedere, être comblé d’honneurs. 7. Honores missos facere, mépriser les honneurs. 8. Honore dejici, être dépouillé de ses dignités. 9. Honorem alicujus imminuere, depeculari, honore privare, priver qqn de sa charge. 10. Honorem præfari, cum aliquid obscœni dicendum est, demander pardon d’une expression. Cf. Dignitas, Magistratus, Ornamentum, Existimatio, Fama.

HŎNŌRĀBĬLIS, e, gen. com. Honorable. Usus: Hæc ipsa sunt honorabilia.

HŎNŌRĀRĬUM, ĭi, n. Somme versée au trésor public par ceux qui obtenaient une charge. Syn. Munus honoris causa datum. Usus: Vi extortum non potest dici honorarium.

HŎNŌRĀRĬUS, a, um, Honoraire; par ext. officieux. Usus: Honorarius arbiter. Honorariam operam alicui accommodare.

HŎNŌRĀTĒ, Honorablement. Syn. Honorifice. Usus: Honorate de aliquo loqui.

HŎNŌRĀTUS, a, um, Honoré, honorable. Syn. Qui in honore et pretio est. )( Inglorius. Adv. Valde. Phras. Vir honoratus, un homme honorable. Vir honestus et honoratus amplissima dignitate, semper in laude versatus, insolens infamiæ, circumfluens gloria; omnibus præsidiis ornatus, florens in urbe; cui omnes exhibeant levia quidem illa, sed honorabilia: salutare, appetere, assurgere, deducere, reducere, consulere; de quo omnes mirabiliter loquuntur et sentiunt. Vir communi omnium laude, magnificentissimis sæpe decretis honestatus. Vir in maximis muneribus spectatus, cui præcipuus honor habetur; qui magna cum dignitate vivit; qui splendore vitæ, ac dignitate plerosque superat; summis functus honoribus; cui nullus honor defuit; quem pauci honore antecedunt. Usus: Clarus et honoratus vir. Cf. Clarus.

HŎNŎRĬFĬCĒ, Honorablement, avec distinction. Syn. Honorate. Phras. Honorifice de te sum locutus, j’ai parlé honorablement de vous. Mea in te honorifica fuit oratio; verbum nullum ex ore meo exiit, nisi tua cum laude conjunctum; laudavi, extuli, ornavi te; laudes haud parce in te contuli; iis verbis usus sum, quæ ad te honestandum valerent plurimum; honorificis te verbis prosecutus sum absentem. Cf. Laudo. Usus: Liberaliter aliquem et honorifice tractare. Ornate et honorifice de aliquo prædicare.

HŎNŌRĬFĬCUS, a, um, Qui honore, glorieux. Syn. Decorus, dignus. Usus: Honorificus in aliquem. Oratio honorifica.

HŎNŌRO, as, avi, atum, are, a. Honorer; récompenser. Syn. Honorem habeo, adhibeo; honesto, honorificis verbis prosequor; honorem debitum præsto, honore augeo, orno. Usus: Nusquam non virtus honoratur. Cf. Honor.

HŌRA, æ, f. Heure. Epith. Antecedens, consequens, calamitosior, vacua periculis. Usus: Horam consumere, terere. Hora abit, In horam vivere. Hora amplius ludunt. Suis horis uti. Horæ subsecivæ, et quod a negotiis necessariis subtrahitur tempus, moments perdus, loisirs, (temps dérobé aux affaires). Horæ dimidium, demi-heure. Horæ dodrans, trois quarts d’heure.

Horæ Canonicæ, Heures canoniques, bréviaire. Syn. Preces horariæ, horarium sacerdotis pensum, divini officii pensum certas in horas distributum, statæ certis horarum intervallis sacerdotum precationes ex Ecclesiæ ritu præscriptæ. Phras. Orare ex Breviario horas Canonicas, dire son bréviaire. Ex libro precum horarium sacerdotale pensum persolvere; imperatum sacerdotibus precum diurnarum pensum conficere, absolvere; preces, quæ stato horarum intervallo distinguuntur, suadere, peragere; divini officii pensum exsolvere. Cf. Oro.

HORDĔUM, i, n. Orge.

HŎRĬZON, ontis, m. Horizon. Syn. Finiens. Usus: Illi orbes, qui cœlum quasi medium dividunt, et aspectum nostrum definiunt, quos Græci ὁρίζοντας nominant, a nobis finientes recte nominari possunt.

HORNŌTĬNUS, a, um, De l’année, produit de l’année. Syn. Hujus anni, hornus. Usus: Frumentum, vinum hornotinum.

HORNUS, a, um, De l’année. Syn. Hornotinus, hujus anni. Usus: Vinum hornum.

HŌRŎLŎGĬUM, ii, n. Horloge, cadran solaire. Syn. Solarium.

HORRENDUS, a, um, Horrible. Syn. Horrificus, horribilis, formidolosus, metuendus, pertimescendus, res multæ trepidationis. Cf. Horribilis.

HORREO, es, ŭi, ere, n. Craindre, avoir horreur. Syn. Metuo, cohorreo, formido, timeo. Adv. Imbecillius. Phras. 1. Naturaliter horremus et formidamus dolorem, naturellement la douleur ne nous inspire que crainte et répulsion. Horrore nos dolor perfundit; nomen ipsum doloris horrori est; abhorrent omnes, et ut immanem quamdam ac perniciosam bestiam pestemque refugiunt dolorem; mortis instar putant dolorem; ut ab inimico hoste refugiunt plerique a dolore. 2. Horruerunt omnes ad impii hominis conspectum, à la vue de cet impie, tous furent saisis d’horreur. Horror omnes perstrinxit ingens; jamque decedere ab eo, aditumque ac sermonem ejus defugere, ne quid ex ejus contagione incommodi acciperent, velle videbantur. 3. Horreo ad tam atrox spectaculum, je tremble à la vue de ce spectacle atroce. Horresco totus, tremo totus; totis artibus contremisco; capilli horrent; horror me perstringit; refugit animus ac reformidat. Cf. Timeo, Terreo. Usus: Horrere minas alicujus. Horreo, quorsum id evadat. Horret corpus frigore.

HORRESCO, is, ere, n. Avoir en horreur, trembler. Syn. Perhorresco. Usus: Injecto terrore mortis horrescunt. Cf. Horreo.

HORRĔUM, i, n. Grenier. Syn. Cella. Usus: Neque in segetibus, neque in areis, neque in horreis.

HORRĬBĬLIS, e, gen. com. Horrible. Syn. Horrendus, horrificus, formidabilis. Usus: Hanc tam tetram, tam horribilem, tam infestam ac pertimescendam reipublicæ pestem effugimus. Horribiles et miseri casus aliorum. Cf. Horreo.

HORRĬDĒ, Sévèrement, durement. Syn. Aspere, duriter. Usus: Inculte, horride dicere, vivere.

HORRĬDŬLUS, a, um, Un peu inculte, négligé. Usus: Orationes horridulæ, discours peu soignés.

HORRĬDUS, a, um, Rude, grossier, négligé, terrible. Syn. Incultus, asper, durus. )( Nitens, nitidus. Adv. Omnino, semper, plane. Phras. Quam teter incedebat, quam truculentus, quam terribilis aspectu! Quel aspect terrible! Quam agrestis homo et inurbanus! Natura asper et iniquus omnibus, doctrina asperior et durior. Cf. Efferate, Agrestis. Usus: Cum eum incultum, horridum mœstumque vidissem. Horridioribus verbis uti.

HORRĬFER, a, um, Effrayant. Syn. Horrificus. Usus: Horrifernum portentum.

HORRĬFĪCUS, a, um, Terrible, affreux. Usus: Horrificum bellum. Cf. Horridus.

HORRĬSŌNUS, a, um, Qui fait un bruit horrible, retentissant. Usus: Horrisonum fretum.

HORROR, ōris, m. Tremblement, agitation, frisson. Usus: Qui me horror perfudit? Cf. Metus, Timor, Terror.

HORTĀTĬO, ōnis, f. Exhortation. Syn. Cohortatio. Epith. Grata, maxima, necessaria. Usus: Non hortatione, neque præceptis, sed precibus tecum fraternis ago. Cf. Monitio.

HORTĀTOR, ōris, m. Celui qui exhorte. Syn. Suasor, consuasor, auctor. Epith. Assiduus. Usus: Auctor, adjutor, hortator ad agendum aliquid. Hortatore non eges, sponte enim exardescis ad litterarum studia. Cf. Auctor.

HORTĀTŬS, ūs, m. Exhortation. Syn. Hortatio. Usus: Id feci aliorum consilio, auctoritate, hortatu. Cf. Monitum.

HORTOR, aris, atus sum, ari, d. Exhorter. Syn. Adhortor, suadeo, auctor sum, cohortor, excito, impello, acuo. )( Dehortor, deterreo. Adv. Aliquando, amice, etiam atque etiam, jam dudum, magnopere, separatim, vehementer. Phras. 1. Non opus est te hortari, vous n’avez pas besoin d’exhortations. Hortatione mea non indiges; currentem quid incitem? Hoc non eo dico, ut te oratio mea dormientem excitet, sed potius currentem incitet, atque ad majorem tuorum imitationem cohortetur; cum ad omnem laudem tua sponte properes, non impulsu meo, non est, quod te exhorter ad virtutis studium, quod adhortatione animum firmem, quod ad virtutem arrigam; frustra sim, si longa cohortatione utar, si cohortationem suscipiam, si acri cohortatione ad virtutis studium incitare te velim, si pluribus rationibus ad virtutis studium te impellam; hortatore non eget virtus tua. 2. Parentes filios hortari ad bonas artes debent, les parents doivent exciter leurs enfants à la pratique de la vertu. Impellere filios parentes debent ad eas artes, quarum est æterna possessio; debent incitare, consilio, rationibus, argumentis adducere ad eas artes; ostendere filiis parentes debent bonarum artium fructum; debent hortatores esse filiis, laudare eas artes; id consilii dare, ita consulere, ut eas artes complectantur; auctores filiis parentes esse debent, ut ad eas artes, ut ad earum artium studia sese conferant, applicent seu animum adjungant, toto animo incumbant, quarum possessio vitam æquat, quarum nobis fructum una mors adimit. Ea demum est ad filios egregia parentum cohortatio, qua impelluntur ad eas disciplinas, quarum usus interitu tantum vitæ, nulla re præterea terminetur. Decet parentes illos, qui liberis consultum volunt, non eos ad rem cohortari, quam facile, nullo negotio, arbitratu suo tum largitur, tum eripit fortuna, verum ad eas artes, quarum vitæ par usus et possessio est. Cf. Excito, Moneo, Simulo. 3. Formulæ hortantis, formules d’exhortation: Age, age vero, agedum; studia, amabo, prosequere. Macte virtute; persequere cœpta, si vir es; sodes, si audes, age, si quid agis.

HORTŬLUS, i, m. Petit jardin. Epith. Jucundior, hortuli propinqui. Usus: Democriti fontibus Demetrius hortulos suos irrigavit.

HORTUS, i, m. Jardin. Epith. Apricus; horti paterni, pretiosi, venales. Usus: Deliciarum causa et voluptatis quosdam in hortis suburbanis suis cum Mitrella sæpe videmus.

HOSPES, ĭtis, m. Hôte, celui qui reçoit ou qui donne l’hospitalité. Syn. Qui divertit, aut apud quem aliquis divertit. Diff. Hospes, hôte, qui gratis et amicitiæ causa alium domo recipit; Caupo, qui pretio aut lucri causa. Epith. Antiquus, edax, minime edax, tam inimicus cœnæ et sumptuosus, gravis, nobilis, nobilissimus, sanctissimus et splendidissimas ornatissimusque vetus et amicus. Phras. 1. Hospitem me in ædibus suis habuit, il m’a donné l’hospitalité dans sa maison. Hospitii jus, et amicitiæ officium præstitit; commodo hospitio, hospitali mensa blande et benigne me accepit; domus ejus mihi sociisque hospitibus patuit; hospitem me admisit; suis me ædibus hospitem excepit; hospitio me humanissime excepit; hospitium lautissimum mihi præbuit; hospite usus sum perhumano. 2. Hospes meus, cum Viennæ essem, affinis tuus fuit, quand j’étais à Vienne, j’avais pour hôte votre parent. Hospite usus sum affini tuo; ad affinem tuum summa illius voluntate diverti; apud affinem tuum laute admodum diversatus sum; deductus sum ad affinem hospitem; apud affinem tuum collocatus sum; cum affine tuo hospitium jungebam, faciebam. Cf. Excipio. Usus: 1. Ad hospitem divertere. 2. Hospites admittere, accipere, recipere. 3. Orator nulla in re rudis aut tiro, nec hospes, aut peregrinus esse debet. Adeone tu hospes hac in urbe? Étranger.

HOSPĬTA, æ, f. Hôtesse. Epith. Vetus. Usus: Ego ipsa sum, inquit, hospita.

HOSPĬTĀLIS, e, gen. com. Hospitalier. Syn. Qui libenter recipit. Usus: Domus omnibus apertissima, et hospitalis. (Hospitale, hôpital, vulg. est) rectius dicetur: Diversorium publicum peregrinorum, aut græco vocabulo: Xenodochium; aut, si ægrotis is locus destinatus sit: valetudinarium publicum, græce: Nosocomium, aut Nosodochium, hôtel-Dieu.

HOSPĬTĀLĬTAS, ātis, f. Hospitalité. Usus: Valde a Theophraste laudatur hospitalitas. Cf. Excipio.

HOSPĬTĀLĬTER, D’une manière hospitalière. Usus: Invitari hospitaliter per domos.

HOSPĬTĬUM, ii, n. Hospitalité, logement; lien qui unit les hôtes. Syn. Diversorium, domus, quæ gratis amicis patet, sedes hospitalis; item: Familiaritas, amicitia. Epith. Agreste, avitum, liberale, magnificentissimum, publicum, vetus, vetustum. Usus: Hospitium facere cum aliquo. Hospitio jungi. Hospitio accipere, recipere quempiam. Est mihi vetus cum illo hospitium. Hospitio renuntiare. Cf. Hospes.

HOSTĬA, æ, f. Hostie, victime. Syn. Victima. Epith. Maxima, proxima; hostiæ balantes, decoræ gratæque, humanæ, majores. Usus: Diis hostias immolare; humanis hostiis. Deum placare. Præbere hostias ad sacrificandum; hostias adducere, ducere, cædere. Cf. Consecro, Eucharistia.

HOSTĬCUS, a, um, D’ennemi, ennemi. Syn. Hostilis. Usus: Vagi milites in hostico errabant, sur le territoire ennemi. Ensis hosticus.

HOSTĪLIS, e, gen. com. Ennemi, de l’ennemi. Syn. Inimicus, infestus, hosticus. Usus: Hostilem in modum vexare quempiam, traiter qqn en ennemi. Hostili in rempublicam animo.

HOSTĪLĬTER, D’une manière ennemie. Syn. Inimice, hostilem in modum, infeste, iniquo animo. Phras. Hostiliter agere, se conduire en ennemi. Hostiliter facere; hostilem in modum vexare; hostiles spiritus gerere, et nullum non genus calamitatis contumeliæque in aliquos edere.

HOSTIS, is, m. Ennemi (génér. public ou de guerre). Syn. Inimicus, perduellis, qui contra rempublicam arma fert, qui patriæ bellum indicit; qui adversus, qui contra arma fert. Epith. Acerbissimus, acerrimus atque infestissimus, amentissimus, profligatissimus, antiquus, antiquissimus, armatus, capitalis, certus, crudelis, domesticus, externus, ferus et immanis, fœdissimus, importunissimus, impurus, impius, justus et legitimus, nefarius, perditus, perpetuus, potens, præsens, sceleratus, teter, teterrimus, togatus. Usus: 1. Ad hostes deficere, passer à l’ennemi. Transire, se conferre, confugere, transfugere. 2. Hostem arcere, repousser l’ennemi. Hostem submovere, prohibere vim hostium bellumque defendere, hostes rejicere. 3. Hostes dissipare, mettre les ennemis en fuite. Fundere, obterere, prosternere, occidere, delere, les détruire. Cf. Inimicus, Adversarius, Infestus.

HUC, Ici (avec mouv.). Syn. Ad hoc, ad hanc rem. Usus: 1. Huc te pares, hæc cogites. 2. Horsum, çà et là, de tous côtés, en tous sens. Huc hominem et illuc rapere. Rem huc adduxi.

HUI, Oh! Ho! Admirationis et optationis vox. Usus: Hui, quam hoc velim scire!

HŪJUSMŎDI, De cette sorte, tel, semblable. Syn. Id genus, hujus exempli.

HŪMĀNĒ, Humainement. Syn. Humaniter, benigne. Usus: Fecisti humane, quod.

