Lexicon Latinum : $b Universae phraseologiae corpus congestum etc.

SENTIS, is, m. Épines, ronces. Syn. Spina.

SĔORSUM, A part, séparément. Syn. Separatim. Usus: Seorsum hoc ab illo tractandum est, ces deux points veulent être traités séparément.

SĒPĂRĀBĬLIS, e, gen. com. Séparable. Usus: Anima a corpore separabilis.

SĒPĂRĀTIM, Séparément, à part, en particulier. Syn. Seorsum, singillatim, præter cæteros. )( Communiter. Usus: Dii separatim ab universis singulos diligunt, les dieux chérissent les particuliers, séparés de la totalité. Separatim semel, iterum cum universis. In aliqua re separatim elaborare, borner ses études à qque partie isolée de la science.

SĔPĂRO, as, avi, atum, are, a. Séparer, désunir, diviser. Syn. Sejungo, distinguo, secerno, sevoco, distraho, divello, distermino, discludo. )( Conjungo. Adv. Diligenter, paululum. Phras. 1. Separandi sunt, ne juncti noceant, il faut les isoler, pour qu’ils ne puissent nuire étant ensemble. Dirimenda est eorum conjunctio; segregandi inter se, dividendi ac distrahendi sunt; diducenda ea manus est hominum improborum; dissociandi illorum animi; alienatio ac disjunctio aliqua serenda; alius ab alio diversus aggrediendus est; avellendi, abstrahendi ex eorum societate aliqui, segregatique a cæteris invadendi sunt; dissidium et animorum quoddam divortium inter eos est procurandum. 2. Arx ab urbe modico amne separata est, la citadelle est séparée de la ville par un petit cours d’eau. Amnis modicus arcem ab urbe aquarum divortio dividit; arx ab urbe amne exiguo dirempta, disjuncta, discreta, secreta. Usus: Discrimine tenui separata maria.

SĔPĔLĬO, is, īvi vel ĭi, ultum, ire, a. Ensevelir, enterrer. Syn. Humo, in sepulcro condo, corpus terræ reddo; humo injecta contego, tumulo contego, sepultura afficio, ad sepulturam do, in sepulcrum infero; terræ, tumulo mando; compono; supremo officio fungor, funus duco, funero, funus effero, justa persolvo; in rogum impono. Phras. 1. Non omnes sepulti sunt, tous ne furent pas enterrés. Aliqui ex his honore sepulturæ caruerunt; insepulti jacent; nec sepulturæ honorem adepti sunt; inhumata cadavera aliquorum putrescunt. 2. Splendide sepultus est, on lui fit des funérailles magnifiques. Amplo funere elatus est; honesto funere humatus est; justa magnifice præstita, soluta sunt; nihil apparatus defuit, quo inferias illi quam magnificentissime darent; funus omni apparatu atque honore celebratum; suprema officia apparatissima pompa celebrata sunt; ossa tumulo contecta, sepultura donata sunt quam honorificentissima; curatum, ut funeris honore quam amplissimo honestaretur; propinqui funus ei apparatissimum faciendum curarunt. Cf. Funus, Exsequiæ. Usus: Qui vos in complexu liberorum trucidatos incendio patriæ sepelire est conatus, s’est efforcé de vous ensevelir sous les ruines fumantes de la patrie.

SĒPES, is, f. Haie, enceinte, clôture. Syn. Septum. Usus: Loca silvestribus sepibus densa.

SĒPĬA, æ, f. Sèche, poisson qui contient une liqueur noire. Genus piscis.

SĒPĪMENTUM, i, n. Clôture. Syn. Vallum. Usus: Atque hæc velut sepimento quodam vallabit eloquentia.

SĒPĬO, is, psi, ptum, ire, a. Entourer, enclore. Syn. Munio, vallo, septa facio, septis contineo. Adv. Sedulo, undique, religiose. Usus: Domicilia mœnibus sepserant. Ubi hæc omni cogitatione, memoria sepseris, déposer avec soin dans la mémoire. Oppidum castellis et operibus sepire. Armatus, septus, stipatus satellitibus. Cf. Munio.

SĒPŎNO, is, pŏsui, pŏsĭtum, ere, a. Placer à part, mettre de côté. Syn. Segrego, separo, reservo. Usus: Seponi ista et occultari possunt. Nullum mihi tempus ad ista negotia possum seponere. Aliqua prædæ pars seponi et in publicum secerni debet.

SEPTEM, Sept.

SEPTEMBER, ris, m. Septembre. Usus: Calendis septembribus.

SEPTEMVĬRĀTŬS, ūs, m. Dignité de septemvir.

SEPTEMVĬRI, ōrum, m. pl. Le collége des septemvirs.

SEPTĒNĀRĬUS, a, um, Qui contient le nombre sept, septénaire. Usus: Cum tam bonos septenarios fundat ad tibiam, vers de sept pieds.

SEPTENDĔCIM, Dix-sept. Usus: Nos septendecim populis Siciliæ numeramur.

SEPTĒNI, æ, a, Qui sont sept. Usus: Duo fasces, candelis involuti, septenos habuere libros, deux paquets enveloppés de ficelles (enduites de suif ou de cire) renfermaient chacun sept livres.

SEPTENTRĬŌNES, um, m. pl. Le septentrion, le Nord, les contrées du Nord. Usus: Inflectens sol cursus ad septentriones.

SEPTĬES, Sept fois.

SĒPTĬMUM, Pour la septième fois. Usus: Marius tam feliciter septimum consul.

SEPTĬMUS, a, um, Septième. Usus: Roma condita est secundo anno Olympiadis septimæ, Rome fut fondée la seconde année de la septième Olympiade. Septimus decimus, dix-septième. Usus: Ut ipsius Stajeni sententia decima septima accederet, la dix-septième.

SEPTINGENTĒSĬMUS, a um, Le sept centième.

SEPTINGENTI, æ, a, Qui sont au nombre de sept cents. Usus: Atticus noster annorum septingentorum memoriam uno libro colligavit.

SEPTŬĀGĒSĬMUS, a, um, Le soixante-dixième.

SEPTŬĀGINTA, Soixante-dix. Usus: De exercitu romano septuaginta et tres amissi, l’armée romaine perdit soixante-treize hommes.

SEPTUM, i, n. Enclos, cloison, barrière, mur. Syn. Munitio, sepimentum, sepes. Usus: Quibus septis tam immanes belluas continebimus? Septa diruere, revellere. Omnes fori aditus ita septi, ut nisi septis revulsis introiri in forum nullo modo posset, toutes les avenues du forum étaient fermées, palissadées de telle sorte que, etc.

SEPTUNX, uncis, m. Les sept douzièmes d’un tout. Usus: Suptunx auri, sept once d’or.

SĔPULCRUM, i, n. Tombeau, sepulcre. Syn. Tumulus, bustum, monumentum. Epith. Alienum, altum, disertissimum, nobile, operosius, ornatum, patrium, summum. Usus: Sepulcrum alicui decernere; constituere, ponere. Aliquem in sepulcro condere; in sepulcrum inferre. Sepulcri magnificentia et religio. Cf. Sepelio.

SĔPULTŪRA, æ, f. Ensevelissement, sépulture, inhumation. Syn. Humatio, bustum, sepulturæ honor. Epith. Humilis, insepulta, optima. Usus: Sepultura aliquem afficere. Corpus ad sepulturam dare. Humili sepultura cremare. Honore sepulturæ carere. Cf. Sepelio, Funus, Exsequiæ.

SĔQUESTER, ris et ri, Tiers, entremetteur chargé de corrompre les juges. Syn. Apud quem pecunia corrumpendi judicii causa deponebatur. Usus: Quo sequestre in illo judicio corrumpendo est usus. Quid opus est judice sequestre? Apud sequestrum deponere pecuniam.

SĔQUOR, ĕris, sĕcūtus sum, sequi, d. Suivre, aller après; poursuivre. Syn. Comitor, excipio, consequor, insequor, comes sum, prosequor; agmen claudo, agmen cogo. )( Antecedo, præeo. Adv. Acerrime, belle, confestim, eleganter, facile, necessario, studiose, temere, vehementer, vitiose. 1. Te præcipue sequendum mihi statui, j’ai résolu de vous suivre, de marcher sur vos traces, de vous imiter. Te audiam, tibi obtemperabo, meum consilium ad tuum potissimum accommodabo, tuam auctoritatem sequar; tuis itineribus ibo; humanitatis tuæ exempla imitabor; tuarum vestigia virtutum persequar; ad tuam auctoritatem me conferam; tibi obsequar; tuam sectam et instituta persequar; judicio tuo stare decrevi; te assectabor; tibi in omnibus assentiar; meam tuæ vel ad tuam sententiam adscribam; tuo consilio utar; te ducem sequar; ad tuum me ductum applicabo. Cf. Imitor, Consilium. 2. Bellum secuta est pestilentia, après la guerre vint la peste. Bellum pestilens annus excepit; bello confestim continuabatur pestilentia; bellum pestilentia consecuta est; bellum inter ac pestilentiam exiguum temporis intercessit; funesti belli exitus principium cladis erat, quam pestilentia post paulo intulit. 3. Sequitur hinc, nihil esse, etc., il suit de là que, etc. Relinquitur jam, ut etc.; quo fit, ut; ex quo illud conficitur, nihil esse, etc.; colligitur ex his, etc.; ex quo illud efficitur, etc. Usus: Popularem viam sequi. Platonem in Philosophia sequor. Quæ pœna scelus illud sequetur, quelle peine punira ce crime.

* SĒRĂ, æ, f. Barre, verrou.

SĔRĒNĬTAS, ātis, f. Sérénité. Syn. Serenum tempus, serena tempestas, cœlum serenum. Cf. Serenum.

SĔRĒNO, as, avi, atum, are, a. Rendre serein. Usus: Tum ille serenata fronte, front rayonnant. Cf. Serenus.

SĔRĒNUS, a, um, Serein, pur, sans nuages; calme. Syn. Sudum. Phras. Repente serenum est factum, soudain le ciel redevint pur. Ex turbido die serena et tranquilla lux rediit; discussa repente caligine, liquidior lux cœlo apparuit; nitidior lux immensum camporum æquor aperuit, detexit, ostendit; detersis, disjectis, dissipatis, fugatis nubibus, alia repente sereniorque cœli facies rediit, serenior lux affulsit; fœdam tempestatibus diem vesper serenior excepit, consecutus est; post primam cœli perturbationem serenitate usi sumus stabili et constante; repente cœlo serenitas reddita est. Usus: Cœlum ibi tam serenum ut nullus unquam dies tam turbulenta tempestate sit, quin aliquo tempore ejus diei solem homines videant. Frons serena et tranquilla, front calme et serein.

SĒRĬCUS, a, um, De soie. Usus: Vestis serica.

SĔRĬES, ĕi, f. File, rangée, suite, enchaînement. Syn. Contextus vel quædam continuatio rerum, ordo. Usus: Fatum est ordo seriesque causarum, l’ordre et l’enchaînement des causes. Mirabilis series conciliatioque rerum, ut alia ex alia nexa et omnes inter se aptæ colligatæque videantur, admirable suite des choses, enchaînement qui fait que l’une conduit à l’autre et qu’elles paraissent toutes ensemble ne former qu’un même tissu.

* SĒRĬO, Sérieusement. Phras. 1. Serio rem agit, il fait sérieusement la chose. Minime ludibundus hic versatur; non per ludum aut negligentiam; non pro domestica et umbratili exercitatione, sed contentione magna, severe, acerrime, extra jocum res agitur. Vere severeque res tractatur; toto pectore in eam rem incumbit; in ea re tractanda severitatem adhibet omnem. 2. Nescio fictene an serio laudet, je ne sais s’il loue sérieusement ou pour plaisanter. Laudat rem, sed utrum fronte an mente, dubitatur; simulate an ex animo; vultu tantum an etiam animo, approbet, in incerto est; joco an serio laudet, ignoro. Usus: Serio rem dico.

SĒRĬUS, a, um, Sérieux, grave, réel. Syn. Gravis, severus. )( Jocosus. Phras. Res est seria admodum, la chose est très sérieuse. Gravis admodum res est; res ea multum habet ponderis et gravitatis; res est minime levis; inest in ea re gravitatis ponderisque multum, non mediocre pondus. Res est ejusmodi quæ continet omnia; in qua sunt omnia; in qua sita, posita, collocata, constituta sunt omnia; ex qua pendent omnia; quæ valet in omnes partes. Res est tanti ut omnia comprehendat; res est ejus ponderis ac momenti ut omnia complectatur. In hoc tota res agitur. Cf. Gravis. Usus: Si de rebus seriis loquatur, severitatem adhibeat, s’il parle de choses sérieuses, que son langage soit sévère. Sermo serius et jocus liberalis.

SERMO, ōnis, m. Conversation, entretien, causerie. Syn. Locutio, mentio, oratio. Epith. Suavis, ludicrus, liberior, longus, multus, urbanus, commodus, præclarus, honorificus, vanus, obscurus, tectus, dubius, pervagatus, exploratus, quotidianus, malevolus, stultus, puerilis. Phras. 1. Incepit sermonem de tuis rebus, il commença à parler de vos affaires. Sermonem intulit, injecit, induxit de tuis rebus; sermonem de tuis rebus instituit; delapsus est in sermonem de rebus tuis; sermonem de tuis rebus arripuit; sermonem de rebus tuis habere cœpit. 2. Sermo multus est de te, isque satis malevolus, on parle beaucoup de vous et d’une manière peu bienveillante. Multum das sermonis hominibus malevolis; multam sermonis materiam, ansam præbes; sæpe in hominum malevolorum sermonem venis; frequenter eorum sermonibus vapulas; in ore ac sermone multorum res tuæ sunt; sermonis multum excitant res ac mores tui. 3. Varii sermones instituebantur, on parlait de différentes choses. Serebantur, habebantur sermones varii temporique potissimum apti; in varios sermones delabebamur. Cf. Loquor. 4. Sermones tacite auscultabat, il écoutait en silence ce que l’on disait. Sermones captavit nostros; sermonem ex insidiis aucupabatur; sermones nostros clam excepit. Cf. Ausculto, Auris. 5. Postquam ille ad colloquium accessit, sermo in multam noctem extractus est, dès qu’il fut arrivé, l’entretien se prolongea bien avant dans la nuit. Postquam ille ad sermonem accessit; se in sermonem istorum adjunxit, insinuavit; sermones cum illis contulit; sermonem cum illis copulare, consociare, miscere, sermones cædere, in colloquium venire cœpit; sermo in multam noctem ductus, productus, tractus, perpetuatus est; noctis pars magna inter colloquendum abiit, sermonibus consumpta est. 6. Sermo iste valde frequens est inter homines, on fait grand bruit de cette affaire, elle est l’objet de toutes les conversations. Is sermo in circulis, congressionibus omnium versatur; res est in ore ac sermone omnium; omnium sermonibus ea res usurpatur, celebratur; sermo is pervagatus est; sermo iste latissime dissipatur; pervulgatur, divulgatur ea res sermonibus omnium. Urbs iis sermonibus refercitur; latissime manat, emanat, permanat. 7. Sermo iste aliquando desinet, ce bruit s’apaisera enfin. Pervagatus hic sermo reprimetur utique, sedabitur, exstinguetur, exhaurietur, retundetur, refrigerabitur, obmutescet, morietur. Cf. Rumor, Fama. Usus: Sermonem cum aliquo communicare, causer avec qqn. Sermonem injicere, jeter une parole, proférer. Sermones hominum subire, affronter les propos des hommes. Sermones hominum ferre, sustinere, supporter les mauvais bruits qui circulent. Ab alicujus sermone se avertere, fuir l’entretien de qqn. Quis omnes hominum sermones vitet, effugiat? Qui peut échapper aux mauvais propos? Sermonem ordiri, in sermonem ingredi, commencer un entretien. Sermonem conficere, achever un entretien. Sermonem præcidere, incidere, abscindere, rompre l’entretien. Sermonem alio transferre, faire changer la conversation. Dare se sermonibus vulgi, donner matière aux propos publics, faire parler de soi. Mitte hos sermones, cesses ce discours. Cf. Loquor, Colloquor, Oratio.