HUMĀNĬTAS, ātis, f. Humanité, douceur, bienveillance. Syn. Lenitas, facilitas, comitas, urbanitas, suavitas morum, morum atque sermonum lepos, benignitas, placabilitas, mansuetudo; item: Eruditio, doctrina; item: Natura humana, indoles, ingenium humanum. Epith. Communis, digna scientia, in aliquem excellentior, mira, multa, politior, singularis, summa, tanta. Phras. Cæsar rara erat erga omnes humanitate, la bonté de César pour tout le monde était prodigieuse. Cæsar præter multas virtutes, quibus floruit, ea fuit humanitate, ut nihil supra posset; ejus humanitatis fuit, ut nemo cum illo conferendus, comparandus, æquandus esset; ea præditus fuit humanitate, ut nemo par illi fuisse videatur. Humanitate Cæsar excelluit, omnibus antecelluit, præstitit; omnes vicit, superavit. Nihil Cæsare humanius. Humanitatem Cæsar ita coluit, ut nemo magis. Cæsare nemo fuit ad humanitatem propensior. Cæsar proprio quodam naturæ munere factus ad benignitatem videbatur. Singularem in comitate morum, ac præcipua quadam laude dignum jure Cæsarem duxeris. Laudem suavissimæ comitatis præter cæteros Cæsar tulit. Laus humanitatis et comitatis uni maxime Cæsari debetur. Qui sit Cæsari humanitate præferendus; qui plus habeat, ostendat humanitatis; in quo plus, quam in Cæsare humanitatis sit, resideat; Cæsare qui magis ad humanitatem propendeat; qui humanitatis laude sit Cæsare præstantior; qui præstaret, antecelleret humanitati Cæsaris, neminem reperiri posse puto, neminem adhuc novimus. Nemo Cæsarem humanitate vincere potuit. Nemo unquam Cæsare humanitate magis abundavit. Nemo fuit Cæsare humaniore sensu. Cf. Humani mores. Usus: 1. Nemo Catone commodior, comior, moderatior fuit ad omnem rationem humanitatis et morum suavitatem; humanitatem alicui tribuere, habere. Difficillima est illa societas gravitatis cum humanitate. 2. Natura humana, ingenium, indoles humana, affections de l’homme, sentiments humains, bonté. Humanitatem omnem exuere, abjicere, exstirpare. Petere veniam errato ex humanitatis communis jure et misericordia. Omnem humanitatis sensum amittere. 3. Eruditio, doctrina, artes politiores, instruction, éducation, politesse, urbanité. Artes, quibus ætas puerilis ad humanitatem erudiri solet. Homo humanitate politus, neque communium litterarum et politioris doctrinæ expers. Cf. Humaniores litteræ, les humanités, classe de belles-lettres. Pro: humanitatem assumere, prendre la forme humaine, rectius dices: humanam induere naturam, hominum se natura formaque induere. Cf. Humanus.

HŪMĀNĬTER, Humainement. Syn. Humane, benigne, vultu benigno, omni genere humanitatis, quod vultu ac verbis exprimi potest, quam licet humanissime; eo vultu, qui facile gratiam ineat, benevolentiam conciliet; hominum animos amore devinciat, ad amandum alliciat. Usus: 1. Humaniter fecit, quod ad me venit, il a bien fait de venir me voir. 2. Avec résignation: Sin aliter acciderit, humaniter feremus, si l’affaire tourne autrement que nous ne l’avions pensé, nous le supporterons avec résignation.

HŪMĀNĬTUS, Conformément à la nature humaine. Syn. Humano more, ut solet, ut fere fit. Usus: Siquid humanitus acciderit.

HŪMĀNUS, a, um, D’homme, humain. Syn. Ad hominem pertinens. )( Inhumanus. Affabilis, benignus, comis, blandus, facilis, commodus, urbanus. Phras. 1. Humanæ res omnes fragiles caducæque sunt, les choses humaines sont fragiles et caduques. Humanarum rerum imbecillitatem fragilitatemque quis non extimescat? Summa est humanarum rerum infirmitas; incerta omnia et mobilia, et caduca. Casus humanos et eventus incertos valetudinis, et naturæ communis fragilitatem quis non extimescat? Incerta sunt omnia, posita non tam in nostris consiliis, quam in fortunæ temeritate. Nihil humanis in rebus certi est. Vice fortunarum humanarum quis non commoveatur? humanæ sorti quis non illacrimetur? Humanæ res omnes fluxæ sunt ac mobiles; mortalia omnia fortuita sunt et peritura. 2. Moribus est perhumanus, cet homme est excellent. Nihil illo amantius, suavius, comius, jucundius; in omni sermone est affabilis; benigno alloquio, comitate invitando, beneficiis, quos potest, conciliando, vultu ac sermone in omnes placato, omnium sibi amores colligit; summa omnes comitate complectitur; facillimum se præbet omnibus, eosque familiariter ac hilariter amplexatur; mira in eo suavitas, mira comitas, affabilitasque sermonis. Moribus est suavissimis, cultissimisque. Morum elegantia ac suavitate est mirabili; mira facilitate, ac venustate morum est præditus, conspicuus. Cf. Humanitas. 3. Hoc ex humanitate fecisti, c’est par politesse que vous avez fait cela. Egisti hoc humanitate adductus, impulsus, incitatus; dedisti hoc humanitati tuæ; debet hoc humanitati tuæ referri; ad hoc te incitavit naturæ tuæ ad humanitatem propensio; agnosco in hoc humanitatem tuam; fructus hic est humanitatis tuæ. Mirifica in hoc elucescit urbanitas tua. 4. Humanioribus litteris a pueritia eruditus es, vous avez été instruit dans les belles-lettres dès votre enfance. A teneris annis humaniores disciplinas studiose amplexus es; a puero floruisti artibus iis, quæ ab humanitate nomen acceperunt; jam inde ab ineunte ætate disciplinas eas coluisti, quæ humaniores nuncupantur; ab ætatis initio humanitatis studia complexus es. A teneris ad eas artes animum adjunxisti, quibus ætas puerilis ad humanitatem informari solet; quæ repertæ sunt, ut puerorum mentes ad humanitatem fingerentur; quæ ad humanitatem pertinent; a puero in doctrinarum ac humanitatis studio versatus, humanitate perpolitus es; communium litterarum et politioris doctrinæ studiis excultus es. Cf. Litteræ. Usus: 1. Aliquem a fera et agresti vita ad humanum cultum civilemque traducere. 2. Elegans moribus, comis, urbanus, poli, courtois. Vir humanissimus, et facillimus. Cf. Officium.

HŬMĀTĬO, ōnis, f. Inhumation. Syn. Sepultura.

HŪMECTO, as, avi, atum, are, a. Humecter, mouiller, arroser. Syn. Humidum facio, humore aspergo. Usus: Vultum lacrimis humectare.

HŬMĔRUS, i, m. Épaule, Syn. Suprema pars brachii. Epith. Lævus, levis, sinister. Usus: Italia Ciceronem suis humeris reportavit. Totum negotium unus ille gubernat, et humeris suis sustinet; in humeros aliquem efferre.

HŪMESCO, is, ere, n. Devenir humide, se mouiller. Syn. Madeo; madidus, humidus fio. Adv. Modice. Usus: Terra humescens.

HŪMĬDUS, a, um, Humide, mouillé. Syn. Humorem habens. Usus: Ligna viridia et humida.

HŬMĬLIS, e, gen. com. Humble. Syn. Demissus, jacens, abjectus. )( Altus, alacer, clarus, præstans. Phras. Homo est animo humili et abjecto, cet homme a l’âme basse et vile. Summam in eo homine animi humilitatem; summam animi abjectionem, infirmitatem, imbecillitatem, tenuitatem deprehendas; summas animi angustias in eo expertus sum. Hominem esse video exigui admodum animi, nihil spectantem in laude positum, nullius laudis cupiditate flagrantem, adversum ab omni gloriæ studio, in humiles, ac plane sordidas cogitationes dejectum, tanquam humi serpentem. Cf. Abjectus, Vilis. Usus: 1. Ratione loci, bas, petit. Vites, et quæ humiliora sunt, se attollere a terra non possunt. 2. Transl. Conditione, statu, fortuna demissus, mœrens, afflictus, bas, abject, lâche, rampant. Humilis, imbecillis, infirmus, minime generosus animus. Qui altiore animo sunt, nihil humile, nihil abjectum captant, cogitant. 3. Judicio, voluntate, artificio, consilio abjectus, humble. Fracto atque humili animo supplicare. Mens angusta et humilis. Modestus homo, animi submissi. Cf. Demissus. Pro: (Humiliare se, Vulg.), s’humilier, Latine: Submittere se, submisse se gerere, submittere animos. Cf. Demitto.

HŬMĬLĬTAS, ātis, f. Abaissement, bassesse, obscurité (de la naissance). Syn. Transl. Abjectio, ignobilitas, obscuritas, vilitas. Phras. Humilitas ista nimia est et abjectio, abaissement qui va jusqu’à l’abjection. Animos nimium submittis; infractos animos geris; fractos esse video spiritus tuos; ea humilitate dignitati tuæ haud consulis; præter modum te humilem præbes, et abjectum reddis. Cf. Demitto, Abjectus, Vilis, Animus abjectus et imbecillis. Usus: 1. Ratione loci, le peu d’élévation (d’une chose); petitesse de taille. Sidera inter se altitudine et humilitate distantia. 2. Abjectio, ignobilitas, abaissement, état humble. Despicere humilitatem alicujus. Propter humilitatem et obscuritatem generis in ignoratione hominum versatur. 3. Humilitas, humilité. Modestia animi, submissio animi, demissio animi, sui despicientia, sui contemptio; moderatio animi modeste de se existimantis. Cf. Modestia.

HŬMĬLĬTER, Bassement. Syn. Submisse, demisse, animo humili et imbecillo. Cum de virtute sermo est: humblement. Magna animi modestia, submissione, demissione.

HŬMO, as, avi, atum, are, a. Enterrer. Syn. Sepelio. Usus: Humare corpora. Cf. Sepelio, Funus, Effero.

HŪMOR, ōris, m. Liquide en général. Syn. Aqua, liquor. Epith. Non inutilis ad aliquid depellendum, mollis. Usus: Frigoribus durescit humor. Humor infusus in corpore.

HŬMUS, i, f. Terre. Syn. Tellus, gleba, terra. Usus: Humus subacta.

HYDRA, æ, Serpent. Syn. Excetra, anguis.

HYDRĬA, æ, f. Urne. Syn. Urna.

HYDROPS, ōpis, m. Hydropisie. Syn. Aqua intercus.

ĬAMBĬCUS, a, um, Iambique. Usus: Iambicus versus orationi simillimus.

ĬAMBUS, i, m. Iambe, pied composé d’une brève et d’une longue. Pes carminis. Epith. Duplex, extremus, frequentissimus. Usus: Iambus in oratione vitiosus, si extremus ponatur.

ĬBI, Là, dans ce lieu (sans mouv.). Syn. In eo loco, eo loci, inibi, in illisce ædibus. Usus: 1. Nemo est, qui non ubivis, quam ibi, ubi est, esse malit. 2. Ea occasione, alors, en ce moment. Ibi Cæcinna postulare cœpit.

ĬBĪDEM, Là même, au même lieu (sans mouv.). Syn. In eodem loco. Usus: Ibidem, in quo læsi, solabor. Ibidem te operiar.

ĪCO, is, īci, ictum, ere, a. Frapper. Syn. Ferio, ictum do. Usus: In pactione fœdus icere.

ĪCTŬS, ūs, m. Coup, blessure. Syn. Percussio, petitio. Epith. Contrarius, flammatus, levis, non tribunitius sed consularis, validus. Phras. Multis et gravibus ictibus concidit, il est tombé percé de coups. Pugnis calcibusque fœde conscissus, multis plagis confectus interiit; inter dolorem crepitumque plagarum multis ictibus acceptis datisque corruit; acceptis gravissimis plagis, corpore recentibus verberum vestigiis livido, semianimis procubuit. Usus: Ictu fulminis deflagravit. Ictu et conjectione telorum cominus magnæ sæpe copiæ pulsæ sunt. Eodem tecum ictu concidi.

ID, Cela. Syn. Hoc, istud. Usus: Venit ad me et quidem id temporis. Id ætatis vir.

IDCIRCO, C’est pour cela, c’est pourquoi. Syn. Ideo, ob eam rem, ea re.

(ĬDĔA, æ, Vulg.), Type, image, notion, idée. Syn. Forma, species, species rerum, prima et inchoata intelligentia. Phras. Concepit animo eloquentiæ quamdam ideam, il s’est formé un certain idéal de l’éloquence. Insidebat in ejus mente species eloquentiæ: habebat comprehensam animo quamdam formam eloquentiæ; simulacrum quoddam et exemplar eloquentiæ apud se informarat. Cf. Imago. Usus: Has rerum formas Plato appellat ideas.

ĪDEM, ĕădem, idem, Le même, la même. Syn. Hic ipse, is ipse, unus, par, perpetuus, geminus. )( Alius. Phras. 1. Idem fere dicebat, quod alter, il parlait à peu près comme l’autre. Rebus congruentes, nominibus differebant; nulla in re discrepabant; non abhorret, non abludit ab ejus dictis hujus sententia. Cf. Congruo, Convenio. 2. Eadem utriusque est causa, tous deux ont la même cause. Hujus causa et illius sejungi non potest; eodem revolvitur; eamdem cum illo incudem tundit. Cf. Similis. Usus: Amicus tanquam alter idem. Hoc unum et idem videtur esse. Fuere, qui idem ornate, idem graviter dixere. Causæ inter se simillimæ, vel potius eædem. Vir bonus, idemque eruditus.

ĬDENTĬDEM, A diverses reprises, souvent. Usus: Hoc identidem dicitis.

ĬDĔO, C’est pour cela, c’est pourquoi. Syn. Idcirco, eo quod, ea re quod, digna causa cur, ob hasce res, ea gratia quod; ei rei, id quod; hoc quod, ea de causa, ejus rei gratia, ob id, eam ob causam. Usus: Hæc ideo diligentius pertracto. Cf. Ex eo.

ĬDĬŌTA, æ, m. Ignorant, sot, (idiot). Syn. Rudis, imperitus, illitteratus. Usus: Illi idiotæ, ut tu appellas. Cf Rudis.

Idololatra, æ, m. Idolâtre. Cultor falsorum numinum; inanium deorum cultor; qui inanibus et commentitiis diis divinum cultum tribuit, divinos honores adhibet, impertit; qui cultum uni debitum DEO simulacris impiorum hominum, lapidibusque exhibet; inanes et commentitios deos adorat, religioso cultu veneratur; qui deorum inanium simulacra impio et sacri ego cultu veneratur; qui superstitionum deterrima caligine mersus, qui superstitionum tenebris altissimis obsessus et sepultus cultum uni DEO debitum in plures impia et sacrilega partitione distribuit. Huc spectat Idololatria, æ, f. Idolâtrie. Cultus falsorum numinum.

ĪDŎLUM, i, n. Image. Syn. Simulacrum, imago. Usus: Imagines, quæ idola nuncupantur, les idoles. Rectius appellatur: simulacrum ficti ac commentitii numinis.

ĬDŌNĔE, Convenablement. Syn. Apte, commode. Usus: Exordio idonee comparatur auditor ad reliquam orationem.

ĬDŎNĔUS, a, um, Convenable. Syn. Aptus, commodus, tempestivus, dignus. Usus: Non est idoneus auctor. In deligendis idoneis hominibus judicium et delectum adhibere. Idoneum tempus, locus opportunus. Idonea verba. Imagines ad monendum idoneæ. Cf. Accommodatus, Aptus.

ĪDUS, ŭum, f. Ides, une des divisions du mois chez les Romains. Syn. Dies, qui singulis mensibus nonas sequuntur. Usus: Idibus martiis, le 15 Mars.

ĬGĬTUR, Donc. Syn. Ergo. Usus: Jejunas igitur aures affers.

IGNĀRUS, a, um, Qui ne sait pas, qui ignore. Syn. Imprudens, inscius, rudis, imperitus, indoctus, nec opinans, in re peregrinus et hospes; in re aliqua tiro. Usus: Quid agatur, ignarus sum. Ignarus rerum mearum. Facundæ orationis ignarus. Cf. Rudis, Ignorans.

IGNĀVĬA, æ, f. Inaction, nonchalance, lâcheté. Syn. Inertia. )( Fortitudo. Epith. Moderata, summa. Phras. Causam hujusce rei in ignaviam conferebant, ils attribuaient ce résultat à son indolence. Ad ignaviam, inertiam, desidiam, languorem referebant; hoc ignavi esse hominis aiebant; in hoc omnibus negligentiæ nomine suspectus erat; hoc ignaviæ adscribebant, assignabant; hic vero ejus diligentia desiderabatur. Cf. Animus imbecillus, Negligentia. Usus: Fortitudini contraria est ignavia. Ignaviam suam, inertiam, desidiam parietum custodiis tegere. Ignaviæ se dedere. Ignavia oblanguere. Cf. Ignavus.

IGNĀVĒ, Lâchement, faiblement. Syn. Per summam inertiam, desidiam. )( Contente. Usus: Vide, ne quid ignave, muliebriter, abjecte, serviliter facias. Cf. Negligenter.

IGNĀVĬTER, Lâchement. Syn. Ignave.

IGNĀVUS, a, um, Indolent, mou, lâche. Syn. Iners. )( Fortis, audax. Phras. Hic omnes ignavi sunt, ici, tout le monde est paresseux. Hic omnes pigritiæ morbo laborant, omnes languent; omnes torpent, omnes frigent; hic omnia jacent; hic veternus omnes occupat; hic ignavia oblanguent omnes; hic nemo est, in quo diligentiam non requiras, cui satis sit animorum. Cf. Piger, Negligens. Usus: Ignava, iners, somniculosa senectus.

IGNESCO, is, ere, n. Prendre feu, s’embraser. Syn. Ardeo, candeo, conflagro. Usus: Ad extremum omnis mundus ignescat.

IGNĒUS, a, um, De feu, enflammé, embrasé. Usus: Ignea dixit sidera Cleanthes. Igneo motu arteriæ micant.

IGNĬCŬLUS, i, m. Petit feu, etincelle. Syn. Parvus ignis. Transl. Facilitas ingenita. Epith. Matutini igniculi, parvuli, viriles. Usus: Virtutum igniculi et semina. Igniculos viriles jacere.

IGNIS, is, m. Feu. Syn. Flamma, incendium. Epith. Æthereus, æternus, artificiosus, clarus, confector et consumptor omnium, exiguus, hibernus, novus, perpetuus et sempiternus, vitalis, salutaris. Phras. 1. Ignem excitare, allumer. Ignem lapidum conflictu atque tritu elicere; ignem conflictu lapidum excutere, elidere; flammam ciere, suscitare; ignem e silice elicere. 2. Ignes injicere tectis, mettre le feu aux maisons. Ignes acere; ignes tectis inferre, admovere. Usus: Ignem exstinguere; arefacta materia ignem concipere facile solet. Ignis omnibus rebus vitalem impertit calorem. Hic noster ignis, quem usus vitæ requirit, confector est et consumptor omnium. Vicina domus nihil ab igne passa est.

IGNĪTUS, a, um, Enflammé, ardent. Usus: Inflammatus atque ignitus furor.

IGNŌBĬLIS, e, gen. com. Inconnu, obscur. Syn. Humilis, ignobili loco natus, infimo loco natus, obscuris ortus parentibus, unus de multis, unus e populo, humili et obscuro loco natus, inferiore genere ortus, ex infimo genere et fortunæ gradu; homo tenuis, cujus vis, et fortunæ conditio infima est, cujus stirps et genus ignoratur, qui natus parentibus est humilibus; homo ignotus et sordidus, obscurus, abjecta et obscura familia; nulla commendatione majorum; homo per se cognitus; humilis sane et minime generosus; terræ filius, minorum gentium; homo tenui loco, obscuris majoribus ortus; nulla sanguinis claritate commendatus, honestatus, nobilitatus. Phras. Virtus multos etiam ignobiles evexit altius, bien des hommes obscurs se sont élevés par leur vertu aux plus hautes dignités. Multos infimæ conditionis extulit atque illustravit virtus; multos humillimæ sortis, obscuri loci, nulla parentum aut majorum laude commendatos, obscuro loco natos, ignobili, obscuro, infimo genere editos nobilitavit; multos generis humilitate jacentes virtus erexit; multi genere ignobiles et obscuri virtute honestantur, ac nobilitantur. Cf. Vilis, Humilis, Abjectus. )( Nobilis, Clarus.

IGNŌBĬLĬTAS, ātis, f. Naissance obscure, obscurité. Syn. Humilitas generis, obscuritas; conditio atque fortuna hominum infimi generis. )( Nobilitas. Usus: Aderit paupertas, ignobilitas, humilitas. Cf. Humilitas.

IGNŌMĬNĬA, æ, f. Ignominie, affront, déshonneur. Syn. Infamia, dedecus, contumelia, macula, nota, probrum, labes. Phras. Ignominia me affecit, il m’a fait un affront. Ignominia me appetiit, notavit, deformavit; ignominiam mihi inussit, imposuit; ignominiam ab eo gravem accepi. Cf. Decus, Contumelia, Probrum. Usus: Ignominia aliquem afficere, noter d’infamie. Ignominiam accipere, recevoir un affront. Ignominiam graviter ferre, supporter difficilement un affront. Ignominiam alicui et flagitium demere, réhabiliter qqn.

IGNŎMĬNĬŌSUS, a, um, Ignominieux, flétrissant. Usus: Dominatio ignominiosa.

IGNŌRĀBĬLIS, e, gen. com. Inconnu, ignoré. Syn. Quod ignorari potest. Usus: Quod non ignorabile, non fortuitum.

IGNŌRANS, tis, omn. gen. Ignorant. Syn. Ignarus. Phras. Turpe est, in patriæ rebus esse ignorantem, il est honteux de ne pas être au courant des affaires de son pays. Turpe imprimis hospitem esse in iis rebus, quæ ad patriam pertinent; in patria peregrinari, dedecus est; ea non tenere, ea scientia non comprehendere, ea usu doctrinaque non percipere, in quibus res patriæ agitur; turpe imprimis est, in ea re rudem ac tironem, hospitem ac peregrinum esse; in ejus rei ignoratione versari; ejus rei inscitia laborare, quæ cum patriæ rebus est conjunctissima. Cf. Rudis, Imperitus. Usus: Ignorantem superbire flagitiosum est. Cf. Ignorantia.

IGNŌRANTĬA, æ, f. Ignorance. Syn. Ignoratio, inscitia, inscientia. Phras. Non est mirum, errare eum, cujus tanta est ignorantia, il n’est pas étonnant qu’un homme si ignorant se trompe. Non est, cur miremur, si sæpe labitur is, qui est omnium imperitissimus; cujus ignorantia, inscitia summa est; qui omnes inscitia vincit; cui neminem inscitia parem invenias; quem omnia latent; qui nihil prorsus novit, qui nullam partem doctrinæ tenet; qui doctrinæ expers, in maxima rerum omnium ignoratione versatur. Cf. Ignorans. Usus: Ignorantia litterarum.

IGNŌRĀTĬO, ōnis, f. Ignorance, manque de savoir. Syn. Ignorantia. )( Scientia. Usus: Versari in summa rerum ignoratione. Nescio, quis nos teneat error et misera veri ignoratio.

IGNŌRO, as, avi, atum, are, a. Ignorer. Syn. Sum ignarus, sum nescius; nec usu, nec ratione cognitum habeo. Adv. Diutius, impune, omnino, ne quid, turpiter aliquid, vehementer causam. Phras. Quid eventurum sit, ignoro, je ne sais ce qui arrivera. Quo res casura sit, quid consequi possit, nescio; non dispicio, quid allatura sit dies; explorata non habeo, latent me, quæ inde nasci possunt incommoda; quid futurum sit, me fugit, non assequor, conjectura assequi non possum; divinare non possum, quæ dies ipsa feret, patefaciet; mente percipere non possum, quo res, quem in locum res evasura sit; futuri casus mihi non patent, non aperti sunt. Cf. Nescio. Usus: Ignoro plane de filio.

IGNOSCO, is, nōvi, nōtum, ere, a. et n. Pardonner. Syn. Parco, veniam do, remitto. Phras. Ignosco tibi, je vous pardonne. Omnium, quæ alia super alia ausus es, veniam facio; voluntaria oblivione injurias contero; gratiam injuriarum omnium facio; condono præterita; condono amici precibus vitam tuam; dolorem meum amici voluntati ac precibus condono; iracundiam meam amicorum caritati dimitto, impunitatem injuriæ do, concedo; remitto culpam, ejusque memoriam abjicio. Cf. Parco, Venia, Condono. Usus: Sceleris pœnam prætermittere, ignoscere vocatur. Præteritis ignoscere. Hoc mihi, quæso, ignosce.

IGNŌTUS, a, um, Inconnu. Syn. Obscurus, qui in hominum ignoratione versatur. Phras. Homo est ignotus, cet homme n’est pas connu. Omnibus incognitus; quem nemo viderit unquam; nemo, qui mortalis esset, audiverit. Albus, aterve homo sit, ignoramus, cujus omnis ætas propter humilitatem in hominum ignoratione versatur; cujus nomen, famaque in obscuro est; quem generis humilitas arbitrantium judiciis subduxit. Cf. Nescio. Usus: Homo ignotus. Res in vulgus ignota.

ĪLĬA, ōrum, n. pl. Flanc, ventre. Syn. Molles et cavæ ad latera partes, et ad lumbos. Usus: Inflata dolore ilia rumpere.

ILLĀBOR, ĕris, lapsus sum, abi, d. Tomber dans. Syn. Influo. Usus: Sensim pernicies illapsa in civium animos, sensim avaritia immigravit. Voluptas ad sensus affluit et illabitur.

ILLĂCRĬMOR, aris, atus sum, ari, d. Pleurer. Usus: Socratis morti semper illacrimor. Cf. Lacrimor.

ILLĂQUĔO, as, avi, atum, are, a. Prendre au lacet; enlacer, prendre, séduire. Syn. Irretio, implico, capio. Usus: Illaqueatus legum periculis. Cf. Implico.

ILLE, A, UD, Celui-ci, celle-ci; ce, cet, cette. Usus: Ipsum quidem illud. Ego ille ipse sum. Illa ista virtus. Homines minime mali illi quidem.

ILLĔCĔBRA, æ, f. Attrait, charme. Syn. Incitamentum, invitamentum, lenocinium, stimulus, blandimentum, blanditia, illicium. Epith. Maxima, tanta. Usus: Vitiorum, corruptelarum et libidinum illecebris juvenum animos invitare, delinire, irretire, capere, excitare, trahere. Illecebris se dedere. Cf. Blanditiæ, Voluptas.

ILLĔPĬDĒ, Sans grâce. Syn. Injucunde, infacete. Usus: Crasse et illepide conquisitum aliquid.

ILLĔPĬDUS, a, um, Peu élégant, grossier; morose, difficile. Syn. Infacetus, putidus. )( Lepidus. Usus: Parens avarus, illepidus, in liberos difficilis. Cf. Ineptus.

ILLĪBĀTUS, a, um, Non souillé, sans tache. Syn. Intactus, purus, integer, intaminatus, intemeratus, inviolatus, incorruptus. Usus: Flos illibatus populi. Veteres et illibatas majorum divitias profundere. Cf. Purus.

ILLĪBĔRĀLIS, e, gen. com. Peu noble, peu généreux, avare. Syn. Ignobilis, sordidus, avarus. )( Liberalis. Phras. Illiberaliorem hoc homine vidi neminem, je ne connais pas d’homme moins généreux. Neminem, qui tam esset alienus ab humanitate, qui ita expers esset humanitatis, vidi unquam. Humanitatem liberalitatemque ignorare videtur; ita nihil agit liberaliter, ut illiberalitatem esse virtutem existimare videatur. Ille, si quisquam alius, inofficiosus est maxime; de humanitate minime laborat; officii tam negligens est, ut nemo magis. Usus: Genus jocandi illiberale; questus illiberalis. Cf. Parcus, Sordidus, Illiberalitas.

ILLĪBĔRĀLĬTAS, ātis, f. Caractère peu généreux, avarice, lésinerie. Syn. Sordes, avaritia. )( Liberalitas, humanitas. Cf. Agrestis, Inhumanus.

ILLĪBĔRĀLĬTER, Peu noblement; d’une manière sordide. Syn. Sordide, avare, ingrate. Usus: Neque indiligenter, neque illiberaliter.

ILLIC, Ici, là. Usus: Illic sum.

ILLĬCET vel ĪLĬCET, Allez, vous pouvez vous retirer, (formule pour congédier). Aussitôt, sur-le-champ.

ILLĬCĬO, is, lexi, lectum, ere, a. Charmer, gagner, attirer, séduire. Syn. Allicio, induco, allecto. Usus: Similitudo illicit ad amicitiam. Cf. Allicio.

ILLĬCĬTUS, a, um, Défendu, illicite. Syn. Nefas, non licitum.

ILLĬCĬUM, ii, n. Appât, charme. Syn. Invitamentum, incitamentum. Usus: Profectionis meæ frater illicium fuit. Cf. Illecebra.

ILLĬCO, Sur-le-champ, aussitôt. Syn. Continuo. Usus: Simul atque bellum cœpit, artes nostræ illico conticescunt. Cf. Statim.

ILLĪDO, is, līsi, līsum, ere, a. Frapper, briser, broyer contre. Syn. Contundo, confringo. Usus: Serpens illisus et compressus morietur.

ILLĬGO, as, avi, atum, are, a. Lier, attacher, assujettir. Syn. Implico, irretio. Adv. Scite, commodissime. Usus: In oratione aliqua omnes illigare dicendi lepores. Bello aliquem, sermoni illigare.

ILLINC, De là. Syn. Inde, loci et personæ ratione. )( Hinc. Usus: Omnem amorem ejecit illinc, atque in hanc transfudit.

ILLĬNO, is, lēvi, lĭtum, ere, a. Oindre. Syn. Induco, inungo, inficio. Usus: Color fuco illitus. Sordes illinere.

ILLITTĔRĀTUS, a, um, Illettré, ignorant. Syn. Idiota, litterarum ac doctrinæ expers. )( Litteratus. Usus: Incidunt in sermone varia, nec illiterata, nec insulsa. Cf. Rudis, Imperitus.

ILLO, Là, vers cet endroit-là (avec mouv.). Usus: Illo facile venies.

ILLŌTUS, a, um, Qui n’est pas lavé, sale. Syn. Sordidus. Usus: Sermone illoto uti et inhonesto, langage grossier.

ILLUC, Là, vers ce lieu-là. Huc atque illuc intueri, (Vulg. hinc inde), çà et là.

ILLŪCĔO, es, luxi, ere, n. Adhibetur temp. præter, Luire sur. Syn. Eluceo, appareo.

ILLŪCESCO, is, luxi, ere, n. (Solis tertiis pers. et partic. præs. adhibetur). Commencer à luire, luire, briller. Syn. Illuceo, exorior, appareo. Adv. Aliquando, repente. Usus: Hic lætus tibi dies illucescit. Tantæ perturbationi repente vox et auctoritas consulum illuxit. Ut dies illuxit.

ILLŪDO, is, lūsi, lūsum, ere, n. et a. Se moquer de, railler. Syn. Ludo, ludificor. Adv. Diutius, vicissim, merito, plane, ultro. Usus: Carneades Rhetorum præcepta et nimium acumen illudere solebat. Miseriis alicujus, auctoritati senatus illudere. Dialecticam totam illudere. In aliquem illudere. Cf. Irrideo.

ILLŪMĬNĀTĒ, Avec éclat. Syn. Ornate.

ILLŪMĬNO, as, avi, atum, are, a. Éclairer; faire briller. Syn. Lucem vel lumen affero, lumen præfero, collustro, illustro, orno; colorum varietate distinguo. )( Obscuro. Usus: Quod tanquam stellis quibusdam notat et illuminat orationem. Cf. Orno, Illustro.

ILLŪSĬO, ōnis, f. Ironie, raillerie. Syn. Irrisio.

ILLUSTRĀTĬO, ōnis, f. Éclat. Syn. Fulgor, splendor. Usus: Solis illustratio.

ILLUSTRIS, e, gen. com. Illustre, célèbre, distingué. Syn. Nobilis, clarus. )( Obscurus. Usus: Homo illustris honore et nomine. Illustris ac nobilis domus. Testatum et gloriosum et illustre factum. Hoc erit tibi ad laudem illustre. Erunt hæc tanto expressiora et illustriora. Cf. Clarus, Nobilis, Summus.

ILLUSTRO, as, avi, atum, are, a. Éclairer; rendre célèbre, illustrer. Syn. Illumino, collustro, orno. )( Obscuro. Adv. Breviter, maxime, valde. Phras. 1. Illustrabit tuam amplitudinem inimicorum injuria, l’injustice de vos ennemis ne fera que relever votre dignité. Quo magis obscurare atque exstinguere tuam dignitatem inimici conabuntur, eo plus ad eam splendoris accedet; eo clarius elucebit, eo apparebit illustrius, eo fiet clarior et illustrior. 2. Oratoris est obscura illustrare, l’orateur doit éclairer tout ce qui est obscur. Obscuris dare lucem; lumen afferre; splendorem afferre; in bono lumine collocare obscura. Usus: Patefacere et illustrare veritatem, obscura. Illustrare laudibus aliquem.

ILLŬVĬES, ēi, f. Saleté, malpropreté. Syn. Sordes. Usus: Pectus illuvie scabrum. Cf. Sordes.

(Ĭmāgĭnor, aris, atus sum, ari, d. Vulg.) S’imaginer, se figurer. Phras. 1. Vos ante oculos animosque vestros proponite; vultum ejus et incessum animis intuemini; id animo contemplemini, quod oculis non potestis; cogitatione vobis hominis hujus mores depingite, constituite; cogitatione, animo fingite, exstruite animo altitudinem præstantiamque virtutum quamlibet; sumatur vobis, vir præstans, et ante oculos ponatur; concipite, comprehendite animo quantamlibet virtutis magnitudinem; reputate apud vos, atque animis repræsentate; obversetur ante oculos animosque divina vir virtute; speciem tantæ virtutis animo informate, adumbrate; virtutis tantæ imaginem, si potestis, animo fingite, comprehendite, describite; mente concipite. 2. (Imaginor mihi facile, Vulg.), je m’imagine facilement. Persuasum habeo; animo mihi repræsento; facile animum induco, in animum induco; in eam opinionem facile adducor; in ea opinione sum; facile mente concipio. Cf. Opinio, Cogito.

ĬMĀGO, ĭnis, f. Image. Syn. Simulacrum, species, exemplar. Epith. Larvata, expressa, multa. Phras. Juvat præstantiorum virorum imagines intueri, on aime à regarder les portraits des grands hommes. Simulacra magnorum virorum; monumenta formæ ac nominis; effigiem clarorum hominum identidem respicere; picturæ, tabulæ, imagines ex ære vel marmore præclare factæ ad virtutem adhortantur. Cf. Idea.

IMBĒCILLIS, e, gen. com. vel IMBĒCILLUS, a, um, Faible. Syn. Infirmus, debilis, enervatus, exsanguis; parum firmamenti ac virium habens, fracta et tenui valetudine. )( Valens. Usus: Homo a valetudine et natura infirmior. Omnis superstitio animi imbecillis et anilis est. Imbecilla ad pugnandum respublica. Cf. Infirmus, Debilis.