* SERMŌCĬNĀTĬO, ōnis, f. Entretien, discussion, causerie.

SERMŌCĬNOR, aris, atus sum, ari, d. n. S’entretenir, converser, causer. Syn. Sermonem habeo, loquor. Adv. Diligenter. Usus: Diligenter cum eo sum sermocinatus.

1. SĒRŌ, Tard, trop tard. Phras. Sero admodum ad me venit, il vint me trouver très tard. Paulo antequam sol occideret; primis se intendentibus tenebris; post occasum solis; jam præceps in occasum sol erat; appetente jam nocte; jam serum diei erat, cum, etc.; sub solis occasum; sub primas tenebras; præcipite jam in noctem die; ad multam noctem; multum jam noctis erat cum ille ad me, etc. Usus: Sero, acto jam negotio venisti.

2. SĔRO, is, sēvi, sătum, ere, a. Semer, planter; répandre. Syn. Sementem facio, semen spargo, semino. Usus: Serere arbores quæ alteri seculo prosint, planter des arbres qui ombrageront une autre génération. Sere beneficium ut metere possis fructum. Sermones, discordias serere.

SERPENS, entis, m. Serpent. Usus: Repente te, tanquam serpens a latibulis, oculis eminentibus, inflato collo, tumidis cervicibus extulisti.

SERPO, is, psi, ptum, ere, n. Glisser, s’avancer lentement, se répandre peu à peu. Syn. Progredior. Adv. Longius, obscure, occulte, paulatim, sensim. Usus: Ea consuetudo, rumor, malum latius serpit, manat, funditur.

SERRA, æ, f. Scie. Usus: Ne stridorem quidem serræ audiunt.

SERRŬLA, æ, f. Petite scie. Usus: Serrula adunca ex omni parte dentium et tortuosa.

SERTA, ōrum, n. pl. Couronne, guirlande de fleurs. Syn. Corona. Usus: Sertis redimiti.

SĒRUS, a, um, Tardif, attardé. Usus: Sera gratulatio reprehendi non solet, une félicitation tardive ne peut être blâmée.

SERVĀTOR, ōris, m. Conservateur, sauveur, libérateur. Syn. Conservator. )( Perditor. Usus: Urbis, capitis mei servator et custos.

SERVĪLIS, e, gen. com. D’esclave, servile. Syn. Famularis. Usus: Metu servili debilitata respublica, la terreur qu’inspirent les esclaves. Manus, vestis, color servilis. Servilem in modum cruciari.

SERVĪLĬTER, En esclave, servilement. Syn. Abjecte, timide. Usus: Ne quid serviliter aut muliebriter faciamus.

SERVĬO, is, īvi vel ĭi, ītum, ire, n. Être esclave, serviteur; être dépendant, obéir, venir en aide à. Syn. Deservio, servitutem servio, servitutem patior; pareo, obsequor, morem gero, lenocinor; præsto sum, operam do, consulo. Phras. 1. Servit plebeio homini, il est l’esclave d’un homme du peuple. In famulatu est; in servitute plebeii hominis est; operam præstat, præbet plebeio homini. 2. Novit servire tempori, il sait s’accommoder aux circonstances. Servire commodis; commodare rebus suis; omnia ad utilitatem referre suam; commodare sibi in rebus omnibus. 3. Hoc eo servit, cela sert à. Hoc eo valet; hoc opportunum est ad illud; habet ea res opportunitatem istam; illud ex hoc commodi est; est ea ratio peropportuna ad illud, etc. Usus: 1. Populum Romanum servire fas non est. Tempori, corpori, auribus, gloriæ, laudi, cupiditatibus, valetudini servire. 2. Gravor, obligor, être assujetti à une servitude (cum ad prædia rustica refertur). Ædes, prædia non servient quæ servierunt, les terres qui ont eu des servitudes n’en auront plus.

SERVĬTĬUM, ĭi, n. Esclave; esclavage. Syn. Servus; servitus. Usus: Servitia ad cædem incitare. Abstrahere a servitio civitatem.

SERVĬTUS, ūtis, f. Esclavage, servitude, captivité. Syn. Famulatus, servitium. )( Libertas. Phras. 1. In servitutem abrepti sunt multi, bien des habitants furent emmenés comme esclaves. In servitutem dati, abstracti, traditi sunt; in durissimam servitutem venere; servitute oppressi sunt; servituti addicti sunt; sub jugum missi sunt; multis jugum servitutis impositum est; jugum subire compulsi sunt; jugum accepere permulti. Multi in servitutem homini feroci adjudicati sunt; multi in servitium abstracti; ex his multi dura servitute premuntur; in servitute tenentur; in servitutem asserti sunt; multis æterna servitus injuncta est. 2. Quis servitute nos liberabit? Qui nous délivrera de cette servitude? Quis a cervicibus nostris jugum servile dejiciet? Servitutis vincula quis rumpet? Servitutem quis propulsabit? Quis tandem hoc servitutis jugum a nobis depellet, repellet, rejiciet, demet? Quis servitute qua oppressi jacemus nos liberabit? Usus: Servitutem alicui afferre. In servitutem venire. Servitutem servire. Servitutis jugum exuere.

SERVO, as, avi, atum, are, a. Sauver, conserver, préserver, délivrer. Syn. Conservo, asservo, tueor, custodio, teneo; observo. Adv. Constanter, diligenter, diu, magnopere, optime, sancte. Phras. 1. Tu unus me servasti, vous seul m’avez sauvé. Tu unus parens, salus vitæ nostræ, fortunæ, nominis fuisti; tua unius opera salvus sum; tu unus sartum tectumque me, ut aiunt, ab omnique incommodo, detrimento, molestia sincerum integrumque conservasti; servatorem te meum et liberatorem semper prædicabo; parentem te fortunæ meæ statuo agnoscamque semper. Cf. Salvo, Salus. 2. Servabo quod promisi, je garderai ma promesse. Constabit fides promissis; promisso fides exstabit; servabo, liberabo, præstabo, solvam promissi fidem; fidem quam dedi colam integre. Usus: Servabo amicitiam, jus, leges summa fide. Servare se integrum et castum, se conserver chaste et pur.

SERVUS, i, m. Esclave, serviteur. Syn. Servitium, famulus, puer, mancipium, qui servit, qui libertatem perdidit, qui servi munere fungitur. Usus: Servi quorum vis et conditio infima. Servus a pedibus. Cupiditatum servus. Servulus percuriosus et minime mendax.

SESQUI, Une demie en plus. Sesquialter, sesquimodius, sesquioctavus, sesquiplex, sesquitertius, etc.

SESQUĬPĔDĀLIS, e, gen. com. * Qui a un pied et demi de long. Usus: Tigna sesquipedalia.

SESSĬO, ōnis, f. Action de s’asseoir; séjour, halte; session, séance. Usus: Status, incessus, sessio, accubatio, inclinatio, cursus.

SESTERTĬUS, ĭi, m. (HS), Sesterce, petite monnaie d’argent, valant 2 as et demi (21 centimes). Usus: Dicit Dionem H S decies centena millia numerasse, un million de sesterces. Sestertium (subaud. mille), mille sesterces. Sestertium decies, centies (subaud. centena millia), un million de sesterces, dix millions de sesterces.

SĒTA, æ, f. Poil épais et rude des animaux, soie, crin. Epith. Equina. Usus: Gladium e lacunari, seta equina aptum, jussit demitti, un glaive suspendu au plafond par un crin de cheval.

SĒTŌSUS, a, um, Hérissé de poils, couvert de soies. Syn. Quod setis abundat.

SEU, Ou. Syn. Sive.

SĔVĒRĒ, Sévèrement, rigoureusement. Syn. Austere, stoice, graviter, duriter, duris legibus, conditionibus. Usus: Ætas severissime acta.

SĔVĒRĬTAS, ātis, f. Gravité, sévérité. Syn. Gravitas, duritas, tristitia. )( Comitas. Epith. Acerba, censoria, magistra pudoris et modestiæ, incredibilis, patria, prisca, salutaris, singularis, non invidiosa, vetus. Usus: Summa severitas cum summa humanitate jungatur. Lenitate condiatur severitas, et gravitati comitas et facilitas aspergatur, il faut que la sévérité soit tempérée par la douceur et la politesse et l’affabilité par la gravité. Oratione mitigare patris severitatem et humanitatis condimentis. Laxare judicum animos atque a severitate ad hilaritatem traducere. Adhibere severitatem in aliquo. Senatum ad pristinam severitatem revocare. Mœstitia, severitas orationis.

SĔVĒRUS, a, um, Sévère. Syn. Gravis, austerus, asper, durus, vehemens, acerbus; tristis. )( Dissolutus, indulgens. Adv. Valde. Phras. Vir est admodum severus, cet homme est très sévère. In omnes se severum et vehementem præbet; tetrica ac tristi veterum disciplina imbutus; severissimi vir imperii; priscæ et nimis duræ severitatis; severe ac graviter agit omnia, nihil remisse, leniter, urbane. Natura implicatus ad severitatem est, pertristis censor, magister et quidam velut patruus. In judiciis cum assidet, Lycurgeus totus est vel Cassianus ac quidam velut reorum scopulus. Usus: Qui nuper indulgens in patrem, idem acerbus et severus in filium. Imperia sine acerbitate iracundiæ severa, commandements sévères sans aigreur ni colère.

SĒVŎCO, as, avi, atum, are, a. Appeler en particulier; détacher, séparer. Syn. Separo, abduco, avoco. Adv. Haud mediocriter. Usus: Mentem ab oculis sevocare. Animum a negotiis, a societate corporis sevocare, ne consulter que son esprit, indépendamment des yeux.

SEX, Six. Usus: Equitum centuriæ cum sex suffragiis.

SEXĀGĒNI, æ, a, Au nombre de soixante. Usus: Hæc sexagena millia modium quæ Mamertinis remiseras, addidisti, ces soixante mille boisseaux.

SEXĀGĒSĬMUS, a, um, Le soixantième.

SEXĀGĬES, Soixante fois. Usus: Sestertium sexagies.

SEXĀGINTA, Soixante. Usus: Minorem annis sexaginta de ponte dejecerit, âgé de moins de soixante ans.

SEXCĒNI, æ, a, Qui sont six cents. Usus: Sexcenos nummos constituere.

SEXCENTI, æ, a, Six cents; nombre indéterminé, infini. Usus: Venio ad epistolas tuas quas ego sexcentas uno tempore accepi, j’arrive à tes lettres dont j’ai reçu tout un paquet à la fois.

SEXCENTĬES, Six cent fois. Usus: HS sexcenties, soixante millions de sesterces.

SEXDĔCIM vel SĒDĔCIM, Seize.

SEXIES, Six fois.

SEXTANS, antis, m. Le sixième de l’as. Usus: Extulit eum (Menenium Agrippam) plebs sextantibus collatis in capita, le peuple pourvut aux frais de l’enterrement, en se cotisant à raison d’un sextant par tête.

SEXTĀRĬUS, ĭi, m. Setier, le sixième (d’une mesure, d’un poids).

SEXTĪLIS, is, m. Le sixième mois de l’année romaine (commencée en Mars), Août. Usus: Sextilis calendis, idibus, nonis.

SEXTŬLA, æ, f. La sixième partie d’une once. Usus: Facit hæredem ex duabus sextulis M. Falcininum, le trente-sixième de la succession.

SEXTUM, Pour la sixième fois. Usus: Marius sextum consul.

SEXTUS, a, um, Le sixième. Usus: Sextus ab urbe lapis, la sixième borne à partir de la ville.

SEXŬS, ūs, m. Sexe (masculin ou féminin) des hommes ou des animaux. Usus: Virilis sexus ac muliebris.

SĪ, Quand, toutes les fois que. Syn. Ut, cum, etiamsi. Usus: Si volo is esse, ero.

SĪBĬLO, as, are, n. Siffler. Syn. Vagire, murmurare, mugire, sibilare.

SĪBĬLUS, i, m. Sifflement; sifflet, huée. Usus: Non modo sibilis, sed et convitiis explodebatur. Sibilum metuis? Tu crains les sifflets? Nemo te sibilis consectabitur. Cf. Ludibrium, Explodo.

SIC, Ainsi, comme cela, tellement, de telle sorte. Syn. Eadem ratione, ita, item, in hunc modum, hoc modo, isto modo, perinde, similiter, æque. Usus: Locutus est Cæsar sic ut nullus æque. Aliis sic, aliis secus videtur. Sic vita hominum est. Sic vivitur Cf. Similiter, Æque.

SĪCA, æ, f. Poignard. Syn. Gladius. Usus: Sicam vibrare, distringere. Sicam de manibus furentis extorquere.

SĪCĀRĬUS, ĭi, m. Meurtrier, assassin. Syn. Gladiator, percussor, grassator. Epith. Vetus, facinorosus, armatus. Usus: Non sicarium, sed crudelissimum carnificem in judicium adduximus.

SICCĒ, Fortement sainement. Usus: Presse, subtiliter, sicce dicere.

SICCĬTAS, ātis, f. Sécheresse. Syn. Aquæ vel pluviæ penuria. Phras. Magna fuit hoc anno siccitas, il y eut cette année une grande sécheresse. Siccitate hoc anno laboratum est, nec cœlestes modo aquæ defuerunt, sed terra quoque ingenito humore egens, vix ad perennes suffecit aquas. Sitiente solo omnique humore ventis solibusque deterso, fruges segetesque exaruere. Usus: 1. Siccitate accrescebant rerum pretia. 2. Gracilitas, absence d’humeurs, santé; absence d’ornements, sécheresse de style. Siccitas corporis sequitur continentiam in victu. Siccitas orationis et jejunitas.

SICCO, as, avi, atum, are, a. Sécher, dessécher. Syn. Exhaurio.

SICCUS, a, um, Sec; sain, solide, nerveux. Syn. Jejunus, sobrius, pressus. )( Vinolentus. Usus: Quædam terræ imbribus sicciores fiunt. Attici oratores sani et sicci.

SĪCŬBI, Si quelque part, si en quelque endroit. Syn. Si quo in loco.

SĪCUNDE, Si de quelque part, si de quelque côté. Syn. Si aliunde, si quo ex loco. Usus: Sicunde poteris, erues.