IMBĒCILLĬTAS, ātis, f. Faiblesse. Syn. Infirmitas, debilitas, defatigatio, fragilitas. Epith. Humana, maxima. Usus: Nosti imbecillitatem hominis, luxum, mollitiem. Susceptum onus propter animi imbecillitatem deponere. Ætatis et virium imbecillitas illum moratur. Cf. Debilitas, Infirmitas.

IMBĒCILLĬTER, Faiblement (au fig.). Nonnisi soli comparativo Imbecillius adhibetur. Syn. Languide.

IMBELLIS, e, gen. com. Lâche, pusillanime. Syn. Ignavus. Usus: Nunquam periculi fuga faciendum est, ut imbelles et ignavi videamur. Cf. Timidus.

IMBER, bris, m. Pluie. Epith. Lapideus, sanguineus, maximus, assiduus, magnus. Usus: Magnos et assiduos imbres habuimus. Maximo imbri ad locum pervenimus. Ingentibus procellis fusus imber. Cf. Tempestas, Pluvia.

IMBERBIS, e, gen. com. Imberbe. Usus: Imberbis adolescentulus.

IMBĬBO, is, bĭbi, bĭbĭtum, ere, a. Pomper, aspirer; concevoir. Syn. Haurio, concipio. Usus: Malam animo opinionem de aliquo imbibere, se former une mauvaise opinion de qqn.

IMBREX, ĭcis, Tuile faîtière. Syn. Tegula curta et obtorta, quæ tectis applicari solet.

IMBŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a. Imbiber, imprégner; instruire, façonner. Syn. Inficio, tingo; instituo. Usus: Tela veneno, lanam colore imbuere. Pueri animum bonis opinionibus, ingenium artibus, pectus pietate imbuere. Bellum odio, gladium scelere imbuere. Errorum pravitate imbui. Cf. Doceo.

ĬMĬTĀBĬLIS, e, gen. com. Imitable. Syn. Quod imitatione aliquis assequi potest. Usus: Imitabilis orationis sublimitas.

ĬMĬTĀTĬO, ōnis, f. Imitation. Syn. Æmulatio. Epith. Depravata, fallax, nimia, periculosa. Usus: Excellentium hominum virtus est imitatione digna. Periculosam exempli imitationem posteris prodere. Imitatione consequi virtutem alicujus. Comœdia est imitatio vitæ.

ĬMĬTĀTOR, ōris, m. Imitateur. Æmulator, æmulus. Epith. Imitatores faceti, multi, permulti. Usus: Æmulus et imitator studiorum meorum. Majorum suorum, veterum facinorum imitator.

ĬMĬTĀTRIX, īcis, f. Imitatrice. Epith. Prava, temeraria et inconsiderata. Usus: Gloriæ imitatrix fama popularis.

ĬMĬTOR, aris, atus sum, ari, d. Imiter. Syn. Adumbro, exprimo, imitatione exprimo; exemplum ab aliquo transfero, sequor, exsequor. Simulo, fingo. Phras. 1. Decet te majores imitari, il vous convient d’imiter vos ancêtres. Majorum laudem cupidissime persequi; vitam avorum et consuetudinem exprimere; imitando consequi; e majoribus similitudinem ducere; majorum vestigia persequi, ad majorum facta te exercere; in majorum velut unici exempli, mores et instituta abire; pedem in majorum vestigiis ponere; per calcatam a majoribus semitam incedere; rationes tuas ad majorum rationes adjungere, ad æmulandum patrum decus accendi te convenit; majorum insistere, ingredi vestigia; facta eorum et consulta sectari, adumbrare. 2. Non deest ex majoribus tuis, quem imitere, vous trouvez parmi vos ancêtres des modèles à imiter. Non deest ex majoribus, unde tibi, quod imitere, capias; quam sequare; cujus teras vestigia; cujus vestigia sequaris; cujus vestigiis inhæreas, insistas; a quo tibi exemplum capias, sumas, habeas; quem tibi exemplar proponas; cujus exemplo vivas; cujus exemplum sequare; qui tibi exemplo sit; cujus ad imitationem vivas; cujus sis imitator, discipulus; quem auctorem habeas; cujus exempla intueare; a quo vivendi normam et exempla petas; in cujus vestigia incurras; cujus imaginem morum vitæque imitatione referas. Cf. Exemplum, Conformo, Sequor. Usus: Heroum veteres casus imitari et exprimere.

IMMĀNIS, e, gen. com. Énorme, immense; cruel, féroce. Syn. Ferus, importunus. )( Mitis, mansuetus. Phras. Homo immanis, un homme barbare. Homo, in quo nec hominis quidquam est præter figuram et speciem, neque Romani, præter habitum et sonum linguæ, pestis ac bellua immanis; homo omni diritate et agresti immanitate teterrimus. Cf. Barbarus. Usus: Immanis et fera natura, audacia; immane facinus. Cf. Crudelis.

IMMĀNĬTAS, ātis, f. Cruauté, inhumanité. Syn. Feritas, diritas. Epith. Silvestris, barbara, detestabilis, nefaria, nova, singularis, tanta, vetus. Usus: Omni diritate, et immanitate teterrimus, efferatus. Cf. Barbaries.

IMMANSUĒTUS, a, um, Sauvage, cruel. Syn. Ferus, barbarus. )( Mansuetus. Cf. Atrox.

IMMĀTŪRĬTAS, ātis, f. Précipitation. Syn. Nimia celeritas, acerbitas, importunitas. Epith. Tanta. Usus: Quid hæc festinatio, hæc tanta immaturitas.

IMMĀTŪRUS, a, um, Qui n’est pas mûr; prématuré. Syn. Crudus, acerbus, acerbitate permistus, intempestivus, præposterus, qui a maturitate longe abest. )( Maturus. Usus: Mors immatura, et alienissimo tempore nuntiata.

IMMĔDĬCĀBĬLIS, e, gen. com. Incurable. Usus: Malum immedicabile. Cf. Despero.

IMMĔMOR, ŏris, gen. com. Qui ne se souvient pas. Syn. Oblitus. Usus: Mandati immemor. Cf. Obliviscor.

IMMENSĬTAS, ātis, f. Immensité. Syn. Infinitas. Usus: Immensitates camporum.

IMMENSUS, a, um, Immense, infini. Syn. Infinitus, profundus. )( Finitus, dimensus. Usus: Ingens, immoderata, infinita, immensa cupiditas, vitiorum vorago.

IMMĔRENS, entis, gen. com. Qui n’a pas mérité, innocent. Usus: Innocentem et immerentem premis.

IMMERGO, is, mersi, mersum, ere, a. Plonger dans. Syn. Ingurgito. Adv. Penitus. Usus: In alicujus se consuetudinem immergere, s’insinuer fort avant dans l’amitié de qqn. Cf. Mergo.

IMMĔRĬTO, Injustement. Syn. Injuria, de nihilo. Usus: Immerito et de nihilo irasceris. Cf. Injuria.

IMMĬGRO, as, avi, atum, are, n. Passer dans, s’introduire. Syn. Migro, commigro, solum coloniis occupo. Usus: Immigrare in aliam domum; in mores alienos. Avaritia et luxuria pedetentim in rempublicam immigrat. Cf. Migro.

IMMĬNĔO, es, ere, n. Menacer. Syn. Impendeo. Phras. 1. Hostis nobis imminet, l’ennemi nous menace. Bellum non in animis modo, sed prope in oculis est; bellum nos vel nobis manet, et jam impendet, et hostes in capite ac cervicibus nostris hærent; in tergis nostris hærent hostes; supra caput est hostis. 2. Infortunium nobis imminet, un malheur nous menace. Fatum nobis aliquid impendet, aut instat jam plane, aut certe appropinquat; eadem in nos fortuna ingruit, quæ alios afflixit; in propinquo est malum. Faba aliqua in nos cuditur; haud longe aberit infortunium. Usus: Carthago diu Romæ imminebat. Cupiditate imminere in alienam hereditatem, convoiter. Animis in spem propinquam, in occasionem hostis evertendi imminere. Cf. Insidiæ, Prope.

IMMĬNŬO, is, i, ūtum, ere, a. Diminuer. Syn. Diminuo, attenuo. Usus: Imminuere de voluptate alicujus; opes accisæ et imminutæ. Cf. Minuo, Detraho.

IMMĬNŪTĬO, ōnis, f. Retranchement, diminution. Syn. Diminutio. Usus: Sine imminutione dignitatis tuæ id fiet.

IMMĬSĔRĬCORS, ordis, omn. gen. Qui est sans pitié, impitoyable. Syn. Immansuetus, superbus, infestus. Cf. Durus, Superbus.

IMMISSĬO, ōnis, f. Action de laisser en liberté. Usus: Sarmentorum aliorum amputatio, aliorum immissio, couper des sarments, en laisser d’autres se développer.

IMMĪTIS, e, gen. com. Sauvage, cruel. Syn. Asper, sævus, crudelis, immansuetus. Usus: Princeps immitis ac sævus. Uva immitis, cruda ac immatura, raisin vert, qui n’est pas mûr. Cf. Asper, Crudelis.

IMMITTO, is, mīsi, missum, ere, a. Envoyer. Syn. Mitto, facio, impello. )( Emitto. Usus: Jacere et immittere injuriam in aliquem. Immittere se in armatos hostes, in voluptates.

IMMO vel ĪMO, Oui, certes; bien plus. Syn. Etiam atque etiam, jam vero etiam, citius dixerim; quin etiam; haud scio, an non etiam. Usus: Causa igitur non bona est? immo optima.

IMMŌBĬLIS, e, gen. com. Immobile. Syn. Torpens. Usus: Terra immobilis, manens, ima sede semper hærens.

IMMŎDĔRĀTĒ, Sans mesure. Syn. Immodice, immodeste, extra modum, non moderate. )( Moderate. Usus: Adversas res ut secundas immoderate ferre, levitatis est.

IMMŎDĔRĀTIO, ōnis, f. Défaut de mesure, excès. Syn. Procacitas, petulantia. Usus: Efferri immoderatione verborum, se laisser aller à un flux de paroles.

IMMŎDĔRĀTUS, a, um, Immodéré, excessif. Syn. Immodestus, intemperans, nimius, modum egressus. Usus: Alexander superbus, immoderatus, crudelis. Immensa, infinita, immoderata cupiditas; lætitia immoderata et nimis luxuriosa. Cf. Immodestus.

IMMŎDESTĒ, Avec excès, outre mesure. Syn. Immoderate.

IMMŎDESTĬA, æ, f. Excès, dérèglement. Syn. Immoderatio, intemperantia. Usus: Incogitantia excors, immodestia summa.

IMMŎDESTUS, a, um, Qui est sans retenue, immodéré, déréglé. Syn. Immoderatus. )( Modestus. Phras. Immodestus est, il est sans retenue. Parum modestus est; non satis modeste vivit; ratione non utitur; modestiam ignorat; longe abest a modestia; parum modestis est moribus; de modestia nihil laborat; nullum illi modestiæ studium est; expers est modestiæ, judicii, prudentiæ, rationis; temere, imprudenter, sine ratione, sine modo agit; immoderate, immodice, inconsiderate, inconsulte agit; inconsultus est, imprudens, temerarius, inconsideratus, immoderatus.

IMMŎDĬCĒ, Sans mesure, excessivement. Syn. Immoderate.

IMMŎDĬCUS, a, um, Démesuré, excessif. Syn. Immoderatus. Cf. Immodestus.

IMMŎLĀTOR, ōris, m. Sacrificateur.

IMMŎLO, as, avi, atum, are, a. Immoler, sacrifer. Syn. Sacrifico. Adv. Studiosius, crebrius. Usus: Hostias immolare. Cf. Sacrum, Sacra.

IMMŎRĬOR, eris, mortuus sum, mori, d. Mourir sur ou dans. Usus: Studiis immortuus est, il s’est tué à travailler.

IMMORTĀLIS, e, gen. com. Immortel. Syn. Indissolubilis, sempiternus. )( Mortalis. Usus: Quorum vivit immortalis gloria et fama. Immortalem fructum ex re aliqua capere.

IMMORTĀLĬTAS, ātis, f. Immortalité. Syn. Immortalis memoria nominis; sempiterna, immortalis gloria; perpetuitas, immortalis vitæ conditio, memoria hominum sempiterna; æternitatis memoria. )( Mortalis. Phras. et Usus: 1. Facta alicujus et famam immortalitati tradere, immortaliser les actions et la renommée d’un homme. Nominis memoriam sempiternæ gloriæ ac immortalitati commendare; facta nomenque immortalitati mandare, donare; ad immortalitatem consecrare, immortalitatem alicui donare. 2. Ea res immortalitatem nominis tibi pariet, cette action rendra votre nom immortel. Te ad posteros sempiterna gloria donabit, afficiet, illustrabit; laudem nominis ad sempiternam memoriam temporis propagabit; nomen tuum posteritati tradet, omnium scriptis et sermonibus exornandum, extollendum, celebrandum; nominis tui gloriam cum omni posteritate adæquabit; ab hominum oblivione, ab interitu vindicabit; memoriam tui reddet immortalem; ea re id consequeris, ne qua res tui nominis famam delere possit; ut omnis de te posteritas loquatur; ut fama tua nunquam consenescat; nunquam obscuretur; nullo unquam tempore exstinguatur; nulla temporis diuturnitate deleatur; ut nomen tuum vigeat memoria sæculorum omnium; ut de te posteritas omnis audiat et loquatur; ut memoriam tui excipiat, alat et tueatur æternitas. Cf. Fama, Posteritas.

IMMORTĀLĬTER, A la manière des immortels. Syn. Incredibiliter, maximopere. Usus: Immortaliter gaudere, ressentir une joie infinie.

IMMŌTUS, a, um, Qui est sans mouvement, immobile. Usus: Firmum immotumque animo sedet.

IMMUNDUS, a, um, Sale, impur, malpropre. Syn. Impurus, illotus, sordidus, contaminatus. Usus: Humus immunda.

IMMŪNIS, e, gen. com. Exempt d’impôts. Syn. Vacuus a munere, qui munere vacat. Phras. Immunis est a tributis et publicis oneribus, il est exempté des impôts et des charges publiques. Virtute id consecutus est, nihil ut publice penderet; ut vectigalis non esset; ut ex eorum numero, qui publice aliquid pendunt, eximeretur; ut esset expers eorum onerum, quæ publice imponuntur; ut nullam pecuniam in commune conferret; ut publicis oneribus vacaret; tributarius ne esset; tributum ut nullum conferret. Usus: Agri, civitates immunes, terres, cités sans redevances. Cf. Privilegium.

IMMŪNĬTAS, ātis, f. Exemption (d’impôts, de service). Syn. Vacatio, libertas. Epith. Infinita. Usus: Dare alicui immunitatem munerum.

IMMŪNĪTUS, a, um, Non fortifié. Syn. Apertus, non septus. )( Munitus, septus.

IMMŪTĀBĬLIS, e, gen. com. Qui ne change point, immuable. Syn. Immobilis, perennis. )( Mutabilis. Usus: Res stabilis et immutabilis. Æternum et immutabile fatum.

IMMŪTĀBĬLĬTAS, ātis, f. Immutabilité. Syn. Necessitas. )( Mutabilitas.

IMMŪTĀTĬO, ōnis, f. Changement. Epith. Crebra, parva.

IMMŪTO, as, avi, atum, are, a. Changer. Syn. Muto. Usus: Ne quid move, et immuta. Quibusdam in rebus me immutavi. Ille te mihi immutavit. Cave, ne quid de prioribus institutis immutes. Cf. Muto, Vario.

IMPAR, ăris, omn. gen. Inégal; impair. Syn. Dispar. )( Par. Usus: Ab hoc impari certamine, atque injusta contentione avocabat. Numerus par, impar.

IMPĂRĀTUS, a, um, Non préparé; surpris. Syn. Non paratus, incautus, immunitus. Usus: A militibus, et pecunia imparatus. Imparatus in paratos inciderat. Inermem, et imparatum aggredi, adoriri.

IMPĀRTĬO, is, īvi, ītum, ire, a. Faire part de, communiquer, donner. Syn. Impertio, impertior, do, tribuo. Usus: Sua impartire civibus, communicare cum proximis. Cf. Largior, Participo.

IMPĂTĬBĬLIS, e, gen. com. Intolérable. Syn. Quod ferri non potest. )( Patibilis, tolerabilis. Usus: Dolor impatibilis malis, bonis tolerabilis.

IMPĂVĬDĒ, Sans crainte. Syn. Audacter. Usus: Nullo trepidationis signo dato, impavide poculum hausit. Cf. Intrepide.

IMPĂVĬDUS, a, um, Inaccessible à la crainte, courageux. Syn. Qui nihil timet, audax, intrepidus. Cf. Audax.

IMPĔDĪMENTUM, i, n. Empêchement. Syn. Impeditio, mora. Phras. 1. Timeo ne tibi impedimento fuerim ad res tuas, je crains de vous gêner dans vos affaires. Timeo, ne tua negotia disturbaverim, interruperim, impediverim, interturbaverim; ne tuis rebus aliquid moræ, aliquid impedimenti attulerim; ne tibi rebusque tuis molestus fuerim; ne tibi molestiam exhibuerim; ne me tibi intempestive obtulerim. 2. Nolo tibi impedimento esse, je ne veux pas vous embarrasser. Nolo tuas occupationes interpellare; nolo jam tibi occupato molestus esse; molestiam adhibere; nolo obstrepere; nolo tuorum negotiorum cursum impedire; nolo avocare te a tuis negotiis, curis, occupationibus. Cf. Impedio. Usus: 1. Inferre moram alicui et impedimentum. 2. In re bellica, les bagages: Impedimenta abdere, in tuto collocare. Impedimenta diripere. Impedimentis hostem exuere; hostium impedimentis potiri.

IMPĔDĬO, is, īvi, ītum, ire, a. Embarrasser. Syn. Impedimento sum, impedimentum affero, infero; interpello, intercedo, obsto, excludo, me interpono. )( Permitto. Adv. Foris, præclare. Phras. 1. Ego nolui hominem impedire, je n’ai pas voulu gêner cet homme. Rem prope explicatam perturbare, disturbare nolui; ego reprimendum hominem, cœpta ejus perimenda non putavi; ego cœpta pertexendi facultatem illi eripere, a cœptis eum prohibere, obstare illi et officere, rationes ejus conturbare, ejus cœpta præcidere, disjicere nolui; ejus commoda labefactanda, aut jura oppugnanda non censui; ejus consilia discutere, comprimere, retardare, ejus rebus obstrepere, intercedere nolui. 2. Crebræ amicorum salutationes me studiis impediunt, mes amis en venant me saluer fréquemment m’empêchent de travailler. Crebræ amicorum salutationes ita me interpellant, ut prorsus me a studiis avocent, abstrahant, abripiant, avellant, amoveant; omnem prorsus colendi studii facultatem eripiunt; nullam mihi studiorum copiam, nullam ad colenda studia, ac tractandas litteras horam vacuam, nullum ad colendas artes nostras liberum tempus relinquunt. Fit salutationibus amicorum adeuntium ad me, ad me ventitantium, fit amicorum officio, ut spatii nihil habeam ad animum litteris excolendum, ad ingenium studiis exercendum. Ita sum occupatus, occupationes habeo tantum in excipiendis iis, qui ad me officii causa adeunt, ut otii nihil supersit ad studia litterarum tractanda; ut nullam diei partem arbitratu meo in studiis ponere, ad studia conferre liceat. 3. Ego progressus tuos non impedio, je ne vous empêche pas d’avancer. Ego luminibus tuis non obstruo, non officio; viam tibi ad honorem non præcludo; non remoror commoda tua, et progressus; ego honorum cursus non moror; aditum tibi ad honores non includo; per me non stat, quominus expeditus tibi honorum cursus sit; quominus cursum tuum teneas, non intercedo; ad honores viam tibi non obstruo; iter tibi ad honores per me interseptum non erit; non est, quod viam tibi ad honores per me obseptam querare. 4. Casu impedita res est, le hasard a apporté des obstacles à l’accomplissement de cette affaire. Cœptis casus intervenit; turbatum est rei initium, nescio quo casu; ejus rei persequendæ facultatem casus eripuit; casus rem interpellavit, disturbavit; res improvisa tempora rei gerendæ exemit; moram cœptis attulit; rei consilium casus conturbavit, discussit, compressit; casus, qui forte tum incidit, rebus moram invexit. 5. Prava hominis consilia amicus impedivit, son ami a détourné cet homme de ces mauvais desseins. Pravis ejus consiliis amicus intercessit, se interposuit; ejus cupiditatibus amicus se objecit, opposuit; improba consilia et conatus amicus infregit; pravis consiliis amicus obviam iit, et facultatem una voluntatemque homini eripuit; intercessor rei malæ, amicus fuit; materiem furori amicus subtraxit; prava hominis consilia amicus discussit, depulit, repressit; ne inique cogitata perficeret, ne improba consilia ad exitum perduceret, ne pravo cupiditatum impetu longius auferretur, amicus præpedivit. Usus: Ea mentio mentem dolore impedivit. Curis se et negotiis impedire. Me quotidie aliud ex alio impedit. Impedire se in plagas, enlacer, embarrasser. Cf. Impedimentum.

IMPĔDĪTĬO, ōnis, f. Obstacle, empêchement. Syn. Occupatio. Usus: Animus ab omni impeditione curarum liber.

IMPELLO, is, pŭli, pulsum, ere, a. Pousser, exciter; provoquer. Syn. Urgeo, adduco, induco, incito. )( Revoco, retardo. Adv. Gravissime, leviter, minime. Phras. 1. Ad gloriæ studium te impellere non desinam, je ne cesserai pas de vous faire aimer la gloire. Incitare, incendere animum, ad gloriam sectandam sollicitare, instigare te non desistam; animum tuum gloriæ stimulis concitare atque admonere non desinam. 2. Muliebres blanditiæ virum ad id facinus impulerunt, les caresses de sa femme l’ont poussé à commettre ce crime. Maxima illecebra ad audendum facinus muliebres erant blanditiæ; prima invitamenta ad audendum facinus in uxorio homine conjugis erant lacrimæ ac blanditiæ; stimulatrix improbi facinoris uxor erat; conjugis lacrimæ ingens ad audendum incitamentum, non mediocre telum, haud parvum irritamentum ad rem tentandam muliebres lacrimæ erant ac preces; quod suscepit facinus, muliebribus instinctus illecebris, ac furiis suscepit; muliebres illecebræ hominem ad id facinus egerunt, perpulerunt; uxor hominem ad id audendum suis illecebris compulit et perpulit; uxor virum implevit temeritatis suæ. Cf. Excito. Usus: In scelus, spem, maleficium, metum, fraudem impellere aliquem. Ratio me et auctoritas impulit, ut crederem. Impellere præcipitantem, perditum prosternere. Cf. Allicio, Stimulo, Incito.

IMPENDĔO, es, ere, n. Être suspendu au dessus, approcher, menacer. Syn. Immineo, jamjam adsum, appropinquo, insto, maneo. Usus: Magnæ reipublicæ formidines, procellæ, calamitates, terrores ab improbis civibus impendent. Cf. Immineo, Prope.

IMPENDĬO, Beaucoup. Syn. Multo. Usus: Nunc impendio magis odit senatum.

IMPENDĬUM, ii, n. Dépense. Syn. Impensa. Usus: 1. Quæstum sibi instituit sine impendio. 2. Usura, bénéfice, intérêt. Fenus et impendium recusare.

IMPENDO, is, di, sum, ere, a. Employer, se donner à. Syn. Insumo; impensam ago, facio; pecuniam in rem aliquam conjicio, consumo. Phras. 1. Totum se eloquentiæ impendit, il se donne tout entier à l’éloquence. Totum se dat eloquentiæ; tempus dat omne eloquentiæ; plurimum studii in eloquentia comparanda consumit; nihil non temporis eloquentiæ studiis tribuit; animum, mentem, cogitationem, curas omnes in eloquentiæ studiis defigit; operam, industriam, mentemque denique omnem in paranda eloquentia figit, locat, collocat, ad eloquentiam curas omnes ac cogitationes refert; eloquentiæ tempus omne ac studium impertitur; huic uni operam, studiumque navat; in hoc uno curam omnem ac operam conterit et consumit. Beneficium bene impensum est, ce bienfait a été bien placé. Bene utiliterque locata est opera; bene collocatum beneficium est; operam hic locasse, fenerari beneficium fuit. Usus: Postquam aliquid impendit, mediocri quæstu contentus non erat. Laborem et sumptum impendere in rem aliquam. Cf. Sumptus.

IMPĔNĔTRĀBĬLIS, e, gen. com. Impénétrable, inaccessible. Usus: Stagnum impenetrabile.

IMPENSA, æ, f. Dépense. Syn. Sumptus. Usus: Ne molestiam tibi cum impensa exhibeam. Impensas facere, agere in rem aliquam. Cf. Sumptus.

IMPENSĒ, Beaucoup, fort. Syn. Vehementer, valde. Usus: Impense rogat. Id eo facio impensius. Eo impensius accendor. Cf. Valde.

IMPĔRĀTOR, ōris, m. Chef, général; général victorieux. Syn. Dux, qui exercitui præpositus est; quem penes summa imperii est, princeps ducum; bello præfectus, omnibus copiis præfectus. Epith. Acutus, ambitiosus, invidus, bonus, fortis, certus, clarissimus, dignus aliquo nomine, egregie fortis et bonus, gravis, ignavior, infelicissimus, invictissimus, liberalissimus, magnus, melior, nobilis, novus, optimus, præclarus, præposterus, rudis, severus, singularis, summus atque perfectus, vetus. Usus: Imperatorem exercitui præficere ducem veteranum, bello fortissimum. In summo imperatore quatuor has res inesse oportet: scientiam rei militaris, virtutem, auctoritatem, felicitatem. Imperatorem ac belli gerendi administratorem eum esse oportebat, qui patriæ consuleret, vitæ non parceret. Universi exercitus acclamatione imperator salutatur. Omnem cogitationem, omnia consilia, mentem prorsus a bellis abduxit, avocavit imperator. Cf. Imperium, Generalis.

IMPĔRĀTŌRĬUS, a, um, De général. Usus: Imperatorius ardor oculorum. Laus imperatoria.

IMPĔRĀTRIX, īcis, f. Celle qui commande, maîtresse, dominatrice.

IMPERFECTUS, a, um, Imparfait. Syn. Inchoatus, pendens; non absolutus, præcisus; impolitus, adumbratus, affectus. Phras. Opus est imperfectum, l’œuvre n’est point terminée. Multum abest ab operis perfectione; operis fundamenta jacta sunt, sed a fastigio longe abest; res institutam quidem, sed necdum perpolitam habemus. Cf. Absolvo. Usus: Imperfectum et rude, nec absolutum.

IMPĔRĬŌSUS, a, um, Impérieux, hautain. Syn. Superbus, imperii nimius. Usus: Cupiditas honoris, quam dura, quam imperiosa! imperiosi populi et illustres. Cf. Superbus, Insolens.

IMPĔRĪTĒ, En ignorant. Syn. Inscite, indocte, imprudenter.

IMPĔRĪTUS, a, um, Ignorant. Syn. Inscius, rudis, ignarus, indoctus. )( Peritus. Phras. Homo omnium rerum imperitus rempublicam audet attingere, comment cet homme neuf en toutes choses ose-t-il aspirer aux fonctions publiques? Homo non ætate modo, sed et usu rerum tiro ad rempublicam veniat nudus et inermis? nulla cognitione rerum, nulla scientia ornatus? Rerum indoctus et ignarus; qui inscite faciat omnia, dicatque; omnis eruditionis expers, hebes, inexercitatus, impolitus; litterarum ac humanitatis expers; rabula indoctus, inurbanus; dicendi arte rudis, moribus agrestis; in quo litterarum nihil; homo remotus a dialecticis, sine ulla bona arte, sine humanitate, sine ingenio, sine litteris ad rempublicam se conferre audet? Cf. Rudis. Usus: Homo dicendi, juris, rerum omnium imperitus et rudis.

IMPĔRĬUM, ii, n. Commandement, autorité. Syn. Potestas, ditio; dignitas, magistratus, provincia, dominutio; mandatum. Epith. Annuum, clarissimum, commune, consulare, cruentum atque funestum, diligens, moderatum, divinum, domesticum, extraordinarium, honorificum, illustre, infinitum, justum, legitimum, magnum, majus, maritimum, maximum, militare, molestum, necessarium, novum, populare, præclarum, prætorium, regium, severum, summum, vetus. Phras. 1. Imperium alicui decernere, confier à qqn l’autorité. Imperium alicui deferre; imperii summam tradere alicui et committere; imperium mandare; imperio præficere; summam imperii ad aliquem transferre, deferre; summam rerum alicui dare; summam potestatem alicui permittere; imperatorem ac rectorem generis humani salutare aliquem. 2. Imperium capere, accipere, obtinere, prendre le commandement. 3. Imperium administrare, exercer une charge. Imperii summam in suos tenere, gerere, habere; cum imperio esse. 4. Pompeius imperium ampliavit, Pompée recula les bornes de la république. Romanum imperium victoriis fundavit, dilatavit, propagavit; multa regna ad imperium adjunxit; fines imperii latissime protulit; Pompeio duce multi populi sub imperium et ditionem Romanæ gentis venere. Cf. Amplifico. 5. Optabile est imperium in multos habere, on aime à commander à beaucoup d’hommes. Habere multos, qui pareant imperanti; quorum opera jure tuo, pro tuo jure, pro potestate, tuo arbitratu uti possis; multis dominari, multis præesse; paratos ad voluntatem, ad imperium, ad nutum habere multos. 6. Gessi maxima imperia, j’ai exercé les plus grandes charges. Summis rebus cum potestate præfui; summa mihi commissa credita, mandata, tradita sunt imperia; mea cura ac vigilantia maximis sæpe in rebus imperii est spectata. Usus: 1. Imperium alicui mandare. Imperium gerere. Ab imperiore movere; imperium alicui abrogare, adimere. 2. Mandatum, jussum, ordre. Imperium observare, revereri, exsequi, persequi; imperio parere.

IMPĔRO, as, avi, atum, are, n. et a. Commander. Syn. Leges alicui impono, præscribo. )( Pareo. Phras. Audio provinciæ te imperare, j’apprends que vous avez le gouvernement d’une province. Audio, provinciam te summo cum imperio obtinere; tuam esse summam ea in provincia potestatem; tuam esse summam in administrandis provinciæ rebus potestatem: præesse te provinciæ eo jure, quod amplissimum esse potest; præesse te provinciæ ea potestate, quæ potest esse maxima; regere te provinciam, sic ut summo utaris imperio. Cf. Rego, Potestas, Dominus. Usus: Cupiditatibus suis imperare. Imperare frumentum, stipendium.

IMPERTERRĬTUS, a, um, Qui est sans effroi. Syn. Qui nulla re terretur. Cf. Audax.

IMPERTĬO, is, īvi, ītum, ire, a. Faire part de, communiquer, donner. Syn. Impartio, impertior, do, tribuo. Adv. Gratuito. Usus: Studium suum, laborem suum hominum periculis sublevandis impertire; alicui suum dolorem, multam salutem, laudem et misericordiam impertire. Cf. Do, Largior, Communico, Particeps, Dono.

IMPERTĬOR, īris, ītus sum, iri, d. Faire partager à. Syn. Impertio.

IMPĔTO, is, ĭtum, ere, a. Se jeter sur, attaquer. Syn. Invado. Cf. Impetus, Invado.

IMPĔTRĀBĬLIS, e, gen. com. Qu’on peut obtenir. Syn. Quod facile impetrari et obtineri potest. Usus: Votum impetrabile. Omnia impetrabilia et tuta.

IMPĔTRĀTĬO, ōnis, Action d’obtenir. Usus: Impetrationes nostræ nihil valent.

IMPĔTRO, as, avi, atum, are, a. Obtenir. Syn. Exoro, exigo, aufero, induco, ut fiat aliquid; invenio, fero, voti compos fio, voti damnor. Adv. Libenter. Usus: Impetrare vitam, salutem alicui. Omnia in hac gratia ac potentia tua me impetraturum confido. Nec fas esse arbitror, quidquam me rogantem abs te non impetrare. Cf. Acquiro.

IMPĔTŬS, ūs, m. Impétuosité, choc, attaque. Syn. Impressio, vis, violentia, incursio, incursus, ferocia, conatus. Epith. Acerrimus, cæcus, crudelis, furibundus, fortissimus, hostilis, immanis, inconsideratus, justus, magnus, nocturnus, par, perceler, rectus, regius, repentinus, sceleratus, similis, singularis, subitus, tantus, totus, tribunitius. Phras. 1. Impetum in ejus fortunas fecere hostes, les ennemis firent une incursion sur ses domaines. In fortunas ejus invaserunt; agros incursavere; opes ejus vexarunt; infestis prope signis in eum inferebantur; incursio atque impetus armatorum in eum factus est; in eum homines concitati irruere; eum impetu perculere; in ejus domum irrupere; impressionem gravem dedere; in eum ivere; in ejus fortunas impetum dedere; in ejus fortunas magna violentia incurrere; cæco impetu grassati sunt. 2. Impetum in hostes fecere, ils s’élancèrent sur les ennemis. Magnum in hostes impetum dedere; in hostem se concitavere; illati primo impetu signa hostium turbavere; adversus hostiles cuneos equestrem procellam effudere. Subito incursu fudere hostem, ferociter citato agmine invecti, infestis hastis provolarunt; summa vi se in medios hostes intulere; omnibus repente copiis provolarunt; confertissimo agmine incurrere, incursum fecere. 3. Adversarii tui sæpius impetum in te facient, souvent vos adversaires chercheront à vous attaquer. Multum studii ad te oppugnandum conferent, evertere te ac tua commoda conabuntur; frequentius in te incurrent, irruent, impressionem facient; mucrones in te exacuent; jugulum ferro vitamque petent. Cf. Adorior, Aggredior. 4. Impetus hostis aut frangere, aut retardare, ou briser, ou soutenir le choc des ennemis. Impetus hominis aut comprimere, cohibere, propulsare; aut impetum excipere, ferre, perferre, tardare, sustinere; petitiones ejus eludere, vitare, effugere, declinare. Usus: Impetus quidam et commotio animi. Multi multa faciunt temeritate quadam, sine judicio vel modo; impetu quodam mentis et voluntatis. Impetu ferri in aliquem. Impetum dare, facere in hostes. Impetum perferre, reflectere. Impetum frangere, comprimere. Impetum capere. Impetum effundere.

IMPEXUS, a, um, Non peigné, en désordre. Usus: Barba impexa.

IMPĬĒ, D’une manière impie. Syn. Barbare, nefarie, scelerate.