SĪCUT et SĪCŬTI, Comme, de même que. Syn. Ut, æque ut, item ut, ita ut, perinde ut, similiter atque, tanquam, velut. Phras. Te sicut parentem amo, je vous aime comme un père. Parentis numero te colo; filii ritu, caritate te colo ac complector; perinde te amo ut parentem; in modum parentis te amo, vice parentis mihi es. Parentis loco te habeo. Usus: Te ut parentem alterum amo.

SĪDO, is, di, ere, n. Se fixer, s’arrêter. Syn. Subsido.

SĪDUS, ĕris, n. Groupe d’étoiles, constellation; sing. astre, étoile. Syn. Stella, astrum; sempiterni ignes qui ex nobilissima et purissima ætheris parte gignuntur. Epith. Radians. Usus: Sidera innumerabilia cœlo inhærentia. Forma cœli undique sideribus ornata.

SĬGILLĀTIM vide SINGILLATIM.

SĬGILLĀTUS, a, um, Orné de figurines, de reliefs. Syn. Signis et emblematis ornatus. Usus: Scyphi, simulacra sigillata.

SĬGILLUM, i, n. (Sæpius plurali numero adhibetur.) Petite figure, figurine; cachet, sceau. Syn. Parvum signum. Usus: Apposuit patellam in qua sigilla erant egregia. In cera centum sigilla impressero. Sigilla avellere.

SIGNĬFER, ĕri, m. Porte-enseigne; chef coryphée. Syn. Qui signum aut vexillum præfert. Usus: 1. Torquatus, signifer juventutis. Causæ dux et signifer. 2. Zodiacus, le zodiaque. Signifer orbis.

SIGNĬFĬCANTER, D’une manière expressive, clairement. Syn. Clare, aperte, acriter.

SIGNĬFĬCĀTĬO, ōnis, f. Puissance, énergie, force d’expression. Syn. Vis, notio, potestas, virtus, sententia. Epith. Aperta, certa, clara, digna, exigua, magna, minima. Usus: 1. Digna est scriptoris prudentia significatio qua utitur. 2. Indicium, signum, argumentum, indice, signe, marque. Litteræ tuæ exiguam erga me voluntatis significationem habebant, dabant, præbebant. In hoc juvene magna significatio virtutis elucet, apparet. A diis profecta significatio et denuntiatio calamitatum. Observatis longo tempore significationibus futura prænuntiare. Morbi significationes.

SIGNĬFĬCO, as, avi, atum, are, a. Indiquer, manifester, faire voir, faire connaître; signifier, avoir tel ou tel sens. Syn. Indico, ostendo, declaro, demonstro, designo, noto, significationem tribuo, facio, conficio; signum do, signum mitto; aliquid argumenti habeo, signum sum; vim vel sententiam habeo, sono. Adv. Apertius, apte, ingenue, breviter, recte, plurimum, leviter, planius. Phras. 1. Expende diligenter quid hæc vox significet, examinez avec soin quelle est la signification de ce mot. Quid sonet hæc vox; quæ res huic voci subjiciatur; quæ sit vis hujus verbi; quid valeat vox ista; quæ sit illi subjicienda sententia; quæ sit hujus vocis potestas; quid sibi velit vox ista. 2. Crinita stella calamitates non significat, la comète ne pronostique aucune calamité. Cometæ contra quam veteres id opinabantur philosophi, calamitatum prænuntii non sunt; calamitates haud denuntiant, nuntiant; rerum conversionem minime portendunt, ostendunt; vanus est plebis timor somniantis. Cometas multorum malorum significationem facere, dare, præbere, tribuere. 3. Victoriam de hoste litteris significavit, il annonça par une lettre sa victoire sur l’ennemi. Certiorem eum de victoria fecit; victoriæ nuntium cum illo communicavit. Cf. Certus, Indico. Usus: Hoc non significandum solum sed declarandum arbitror. Idem verbum sæpe duas res pluresque significat. Inter se significare et colloqui cœpere. Ratio, potestas, mens, numen, sive quod est aliud verbum, quo planius significem quod volo. Dolorem meum non significarem?

SIGNO, as, avi, atum, are, a. Mettre une marque, une empreinte, un signe. Syn. Designo, consigno, imprimo. Adv. Publice. Usus: Objectum visum imprimit ac signat in animo suam speciem, l’objet de la perception imprime et grave en qque sorte son image dans notre âme. Signatur in animis nostris. Aurum, argentum signare, frapper l’or et l’argent.

SIGNUM, i, n. Signe, marque, empreinte. Syn. Indicium, nota, argumentum, vestigium, monumentum, insigne. Epith. Æneum, marmoreum, eburneum, amplum, excelsum, brumale, certum, commune, grave, improvisum, pervetus. Phras. 1. Elucent hoc in puero multa probæ indolis signa, il y a dans cet enfant de nombreuses marques d’un bon naturel. Multa virtutis specimina; multæ et luculentæ notæ ac indicia probitatis; vestigia apparent excellentis indolis; elucent igniculi quidam, præclaræ mentis indices; species ipsa pueri nonnisi probitatem olet vultuque toto clamitat; produnt se non vulgaris virtutis semina in hoc puero; multa hic puer optimæ spei argumenta præbet. Cf. Indicium. Usus: 1. Puer iste magna ingenii signa dat. 2. Simulacrum, imago, statua, statue, figure en relief. Deorum signa fabricare, confiare, ponere, palam collocare. 3. Sidus cœleste, constellation, signe. Signum leonis oritur, occidit, obit. Signorum ortus et obitus definitum quemdam ordinem servant. 4. Sigillum, sceau, cachet. Nec signum epistolæ tuæ, nec dies apposita est. Non utar meo chirographo nec signo. Litteræ alieno signo obsignatæ, consignatæ. Librum tuum sub signo habeo asservoque diligenter, je garde sous scellés. 5. Vexillum, enseigne militaire, drapeau, étendard. Multas legiones sub signis habuit; multi ejus signa sunt secuti; sub ejus signis militarunt. Signa movere, aliquo expedire; signa convertere, tourner les enseignes, faire un mouvement de conversion; collatis signis pugnare, combattre, en venir aux mains en bataille rangée. Palantes ad signa revocare. Dilapsus a signis miles tandem ad sua signa convenit. 6. Nota militaris, signal donné par le général au moyen d’une trompette. Dato, edito, pronuntiato, accepto signo; canentibus signis; signa ubi concinunt, in hostem itur. Signum receptui dare, concinere, donner le signal de la retraite.

SĬLENTĬUM, ĭi, n. Silence; action de se taire, de ne point parler. Syn. Taciturnitas, reticentia. Epith. Æternum, diuturnum, magnum, mirum, perpetuum, præsens, summum, tantum. Usus: Silentium fieri jussit. Consecutum est magnum silentium. Magno silentio est auditus. Gravissimos dolores silentio ferre. Ea de re vel ab ea re mirum nunc silentium est. Judicia diu jam in silentio jacent. Aliquid silentio transire, præterire, prætermittere, prætervehi, passer qqche sous silence. Facti memoriam a silentio vindicare, sauver de l’oubli, de l’obscurité.

SĬLĔO, es, ŭi, ere, n. Se taire, garder te silence. Syn. Taceo, reticeo, obmutesco, silentio prætereo, tacitum aliquid prætermitto, silentio utor, silentio aliquid tego vel premo, silentium habeo, aliquid celo summa fide, aliquid solerti consilio tego; silentio transeo, præterveho. Usus: Silent leges inter arma, au milieu des armes, les lois sont muettes, sont suspendues; silere de re aliqua. Cf. Taceo.

SĬLEX, ĭcis, m. Rocher, caillou, silex. Syn. Lapis durus ex quo ignis excuti solet. Usus: Non enim e silice nati sumus, nous ne sommes point nés d’un caillou, nous n’avons pas un cœur de rocher.

SĬLUS, a, um, Camus, camard. Syn. Naso bene exstante et repando. )( Simius.

SILVA, æ, f. Forêt, bois. Syn. Nemus, saltus. Epith. Densa et aspera, infinita, magna, media, nobilis, publica, vindicata. Usus: 1. Multos nemora et silvæ commovent, les bois et les forêts. 2. Ubertas, copia, materia, amas, foule, abondance. Silvam rerum et sententiarum comparare, amasser un riche fonds de pensées et de connaissances.

SILVESCO, is, ere, n. En parl. de la vigne, pousser trop de bois. Syn. In silvam cresco. Usus: Vitis putanda est ne silvescat.

SILVESTRIS, re, gen. com. Couvert de forêts, boisé; sauvage. Usus: Loca silvestria, montuosa. Vita inculta et silvestris.

SĪMĬA, æ, f. Singe, guenon. Syn. Simiolus, simius. Usus: Simia, bestia turpissima, quam similis tamen nobis est!

SĬMĬLIS, e, gen. com. Semblable, pareil, ressemblant. Syn. Consimilis, parilis, æqualis, geminus, par, germanus, ejusmodi, instar, cui similitudo est cum aliquo, qui similitudinem gerit speciemque alicujus; qui ad aliquid habet similitudinem, qui exprimit aliquem, qui habent similitudinem inter se. )( Dissimilis, dispar, diversus. Phras. 1. Alter alteri simillimus est, ils sont tout à fait l’un à l’autre semblables. Par probitas, eadem virtus ac religio, simillima utriusque et maxime gemina indoles; proxime ad alterum accedit; respondet unus alteri; alter pene alter; moribus et natura perfecte congruunt; alter alterius imago est; alter alterius imaginem moresque præ se fert, ingenii, virtutis, fidei exemplum expressam ad imaginem reddit. 2. Canis leoni similis est, le chien ressemble au lion. Ad similitudinem leonis accedit; ore leonem refert, reddit; faciem leonis exhibet; oris specie feroci leonem adæquat; oris specie leonem æquat, exprimit; oris specie a leone non abludit, abhorret; speciem leonis ore reddit; effigiem, faciem leonis habet, gerit; speciem leonis præbet, repræsentat; non dissimilis est, non discrepat a leone. 3. Similis simili gaudet, qui se ressemble s’assemble. Nulla etiam bellua est quæ non sui generis bellua maxime delectetur; pares cum paribus, quod proverbio dicitur, facillime congregantur. Ea est jucundissima amicitia quam similitudo morum conjugavit. Similitudo celeriter amicos contrahit. Mater et conciliatrix amicitiæ æqualitas est. 4. Opifices et his similes, etc., les artisans et les gens qui leur ressemblent. Opifices et hujus loci atque ordinis homines; opifices et qui sunt generis ejusdem, ex eo genere, de genere hoc, de genere horum; opifices et id genus alii. Usus: Voluntate inter se similes et moribus et toto vitæ genere. Ingenium Romuli memor Tullo Hostilio erat et nequaquam Numæ simile. Cf. Par, Æqualis, Idem.

SĬMĬLĬTER, Semblablement, pareillement. Syn. Simili ratione, item, itidem, æque, pariter, simili modo, eodem modo, uno et eodem modo, sic. Phras. Ego similiter me geram, pour moi, j’agirai pareillement. Eodem pacto, eodem tenore, eodem instituto rem agam; juxta tecum rem geram; idem institutum tenebo; de moribus tuis mores effingam meos. Simili ratione atque ipse egeris acturum me scito. Cf. Sicut. Usus: Similiter facit ut si roget, il fait comme s’il me demandait.

SĬMĬLĬTŪDO, ĭnis, f. Ressemblance, analogie. Syn. Exemplar, forma, species, imago. )( Dissimilitudo. Epith. Difficilis, insignis, levis, maxima, tanta. Phras. Magna est inter res nostras similitudo, il y a une grande similitude entre vos affaires et les miennes. Congruunt res tuæ cum meis; simillima est rerum nostrarum ratio; qui tuas res intuetur, meas intueri se dicet; tuis in rebus res meas agnosco. Rerum mearum imaginem in tuis rebus video; inter res nostras nihil interest; nihil est quo res tuæ a meis differant, discrepent. Cf. Similis, Discrimen, Differo, Convenio. Usus: Similitudinem quamdam gerunt speciemque sapientum, ils ont une certaine ressemblance avec le sage véritable. Ducere ex re aliqua similitudinem. Conferre, comparare similitudines. Ad similitudinem historiæ, orationem dirigere. Est homini cum DEO similitudo, l’homme est l’image de DIEU.

SĪMĬUS, ĭi, m. Singe. Syn. Simia. Usus: Simius, non semissis homo, contra me arma tulit.

SIMPLEX, ĭcis, omn. gen. Simple, candide, naïf, ouvert. Syn. Uniusmodi; apertus, sincerus, credulus. )( Multiformis, compositus, callidus. Phras. 1. Homo est simplex, cet homme est candide, ingénu. Vir bonus et simplicis veritatis amicus; homo est antiqui moris, qui nihil celat, nihil fingit; qui ex natura sua cæteros omnes fingit; homo minime malus, minime vafer; homo prisci moris; homo antiqua virtute, fide, moribus; homo apertus et simplex; fraudis imperitus, a quo nemo fraudatum se queratur; vir est antiquorum hominum, minime versutus; homo est antiquus, qui ex suo ingenio de quovis æstimat. Cf. Sincerus. 2. Simplicissimus homo et pene stupidus, homme tout à fait simple et presque sot. Homo non promptissimus; ingenio tardo; homo sine sensu, sine sapore; incallidus et elinguis. Cf. Stupidus. Usus: Quædam in rebus sunt simplicia, quædam copulata. Tuum hominis simplicis pectus vidimus. Simplex et absoluta necessitas. Cf. Apertus.

SIMPLĬCĬTER, Simplement, sans façon, bonnement; ouvertement. Syn. Aperte, candide, sincere; absolute, præcise. )( Dupliciter. Phras. 1. Id se facturum simpliciter negavit, il refusa positivement de faire cela. Id se facturum præcise negavit; aperte, diserte negavit. 2. Est homo simpliciter doctissimus, homme tout à fait savant. Est homo sine exceptione, sine dubio, sine dubitatione doctissimus; vir est, ut latine ac plane dicam, doctissimus; vir est, aperte ac sine fuco loquor, doctissimus. 3. Veritatem simpliciter proloqui, dire la vérité sans détour. Ad veritatem loqui; Latine, nullo apparatu, nude, plane, quod res est, dicere; sine fuco, sine simulatione veritatem patefacere. Usus: Simpliciter dicam et breviter. Vivere simpliciter vitæque hominum amice. Cum homine simplici simpliciter agam.

SIMPLUM, i, n. L’unité. Usus: Simplum aut duplum.

SIMPŬLUM, i, n. Petite coupe pour les libations. Usus: Excitare fluctus in simpulo, faire une tempête dans un verre d’eau, faire beaucoup de bruit pour rien. (Prov.) Vasis genus.

SĬMUL, En même temps, ensemble. Syn. Una, pariter, communiter, cum, in unum. Phras. Simul omnia perdidi, j’ai tout perdu à la fois. Totum repente avolavit; singillatim ac diu collecta, omnia uno tempore effudi; unam feci rerum omnium jacturam; una omnia interiere. Usus: Res quas tecum simul didici. Id signum simul aspectum et probatum est. Simul et illud cogita. Abjice voluntatem simul cum spe discendi, la volonté de.... avec l’espoir de.... Multos modios salis simul edendos esse, ut amicitiæ munus expletum sit, il faut avoir mangé ensemble bien des boisseaux de sel, pour que, etc.