IMPĬĔTAS, ātis, f. Impiété. Syn. Impia fraus. Usus: Nihil tam miseros facit, quam impietas et fraus.

IMPĬGER, ra, um, Qui n’est pas paresseux, actif. Syn. Diligens. )( Piger. Usus: Impiger ad labores belli. Patientem et impigrum se præbere. Cf. Diligens.

IMPĬGRE, Activement. Syn. Alacriter, diligenter.

IMPĬGRĬTAS, ātis, f. Activité. Syn. Diligentia.

IMPINGO, is, pēgi, pactum, ere, a. Pousser, jeter ou frapper contre. Syn. Jacio, impello, objicio, allido, obtrudo. Phras. Improvidi in multos scopulos impingunt, les gens imprévoyants vont donner contre beaucoup d’écueils. In multis periculis offendunt; in multa pericula incurrunt, inferuntur. Quis est ex imprudentum horum genere hominum, qui nihil offendat, nusquam incurrat? Cf. Labor, eris. Usus: Fustem alicui, culpam in aliquem impingere.

IMPĬUS, a, um, Impie. Syn. A pietate remotus, alienus; consceleratus. )( Pius. Adv. Admodum. Phras. Est homo impius, c’est un impie. Impurus homo est, religionumque omnium ac sacrorum hostis; in hoc homine perfidia est plus quam Punica, nihil veri, nihil sancti, nullus deum metus, nullum jusjurandum, nulla religio; homo est, qui unus omnium impurrissime teterrimeque religionem violet. Cf. Sceleratus, Malus, Nequam, Mores mali. Usus: Sunt suæ impiis assiduæ furiæ. In consceleratos et impios certæ a Diis immortalibus pœnæ sunt constitutæ.

IMPLĀCĀBĬLIS, e, gen. com. Implacable. Syn. Inexorabilis. Usus: Durum se et implacabilem alicui præbere. Cf. Durus.

IMPLĔO, es, ēvi, ētum, ere, a. Emplir, remplir. Syn. Compleo, expleo, augeo. )( Exhaurio. Usus: Demosthenes non semper implet aures meas, Démosthène ne satisfait pas toujours mon oreille. Profiteri, quod non possis implere, imprudentiæ est. Numeros omnes boni Principis, officia et munia consulatus implere. Aliquem spei, formidinis implere. Cf. Plenus.

IMPLĬCĀTĬO, ōnis, f. Entrelacement, enchaînement. Usus: Nervorum implicatio in toto corpore.

IMPLĬCĬTĒ, D’une manière embrouillée; obscur. Syn. Abscondite. )( Explicate.

IMPLĬCO, as, āvi, ātum, vel etiam: implĭcŭi, cĭtum, are, a. Enlacer, embarrasser. Syn. Irretio, illaqueo. )( Explico. Adv. Penitus. Phras. Multis periculis implicatus tenetur, il est environné de dangers. In multos se laqueos induit, quorum ex nullo se explicare possit; imprudens eo, quo minime vellet, revolvitur; nihil expedit; ita res contractas habet et inexplicabiles, tot controversiis implicatas, ut exitum non videat; irretitus est multis periculis et litibus. Usus: Homo multis familiaritatibus, officiis, occupationibus implicatus. Aliquem responsis incertis, molestiis, religionibus implicare. Reipublicæ procuratione implicari et adstringi. Maleficio aliquo, severitate judiciorum, morbo implicari.

IMPLŌRĀTĬO, ōnis, f. Action d’implorer, invocation. Usus: Si te illius acerba imploratio et vox miserabilis non inhibebat, ne civium quidem fletu commoveberis?

IMPLŌRO, as, avi, atum, are, a. Implorer, invoquer. Syn. Invoco, exposco, flagito, posco, appello, obtestor, voce miserabili opem peto, ad aliquem confugio, ad alicujus opem confugio. Adv. Etiam atque etiam. Usus: Deum hominumque fidem, auxilium, jura civitatis implorare. Cf. Peto, Preces, Auxilium.

IMPLŪMIS, e, gen. com. Qui n’a pas encore de plumes. Usus: Implumes pulli.

IMPLŬVĬUM, ii, n. Bassin qui se trouvait dans l’intérieur des maisons de Rome et où étaient recueillies les eaux pluviales. Syn. Locus sine tecto in ædibus, quo descendere imber possit.

IMPŎLĪTĒ, Sans élégance. Syn. Inornate, inculte.

IMPŎLĪTUS, a, um, Inculte, grossier. Syn. Rudis. Adv. Admodum. Usus: Genus hominum rude ac impolitum; forma dicendi impolita. Cf. Rudis, Agrestis.

IMPŌNO, is, pŏsŭi, pŏsĭtum, ere, a. Placer sur. Syn. Pono super aliquid. Usus: 1. Diadema alicui, victori coronam imponere. Leges alicui per vim imponere. 2. Injungo, imposer, ordonner. Magnum onus alicui, multos labores, negotia imponere, injungere. Has mihi partes, hanc personam, hanc necessitatem Cæsar imposuit. 3. Mando, impero, ordonner. Frumentum, pecuniam in remiges imponere. 4. Præficio, préposer, mettre à la tête. Villicum pecori, agro imponere. 5. Infero, porter. Vulnera alicui, plagam mortiferam reipublicæ, injurias et contumelias imponere. 6. Decipio, en imposer, tromper. Imponere alicui.

IMPORTO, as, avi, atum, are, a. Apporter, causer, susciter. Syn. Infero, affero, præbeo, exhibeo. )( Exporto. Usus: Ea res magnam nobis calamitatem, multa odia, suspiciones, pericula importavit. Cf. Affero.

IMPORTŪNĒ, Mal à propos, à contre temps. Syn. Moleste, minus idoneo tempore.

IMPORTŪNĬTAS, ātis, f. Mauvais caractère; cruauté. Syn. Immanitas, violentia. Epith. Incredibilis, molesta, tanta. Usus: Quem propter audaciam et importunitatem animi nemo tecto vellet recipere. Animal ex omni scelerum importunitate concretum.

IMPORTŪNUS, a, um, Funeste, cruel, pénible. Syn. Immanis, infestus. )( Opportunus. Usus: Immanis et importuna natura. Incommoda et importuna clades civitatis. Cf. Odiosus, Molestus.

IMPOS, ŏtis, omn. gen. Qui n’est pas maître de soi. Usus: Adolescens animi impos, animi parum sani.

IMPŎTENS, entis, omn. gen. Qui ne se possède pas, emporté, violent. Syn. Effrenatus, qui in sua potestate non est, qui dolori vel iracundiæ paret, obsequitur, qui iracundia, etc. effertur. Usus: 1. Victoria feroces reddit et impotentes. Effrenatio impotentis animi. Iratus fecit, et impotenti animo. Lætitia impotenti efferri. 2. Invalidus, infirmus, faible, impuissant. Valeant hæc ad salutem impotentium. Cf. Ferocia, Præceps, Immoderatus.

IMPŎTENTER, Immodérément, violemment. Usus: Impotenter se gerere. Impotentius regi.

IMPŎTENTĬA, æ, f. Impuissance; violence, insolence. Syn. Animi effrenatio. Usus: Dictorum atque factorum impotentia. Cf. Insolentia.

IMPRĔCOR, aris, atus sum, ari, d. Souhaiter (du mal à qqn). Syn. Precor. In malam fere partem accipitur. Cf. Maledictum.

IMPRESSĬO, ōnis, f. Choc, attaque. Syn. Efficientia, effectio, vis, violentia, incursio, impetus. Epith. Explanata. Usus: Impressionem in hostes facere, date; impressione aciem hostilem fundere, evertere, fondre sur, faire irruption sur, mettre en déroute les bataillons ennemis. Cf. Impetus.

IMPRĬMO, is, pressi, pressum, ere, a. Imprimer, graver (au pr. et au fig.). Syn. Signo, inscribo; quasi informo in animo; vel in animum alte defigo. Adv. Similiter, subtiliter. Usus: In omnium animis deorum notitiam impressit natura. Aliquid alte in mente et animo imprimere. Dedecus reipublicæ, vestigia flagitiorum omnibus provinciis imprimere. Hæc eum viderem tot vestigiis impressa.

IMPRŎBĀBĬLIS, e, gen. com. Qu’on ne peut approuver, insoutenable. Syn. Non probabilis. Usus: Nos alia improbabilia, alia probabilia dicimus.

IMPRŎBĀTĬO, ōnis, f. Désapprobation. )( Approbatio. Usus: Hæc ad improbationem testium pertinent.

IMPRŎBĒ, Méchamment, injustement. Syn. Injuste, inique, perverse, nequiter. Usus: Præda improbe parta.

IMPRŎBĬTAS, ātis, f. Méchanceté, malice. Syn. Perversitas. Epith. Alacris, aperta, insignis, mirifica, perspicua, robustior, similis, singularis, summa, varia. Cf. Malitia.

IMPRŎBO, as, avi, atum, are, a. Désapprouver, critiquer. Syn. Vitupero, rejicio, damno. )( Approbo. Usus: Ego ista studia non improbo. Cf. Dissentio.

IMPRŎBUS, a, um, Méchant, pervers. Syn. Impius, sceleratus. )( Probus. Phras. 1. Est homo improbus, cet homme est méchant. Homo est perditis, profligatis, impuris, turpissimis moribus; scelere corruptus, et omni impuritatis genere contaminatissimus; homo est ingenio malo pravoque; omnibus vitiis et flagitiis coopertus. Cf. Malus, Nequam, Sceleratus. Usus: Homo post natos homines improbissimus. Cf. Impius, Gerere se male, Conscientia mala.

IMPRŌVĬDĒ, Inconsidérément. Syn. Incaute. Usus: Non pro veteri prudentia se et rempubl. improvide in præceps dederat.

IMPRŌVĬDUS, a, um. Inconsidéré. Syn. Incautus. )( Providus, pendens. Usus: Improvidus et credulus senex. Ætas improvida. Cf. Imprudens.

IMPRŌVĪSO, A l’improviste. Syn. Ex improviso, ex inopinato, de improviso, derepente, subito, repente, repentino, insperato. Phras. Improviso hoc mihi accidit, cela m’est arrivé à l’improviste. Præter opinionem, insperanti mihi accidit; fuit hæc vis sane inexspectata, inopinata; inscio, ignaro, nec opinanti oblata. Imprudenti, ex insperato id mihi evenit.

IMPRŌVĪSUS, a, um, Imprévu. Syn. Inopinatus, novus, repentinus, nec opinatus, fortuitus, subito et improviso natus. )( Provisus. Usus: Malum improvisum gravius. Fortuna efficit multa improvisa nobis.

IMPRŪDENS, entis, Qui ignore; imprudent, inconsidéré. Syn. Insciens, inscius, ignarus, errore lapsus, lapsus per imprudentiam. )( Sciens. Adv. Bene, insigniter, naviter. Phras. Nimium te imprudentem cognovi, je vous sais bien imprudent, bien inconsidéré. Nimium te inconsideratum, expertem consilii, rationis; inopem consilii, rationis; a ratione aversum; præcipitis consilii; nimis in agendo præcipitem cognovi; scio, quam facile a ratione discedas, decedas, deducare; quam multa temere, imprudenter, inconsulte, sine ratione, sine consilio agas; scio, tibi deesse rationem ac consilium; consilium ac prudentiam dudum in te desidero; scio, quam longe absis a prudentiæ maturitate; quoties per imprudentiam incurras aliquo ac offendas; quanta judicii inopia labores; quam infirma tibi sit a prudentia ætas; quam parum videas, dispicias ac intelligas. Cf. Temere. Usus: 1. Id imprudenti mihi ac invito excidit. Imprudens feci, quod maxime nolebam. 2. Ignarus, ignorant. Imprudentes legis vitulum immolarunt nautæ.

IMPRŪDENTER, Par ignorance, imprudemment. Syn. Per imprudentiam, per ignorantiam, inscienter. )( Scienter, Prudenter. Cf. Temere.

IMPRŪDENTĬA, æ, f. Ignorance. Syn. Inscitia, inscientia. )( Scientia, prudentia. Usus: 1. Id non imprudentiæ, sed perfidiæ assignandum. 2. Error, erreur, imprudence. Imprudentia in purgationem confertur, cujus partes sunt inscitia, casus, necessitas. Emissi teli imprudentia. Cf. Error, Temere, Aberro.

IMPŬBES, is, et ĕris, m. Qui n’a pas atteint l’âge de puberté. Syn. Adolescentulus.

IMPŬDENS, entis, gen. com. Effronté, impudent. Syn. Inverecundus. )( Pudens, Phras. 1. Homo est plane impudens, cet homme est sans pudeur. Homo est, qui audacter, impudenter dicat faciatque omnia; dudum os perfricuit; pudorem dimisit; homo est præmortui jam pudoris; perfrictæ frontis; ingenio inverecundo, incredibili importunitate et audacia insigniter impudens; qui verecundiæ fines omnes transilierit; os hominis insignemque impudentiam quis ignoret? Ore est durissimo ac plane ferreo; homo est, qui verecundiam dudum ab ecerit; pudorem exuerit; frontem perfricuerit; exhausti pudoris homo est; homo est pudoris expers ac modestiæ; qui verecundiæ repagula refregerit omnia; qui omnem a se verecundiam removit, longissimeque projecit; qui pudorem omnem abstersit; qui pudorem omnem dedidicit, proscripsit; qui verecundiæ septa finesque transilivit. 2. Impudens es in petendo, vous demandez avec impudence. Quæ, malum! ista tua est in petendo confidentia? quam inverecundum animi ingenium? Nihil te pudet, non vereris, non erubescis, res tantas toties a me petere? Petitiones tuæ omni rubore carent; oris impudentis es, atque aversi a pudore animi in petendo; tanta cum petas, pudore nullo suffunderis. Usus: Qui verecundiæ fines semel transierit, eum naviter oportet esse impudentem.

IMPUDENTER, Impudemment. Syn. Confidenter, audacter.

IMPUDENTIA, æ, f. Effronterie, impudence. Syn. Confidentia, os impudens, durum, ferreum. )( Verecundia. Epith. Admirabilis, impudica, incredibilis, insignis, non minor, mira, perspicua, similis, singularis, summa, tanta, tam varia. Usus: Os hominis insignemque impudentiam agnoscite. Audacia fretus et impudentia in omnem licentiam effunditur. Cf. Impudens.

IMPŬDĪCĬTĬA, æ, f. Impudicité. Usus: Impudicitiæ se dedere. Cf. Luxuria.

IMPŬDĪCUS, a, um, Impudique. Syn. Lascivus, libidonosus, luxuriosus. )( Pudicus. Phras. Homo impudicus, débauché. Homo petulans ac protervus, qui eo semper trahitur, quo libido rapit; plenus stupri, sceleris, flagitii, quem non modo nequitiæ nomen oblectet. Quæ nota domesticæ turpitudinis non inusta vitæ est? Quod privatarum rerum dedecus non hæret infamiæ? Quæ libido oculis, quod facinus a manibus, quod flagitium a toto corpore abfuit? Homo omnis turpitudinis exemplum, probrum juventutis, senectutis ludibrium. Homo perdita nequitia, libidine, intemperentia; quem nec pudor ab infamia, nec generis macula a turpitudine avocare possit; qui omnia pudoris ac honestatis repagula perfregerit. Cf. Luxuria, Libidinosus. Usus: Impudica loqui. Mulier impudica.

IMPUGNĀTĬO, ōnis, f. Attaque, assaut. Syn. Oppugnatio.

IMPUGNO, as, avi, atum, are, a. Attaquer. Syn. Oppugno. Cf. Oppugno.

IMPULSĬO, ōnis, f. Impulsion, sollicitation. Syn. Impulsus, commotio. Epith. Vehemens. Usus: Impulsio est, quæ sine cogitatione per quamdam affectionem animi facere aliquid hortatur, ut amor, iracundia.

IMPULSOR, ōris, m. Instigateur, conseiller. Syn. Suasor, auctor. )( Dehortator.

IMPULSŬS, ūs, m. Conseil. Syn. Impulsio, inductus. Epith. Alienus, externus, primus, similis, summus. Usus: 1. Non alieno impulsu, sed sua sponte moveri. 2. Impetus, mouvement. Sonus impulsu et motu efficitur.

IMPŪNE, Impunément. Syn. Sine pœna vel periculo, tuto, tranquille. Phras. Hoc factum impune non feres, vous ne jouirez pas de l’impunité, ou cet outrage ne demeurera pas impuni. Impune tibi non abibit; non dimittam inultam impunitamque hanc injuriam; non tibi impune dilabetur atrox hæc injuria; nondum assecutus es sceleris hujus impunitatem. Cf. Impunitas, Impunitus.

IMPŪNĬTAS, ātis, f. Impunité. Syn. Licentia, venia. Epith. Diuturna, juvenilis, sempiterna, summa, tanta. Phras. Impunitatem consecutus est, il ne fut pas puni. Pœnam effugit, elapsus est; impune fecit; evasit ex judicio; absolutus est; impunitas sceleri data est. Cf. Impune, Impunitus. Usus: Errorem suum deponentibus veniam et impunitatem dandam existimo. Juvenilis impunitas, et licentia dicendi. Impunitatis spes maxima est illecebra peccandi. Garriendi tanta est impunitas.