SĬMŬL AC, Aussitôt que, dès que. Usus: Simul ac potero, veniam.

SĬMŬLĀCRUM, i, n. Ressemblance, image, portrait, statue. Syn. Imago, forma, effigies, species, exemplar, idolum. Epith. Æternum, mutum, perantiquum, religiosum, sanctissimum, summum. Usus: Nullum superest simulacrum ac vestigium civitatis. Statuæ ac imagines simulacra sunt corporum, non animorum. Cupidinis simulacrum. Cf. Imago.

SĬMŬLĀTĒ, En apparence, avec feinte, d’une manière simulée. Usus: Sive ficte et simulate, sive ex animo loquaris.

SĬMŬLĀTĬO, ōnis, f. Artifice, mensonge, faux dehors, dissimulation. Syn. Species simulationis, species quædam assimulatæ virtutis. Epith. Aperta, bella, difficilis, diuturna, ficta, inveterata, periculosa, summa, verbosa, vitiosa. Phras. Virum bonum simulatio non decet, l’homme de bien ne doit pas user de dissimulation. Non cadit in virum bonum simulatio; vir bonus abest ab omni simulandi studio. Aliud sentire, aliud loqui non est ejus qui vir bonus haberi velit. Viri boni non est fingere; artem simulandi qui sequitur, bonorum in numero non est, longe a bonorum consuetudine discedit. Cf. Astutia. Usus: Errant, qui simulatione, sermone vultuque ficto stabilem gloriam quærunt. Fronte ac vultu facillime simulatio sustinetur. Simulatio tollit judicium veri illudque adulterat. Summam prudentiam stultitiæ simulatione tegere, cacher une profonde sagesse sous les dehors de la folie. Æquitatis simulatione fallere. Nullæ insidiæ periculosiores quam quæ latent in simulatione officii. Ex omni vita simulatio dissimulatioque tollenda, il faut bannir de la vie la feinte et la dissimulation. Cf. Simulo, Fingo.

SĬMŬLĀTOR, ōris, m. Imitateur; dissimulé, hypocrite. Syn. Adulator, assentator. Epith. Studiosus. Usus: Dulcis, faceti, festivi sermonis homo et in omni oratione simulator, qui feint toujours d’ignorer, qui joue l’ignorance.

SĬMŬLĀTUS, a, um, Feint, simulé, faux, apparent. Syn. Assimulatus, fictus, imitatione simulatus, fucatus, adumbratus, fallax, ad fallendum instructus. )( Verus, sincerus. Usus: Ficta omnia celeriter ut flosculi decidunt, nec simulatum quidquam potest esse diuturnum. Amor solers et simulatus. Cf. Astutus, Fictus.

SĬMŬLO, as, avi, atum, are, a. Imiter, copier; feindre, dissimuler. Syn. Assimulo, specie simulationis ostento, fingo. Adv. Facile, perbelle, solertius. Phras. 1. Nihil in illo nisi simulatum, tout est simulé en lui. Aliud spe, aliud specie simulationis ostentat; ad speciem et usurpationem virtutis fictus est; adumbrata virtute fallit; nihil in illo nisi fallax; imitatio simulatioque virtutis in fronte, intus scelus tegitur; personatus ambulat; multis simulationum involucris tegitur et quibusdam quasi velis obtenditur; assimulata virtute laudem captat; longe alius est ingenio quam cujus simulationem inducit; alienam personam fert; ex industria factus ad simulationem virtutis et probitatis; probi hominis speciem præ se fert; specie quadam occultat sese et virum frugi assimulat; vultum fingit et imaginem quamdam probitatis, sed quæ cum moribus non convenit. 2. Simula quantum vis, me profecto non falles, dissimule autant que tu veux, tu ne me tromperas pas. Indue quantam vis animo simulationem; frontem sermonemque ad fallendum instrue; præfer quam vis virtutis speciem; mentire fucata, adumbrata, adulterata virtutis specie, quantum vis ac potes; personam quam vis, composito in speciem probitatis vultu, ferre potes, fallere certe et judicium veri tollere non potes. Cf. Fingo. Usus: Perbelle simulat. Multa et simulavi invitus, et dissimulavi cum dolore. Furere se simulavit. Hannibal ægrum simulabat, Annibal faisait le malade.

SĬMULTAS, ātis, f. Débats haineux, vifs démêlés, inimitié. Syn. Inimicitia. Epith. Vetus. Usus: Cum aliquo simultates nescio quas suscipere, habere, gerere, exercere, retinere. Simultatem bona fide deponere, se réconcilier, faire trève à ses ressentiments. Cf. Inimicitia.

SIN, Mais si, si au contraire, si toutefois, sinon. Syn. Si; si non. Usus: Educ tecum omnes, sin minus quam plurimos. Ego ut constitui cras adero: sin utique postridie. Sin autem id non sit ejusmodi, tum vero, etc.

SINCĒRĒ, Sincèrement, loyalement, franchement. Syn. Candide, vere, ingenue, sine fuco, sine fraude, sine assentatione, sine malo dolo, sincera fide, fraterne, genuine, ex animo, ex animi sententia, nihil alicui indulgens. Usus: Sincere tecum agam. Cf. Simpliciter.

SINCĒRUS, a, um, Pur, sain, fidèle, sincère. Syn. Purus, verus, integer, candidus, apertus. Phras. 1. Sincerus mihi animus est, je suis sincère, je ne veux pas tromper. Animus mihi est apertus, simplex, rectus, candidus; nulla simulatione tectus, purus ab omni fraude. Simulationem, simulandi artificium natura mea consuetudoque respuit. Abest a me simulandi perversum studium; simplicem, apertam veritatem amo; odi artes quibus veritas uti involucro quodam obtegitur; animo sum minime versuto. Cum ingenium meum perspexeris, nihil in me insidiosum aut fallax deprehendes; cum ingenium meum usu cognitum ac perspectum habueris, abesse me ab omni dolo ac fraude; esse me sinceri animi, simplicis ingenii, apertæ voluntatis, rectæ mentis; alienum ab arte fallendi, artificio simulationis agnosces. Cf. Affectus, a, um. 2. Sincerum judicium tulit, il a porté un jugement droit. Puram et a favore et odio et integrioris judicii sententiam tulit; rectum animi sensum purumque a partium studiis in dicenda sententia secutus est; litem ex animi sententia diremit; non partium studio, non malevolentia impeditus, ut quarum causas procul haberet, sententiam pronuntiavit dignam viro antiqua virtute ac fide. Cf. Judicium. Usus: Amicum mihi ab omni incommodo, detrimento, molestia sincerum integrumque conserva, faites en sorte que mon ami n’éprouve aucun tort, aucun dommage, aucune vexation. Prudens et sincerum judicium videt, quid in quaque re sanum sincerumque sit.

SĬNE, Sans. Syn. Absque, citra, extra. )( Cum. Phras. 1. Sine dubio ita est, cela est ainsi sans aucun doute. Sine controversia; sine ulla dubitatione res ita se habet; dubium mihi non est; nemo in dubium vocaverit, rem ita se habere. 2. Sine metu, sans crainte. Solutus omni timore; motus expers; remoto omni metu; propulso omni metu; metu vacuus; liber ab omni metu. 3. Sine præsidio, sans secours. Nudus amicorum præsidio; nullis amicorum præsidiis munitus; expers humanæ opis; inops auxilii; inops ab amicis; orbus amicorum præsidiis et inops relictus. Usus: Homo sine re, sine spe, sine sede, sine fortunis.

SINGILLĀTIM, Isolément, en particulier, un à un, l’un après l’autre. Syn. Singulatim. )( Generatim. Usus: Singillatim unamquamque rem attingere. Ad pedes omnium singillatim accidit.

SINGŬLĀRIS, e, gen. com. Remarquable, extraordinaire, rare; particulier. Maxime rarus, summus, inauditus, incredibilis, divinus; peculiaris, præcipuus. )( Vulgaris. Adv. Prope. Phras. Factum illud plane singulare est, cette action est tout à fait remarquable. Eximium illud consilii animique et neutiquam vulgatæ laudis; factum elegans ad existimationem, ad memoriam singulare, ad memoriam præcipuum; facinus post homines natos, post hominum memoriam, ex omni memoria præstantissimum. Usus: 1. Vir summus et singularis. Singulari in teamore feror. 2. Proprius, peculiaris, propre, particulier. Sunt quædam in illo singularia quæ in nullum alium convenire possunt, il a certaines qualités qui n’appartiennent qu’à lui.

SINGŬLĀRĬTER, Particulièrement, surtout. Syn. Unice, simpliciter, singulari modo. )( Communiter. Usus: Hunc singulariter semper dilexi.

SINGŬLI, æ, a, Chacun en particulier, chaque, chacun, un à un. Syn. Quisque, unusquisque. Usus: Bini milites in singulas domos. Militibus viritim ac in singulos magnam pecuniam polliceri. Crescit in dies singulos malum. In re publica singulorum dominatus esse optimos, pour les sociétés, l’empire d’un seul est de tous le meilleur.

SINGULTŬS, ūs, m. Sanglot, soupir. Syn. Gemitus. Usus: Fletus cum singultu. Cf. Fleo.

SĬNISTER, tra, trum, Gauche, à gauche. Usus: A sinistra. Cornu sinistrum, l’aile gauche.

1. SĬNISTRA, æ, f. La main gauche. Syn. Læva manus.

2. SĬNISTRA, A gauche. Usus: Supra, infra, dextra, sinistra.

SĬNISTRĒ, Mal, de travers; en mauvaise part. Syn. In malam partem, in pejorem partem. Usus: Sinistre cecidit.

SĬNISTRORSUS, Étant tourné vers la gauche, du côté gauche, à gauche. Usus: Sinistrorsus se flectere.

SĬNO, is, sīvi, sĭtum, ere, a. Laisser libre, souffrir, permettre. Syn. Permitto, patior, fero, locum do. Usus: Plebem senatui parere non sinunt. Istud ne dii siverint. Non patiar, non feram, non sinam, je ne le souffrirai pas, je ne le supporterai pas, je ne le permettrai pas. Cf. Patior.

SĬNŬS, ūs, m. Courbure, sinuosité, pli, sein, poitrine. Syn. Gremium, complexus; summa familiaritas; curvatum littus. Usus: 1. In sinu gaudere. In sinum alicujus se conferre, confugere. Aliquem in sinu gestare, porter qqn dans le cœur, l’aimer beaucoup, valde amare. Ex suo sinu homines submisit improbos. Aliquem ex suo sinu dimittere. Græcia in sinu ac gremio pacis posita. 2. Littoris flexus, golfe, anse, baie. Omnes maris sinus et portus.

SĬPĀRĬUM, ĭi, n. Rideau couvrant le fond du théâtre. Syn. Velum quo scena obtenditur.

SĪQUĬDEM, Si toutefois, si cependant. Syn. Si tamen, quippe si. Usus: Fortunatum te, siquidem qui es permanseris.

SĪRĒNES, um, f. pl. Les Sirènes. Usus: Multa Homerus de Sirenibus et earumdem vocis suavitate confinxit.

SISTO, is, stĭti, stătum, sistere, a. et n. a. Placer, établir; arrêter, retenir. n. S’arrêter. Syn. Exhibeo; cursum inhibeo, ante pedes destituo. Usus: Siste te nobis quamprimum. Aliquem in judicio sistere, faire comparaître qqn devant le tribunal. Vadimonium sistere.

SĬTELLA, æ, f. dimin. Sĭtŭla, Urne (de scrutin). Syn. Cista in qua colligebantur suffragia.

SĬTĬENTER, Avidement. Syn. Avide.

SĬTĬO, is, īvi vel ĭi, ire, n. et a. Avoir soif, être altéré; désirer ardemment. Syn. Sitis me urit, macerat, conficit; siti laboro; desiderium potionis accenditur; fauces siti arent; fauces siti ardent. Adv. Ardentius, gravius. Usus: Gloriæ, virtutis sitiens. Honores sitire, avoir soif des honneurs. Cf. Desidero.

SĬTIS, is, f. Soif. Epith. Diuturna. Usus: Siti enectus Tantalus. Ardentibus siti faucibus. Cibo et potione famem sitimque depellere, expellere, sedare, restinguere. Levare sitim; eximere bibendi cupiditatem longa siti accensam. Cf. Desiderium.

SĬTUS, a, um, Situé, placé. Syn. Positus, locatus. Phras. 1. In hoc omnia sita sunt, tout repose sur cela. In hoc laus omnis considet; spes omnis residet; in eo res tota vertitur; in hoc laus tota consistit. 2. Arx sita est versus meridiem, la citadelle est situé au midi. Arx spectat ad meridiem; arx austrum accipit; arx contra septentriones est; arx ad meridiem vergit. Usus: In quo vitam beatam sitam putas? Sur quoi faites-vous reposer le bonheur de la vie? Hæc in nostra potestate sita sunt. Ante oculos situm est.

SĬTŬS, ūs, m. Situation, position. Syn. Positio, natura loci. Phras. 1. Urbs situ firma, ville fortifiée par sa position naturelle. Urbs valida muris ac situ ipso munita, sic ut fortunæ loci delegare spes suas dux tuto posset; urbs situ, mœnibus, natura adversus vim hostium egregie obsepta; urbs ingenio loci, mari undique et montibus vallata. Usus: 1. Urbs situ, mœnibus, descriptione ædificiorum præclara ad aspectum. 2. Illuvies, sordes, corruption, malpropreté. Situ ac pædore squalida.

SĪVE, Soit que.... soit que.... Syn. Seu. Usus: Sive discessu, sive potius fuga.

SŎBŎLES, is, f. Rejeton, enfant, fils. Syn. Propagatio, proles. Usus: Propagare sobolem.

SŌBRĬĒ, Sobrement, avec tempérance. Usus: Parce, continenter sobrieque vivere.

SŌBRĪNI, ōrum, m. pl. Cousins, cousines (issus de germains).

SŌBRĬUS, a, um, Sobre, tempérant. Syn. Siccus, moderatus. )( Vinolentus, ebriosus. Phras. Sobrius est in cibo et potu, il est tempérant dans le boire et le manger. Homo frugi ac sobrius; temperans, siccus, ab ebrietate alienus; sumptuosis cœnis minime amicus; frugalitate, victus moderatione, sapienti quadam in cibo potuque temperantia commendatus; parce, continenter sobrieque vivit; frugaliter, temperate naturæ desideria explet. Cf. Abstineo. Usus: Homines frugi ac sobrii; inter sobrios bacchari vinolentum.

SOCCUS, i, m. Chaussure. Calceamentum Græcorum.

SŌCER, cĕri, m. Beau-père.

SŎCĬĀBĬLIS, e, gen. com. Facile à unir, sociable. Usus: Bini Spartæ reges diu sociabilem consortionem inter se tenuere.

SŎCĬĀLIS, e, gen. com. Relatif à la société, social. Usus: Bellum, jus, fœdus sociale.

SŎCĬĔTAS, ātis, f. Compagnie, société, réunion. Syn. Consociatio, conjunctio, communio, communitas, consortio, commercium, comitatus; fœdus, pactio. Epith. Captiosa, civilis, communis, conjunctior, copiosa difficillima, divina, firma, grata, hereditaria, humana, infirma, infinita, jucundissima, nefaria, sancta. Phras. Non est cum improbis jungenda societas, il faut fuir la compagnie des méchants. Coire societatem; coire in societatem cum perditis hominibus minime decet. Dare se in societatem perditorum; conferre se, applicare se, adjungere se ad homines perditos; conjungere se cum hominibus improbis; vinculo se societatis obstringere cum perditis hominibus, utilitatis vel maxima spe proposita, non decet. Qui se socium ad perditos homines adjungit; qui cum perditis hominibus societatem init; qui se perditorum hominum societate implicat; qui ad perditorum hominum societatem accedit, turpiter facit. Cf. Corrumpo. Usus: Aliquos ad societatem secum ineundam, faciendam, conflandam, coeundam, convocare, arcessere, rassembler des hommes pour former une société. Implicare se improborum societate, conferre se ad societatem improborum; societatem inire, coire, facere, pacisci, habere, se mêler dans la compagnie des méchants. Diu mihi cum illo vel inter nos intima est societas, multis pactionibus confirmata servataque, vieille union. Dudum ad illius societatem accessi; cum aliquo in societatem veni, je suis depuis longtemps son compagnon. Societatem nostram nullus casus dirimet, labefactabit, abrumpet; nullus nos casus a societate disjunget, société inséparable. Societatem renovare, in societatis veteris conjunctionis redire, renouveler une société, une union avec qqn.

SŎCĬO, as, avi, atum, are, a. Associer. Syn. Conjungo. Usus: Sapientiam sociare cum eloquentia, joindre la sagesse à l’éloquence.

SŎCĬUS, a, um, Compagnon, camarade; co-intéressé; confédéré, allié. Syn. Comes, sodalis; particeps, consors, gregalis. Phras. 1. Fidum te semper habui socium, je vous ai toujours regardé comme un compagnon fidèle. Veterem assectatorem et ex numero amicorum habui; te semper actionum, voluntatum rerumque omnium comitem, consiliorum auctorem, adjutorem laborum, periculorum socium, omni in cogitatione conjunctum, sodalem et contubernalem optimum expertus sum; omnia semper inter nos conjunctissima fuere; in rebus lætis æque ac adversis socium te ac consortem nactus sum. Convivam, compransorem, compotorem, collusorem ubique affixum lateri meo semper habui. 2. Socii nostri sunt, ils sont nos alliés. Communione rerum nobiscum conjuncti sunt. Communitate juncti sunt nobiscum; est nobis vetus ac diuturna conjunctio, Cf. Amicitia, Amicus, Conjungo, Conjunctio. Usus: Me voluntatum, sententiarum rerumque omnium socium habebis, je m’engage à m’associer à vos actes, à vos démarches, à vos désirs. Socium me tibi adjunxisti, adscripsisti. Socium me tibi profiteor. Urbem adjutricem scelerum, furtorum receptricem, flagitiorum omnium sociam, complice.

SŌCORDĬA, æ, f. Indolence; stupidité, sottise. Syn. Desidia, stupiditas. Cf. Pigritia.

SŌCORDĬTER, Avec négligence. Usus: Res ab Albanis socordius acta.

SŌCORS, dis, omn. gen. Négligent, lâche; sot, stupide. Syn. Deses, stupidus. Cf. Piger.

SŎCRŬS, ūs, f. Belle-mère. Syn. Uxoris aut mariti mater.

SŎDĀLIS, e, gen. com. Camarade, ami. Syn. Socius.

SŎDĀLĬTAS, ātis, f. Société, réunion. Syn. Collegium, societas. Epith. Vera et plane pastoritia, honesta. Usus: Officia sodalitatis ab aliquo flagitare, réclamer les droits de la confraternité. Sodalitates constituere. Cf. Societas.

SŎDĀLĬTĬUM, ĭi, n. Réunion, assemblée. Syn. Sodalitas. Usus: Erat in ædibus sodalitium ea die futurum.

SŌDES, S’il vous plaît, je vous prie, de grâce. Rad. Si audes, contract. Usus: Libenter verba copulando jungebant veteres, ut sodes pro si audes.

SOL, sōlis, m. Soleil. Syn. Moderator et dux temporum; dux et princeps et moderator luminum reliquorum; sidus quod astrorum tenet principatum. Epith. Adversus, æstivus, calidus, clarus, geminatus, igneus, inusitatus, lætus, magnus, nitidus, summus, tantus. Phras. 1. Sol oritur, le soleil se lève. Exoritur, diem effert; lucem terris infert; terras collustrat; exactis, dispulsis, fugatis tenebris mundo diem reddit; orbem suo fulgore illustrat; suæ lucis aspectu mortales recreat; sua luce perfundit et convestit omnia; sua luce lustrat et complet omnia. Cf. Aurora, Mane. 2. Sol occidit, le soleil se couche. Sol in occasum præcipitat; sol in occasum pronus est; in occasum festinat lucemque componit; sol obit, occumbit; sol in vesperum declinat. Cf. Vesper. 3. Sol nubibus obscuratur, le soleil est obscurci par les nuages. Solis caput obscura ferrugine tegitur; lumen suum pene mundo negat; intentæ cœlo nubes lucem condunt. Cf. Nubes. Usus: Solis accessus et recessus, le lever et le coucher du soleil. Sol ab ortu ad occasum commeat. Sol a meridie deflexus. Sol oriens, obiens. Sol ingenti æstu torret corpora. In solem procedere. In sole ambulare; a sole abesse. A sole collucent omnia. Cedat stilus gladio, umbra soli, que la plume le cède à l’épée, l’ombre au soleil, c. à d., la jurisprudence à l’art militaire. Nondum omnium dierum sol occidit, ce n’est pas encore demain la fin du monde. (Prov.)

SŌLĀRĬUM, ĭi, n. Cadran solaire. Usus: Solarium descriptum, quo horæ declarantur.

SŌLĀTĬUM, ĭi, n. Consolation, adoucissement. Syn. Consolatio, fomentum. Epith. Extremum, magnum, miserum, unicum. Phras. Alterum solatium est amicorum fida conjunctio, une autre consolation, c’est le dévouement constant de mes amis. Altera ratio quæ mihi solatium affert, præbet, parit, quæ mihi solatio est, ex qua solatium reporto, habeo; qua sustentor in tantis molestiis, amicorum fida manus. Alterum est quo sustentor ac recreor, in quo conquiesco, amicorum sincera fides. Accedit ad animum meum sustentandum amicorum fides. Illo præterea solatio utor ac fruor, quod amicorum constantia mihi præbet. Cf. Recreor, Consolor. Usus: Solatium alicui dare. Solatiis quibusdam et dolorum fomentis servitutis mala levare. Illo me solatio consolor.

SŎLĔÆ, ārum, f. pl. Chaussures, sandales. Syn. Crepidæ.

SŎLĔĀTUS, a, um, Chaussé de sandales, signe de mollesse dans un homme. Usus: Soleatus prætor cum pallio purpureo.

SŌLEMNIS (solennis), e, gen. com. Religieux, solennel. Syn. Quod cum quadam cerimonia est consecratum, celebre, festum. Usus: Solemnes ac festi dies. Solemne, statum sacrificium. Prisca et solemnia verba. Observo solemne illud meum.

SŌLEMNĬTER (solenniter), Solennellement, conformément au rite. Usus: Omnibus solemniter peractis.

SŎLĔO, es, ĭtus sum, ere, n. Avoir coutume, être habitué. Syn. Consuevi, est meæ consuetudinis; in more habeo, assuevi. Usus: Omnes reprehendere solet. Ratio consuetudinis meæ qua quondam solitus sum uti. Cf. Consuetudo, Mos.

SŌLERS, ertis, omn. gen. Industrieux, habile, adroit, intelligent. Syn. Ingeniosus, perspicax, sagax. )( Iners. Usus: Provida et solers natura. Cf. Ingeniosus, Diligens.

SŌLERTER, Industrieusement, adroitement, avec sagacité, finesse. Syn. Sagaciter. Usus: Solertissime aliquid perspicere.

SŌLERTĬA, æ, f. Adresse, habileté, dextérité. Syn. Sagacitas, perspicax prudentia, animi motus incredibilis et celeritas ingenii. Epith. Divina, pestifera, tanta. Phras. 1. Ad solertiam incitare, pousser à la finesse. Solertiam mercede evocare, invitare, eblandiri, elicere. 2. Paucos vidi pari solertia, j’ai vu peu d’hommes aussi adroits. Non possum ex tanto hominum numero quibus usus, quibuscum consuevi, multos recensere in quibus eam qua tu polles, qua præditus es qua præstas, excellis, effulges, qua ornatus es solertiam, sagacitatem, ingenii acumen perspexerim. Usus: Mundus sine divina solertia effici non potuit. Homines congregati adhibent agendi cogitandique solertiam, les hommes réunis en société développent leur activité et leur intelligence. Cf. Diligens.

SŎLĬDĒ, Complètement. Syn. Integre.

SŎLĬDĬTAS, ātis, f. Consistance, solidité. Syn. Firmitas. Epith. Terrena. Usus: Soliditas corporis.

SŎLĬDO, as, avi, atum, are, a. Consolider, affermir. Syn. Roboro, firmo. Cf. Firmo.

SŎLĬDUS, a, um, Ferme, solide. Syn. Habens soliditatem; verus, eminens. Usus: 1. Solidum nihil quod terræ sit expers. Solida corpora. 2. Verus, constans, stabilis, certus, solide, durable, vrai, réel. Non tam solido, quam splendido nomine virtutis. Solida, gravis ac germana laus, non adumbrata et fucata. Solida bona, utilitas solida. Cf. Firmus.

SŌLISTĬMUM, i, n. Augure favorable tiré de ce qui tombait à terre, quand les oiseaux sacrés mangeaient avec trop d’avidité. Vox auguralis.

SŌLĬTĀRĬUS, a, um, Isolé, seul, solitaire, retiré. Syn. Solus, solivagus, remotus ab oculis hominum. )( Conjunctus et sociatus cum altero. Usus: Solitarius homo et in agris vitam degens. Non solitarium, neque simplex, sed, etc., être qui n’est pas un et simple, mais, etc. Cf. Solus.

SŌLĬTŪDO, ĭnis, f. Solitude, désert. Syn. Locus desertus, recessus, secessus, regio inculta et deserta. )( Frequentia, celebritas. Phras. 1. Abdere aliqua in solitudine me cuperem, je désirerais m’ensevelir dans quelque lieu solitaire. Vitam fugæ solitudinique mandare; discedere in aliquas solitudines; in asperas et densas silvas me abstrudere et ad saxa et scopulos mea mala deplorare cuperem. Vitæ genus inter feras solitarium et ab hominum societate disjunctum sectari animus esset. In loca abdita, ab arbitris remota et libera, in loca ab interventoribus vacua me abdere cuperem. Loca ego omni solitudine vasta atque sine humani cultus vestigio pererrare mallem quam diutius inter homines agere. Cf. Locus solitarius. 2. Solitudini aptior est quam civilis vitæ consuetudini, homme plus fait pour la solitude que pour la société. Rectius in agro, aut ubi nullum culti soli occurrit vestigium, vitam agat quam inter homines. Nudæ mutæque solitudines, non civilis frequentia tam abhorrentes a civilis vitæ consuetudine mores deceant. Abhorrent nimium quantum asperi et agrestes ejus mores ab urbanæ vitæ elegantia; ita aliorum mores ut nemo illo, ille nemine uti possit; ut neque is ferre quemquam, neque quisquam illum perferre possit; ut neque is consuetudine cujusquam, neque quisquam ejus amicitia uti possit. Ingenio moribusque ab ingenio reliquorum tam alieno est, ut solitudini non urbium frequentiæ natus esse videatur. Cf. Agrestis, Morosus. Usus: Audistis quæ solitudo in agris esset, quæ vastitas. Tibi solitudo erat pro frequentia.

SŎLĬUM, ĭi, n. Siége, trône. Syn. Sedes. Epith. Fœderatum, paternum. Usus: Sedere in solio, ornatu regio.

SŌLĬVĂGUS, a, um, Qui erre seul, sauvage. Syn. Solitarius.

SOLLĬCĬTĀTĬO, ŏnis, f. Sollicitation, séduction. Usus: Illa Allobrogum sollicitatio.

SOLLĬCĬTO, as, avi, atum, are, a. Agiter fortement, troubler, inquiéter, tourmenter. Syn. Afficio, ango, sollicitum habeo; appello de pecunia vel flagitio aliquem. Adv. Summe, valde, vehementer. Phras. Hæc res me vehementer sollicitat, cette affaire m’inquiète beaucoup. Animum ea res versat assidue; anxiis pectus curis implet, res ea gravem mihi curam affert, injicit; multas mihi curas dat; vehemens me ejus rei cura tangit; ingentem ea res curam mihi et sollicitudinem conficit; ingentem animo sollicitudinem incutit; intempestiva sollicitudine turbat animum; gravi me cura implicat, efficit, conficit; magnam sollicitudinem affert; in magnos me metus et sollicitudines adducit. Cf. Angor, Cura, Sollicitudo, Sollicitus. Usus: Ea cura me vehementer angit et sollicitat.

SOLLĬCĬTŪDO, ĭnis, f. Inquiétude, souci, tourment. Syn. Angor, cura, metus, molestia, negotium. )( Securitas. Epith. Assidua, incredibilis, ingens, sempiterna, summa. Phras. Plenus sollicitudinum sum, je suis rempli d’inquiétudes. Sollicitudo cum cogitatione multa me circumstat; multa me sollicitum habent; tot curæ vitam mihi vix reliquam faciunt sollicitudines meas quævis hora exacuit. Cf. Angor, Cura. Usus: Ea cura mihi magnam sollicitudinem affert, conficit; in magnos me metus ac sollicitudines adducit; sollicitudines mihi duplicat; magna me sollicitudine afficit; ingenti sollicitudini est, accabler d’ennuis. Tanta in me hæret sollicitudo; tantam de tuis rebus habeo, sustineo sollicitudinem; tot sollicitudinibus langueo, opprimor, misere exedor; in tanta sum sollicitudine, être accablé d’ennuis. Nihil est, quod sollicitudines allevet, demat; sollicitudini meæ subveniat; a sollicitudine animum abstrahat, abducat; sollicitudine me liberet, rien ne vient dissiper mes ennuis. Sollicitudines sibi struere, sibi arcessere, se tourmenter soi-même, se forger à soi-même des sujets d’inquiétude. Sollicitudinem omittere, bannir les soucis, ne pas s’en inquiéter.