IMPŪNĪTUS, a, um, Impuni. Syn. Inultus. )( Punitus, mulctatus. Phras. Nocentes sæpe impuniti manent, souvent les coupables ne sont pas punis. Supplicium de nocentibus sæpe nullum sumitur; sæpe non animadvertitur in homines nocentes; sæpe homines improbi judicio liberantur judicum sententiis; pœna eximuntur; pœnas vitant, evadunt ex judicio; merita pœna non coercentur; pœnas non dant; pœnas non luunt; pœnas non pendunt; debitas pœnas non persolvunt; debito supplicio non mulctantur; debita pœna non afficiuntur; supplicio vindicantur; pœnam effugiunt; debita improbitati pœna non plectuntur; pœnas factis moribusque dignas non ferunt, non sustinent, non patiuntur, non sentiunt. Cf. Impune, Impunitas. Usus: Possumusne hanc injuriam inultam permittere? Num hæc tanta injuria impunita discedet? Num impunitam feremus tantam audaciam?

IMPŪRĒ, D’une manière impure, honteuse. Syn. Spurce, fœde, obscœne, turpiter. Usus: Impura flagitiose, intemperanter multa facere.

IMPŪRĬTAS, ātis, f. Impureté. Syn. Flagitia, turpitudines. Usus: Cum omnes impuritates tua in domo susciperes. Cf. Luxuria.

IMPŪRUS, a, um, Impur. Syn. Contaminatus, lutulentus, spurcus, improbus, sceleratus. )( Purus. Usus: Omnium non modo bipedum, sed quadrupedum impurissimus. Cf. Luxuria, Impudicus.

ĪMUS, a, um, Le plus bas, le plus profond. Syn. Infimus. )( Summus. Usus: A summo, a medio, ab imo. Ab imis unguibus ad summum verticem.

IN, præpos. Dans, sur. Usus: 1. Actio constituta in diem posterum; in annos multos solis defectiones prædicuntur. 2. In dies, de jour en jour. In singulos dies vitium crescit. In dies opinio magis invalescit. 3. In diem vivere barbari solent, au jour le jour. 4. In posterum, in perpetuum, pour l’avenir, dans la suite, plus tard. Aliquem a se in perpetuum alienare. 5. Distributioni servit, par, (dans un sens distributif). Pretium in capita statuere; singulas in militem tunicas imperare. 6. Ad pretium rei statuendum, par, pour, (pour indiquer le prix). Quaternos denarios in singulas vini amphoras exegit. 7. In modum, comme, à la manière de. Ornatus peregrinum in modum; servilem in modum; miserandum in modum; mirandum, mirabilem in modum. 8. In hanc sententiam, de la façon. In eamdem sententiam cum multa dixissent. 9. In speciem, en apparence. In speciem validus exercitus, re vera infirmus et inops. 10. In manibus esse, aux mains de qqn. Victoria est in manibus. 11. In manibus habere, avoir dans ses mains, posséder. Omisi ea, quæ in manibus habebam. 12. In orbem, en cercle, tour à tour. Senæ horæ in orbem operi attributæ, pro per vices. 13. Contra, contre. In aliquem peccare. 14. Secundum, sous. In hanc formulam omnia judicia conclusa sunt. 15. Supra, sur. In humeros puerum extulit. 16. Ante, sous, devant. Cædes facta in oculis hominum. 17. Inter, parmi. In magnis viris non est habendus. 18. Pro, pour, en faveur de. Pecunia decreta in rem frumentariam. 19. Per, dans, à travers. Sanguis a corde in totum corpus effunditur. 20. Erga, pour. Amor in patriam, religio in DEUM. 21. In, ante diem XV Calendas vel Calendarum distuli, j’ai rémis l’affaire au 15ᵉ jour avant les Calendes.

INACCESSUS, a, um, Inaccessible. Syn. Ex omni parte clausus, obstructus, præclusus; qui adiri non potest, qui aditus habet difficiles. Usus: Aditus inaccessi. Cf. Angustus.

ĬNÆDĬFĬCO, as, avi, atum, ara, a. Bâtir sur, construire dans. Usus: In domo tua est inædificatum sacellum.

ĬNÆQUĀBĬLIS, a, gen. com. Inégal. Usus: Inæquabilis varietas.

ĬNÆQUĀLIS, e, gen. com. Inégal. Usus: Annus inæqualis.

ĬNÆQUĀLĬTER, Inégalement. Usus: Inæqualiter eminentes rupes scandere.

ĬNÆQUO, as, are, a. Égaliser. Syn. Complano.

ĬNÆSTĬMĀBĬLIS, e, gen. com. Inestimable. )( Æstimabilis. Cf. Pretium.

ĬNAMBŬLĀTĬO, ōnis, f. Action de se promener, promenade. Syn. Ambulatio.

ĬNAMBŬLO, as, are, n. Se promener. Syn. Deambulo. Cf. Ambulo.

ĬNĂNĬMĀTUS, a, um, Inanimé. Syn. Inanimis, expers vitæ.

ĬNĂNĬMUS, a, um, Privé de la vie. Syn. Inanimatus. Usus: Inanimum est omne, quod pulsu agitatur exteriore.

ĬNĂNIS, e, gen. com. Vain, de peu de valeur. Syn. Vacuus, supervacuus, levis, cassus, vanus, sine causa. )( Plenus. Phras. Inania sectaris, vous poursuivez des futilités. Levioribus rebus tuum studium dicas; amas, colis, sequeris ea, quæ non consistunt; quæ nihil habent firmitatis, nihil gravitatis, nihil ponderis; quæ levia, nullius ponderis, infirma, minime solida sunt. Cf. Levis, Vanus. Usus: Inanissimarum cupiditatum nullus modus. Consilium prudentiæ inanissimum. Inanis elocutio et puerilis.

ĬNĀNĬTAS, ātis, f. Futilité. Syn. Vanitas, inane. Epith. Summa. Usus: In summa inanitate versamur. Cf. Levitas.

ĬNĀNĬTER, En vain, sans raison. Syn. Falso, frustra, sine causa. Usus: Inaniter sæpe animus exsultat.

ĬNAPPĂRĀTĬO, ōnis, Défaut de préparation, négligence. Syn. Nullus apparatus.

ĬNAUDIBĬLĬS, e, gen. com. Qu’on ne peut entendre. Syn. Qui non est audiendus, qui audiri non meretur. Usus: Fidem infirmare alicui inaudibili.

ĬNAUDĬO, is, īvi, ītum, ire, a. Entendre dire, apprendre. Audio, exaudio, de rebus fere occultis. Usus: Erupit tandem vox illa, de qua ego aliquid inaudieram. Cf. Audio.

ĬNAUDĪTUS, a, um, Inouï. Syn. Inusitatus. Adv. Omnino, ante hoc tempus. Usus: Nihil dicam inauditum, novum, insolens. Res in omni memoria inaudita. Cf. Novus, Rarus.

ĬNAUGŬRO, as, avi, atum, are, n. Consacrer, inaugurer. Syn. Initior, consecro, dedico. Usus: Templum inaugurare. Cf. Dedico.

ĬNAURIS, is, et rectius: ĬNAURES, ĭum, f. pl. Pendants, boucles d’oreilles. Syn. Ornamentum aurium, quo mulieres utuntur.

ĬNAURO, as, avi, atum, are, a. Dorer. Syn. Auro tego, illino, obduco; aurum rei induco. Adv. Extrinsecus. Usus: Palla inaurata inductus. Malo consuli a Cæsare quam inaurari.

ĬNAUSPĬCĀTO, Sans avoir pris les auspices. Syn. Vitio, auspicio non capto, malis ominibus.

ĬNCĂLESCO, is, călŭi, ere, n. Devenir chaud, s’échauffer. Usus: Vino incalescere.

INCALLĬDĒ, Sans adresse. Syn. Incaute. Usus: Non incallide tergiversari.

INCALLĬDUS, a, um, Simple, franc, ouvert. Syn. Simplex, incautus, antiquus, credulus. Usus: Servus non incallidus, sed frugi et integer. Cf. Simplex, Apertus.

INCANDESCO, is, dŭi, descere, n. S’échauffer. Usus: Æstu, ira, furore incandescere.

INCĀNESCO, is, ŭi, escere, n. Devenir blanc, blanchir. Syn. Canus fio.

INCANTO, as, avi, atum, are, n. Enchanter. Syn. Carmine magico veneficium affero. Animum magicis illecebris pellicio, fascino; magicis sacris utor; nefaria mysteria nuncupo.

INCASSUM, En vain. Incassum tela jactantur. Cf. Frustra.

INCAUTĒ, Sans précaution, imprudemment. Syn. Incallide, imprudenter, temere. Cf. Temere.

INCAUTUS, a, um, Imprudent. Syn. Improvidus. Cf. Imprudens, Simplex.

INCĒDO, is, cessi, cessum, ere, n., nonnunquam a. Avancer, marcher. Syn. Ingredior, ambulo. Adv. Sensim. Phras. Modeste incedendum est, il faut marcher modestement. Non utamur aut tarditatibus in gressu mollioribus, ne pomparum ferculis similes videamur, nec in festinationibus nimias suscipiamus celeritates. Pleno modestoque gradu ingrediamur; alacriter, sed modeste se inferat, oportet, qui decorum amat. Usus: Quam teter incedebat! incessi repente omnibus lætitiis.

INCENDĬUM, ĭi, n. Incendie. Syn. Ardor, flamma. Epith. Acerrimum, commune, domesticum; fortissimum, impium, malum, præsens, tantum, universum. Phras. Ortum est ingens incendium, il s’est élevé un grand incendie. Incendium deflagrationem toti urbi minatur; exuruntur tecta, templa incendio fumant; latius usque funditur incendium; prope adest, ut urbs tota incendio hauriatur, deleatur. Non fortuito, sed oblato incendio tecta conflagrant; urbs tota conjectis ignibus inflammata ardet; concepto igne urbs tota continenti incendio collucet. Urbs tota ignibus ac ruinis miscetur. Cf. Ardeo, Comburo, Flamma. Usus: Incendium facere, excitare, allumer. Incendio conflagrare, brûler. Incendium ruinis exstinguere, éteindre. Ab incendio eripere, liberare, sauver des flammes.

INCENDO, is, si, sum, ere, a. Incendier. Syn. Inflammo, incendium facio; ignem vel faces infero, admoveo, subjicio; concremo, uro, exuro; ignem injicio, conjicio. Cf. Accendo, Comburo. Adv. Vehementius. Usus: 1. Naves incendi jussit. 2. Transl. Hortor, incito, excito, exhorter, animer. Aliorum in se odia; cupiditatem, desideria alicujus incendere. Gloriæ studio incendi. Cf. Excito, Impello.

ĬNCENSĬO, ōnis, f. Incendie, embrasement. Syn. Incendium. Usus: Incensione urbem, internecione cives, vastitate Italiam liberavi.

INCENSUS, a, um, Enflammé. Usus: Mulier incensa odio. Imperator incensus ad rempublicam pene gerendam. Cf. Fervidus.

INCERTUS, a, um, Incertain. Syn. Obscurus, fallax, dubius, in dubia opinione, in casu positus, non constans. Phras. 1. Incerta res est, la chose est incertaine. Res est in incerto posita, in incerto relicta; in casu res est; res etiamnum fluctuat; quid nox diesque ferat, incertum est; ejus rei ratio explicata, explorata, expedita nondum est. 2. Quid de me futurum sit, incertum est, je ne sais ce qui m’arrivera. Suspensas habeo vivendi rationes; suspenso animo sum; metu, exspectatione suspensus hæreo; fluctuat animus, pendet, jactatur; ancipiti cura distrahor. Cf. Dubito, Dubius. 3. Quod vitæ genus amplectar, incertus sum, j’ignore encore quel genre de vie je dois suivre. Nulli fortunæ adhæret animus per omnia vitæ genera errans; jam dudum inquiro, si qua ad portum via fluctuantem ferat; nondum stat sententia, quam in partem suspensæ vitæ rationes inclinaturæ sint; consiliis distrahor magis, quam feror. Usus: Incerti animi hominum, et exitus prœliorum. Ætas puerilis maxime lubrica et incerta. Suspensus et incertus obscura spe pendeo; omnia in dubium incertumque revoco. Cf. Dubius, Dubito, Inconstans.

INCESSO, is, cessi, ere, a. Attaquer, assaillir. Syn. Invado, adorior. Usus: Jaculis hostes incessere. Incessit omnes admiratio, cura, cupido, religio. Cf. Invado, Impetus.

INCESSŬS, ūs, m. Démarche. Syn. Ingressus, gressus. Epith. Equestris, gravis, acutus, rarus, nec ita longus. Usus: Fingere sibi vultum et incessum. Muliebris ornatus et incessus.

INCESTĒ, Criminellement. Syn. Fœde, nefarie, turpiter.

INCESTUM, i, n. et INCESTŬS, ūs, m. Inceste. Usus: Facere incestum; incesto aliquem liberare.

INCHŎO, as, avi, atum, are, a. Commencer. Syn. Incipio, exordior, attingo, informo. )( Pertexo, finio, perficio. Phras. Inchoatum potius quam perfectum opus est, l’ouvrage loin d’être achevé est à peine commencé. Tantum abest, ut opus ad finem perduxeris, ut minimum ultra principium processeris; ut in ipsis pene principiis consistat, hæreat. Tantum abes a perfectione operis, ut principia vix appareant, vix opus instituisti, vix operis initium fecisti; rem tu quidem habes institutam, informatam, sed perfectam perpolitamque non habes. Operis ut quidem fundamenta jecisti, fastigium adhuc nullum habemus. Cf. Incipio. Usus: Si idem extrema persequitur, qui inchoavit, jam perfecta omnia videbimus. Inchoare, et informare oratorem perfectum. Natura hominem inchoat, sapientia perficit.

1. INCĬDO, is, cĭdi, ere, n. Tomber dans ou sur; arriver par hasard. Syn. Accido, contingo, evenio, incurro. Phras. 1. Incidit in hostes, il est tombé au milieu des ennemis. In hostem imprudens præcipitavit; in manus hostium delatus est; in hostes incurrit; medios in hostes delapsus est. 2. Incidit mihi ea cogitatio, il m’est venu à l’esprit. Subiit animum ea cogitatio; occurit animo; incidit in mentem illud; succurrit mihi; in mentem venit. Usus: 1. Si casus inciderit, nec mori recusabo. Tales casus sæpe fortissimis viris incidunt. Incidit ætas mea in illa tempora. Nihil mali incidit civitati. Quocumque mens et oculi inciderint. 2. Incurro, tomber malade, devenir fou, etc. In morbum, in febriculam, in insaniam, furorem, peccatum incidere. In manus hostium, in scopulos vitæ incidere. 3. Venio, tomber, venir. In æs alienum, in amorem, contentionem, in mentionem alicujus rei, in sermonem incidere, ac velut improviso venire. Homini sane præter opinionem incidi. Cf. Accidit.

2. INCĪDO, is, cīdi, cīsum, ere, a. Entailler, couper. Syn. Cædo, reseco, præcido, amputo, securim injicio. Adv. Æqualiter, consulto, crudelissime, de improviso, de integro, divinitus, fœdissime, fortuito, improviso, plane, retro. Usus: Alicui nervos, pennas incidere. Deliberationem omnem ac spem incidere. Cf. Abrumpo.

INCĬPĬO, is, cēpi, ceptum, ere, a. et n. Commencer. Syn. Cœpi, instituo, ingredior, initium facio, duco, sumo, do, affero, introduco; principium do, capio, duco, habeo; primordium, exordium capio; exordior, ordior, inchoo, informo; fundamenta jacio, rudimentum pono, tirocinium pono. Phras. 1. Nunc demum spirare incipio, je commence enfin à respirer. Nunc demum ingredior in spem; in spem inducor, nunc demum spes aliqua mihi nascitur, affulget; nunc demum in spem venio. 2. Unde dicere incipiam? Comment commencerai-je? Unde mihi nascetur exordium orationis? Unde ingrediar in orationem? Unde proficiscetur oratio? Unde exordium ducam, capiam? Unde initium ducetur? 3. Respublica bellum incipiet, la république commencera la guerre. Initium bello e Republica dabitur; quod conceptum Respublica bellum parturit, propediem nascetur; respublica bellum suscipiet; nascentis belli primordia a republica capientur; bellum grande propediem exsurget a republica commovendum. 4. Inceptum bellum brevi sopietur, la guerre commencée s’apaisera bientôt. Vim nascentis, orientis, exsurgentis belli nostri facile consilio discutient, et compriment. Quamquam qua noluimus janua, ingressi sumus in bellum, facile tamen exitum reperiemus. Cf. Bellum. Usus: Bellum gerere nostri duces incipiunt. Cf. Inchoo.

INCĪSĒ et INCĪSIM, Par incises. Syn. Cæsim. Usus: Incise membratimque dicere.

INCĪSĬO, ōnis, f. Incise, membre de phrase. Usus: De membris et incisis, vel incisionibus.

INCĪSUM, i, n. Incise. Syn. Incisio.

INCĬTA, æ, et INCĬTÆ, ārum, f. pl. Extrémité. Syn. Paupertas, indigentia. Usus: Ad incitas redactus, réduit au désespoir, à la dernière extrémité. Cf. Paupertas.

INCĬTĀMENTUM, i, n. Aiguillon, stimulant. Syn. Invitamentum, illecebra. Epith. Summum. Usus: Hoc hominibus maximorum laborum et periculorum incitamentum est. Cf. Excito, Animus.

INCĬTĀTĒ, Précipitamment. Syn. Incitatius ferri.

INCĬTĀTĬO, ōnis, f. Mouvement rapide, véhémence. Epith. Acris, vehemens, divina. Usus: Acri et vehementi incitatione inflammare animum. Incitatio languentis, moderatio effrenati populi.