SOLLĬCĬTUS, a, um, Inquiet, soucieux, troublé, agité. Syn. Anxius, suspensus, perturbatus, exercitus. )( Securus, solutus cura. Phras. 1. Vehementer sum sollicitus, je suis fortement inquiet. Multa subvereor; rebus meis valde metuo; non discedo, non oculos unquam dejicio de rebus meis; totos dies de rebus meis cogito; metus ille nunquam mihi decedit; tacita cura suspensum animum gero. Cura illa exonerare animum nequeo meum; multi me angores impediunt animumque in diversa trahunt; multi aculei pectus mihi compungunt, exedunt; magna in cura sum, versor; nullum tempus sine sollicitudine intercedit; multum animo de re mea laboro; magna est rerum exspectatio; multis quotidie curis urgeor, conficior; assidua occupor sollicitudine. Cf. Angor, Cura. 2. Sollicitus ero de rebus tuis, je m’occuperai de vos affaires. Curas omnes intendam ut rebus tuis quam optime consulatur; rerum tuarum rationem habebo præcipuam; curæ mihi erunt res tuæ; curæ res habebo tuas, cura erit de rebus tuis. Interiore cura, suspensiore animo res curabo tuas. Cum cura res tractabo tuas. Usus: Sollicita suspicione, suspensa metu civitas, cité inquiète et défiante, irrésolue, craintive. Res tuæ valde me sollicitum habent; de tuis rebus mirifice sum sollicitus. Sollicito animo et anxio sum.

SŎLŒCA, ōrum, n. pl. Solécisme. Usus: Multa in ejus scriptis solœca.

SŎLŒCISMUS, i, m. Solécisme, faute de grammaire qui consiste à mal observer les règles de la syntaxe. Usus: Solœcismus est, cum in pluribus verbis consequens verbum superiori non accommodatur, il y a solécisme, lorsque les rapports qui doivent unir les mots entre eux sont mal observés.

SŌLOR, aris, atus sum, ari, d. a. Consoler, rassurer. Syn. Consolor, animum erigo, sustento, solatium adhibeo, do, præbeo, affero; lacrimas alicujus comprimo; timentes animos consolatione sano. Cf. Consolor.

SOLSTĬTĬĀLIS, e, gen. com. Relatif au solstice d’été. Usus: Dies solstitialis, le plus long jour de l’année.

SOLSTĬTĬUM, ĭi, n. Le solstice d’été, le plus long jour de l’année.

1. SŌLUM, Seulement, uniquement. Syn. Tantum, modo. Usus: Non oratione solum sed et armis.

2. SŎLUM, i, n. Le sol, la terre. Syn. Terra. Epith. Carum, commune, exile, incultum. Usus: 1. Patriæ solum omnibus carum. Exilii causa solum mutare. Quod solum tam exile et macrum. Sola terrarum ultimarum. 2. Pavimentum, area, fondement, base, qualité fondamentale. Solum et quasi fundamentum orationis est.

SŌLUS, a, um, Seul, unique. Syn. Solitarius, unicus, unus solus, solus per se, unus ex omnibus. Phras. Solus fere degit, il est presque toujours seul. Secum, ut aiunt, vivit; præter seipsum neminem habet secum; relictus et destitutus a cæteris, lucem conventumque vitat; in solitudinem, tanquam in portum se recepit; tempus prope omne in secreto, remotis arbitris terit; urbe et omni cœtu caret hominum; sine arbitris agit; rerum suarum neminem mortalium socium habet aut conscium. Cf. Solitudo. Usus: Abdimus nos et sæpe soli sumus. In locis solis mœstus errabat. Solus se in consilium vocat. Uno solo dissentiente.

SŎLŪTĒ, Librement, d’une façon dégagée. Syn. Expedite. Usus: 1. Solute et suaviter dicere. 2. Remisse, frigide, d’une façon relachée, nonchalante. Tam solute egit, tam oscitanter, avec tant de mollesse, d’abandon.

SŎLŪTĬO, ōnis, f. Dissolution; payement, solde. Syn. Repræsentatio pecuniæ, dissolutio. Epith. Necessaria. Usus: Difficillima solutionis tempora. Solutio rerum creditarum. Solutio linguæ, langue déliée, bien pendue, parole facile.

SŎLŪTUS, a, um, Délié, dégagé, libre. Syn. Liber, dissolutus, promptus. )( Alligatus. Usus: Animo esse libero et soluto. Homo solutus cura; somno solutus. A natura ad dicendum satis solutus et expeditus.

SOLVO, is, vi, sŏlūtum, ere, a. Dissoudre, désunir, détacher, séparer, payer; mettre à la voile; résoudre une question. Syn. Persolvo, dissolvo, pendo, dependo, numero, repræsento, pretium do, pecuniam do, satisfacio, reddo, confero, ære alieno exeo vel me libero; explico, enodo; libero. Adv. Omnino, recte, præclare. Phras. 1. Fideliter te solvam, je vous payerai fidèlement. Satisfaciam quamprimum et fidem liberabo; nomina dissolvam; quod spopondi, dependam; cavebo ne solutione dilata mea apud te fides concidat. Arcæ meæ confidito; explicare vel repræsentatione (parata, præsente pecunia) me posse non dubito; ad diem cum fide solvam; pecuniam presentem numerabo; expeditum est unde solvam. 2. Solvere non possum, je ne puis payer. Solvendo non sum; unde solvam non habeo, non suppetit; impedita, nondum explicata est solutio, solvendi ratio; unde satisfaciam non est; expedire nomen non possum sine versura, sans emprunter. 3. Quis solvet? Qui payera? Impensam quis præstabit? Pecuniam quis numerabit, repræsentabit? Pretium quis dabit, persolvet. Cf. Æs. Usus: 1. Misimus qui æs alienum, qui pro vectura solveret. Ab aliquo (alicujus nomine) solvere. Solve quod patriæ debes. 2. Explico, enodo, résoudre (un problème), expliquer. Captiosa argumenta solvere. 3. Libero, délier, dégager, affranchir. Legibus aliquem solvere (Vulg. dispensare). Animum metu, curis solvere. Religione solvere civitatem. 4. In re nautica: lever l’ancre, mettre à la voile. Anchoras, oras solvere; portu solvere, quitter le port. 5. Morem, disciplinam solvere, briser la tradition. Cf. Anxius.

SOMNĬCŬLŌSĒ, Nonchalamment, négligemment. Usus: Somniculose et negligenter aliquid facere.

SOMNĬCŬLŌSUS, a, um, Endormi, nonchalant. Syn. Somni plenus. Usus: Iners, ignava et somniculosa senectus. Cf. Piger.

SOMNĬO, as, avi, atum, are, a. Rêver, avoir un songe. Syn. Secundum quietem video, in quiete video, in somnis videre videor, in quiete mihi videtur; dormienti, secundum quietem mihi videtur; in somnis cerno. Phras. Somniavi de fratre meo, j’ai rêvé de mon frère. Species fratris mei per somnum, per quietem, in somno mihi oblata est; exagitabat me per somnum species fratris mei, quasi a latronibus circumventi. Nocturna fratris mei quasi a latronibus circumventi imagine confundebar. Per nocturnos visus oblata fratris interfecti species admodum me terruit. Usus: Si ea dormientes agerent quæ somniarent, alligandi essent omnes qui cubitum irent. Cf. Dormio.

SOMNĬUM, ĭi, n. Songe, rêve. Syn. Nocturnum visum, insomnium, imago nocturna, somnii visum, species per somnum oblata. Epith. Clarum, illustre, recens, verum. Usus: Id mihi somnium objectum est. Somnio stimulatus. Somnia interpretari. Repente, tanquam somnio beatus. Ex earum rerum reliquiis inhærentibus quas vigilans gesserit aut cogitarit, mirabiles exsistant species somniorum, visa mendacia ac falsa, quibus tamen mens, cum languore corporis nec membris nec sensibus uti potest, vehementer concitatur. Animus in vana visa et somnia incidit.

SOMNUS, i, m. Sommeil. Syn. Sopor, quies. )( Vigiliæ. Usus: Vehementer me somnus urget; somnum vix teneo, ne pas tenir de sommeil. Somno me dabo; somnum capiam, videbo, prendre son repos. Arctissimus me somnus complectitur, dormir profondément. Somno opprimor, je suis accablé de sommeil. Curæ mihi somnum adimunt; somno me privant; e somno excitant, suscitant, réveiller, empêcher de dormir. Somnus est perfugium omnium laborum ac sollicitudinum. Nihil morti tam simile quam somnus. Somnus est imago vel simulacrum mortis. Animus per somnum curis vacuus. Cf. Dormio.

SŎNĬPES, ĕdis, m. Cheval. Vox poet. Syn. Equus.

SŎNĬTŬS, ūs, m. Son, bruit, fracas. Syn. Sonus, cantus. Usus: Hoc sonitu completæ aures obsurduerunt. Verborum inani sonitu fertur ejus oratio, un vain bruit de paroles.

SŎNO, as, nŭi, nĭtum, are, n. Rendre un son, résonner, retentir. Syn. Cano, sonum refero; sonum, sonitum reddo, efficio. Adv. Acute, graviter, male, numerose, optime. Usus: Non intelligit quid sonet hæc vox voluptatis, ce que signifie ce mot de volupté. Antiquitatem, si ita sonet, sermo eorum retinere videtur. In qua oratione nihil sonare aut olere peregrinum potest. Arma sonant. Natura fert, ut extrema ex altera parte graviter, ex altera autem acute sonent, la nature a voulu, qu’aux deux côtés de l’échelle d’harmonie, retentît d’un côté un son grave et de l’autre une note aiguë.

SONS, sontis, omn. gen. Coupable, criminel. Syn. Nocens. Usus: Comprehendere sontes. Cf. Reus.

SŎNUS, i, m. Son, bruit. Syn. Vox, vocis sonus, vocis cantus, strepitus. Epith. Absurdus, acutus, agrestis, certus, discrepans, gravissimus, inanis, incredibilis, inflexus, miserabilis, rusticus, tristis. Usus: Varietas sonorum, intervalla, distinctio, et vocis genera diversa. Cursus vocis per omnes sonos. Aures sono complentur; sonum recipiunt. Sonus in aures ac animos suaviter influit. Nervorum sonum elicere. Inanem sonum fundere.

SŎPHISMA, ătis, n. Sophisme. Usus: Contorta quædam et aculeata sophismata: sic enim appellantur fallaces conclusiunculæ.

SŎPHISTES, æ, m. Sophiste, rhéteur. Usus: Qui ostentationis aut quæstus causa philosophatur.

SŌPĬO, is, ĭi vel īvi, ītum, ire, a. Assoupir, engourdir. Syn. Soporem induco.

SŎPOR, ōris, m. Profond sommeil, engourdissement. Syn. Somnus. Usus: Sopore placans artus languidos. Noli nobis languorem et soporem exprobrare.

SORBĔO, ea, ŭi, ere, a. Avaler; absorber, engloutir, dévorer. Usus: Ista odio non sorbeo solum sed concoquo, dévorer (un affront).

SORDĔO, es, ere, n. Paraître sans valeur, méprisable. Usus: Antonio sordebat Macedonica provincia. Cf. Displiceo.

SORDES, ĭum, f. pl. Malpropreté; turpitude, bassesse; avarice, mesquinerie. Syn. Lutum, fex; avaritia; squalor. Epith. Alienæ, domesticæ, ingentes, lugubres, miserrimæ, summæ, turpissimæ. Usus: 1. Populus non amat profusas epulas, sordes multo minus. 2. Avaritia, avarice sordide. Sordes hominis odi. 3. Dedecus, macula, nota, culpæ flagitium, bassesse, honte, ignominie. Virtus nullis unquam sordibus obsolescit. Sordes illæ elui non possunt. 4. Luctus, mœror, dolor, habits de deuil, deuil en gén. Mater squalore filii et sordibus lætatur; filium in squalore et sordibus jacentem; fletum ejus sordesque lugubres parum respicit. 5. Cœnum, fex, pro homine abjecto et vilissimo, per contumeliam, populace, lie du peuple. O lutum! o sordes! ô être ignoble, créature méprisable.

SORDĬDĀTUS, a, um, Vêtu négligemment, sale. Syn. Insignis sordibus et facie reorum. Usus: Mœstus et sordidatus senex.

SORDĬDE, Sordidement. Syn. Avare.

SORDĬDUS, a, um, Sale; bas, ignoble; avare. Syn. Squalidus, turpis; avarus. Phras. Est homo sordidus, cet homme est vil, repoussant. Parum splendidus; apud quem nihil lautum, nihil elegans; in quo nihil non sordidum et humile; lutulentus homo est; immundus illuvie; sordibus squalidus; pannis obsitus, sordidatus, neglectus, moribus ad hæc tam incultis ac corruptis, ut cruore et luto oblitus videatur. Usus: 1. Homo egens, sordidus. 2. Avarus, cupidus, avare, sordide, crasseux. Qui liberales habendi, qui sordidi. 3. Turpis, sale, impur. Sordidissima et levissima gens Parthorum.

SŌRĪTES, æ, m. Sorite, argument.

SŎROR, ōris, f. Sœur. Usus: Soror germana.

SORS, sortis, f. Sort. Syn. Fortuna, casus, fatum. Phras. Sorti res committatur, qu’on en appelle au sort. Sorti permittatur; ad sortem revocetur; sortes consulantur; in hydriam sortes conjiciantur; cujus nomen exiverit, cujus nomen sors ediderit, is primas ferat. Sortes educamur ut cuique sors ceciderit; ut cujusque sors exciderit, ut cuique sors evenerit, ita honoribus augeatur. Sortium beneficio dignitatem quisque auferat; nominibus in urnam conjectis, dejectis, quod primum sorte exciderit, id citari jubeatur. Sortitio fiat; res sorti committatur; sors cernat cujus in conferendis magistratibus habenda sit prima ratio. Cf. Sortior. Usus: Ex sortibus, ex oraculis. Sortes ducunt. Sortes eductæ in rem apte cadere possunt divinitus. Mea prima sors fuit. Sortis religio. Ea provincia mihi sorte obvenit; eam provinciam mihi sors dedit, cette province m’a été assignée par le sort. Quod sors obtulerit, acturus videtur.

SORTĬLĔGUS, i, m, Devin, prophète. Syn. Divinus, ariolus.

SORTĬOR, īris, ītus sum, iri, d., n. et a. Tirer au sort; obtenir par le sort. Syn. Sortito capio, sortes conjicio, sortitionem facio; sorti committo, permitto; fortunæ arbitrio, judicio committo. Usus: Sortiri paucos e multis ad pœnam. Sortiri bona cum aliquo. Provincias inter se sortiuntur.

SORTĪTĬO, ōnis, f. Tirage au sort. Syn. Distributio, quæ sortito seu ductis fit sortibus. Epith. Ædilitia, contentiosa, præclara, religiosa, vespertina. Usus: Sortitione in aliquos animadversum est. Sapienter a majoribus sortitio magistratuum constituta est.

SORTĪTO, Au sort, par arrêt du sort. Syn. Sortitione, ductis sortibus. Usus: Sortito mittebantur in provincias.

SORTĪTŬS, ūs, m. Tirage au sort. Syn. Sortitio. Usus: Si pluribus de rebus uno sortitu retulisti, si dans un seul rapport, vous avez proposé au peuple plusieurs choses à la fois.

SOSPES, ĭtis, omn. gen. Sain et sauf. Syn. Salvus. Usus: Sospites omnes Romam pervenere. Cf. Salvus.

SOSPĬTO, as, are, a. Sauver; protéger. Syn. Incolumem servo, præsto. Usus: DEUM precibus exposcunt ut propitius suam semper sospitet progeniem. Cf. Salvo, Salus, Servo.

SŌTER, ēris, m. Sauveur, protecteur, libérateur. Syn. Servator, conservator.

SPARGO, is, sparsi, sparsum, ere, a. Répandre, jeter çà et là. Syn. Fundo. Phras. Rumor late spargitur, le bruit se répand au loin. Sermones dissipantur; rumor late diffunditur, disseminatur, in vulgus editur, effertur, sermonibus multorum divulgatur, differtur, circumfertur. Cf. Rumor, Fama. Usus: Nummos populo spargere. Res gestas in memoriam sempiternam spargere. Semina doctrinæ in suis libris spargit.

SPĂTĬOR, aris, atus sum, ari, d. n. Se promener, errer. Syn. Ambulo, deambulo. Cf. Ambulo.

SPĂTĬUM, ĭi, n. Espace, étendue; promenade. Syn. Loci intervallum, curriculum, cursus, regio. Epith. Æquum, æternum, annuum extremum, immensum, liberum, longinquum, medium, menstruum, simile. Usus: In ambulatione duo spatia aut tria facere, faire deux ou trois tours d’allée en se promenant. Ingens spatium conficere, decurrere. De spatio deflectere. 2. Temporis intervallum, espace de temps, délai, loisir, occasion. Spatium ad deliberandum sumere; aliquid spatii sibi ad scribendum surripere. Meditanti spatium mihi non datur. Spatio aliquo interjecto redibo. Non habeo, non est mihi spatium scribendi.

SPĒCĬĀTIM, En particulier. Syn. Nominatim.

SPĔCĬES, ēi, f. Forme, figure, image; apparence. Syn. Forma, figura, facies; imago. Epith. Admirabilis, æterna, beata, blanda; clara, consularis, divina, eximia, falsa, forensis, formosa, honesta, liberalis, pura, sancta, singularis. Phras. Vir est in speciem tantum bonus, cet homme n’a que les dehors de la bonté. Sub pietatis obtentu; per causam pietatis; per speciem pietatis multos fallit. Imaginem tantum probitatis et speciem fallacem præ se fert. Vir specie probus, re improbissimus. Cf. Simulator, Simulo. Usus: 1. Excellentis eloquentiæ speciem et formam adumbrare. Observentur animo species honestæ. 2. Imago, similitudo, apparence, semblant, mine, prétexte. Me species quædam inanis commovit. Boni viri speciem gerere, præ se ferre, tueri. Aliud moliri, aliud specie et simulatione ostendere. Clementiæ specie multos devinxit. Ea res speciem præbuit magni exercitus. 3. Forma, venustas, dignitas, brillante apparence, éclat, beauté, ornement. Pertinent hæc ad liberalem speciem et dignitatem. Natura formam in qua esset species honesta, in promptu posuit. 4. Aspectus, aspect, air, extérieur. Vir liberali, honesta specie. Species, statura ad dignitatem apposita. 5. Pars generis, espèce. Virtutes specie dispares prudentia conjunguntur.

SPĔCILLUM, i, n. Sonde, instrument de chirurgie.

SPĔCĬMEN, ĭnis, n. Marque, preuve exemple, image. Syn. Indicium, significatio; exemplum. Phras. Juvenis specimina dat multa virtutis, ce jeune homme donne des preuves de vertu. Optime se ostendit; documenta futuri judicii dat maxima; multa in eo specimina virtutis cernuntur, elucent; experimenta edit egregiæ virtutis. Usus: 1. Specimen virtutis dare, capere. 2. Exemplum, modèle, type, exemplaire. Cato specimen temperantiæ ac prudentiæ.

SPĔCĬŌSĒ, Magnifiquement, pompeusement. Usus: Speciose cum ornatu ingredi.

SPĔCĬŌSUS, a, um, Beau, brillant, magnifique. Syn. Illustris, eximius. Usus: Reversionis has speciosas causas habeo, j’ai de belles, d’excellentes raisons de mon retour.

SPECTĀBĬLIS, e, gen. com. Qu’on peut voir, visible; digne d’être vu. Syn. Aspectabilis. Usus: Corpus cœli spectabile effectum est, animus autem oculorum effugit obtutum, le monde est visible, l’âme fuit nos regards.

SPECTĀCŬLUM, i, n. Aspect, spectacle; représentation, jeux publics. Syn. Res ad spectandum proposita, præsertim cum pompa et apparatu, ut sunt ludi et alia ejus generis. Epith. Acerbum, egregium, jucundum, luctuosum, miserrimum, præclarum. Usus: Res cœlestes quarum spectaculum ad hominem tantum pertinet Spectaculum dare, præbere. Magnus ex iis spectaculis plausus est excitatus. Cf. Ludus.

SPECTAT, impers. Cela regarde. Syn. Pertinet. Usus: Hoc ad singulos spectat, illud ad universos. Alio spectat vox Pythica. Cf. Attinet, Interest.

SPECTĀTĬO, ōnis, f. Aspect, spectacle. Syn. Inspectio. Usus: Animus levatur spectatione, l’âme peut se récréer par la vue.

SPECTĀTOR, ōris, m., Spectateur, observateur. Syn. Contemplator. Epith. Diligens. Phras. Spectatores habebis plurimos, vous aurez de nombreux spectateurs. Theatrum magnum habebis; tu te quasi in aliquo theatro versari existima; res tuæ quasi magno in theatro spectabuntur; res tuæ quasi majoribus theatris erunt propositæ. Usus: Spectatorem se otiosum præbere alienæ calamitatis. Homo spectator rerum cœlestium.

SPECTĀTUS, a, um, Considéré, estimé. Syn. Cognitus, probatus. Usus: Vir spectatæ integritatis. Vir fortis et spectatus.

SPECTO, as, avi, atum, are, a. Regarder, observer; juger, estimer. Syn. Spectator sum, æstimo, cerno. Adv. Procul, alte, directe, ad extremum, foras, plane. Usus: Hominem non ex censu sed moribus spectare oportet. Alterius animum ex suo spectare, juger des autres par soi. Res ad arma, ad bellum spectat, les choses tournent à la guerre. Nil nisi gloriam laudemque spectat. Hoc spectant leges, ut, etc. Domus ad mare spectans. Cf. Propono.

SPECTRUM, i, n. Vision, spectre, fantôme. Syn. Idolum, visum. Usus: Quæ illi idola, nos spectra appellamus.

SPĔCŬLA, æ, f. Lieu d’observation, observatoire. Syn. Vigilum locus, vigiliæ. Usus: 1. Tanquam ex specula aliqua prospexi tempestatem futuram. Homines in speculis sunt, observant, ut vos geratis in retinenda religione, être en observation, aux aguets. Velut in specula collocatus, constitutus sum. 2. Parva spes, faible espérance, léger espoir. Hac specula me sustentabam unice.

SPĔCŬLĀTOR, ōris, m. Observateur, espion. Usus: Speculator venatorque naturæ, savant qui épie et cherche à surprendre les secrets de la nature.

SPĔCŬLĀTŌRĬUS, a, um, D’espion, d’éclaireur. Usus: Navigia speculatoria, navires d’observation.

SPĔCULOR, aris, atus sum, ari, d. a. Observer, être en observation, faire le guet. Syn. In specula sum, excubo, observo. Adv. Prope. Usus: Omnia ante speculabantur et scrutabantur. Multorum te oculi speculantur et aures. Cf. Prævideo, Observo.

SPĔCŬLUM, i, n. Miroir. Phras. Speculum aspicere, regarder, consulter, un miroir. Speculum consulere; speculum in consilium adhibere; semet in speculo contemplari; speculo uti; se in speculo intueri, spectare, videre; ad speculum explorare formam. Usus: Versus in quibus velut in speculo quisque se possit intueri. Comœdia est imitatio vitæ, speculum consuetudinis, imago veritatis.

SPĔCŬS, ūs, m. Antre, caverne. Syn. Spelunca.

SPĔLUNCA, æ, f. Antre grotte. Syn. Specus.

SPERNO, is, sprēvi, sprētum, ere, a. Repousser mépriser, dédaigner. Syn. Respuo, pro nihilo puto, contemno, dispicio, rejicio, repello, repudio, refuto. Usus: Spernit nos et pro nihilo putat. Cf. Contemno.

SPĒRO, as, avi, atum, are, a. Espérer. Syn. Spem habeo, spes est, in spe sum, in spe aliquid habeo, spe ducor, inducor in opem, exspecto, confido, ad spem erigor, spem propositam habeo, mihi spes proposita est. )( Despero, timeo. Adv. Bene, insipienter, optime, plurimum, recte, saltem, temere. Phras. 1. Bene de te spero, j’espère beaucoup de vous. Tantum in te confido ut omnia in te collocem, omnes in te sitas ac collocatas rationes habeam; ut tuis præcipue viribus nitar, nihil aliunde exspectem; præsidia ad omnes casus omnia in te uno constituam; spes omnes in te repono, defigo. Cf. Spes, Exspectatio bona. 2. Spero officia tibi mea grata fore, j’espère que mes bons offices vous seront agréables. Spes me tenet, sustentat, alit, fovet officia tibi mea grata fore; in spem venio, in spem ingredior, in spem adducor, spes aflulget, tua benevolentia spem mihi dat, spem facit, spem ostendit magnæ a te gratiæ ineundæ. 3. Omnia sic constitui ut sperare nihil non possim, j’ai tellement combiné les affaires que je puis avoir toute confiance. Jacta sunt a me fundamenta rei sic ut certa propemodum in spe sint reliqua. Rem, ut opinor, ita constitui, in eo statu collocavi, in eum statum adduxi ut omnia secunda, ut qualia volumus, ut omnia ex animi sententia sperare possimus. Rem, ut opinor, ita composui nihil ut adversum timere possim, ut delegare spes meas fortunæ possim; eo rem perduxisse mihi videor ut eventum sperare quam secundissimum liceat; hoc mihi videor consecutus ut optima spe niti possim. 4. Ego, ut spero, facile omnia impetrabo, pour moi, je l’espère, j’obtiendrai tout facilement. Pro mea quidem spe, nisi me spes fallit, ut animus meus auguratur, quemadmodum ipse mihi polliceor, nihil est quod a te non exspectem. Cf. Spes. Usus: 1. Spero et confido te jam valere. Jubeo te de me bene sperare et securo esse animo. 2. Timeo, vereor, craindre, redouter. Si a te, quod non spero, deserar.

SPES, ēi, f. Espérance. Syn. Boni exspectatio, fiducia, firmamentum, cupiditas. )( Timor. Epith. Abjecta, bona, certa, explorata, exigua, fallax, firma, incerta, infinita, nova, perennis, pertenuis. Phras. 1. Litteræ tuæ mihi spem magnam faciunt, votre lettre me donne beaucoup d’espoir. Spem magnam afferunt, offerunt, faciunt, ostendunt, ostentant; ingentem mihi spem præbent, subministrant, dant, proponunt, injiciunt; in spem recuperandæ libertatis certissimam me vocant, inducunt; in spem meliorem me impellunt, ad spem me erigunt, rapiunt; spem mihi affirmant, inferunt; certioris me spei implent, quam quantam fides promissi, aut ratio ex fiducia rerum subjicere solet; tuæ litteræ augent, alunt, erigunt, confirmant spem meam; spei me bonæ plenum faciunt; spe ingenti me complent; fiduciam accendunt; securo me animo esse jubent. 2. Spem novam concipio, je conçois de nouvelles espérances. In spem ingredior; in spem venio; spes animum subit; spes animum cepit; in spem adducor; spes nova affulget; injecta mihi nova spes est; spem non ex incerto concipio. 3. Spem magnam habeo rem ex sententia cessuram, j’ai bon espoir que l’affaire se terminera selon mes désirs. Spes est; in magna spe sum; spe certa teneor; spes ea in me hæret, residet; spei plurimum habeo; plenus bonæ spei sum; animus spe ista calet; spes ampla despondetur; spes ea me tenet; spe et animo confido; spem habeo maximam, rem ex sententia cessuram. 4. Hæc una mihi spes superest, il ne me reste plus que cet espoir. Eam unam spem video; hac una spe nitor; hæc una spes sustentat, alit, consolatur; ex una spe illa pendet animus; in ea re una omnis fortunæ pono subsidia; res una mihi magnæ fiduciæ est; in una re spem omnem pono, repono, colloco; spes omnes sitas in ea re habeo; in ea re una spes meas omnes defigo, constituo, quod alias nunquam gratiæ esse locum ullum videam. Hanc unam spem sequor; in ea re una spes omnes repositas habeo; una in re salutis auxilium pono, spemque propositam habeo secundissimi eventus. 5. Parva res erat quæ hominem in spem tam insanam impulit, c’était un rien qui avait donné à cet homme cette folle espérance. Parva dictu res erat quæ hominis inconsultam fiduciam accendit; quæ solita vanitate spem ejus inflabat; qua homo inconsultus ad vanam fiduciam efferebatur; quæ illi tantum spei fecerat; parva dictu res erat et in qua nihil ad eam spem agnosceres, qua ille inflatus hereditati spe et animo incubabat; levissima impulsus causa, spe tamen devorabat hereditatem totam; cum causæ nihil esset cur in partem hereditatis is veniret, spem tamen ejus veluti in manibus se habere existimabat. 6. Sinister ille eventus spes omnium magnopere debilitat, cet accident a beaucoup amoindri l’espérance générale. Remoratur, infringit, labefactat; sinistro illo eventu spes omnium magnopere extenuatur, plane evanescit, magnopere concidit, pene inveterascit; spes prope omnis incisa, præcisa est; spes prope ad irritum cadit. 7. Hominis importuni furor nobis spem omnem prope ademit, les fureurs de cet homme cruel nous ont enlevé presque tout notre espoir. Spem prope omnem nobis eripuit, abstulit, sustulit funditus; de spe optima nos dejecit, depulit, deturbavit; a spe animos omnium avertit; spem probe omnem incidit, abrupit. 8. Spem omnem perdidimus, nous avons perdu tout espoir. De spe decidimus; spem omnem abjecimus; spem omnem deposuimus. Spes tota nos deseruit, destituit, defecit; nobis discessit; spem omnem amisimus. 9. Spes nos fefellit, nos espérances ont été déçues. Fortuna spes nostras destituit; spe frustrati sumus; irritos spei abire nos necesse est; ingenti spe destituimur; spe lapsi sumus; a spe dejecti, repulsi sumus; spes nos nostra fefellit, frustrata est, elusit. 10. Nulla spes superest, il ne nous reste plus d’espoir. Nullus jam spei locus est; spes nulla jam relinquitur; quæ porro spes reliqua esse potest? spe omni carendum est; spe prope omni orbati sumus; desperata spes est, incisa, abrupta. Usus: Certa se spes ostendit. Subito ad novam spem exarsi. In eam spem devolutus sum. Vana spe inflatur. Spem redintegrare. Spem omnium multum vicit, superavit. Neutro inclinata spe, l’espérance n’étant perdue ni d’un côté ni de l’autre.

SPHÆRA, æ, f. Sphère, globe, boule. Syn. Globus. Usus: Habent suam sphæram errantes stellæ, les étoiles fixes ont leur sphère à part. In sphæra maximi orbes medii inter se dividuntur, dans une sphère les grands cercles se coupent par le milieu.

SPĪCA, æ, f. Extrémité de la tige de blé, épi. Epith. Uberes et crebræ. Usus: Seges spicis crebris et uberibus.