INCĬTĀTUS, a, um, Poussé, lancé, mis en mouvement, rapide. Adv. Plane, vehementius. Usus: Totius mundi incitatissima conversio.

INCĬTO, as, avi, atum, are, a. Mettre en mouvement. Impello, exacuo, excito, suscito, incendo, irrito, stimulos admoveo, cohortor. Adv. Effrenate, temere. Phras. Ad præclarum facinus incitare, pousser à une action éclatante. Ad audendum animos addere, augere; alacritatem addere, afferre; animos dare, erigere, excitare, afferre; spei ac fiduciæ implere; incitamento esse; desiderium rari decoris admovere. Cf. Excito, Impello, Hortor, Animo. Usus: Incitare aliquem spe laudis ad aliquid agendum. Mentem alicujus incitare. Incitata odia, ira; studium ad investigandum incitatum. Incitat se vis aquæ. Naves se incitant.

INCLĀMO, as, avi, atum, are, a. et n. Crier. Syn. Voco, altiore voce clamo. Usus: Expeditus, facito, ut sis, ut, cum inclamavero, advoles. Cf. Voco.

INCLĒMENS, entis, omn. gen. Dur, rigoureux. Syn. Asper. Cf. Durus.

INCLĒMENTER, Durement. Usus: Inclementer in aliquem dicere.

INCLĒMENTĬA, æ, f. Dureté, rigueur. Syn. Duritas. Cf. Inhumanitas.

INCLĪNĀTĬO, ōnis, f. Action de pencher, inclinaison; inclination, penchant, propension. Syn. Conversio, status, mutatio, conatus, flexio, inflexio. Epith. Divina, magna, repentina, tanta, maxima, parva. Usus: Minimis momentis maximæ inclinationes temporum fiunt. Inclinatio quædam ad meliorem spem visa est fieri. Inclinatione voluntatis propendere in aliquem. Conversio status, inclinatio reipublicæ.

INCLĪNO, as, avi, atum, are, a. et n. Faire pencher, se pencher. Syn. Vergo, propendeo. )( Sto, erectus sum. Phras. Inclinat ad lenitatem, il est porté à la douceur. Ad lenitatem se dat; proclivior est ad lenitatem; ad lenitatem sua sponte propendet; summa propensione in leniora fertur; inclinatissimo est ad lenitatem animo. 2. Inclinat ex natura ad avaritiam, il est naturellement avare. Natura propensus est ad exsecrabile vitium avaritiæ; ad avaritiam natura propendet; ad avaritiam natura illum sua ducit; natura hortante, naturali quodam studio ad avaritiam fertur, rapitur; naturali quadam inductione animi avaritiam sequitur; suopte ingenio, impetu quodam naturæ, naturali quadam voluntatis inclinatione ad avaritiam incitatur. Usus: 1. Sententia senatus inclinat ad pacem. In vitium, in fugam inclinare. 2. Deficio, manquer, faire défaut, être à son déclin. Eloquentia, opes, forma reipublicæ inclinat. Inclinat acies, animi militum. 3. Flecto, pencher pour ou vers. Inclinat se ad Stoicos. Inclinare omnia ad suum commodum.

INCLĬTUS, a, um, Illustre. Syn. Clarus, nobilis, insignis. Cf. Clarus, Nobilis.

INCLŪDO, is, si, sum, ere, a. Enfermer. Syn. Claudo, comprehendo. )( Excludo. Adv. Apte, intus, argute, divinitus, diutius. Phras. Certis finibus orationem includam, je renfermerai mon discours dans des bornes marquées. Certis finibus circumscribam; cancellos, quibus me ipsum circumscripsi, non egrediar. Certos mihi fines terminosque constituam, extra quos egredi non possim, si maxime velim. Cf. Termino. Usus: Imaginem alicujus in clypeo aureo includere. Orationem in epistolam inclusi. Dolor mihi et admiratio vocem inclusit. Cf. Carcer, Claudo.

INCLŪSĬO, ōnis, f. Emprisonnement. Usus: Inclusione contentus non eras, interficere volueras.

INCŒPTĬO, rectius: INCEPTĬO, ōnis, f. Action de commencer, entreprise. Syn. Initium, principium.

INCOGNĬTUS, a, um. Inconnu. Syn. Ignotus. )( Notus. Usus: Condemnare aliquem causa incognita. Cf. Ignotus.

INCŌGĬTANS, tis, omn. gen. Irréfléchi, inconsidéré. Usus: Incogitantem, imprudentem oppressit.

INCŌGĬTANTĬA, æ, f. Irréflexion. Syn. Imprudentia. Cf. Imprudentia.

INCŎLA, æ, m. Habitant. Syn. Habitator. Usus: Socrates totius mundi civis et incola.

INCŎLO, is, ŭi, cultum, ere, n. et a. Habiter. Syn. Habito, incola sum. Usus: Qui earum civitatum fines incolunt. Cf. Habito, Domus.

INCŎLŬMIS, e, gen. com. Sain et sauf, intact. Syn. Salvus, integer. Adv. Aliquamdiu. Phras. Incolumes tibi sunt adhuc res tuæ, vos affaires sont encore en bon état. Salva sunt apud te omnia, nihildum perdidisti; status idem est, qui antea rerum tuarum. Eodem loco sunt, quo antea, fortunæ tuæ; nihil detractum est de fortunis tuis; nullam res aut fortunæ tuæ jacturam fecere; nullum res tuæ damnum tulere, detrimentum cepere, accepere, passæ sunt. Nihil adversi res tuæ subierunt; nihil tibi eripuit, abstulit, ademit, detraxit, avertit fortuna; incolumitatem obtinent res, rationes, fortunæ tuæ; nihil secus, nihil contra, quam velles, rebus tuis factum est. Nulla rerum tuarum facta est imminutio; sarta tectaque tua sunt omnia, et ab omni incommodo sincera integraque sunt conservata. Cf. Salvus, Sanus. Usus: Domum suam incolumem a calamitate servare non potuit. Cives integros et incolumes servavi.

INCŎLŬMĬTAS, ātis, f. Conservation, salut, sûreté. Syn. Salus. Epith. Explorata. Phras. Quamdiu reipublicæ sua constabat incolumitas, tant que la république se conserva dans un bon état. Dum reipublicæ salus erat integra; salvis rebus; rebus nondum perditis; ante reipublicæ inclinationem; stante, vigente, incolumi republica; cum respublica suum jus obtineret, cum suo jure uteretur, cum salvus esset reipublicæ status; ante casum reipublicæ; antequam respublica concideret, occideret, periret. Cf. Salus, Status bonus. Usus: Incolumitas est salutis tuta atque integra conservatio. Alicujus salutem et incolumitatem deserere.

INCŎMĬTĀTUS, a, um, Non accompagné, seul. Syn. Sine comite, solus. Usus: Ars indotata, incompta, incomitata. Cf. Solus.

INCOMMŎDĒ, D’une façon peu convenable, fâcheuse. Syn. Moleste. Usus: Cum illo actum optime, mecum autem incommode.

INCOMMŎDĬTAS, ātis, Désagrément, incommodité, dommage. Syn. Incommodum. Usus: In hac incommoditate illud inest commodi, il y a cela de bon dans ce malheur. Cf. Incommodum.

INCOMMŎDO, as, avi, atum, are, n. Causer du désagrément, nuire, incommoder. Syn. Officio, incommodum affero. Phras. Incommodare tibi nolo, je ne veux pas vous causer du désagrément. Nolo incommodo tibi esse; incommodo te afficere; incommodum tibi afferre, parere, præbere; nolo tibi molestiam exhibere; nolo commodis tuis officere, commoda tua oppugnare, labefactare; nolo tibi negotium facessere; nolo tibi gravis, molestus esse; nolo tibi importune obstrepere; nolo tibi per me incommodi quidquam accidat. Cf. Noceo, Molestia, Molestus. Usus: Qui alteri nihil scientes incommodant, nihil ipsis jure incommodi accidere potest.

INCOMMŎDUM, i, n. Désagrément, dommage, inconvénient, malheur. Syn. Damnum, detrimentum. )( Commodum. Epith. Alienum, commune, domesticum, insperatum, magnum, parvum, præcipuum. Phras. 1. Id ego concedam, modo sine tuo incommodo fiat, j’accorderai facilement cette chose, pourvu que vous ne ressentiez aucun inconvénient. Facile id patiar, modo ne tibi incommodes; modo ne contra tuum commodum sit; modo ne tuis commodis adversetur; modo ne commodis tuis officiat. Dabo id perlibenter, quod sine incommodo tuo facere possis; quod commode, quod sine molestia tua fiat. 2. Multa patior incommoda, je suis accablé d’ennuis. Multa me incommoda circumveniunt; undique oppugnantur, labefactantur commoda mea; incommoda non pauca capio, accipio; multis incommodis et difficultatibus angor, premor; quotidie novis incommodis afficior; quotidie nova mihi incommoda dantur, invehuntur, importantur; alia ex aliis accedunt incommoda; nova quotidie incommoda mihi nascuntur. Cf. Damnum, Molestia. Usus: 1. Incommodum invehere, ferre, dare; afficere incommodis, porter préjudice à qqn. 2. Incommodum capere, accipere, éprouver un dommage, un échec. 3. Incommodum propulsare, rejicere, refutare, repousser. 4. Incommodum levare, diminuere, incommodis mederi, diminuer. 5. Incommodum sarcire, réparer. 6. Incommodum devitare, éviter. 7. Incommodi expers, ab incommodo integer, sincerus, qui ne souffre point de dommage. Illud etiam in incommodis est, illud quoque accessit incommodum, il faut ajouter à tout cela cet autre malheur. Cf. Detrimentum.

INCOMMŎDUS, a, um, Inopportun, contraire, fâcheux. Syn. Adversus, alienus, molestus, iniquus. Usus: Valetudine uti incommoda. Pater alioquin facilis, sed filio incommodus. In rebus incommodis sublevare aliquem. Cf. Alienus.

INCOMPERTUS, a, um, Inconnu, obscur. Usus: Res vetustate incomperta. Quid rei fuerit, incompertum est. Cf. Ignotus.

INCOMPŎSĬTĒ, Sans ordre. Usus: In hostem negligenter et incomposite occurrunt.

INCOMPŎSĬTUS, a, um, Désordonné, sans ordre. Usus: Agmen incompositum, troupe qui marche à la débandade. Cf. Dissolutus.

INCOMPRĔHENSUS, a, um, Non saisi, insaisissable. Syn. Non perceptus; incognitus. )( Comprehensus.

INCOMPTUS, a, um, Négligé, grossier. Syn. Inornatus, incultus. )( Concinnus. Usus: Oratio incompta et horridula.

INCONCINNUS, a, um, Négligé, sans grâce, maladroit. Syn. Molestus, inurbanus, præposterus, absurdus, ineptus. Cf. Ineptus.

INCONDĬTĒ, Sans ordre, confusément. Syn. Insulse. Usus: Nihil tam incondite, tam præpostere, tam monstruose dici potest, quod non possimus somniare.

INCONDĬTUS, a, um, Confus, grossier, sans art. Syn. Inconcinnus, insulsus, non compositus. Usus: Inconditum jus, orator, oratio. Cf. Odiosus.

INCONSĪDĔRANS, tis, omn. gen. Inconsidéré. Syn. Inconsideratus.

INCONSĪDĔRANTĬA, æ, f. Inattention, défaut de réflexion. Syn. Inconsulta ratio, temeritas. Cf. Temere.

INCONSĪDĔRĀTĒ, Inconsidérément, sans réflexion. Syn. Inconsulte, temere, leviter, negligenter dicere aut facere aliquid.

INCONSĪDĔRĀTUS, a, um, Inconsidéré. Syn. Inconsiderans, inconsultus, amentissimus, temerarius. )( Consideratus. Usus: Inconsideratissima et dementissima temeritas. Cf. Incautus, Imprudens.

INCONSTANS, tis, omn. gen. Inconstant, changeant, léger. Syn. Mobilis, levis, volaticus, qui a seipso desciscit, levissimus transfuga; qui sibi non constat, neque in hac, neque illa parte fidem habet. )( Constans. Phras. Inconstantes sunt hominum voluntates, la volonté de l’homme est inconstante. Homines mobili sunt in omnem partem animo et fluctuante; mobilia sunt hominum ingenia; pluma aut folio facilius moventur; vaga et mutabili ratione, summa levitate et inconstantia huc illuc feruntur; parum constanter in cœpto permanent. Nihil tam flexibile, lubricum, devium, quam hominum consilia. Cf. Levis, Mutabilis. Usus: Ridicule mihi visus es inconstans.

INCONSTANTER, D’une manière inconséquente. Syn. Leviter. Usus: Inconstanter, turbide jactari.

INCONSTANTĬA, æ, f. Inconstance. Syn. Levitas, mutabilitas, mobilitas, varietas. )( Constantia. Epith. Maxima, tanta. Phras. 1. Non puto meam inconstantiam reprehendendam, je ne crois pas qu’on me puisse accuser de légèreté. Non puto mihi famam inconstantiæ pertimescendam; non vereor, ne quis inconstantiæ, levitati tribuat, adscribat, assignet, si, etc.; ne quis in me inconstantis, levis, mobilis, instabilis, parum firmi in officio animi vitium conferat; ne quis mihi notam inconstantiæ inurat; inconstantiæ maculam aspergat nomini meo; ne inconstantiæ nomine male audiam, suspectus sim; ne quis me accuset, quasi discesserim a pristina consuetudine, a me ipso. 2. Tantam in te inconstantiam non exspectassem, je n’aurais pas cru que vous fussiez si capricieux. Tam mobili in me animo te esse non putabam; tanta levitate et inconstantia, tanta mutabilitate mentis te esse non putabam. Tam fluxa fide; tam mobili ingenio te esse quis putasset? Usus: Fortuna ab inconstantia et temeritate sejungi non potest. Nemo doctus unquam mutationem consilii inconstantiam dixit.

INCONSULTĒ, Inconsidérément, imprudemment. Syn. Inconsiderate, impudenter ac imprudenter, temere dicere aliquid aut facere.

INCONSULTUS, a, um, Inconsidéré, irréfléchi. Syn. Inconsideratus, temerarius. Cf. Imprudens.

INCONTĀMĬNĀTUS, a, um, Qui n’est pas souillé, pur. Usus: Ne quid sinceri, ne quid incontaminati sit. Cf. Integer, Purus.

INCONTENTUS, a, um, Qui n’est pas tendu, lâche. Syn. Remissus. )( Contentus. Usus: Fides omnes æque incontentæ.

INCONTĬNENS, entis, omn. gen. Intempérant, voluptueux. Syn. Libidinosus.

INCONTĬNENTER, Sans retenue, avec excès, intempérance. Syn. Intemperanter, dissolute, libidinose.

INCONTĬNENTĬA, æ, f. Excès, intempérance, dérèglement. Syn. Intemperantia. )( Continentia. Cf. Luxuria.

INCONVĔNĬENS, entis, omn. gen. Inconvenant, mésséant. )( Conveniens. Phras. Nihil inconveniens egit, il n’a rien fait d’inconvenant. Nihil odiosum, aut a moribus suis alienum; quod a moribus ejus abhorreret; quod non reliquæ ætati ejus responderet; quod absonum, quod indecorum suo generi admisit. Cf. Absurdus. Usus: Hæc nostra facta sunt nec subita, nec inconvenientia.

INCŎQUO, is, coxi, coctum, ere, a. Faire cuire, faire bouillir dans. Usus: Radices vino incoquere.

INCORPŎRĔUS, a, um, Incorporel, immatériel. Syn. Quod corpore caret. Usus: Rerum incorporearum æstimatio.

INCORRUPTĒ, Avec intégrité. Syn. Caste.

INCORRUPTUS, a, um, Non corrumpu, bien conservé, pur, chaste. Syn. Integer, purus, inviolatus, sanus, sincerus, castus, naturalis, non fucatus, religiosus. )( Vitiosus, corruptus, fucatus. Usus: Sanitas, latinitas, vestis incorrupta. Sanguis, testis incorruptus, Cf. Integer, Sanctus.

INCREBRESCO, is, buĭ, ere, n. S’augmenter, se répandre. Syn. Percrebesco, pervagor. Usus: Hæc consuetudo dudum jam increbuit. Numerus oratorum; sermo, fama, rumor, increbescit.

INCRĒDĬBĬLIS, e, gen. com. Incroyable, Syn. Inauditus, monstro vel portento similis, singularis, humanam fidem excedens, ultra fidem. )( Credibilis. Adv. Prorsus. Phras. Incredibile est, c’est incroyable. Non est, ut credi possit; non est ut habeatur fides; fidem superat; abhorret a fide; verisimile non est; ejusmodi est, ut fide careat, ut adjungi fides nulla possit; mendacii speciem habet; mendacium præfert; veritatis imaginem nullam ostendit; fidem excedit; alienum est a ratione; vero, rationi consentaneum non est; supra, quam credi possit. Usus: Singularis et incredibilis virtus, audacia; agere alicui gratias incredibiles.

INCRĒDĬBĬLĬTER, D’une manière incroyable, étonnamment. Syn. Immortaliter. )( Credibiliter. Usus: Incredibiliter gavisus sum.

INCRĒDŬLUS, a, um, Incrédule.

INCRĒMENTUM, i, n. Accroissement, développement. Syn. Accessio. Usus: Incrementum afferre. Maximis incrementis augetur hostium potentia. Cf. Accessio, Augeo.