SPĪCĬLĔGĬUM, ĭi, n. Glanage. Syn. Collectio spicarum.

SPĪCŬLUM, i, n. Dard, aiguillon; trait, fer. Syn. Telum, sagitta. Usus: Crassus spiculis prope scrutatus est Alpes, Crassus fouilla, pour ainsi dire, les Alpes avec des fers de lances.

SPĪNA, æ, f. Épine. Epith. Valida. Usus: 1. Spinas vellere. 2. Subtilis ratio, quæstio acuta, ambages, subtilités, détours dans un discours. Spinæ dialecticæ.

SPĪNŌSUS, a, um, Épineux; difficile, plein de difficultés, captieux. Syn. Durus, asper. Phras. Aggredienda tibi est spinosa illa dialectica, il vous faut affronter cette dialectique entortillée, hérissée de difficultés. Tortuosum illud disputandi genus tibi omnino complectendum est; compelleris vel invitus in angustias illas et dumeta dialecticorum; vellendæ tibi erunt dialecticæ disserenti spinæ. Illæ argumentorum contorsiones, breves illæ et acutæ conclusiunculæ negotium tibi nunc facessent. Usus: Spinosum et subtile disputandi genus. Spinosa et exilis oratio.

SPĪRA, æ, f. Spirale, nœuds, anneaux, replis. Usus: Anguis se in spiram colligit.

SPĪRĀBĬLIS, e, gen. com. Qu’on peut respirer, respirable. Syn. Flabilis, animalis. Usus: Hæc spirabilis animalisque natura cui nomen est aer, cet élément respirable et vivifiant qu’on appelle l’air.

SPĪRĀTĬO, ōnis, f. Respiration. Usus: Animalia spiratione æris sustentantur.

SPĪRĬTŬS, ūs, m. Souffle, haleine; vent. Syn. Vapor purissimus sanguinis; spiratio, vita; aer. Epith. Angustior, cœlestior, cœlestis, communis, contaminatus, divinus, extremus, infinitus, liber, minimus, tranquillus, regius, jucundus, vilis, vitalis, tribunitius. Usus: 1. Spiritus per omnes arterias funditur. Vita corpore et spiritu continetur. 2. Respiratio, spiratio, anhelitus, air aspiré, souffle, respiration. Nullum unquam tranquillum et otiosum spiritum duxi, je n’ai pas respiré une seule fois tranquillement. Contaminatus spiritus. Animæ interclusio et angustiæ spiritus. Longissima est complexio verborum quæ volvi uno spiritu potest, tout d’une haleine, tout d’un trait. Aer spiritu ductus. Legiones uno spiritu difflare. 3. Vita, souffle vital, vie. Patriæ spiritum reddere, spiritum alicui eripere et auferre. 4. Aer, air (qui nous environne). Potestne tibi hujus cœli spiritus esse jucundus? 5. Transl. Elatio animi, tumor, fastus, inflatio, présomption, arrogance, fierté, orgueil. Res gestæ nescio quos spiritus ei attulerunt. E rebus gestis magnos spiritus sumere. Gestientes et ferociter exsultantes hominis spiritus comprimere, contundere, rabattre la fierté, l’audace. Cf. Fastus, Superbia.

Spiritus Sanctus, Le Saint Esprit. Phras. Immensus ille ac sempiternus spiritus, cujus afflatu atque numine omnia sustinentur et conservantur; cujus numine humanæ mentes divinis sensibus afficiuntur; qui animis nostris cœlestis gratiæ rorem instillat; cœlestium munerum largitor. Spiritus; interioris vitæ auctor ac parens atque, ut ita dicam, anima animæ; sanctitatis omnis fons et origo.

SPĪRO, as, avi, atum, are, n. Respirer, vivre. Syn. Spiritum duco, animam duco, vivo, anhelitum duco. Phras. Ægre spirat, il respire difficilement. Interclusus spiritus arcte meat; animam ægre ducit; fatigatos anhelitus trahit; angustior illi est spiritus. Vis morbi animam comprimit; spirandi difficultate laborat. Usus: Mens Platonis adhuc in ejus scriptis spirare videtur. Non modo sine cura quiescere, sed ne spirare quidem sine metu possum.

SPISSĒ, Lentement, à grand’ peine. Syn. Ægre, difficulter, vix.

SPISSUS, a, um, Épais, compact; difficile. Syn. Densus, difficilis. Usus: Spissum sane opus et operosum. Omnia adhuc tarda et spissa.

SPLENDĔO, es, ŭi, ere, n. Briller, être brillant, distingué. Syn. Luceo, fulgeo, mico. Usus: Virtus splendet in tenebris per seque lucet, la vertu brille même au sein des ténèbres.

SPLENDĬDĒ, D’une manière brillante, avec éclat, magnificence. Syn. Ample, magnifice. Usus: Splendide et amplo funere efferre. Splendide accipere aliquem.

SPLENDĬDUS, a, um, Brillant, éclatant, magnifique, remarquable. Syn. Magnificus, elegans, ornatus. Usus: Vir ornatissimus et splendidissimus. Nihil in Curii domo ornatum vel splendidum præter ipsum. Cf. Magnificus, Splendor.

SPLENDOR, ōris, m. L’éclat, le brillant; beauté, ornement, gloire, considération. Syn. Nitor; claritas, dignitas. Phras. Homines summo splendore præditi, hommes environnés d’une grande considération d’un grand luxe. Quorum dignitas omnium oculos perstringit; sumptibus et publica magnificentia prope extra modum exeuntes; lectis cælatis, laqueatis ædibus, omni luxu et opulentia instructis magnifici; ample et magnifice exornati. Usus: Imperii nostri splendor gentibus omnibus lucet. Omnia ad splendorem et gloriam revocare. Dignitatis suæ splendorem obtinere. Habet maximum splendorem virtus. Antiquæ virtutis splendor obsolevit moribus nostris deformatus. Splendore nominis ejus et virtutis capti cives.

SPŎLĬĀTĬO, ōnis, f. Pillage, spoliation. Syn. Direptio, privatio. Usus: In tanta spoliatione omnium rerum.

SPŎLĬĀTOR, ōris, m. Spoliateur, pillard. Syn. Prædo, direptor.

SPŎLĬO, as, avi, atum, are, a. Dépouiller qqn; piller, voler. Syn. Exuo, nudo, orbo, despolio, privo; spolia detraho; eripio, detraho. )( Orno. Phras. Spoliaberis, nisi auxilia circumspexeris, si vous ne demandez du secours, vous serez pillé. Prædæ eris hostibus; hostes in fortunas tuas invadent; fortunis te evertent; de fortunis te deturbabunt, sanguinem exsorbebunt tuum, nisi, etc. Usus: Apollonium omni argento spoliasti. Nihil illo spoliatius, nihil egentius. Cf. Privo.

SPŎLĬUM, ĭi, n. Dépouille, butin. Syn. Exuviæ, præda. Epith. Cruentum, novum, pulcherrimum. Usus: Cruenta alicui spolia detrahere. Magna spolia ex hoste capere. Aliorum spoliis suas opes augere. Cf. Præda.

SPONDA, æ, f. Bois de lit. Syn. Lectilatus.

SPONDĔO, es, spŏpondi, sponsum, ere, a. Promettre solennellement, faire vœu de. Syn. Promitto, sponsionem facio, sponsionem interpono. Adv. Vehementer. Usus: Tibi dependendum est quod pro alio spopondisti. Id spondeo inque me recipio. Honores et præmia spondere alicui. Cf. Promitto.

SPONGĬA, æ, f. Éponge. Usus: Spongia extergere sanguinem.

SPONSA, æ, f. Fiancée. Usus: Sua cuique sponsa.

SPONSĀLĬA, ĭum, n. pl. Fiançailles. Syn. Sponsio et repromissio nuptiarum. Usus: Sponsalia alicui præbere; sponsalia facere. Sponsalia dissolvere.

SPONSĬO, ōnis, f. Promesse, engagement. Syn. Sponsum, omnis stipulatio et promissio. Usus: Sponsionem facere. Sponsione aliquem lacessere, faire un pari avec qqn. Sponsionem vincere, gagner un pari. Sponsione vinciri. Voti sponsio. In angustissimam sponsionis formulam aliquem includere.

SPONSOR, ōris, m. Caution, garant, répondant. Syn. Præs. Usus: Pompeius idem mihi de voluntate Cæsaris sponsor et de mea testis. Tulliola præmium flagitat, me sponsorem appellat. Marcellus pro Mario sponsor est factus.

SPONSUM, i, n. Promesse, engagement, contrat. Cf. Sponsio.

SPONSUS, i, m. et sponsa, æ, f. Fiancé, fiancée. Cf. Nuptiæ.

SPONTE, Spontanément, librement, volontairement. Syn. Ultro, suapte natura, suapte, vi sua, sua voluntate, suo indicio. Phras. 1. Sponte venit, il est venu de son plein gré. Sua sponte, nullius coactu, hortatu, invitatu, impulsu venit; ultro se mihi obtulit; voluntarius adfuit; sciens prudensque voluntate adfuit. 2. Lapis sua sponte deorsum cadit, par sa propre vertu la pierre tombe sur la terre. Suapte natura, vi sua, innata vi, suopte nutu ac pondere, nullius adminiculo in terram fertur. Usus: Sua sponte quo impellimus inclinat. Si sponte ac voluntate nollet, vi extrudetur. Cf. Libenter.

SPORTA, æ, f. Corbeille. Syn. Fiscina, fiscella.

SPŪMA, æ, f. Écume. Usus: Spumas agebat in ora. Spumis os circumfluit.

SPŪMŌSUS, a, um, Plein d’écume, écumant, écumeux. Usus: Spumosum littus.

SPŪMO, as, avi, atum, are, n. et a. Écumer; respirer, exhaler. Usus: Spumans ex ore scelus, anhelans crudelitatem, respirant le crime, suant le crime par tous les pores.

SPŬO, is, ŭi, ūtum, ere, n. Cracher. Syn. Salivam emitto.

SPŪTUM, i, n. Crachat.

SPURCĒ, Salement, d’une manière dégoûtante. Syn. Obscœne, fœde, turpiter, flagitiose.

SPURCUS, a, um, Sale, malpropre, immonde. Syn. Lutulentus, impurus, obscœnus, turpis. Usus: Tempestas spurcissima, temps affreux (de pluie et de boue). Cf. Turpis.

SQUĀLĔO, es, ŭi, ere, n. Être malpropre; être en deuil, porter des habits de deuil. Syn. Sordeo; mœreo, afflictor. )( Niteo. Usus: Squalebat civitas, erat in luctu senatus.

SQUĀLĬDĒ, Sans ornements, d’une manière négligée.

SQUĀLĬDUS, a, um. Sale, malpropre, négligé. Syn. Horridus, incultus, sordidus. Phras. Homo squalidus, homme malpropre. Obsitus squalore; obsita erat squalore vestis, fœdior corporis habitus pallore ac macie perempti: ad hæc promissa barba et capilli efferaverant oris speciem; homo veste obsoleta sordidatus, præferens in vultu habituque calamitatis suæ imaginem, corpus vero reliquum ingluvie veternoque et sordibus squalidum. Usus: Domus, oratio squalidior et sine nitore. Cf. Sordidus.

SQUĀLOR, ōris, m. Malpropreté; deuil, affliction, douleur. Syn. Sordes; mœror. Usus: In luctu et squalore jacere. Squalore obsitus reus. Spectaculum tanti squaloris, luctus, sordium. Cf. Sordes, Squalidus.

SQUAMMA, æ, f. Écaille.

SQUAMMŌSUS, a, um, Couvert d’écailles.

SQUILLA, æ, f. Squille, sorte d’écrevisse marine. Usus: Pinna cum squilla coit societatem comparandi cibi.

STĂBĬLĬO, is, īvi, ītum, ire, a. Affermir, appuyer, rendre stable. Syn. Firmo. Usus: Rempublicam, leges, libertatem stabilire. Pedem stabilire in suo. Cf. Firmo, Confirmo.

STĂBĬLIS, e, gen. com. Ferme, consistant, solide, durable. Syn. Firmus, constans, immutabilis, multum firmitudinis habens, fixus, fundatus, optime constitutus, certus, proprius, perpetuus, perennis, immortalis. )( Lubricus, incertus. Usus: Nulla domus tam stabilis, nulla civitas tam firma est, tanta temporis diuturnitate confirmata, quæ non possit odiis dissidiisque everti. Maneat hæc stabilis et fixa sententia. Cf. Constans.

STĂBĬLĬTAS, ātis, Stabilité, consistance, fermeté. Syn. Firmitas, constantia. Usus: Respublica quassata multa amisit præsidia stabilitatis suæ. Quis corporis firmitate aut fortunæ stabilitate confidat? Qui pourra compter sur la stabilité de la santé ou sur la constance de la fortune? Amicitiam non adolescentulorum more, ardore quodam et impetu amoris, sed stabilitate et constantia judicemus. Cf. Constantia.

STAĂBŬLOR, aris, atus sum, ari, d. n. (de animantibus solis dicitur.) Habiter, séjourner, parquer. Usus: Pecus stabulatur melius ad hibernos exortus.

STĂBŬLUM, i, n. Parc, étable. Usus: Pastorum stabula.

STĂDĬUM, ĭi, n. Stade, mesure itinéraire d’une étendue de 125 pas. Syn. Spatium cxxv passuum; curriculum. Usus: 1. Is locus citra Romam est stadia triginta. Multa stadia confecit. 2. Curriculum, spatium, studium, carrière, lice. Qui stadium ingreditur, eniti maxime debet ut vincat. In stadium artis rhetoricæ prodire non audet.

STAGNO, as, avi, atum, are, n. Être stagnant, séjourner. De aqua quæ nec effluit, nec sorbetur.

STAGNUM, i, n. Eau stagnante, étang, lac, marais.

STĂTĀRĬUS, a, um, Qui reste en place, immobile, fixe; calme, posé, qui gesticule peu. Syn. Firmus, stabilis; item: Qui in dicendo agendoque, gestu motuque utitur moderato. Usus: Pugna stataria. Statarius et sermonis plenus orator.

STĂTĒRA, æ, f. Balance, trébuchet. Syn. Libra, trutina. Usus: Non aurificis statera, sed populari judicio rem examinare.

STĂTIM, Sur-le-champ, aussitôt. Syn. Continuo, illico, mox, quam mox, protinus, jam jamque, quamprimum, confestim, actutum, e vestigio, repente, sine mora, nulla interposita mora, abjecta omni cunctatione, primo quoque tempore, extemplo, haud cunctanter, propere; sine excusatione, nulla interposita dubitatione. Phras. 1. Mandata tua statim exsequar, j’accomplirai immédiatement vos ordres. Omni mora abjecta; ne minimo temporis spatio interjecto; simul ac potero rem perficiam. Punctum temporis non morabor; sine mora mandata exhauriam. 2. Statim concidit, il tomba aussitôt. E vestigio temporis, momento temporis concidit. Usus: Litteras scripsi statim ut tuas legerem.

STĂTĬO, ōnis, f. Poste, quartier, station navale, mouillage. Syn. Mansio ac locus in quo naves aut milites tuto stare possint. Usus: Stationes disponere; cohortes in statione habere; in stationem educere; stationes ingruente hoste in castra subducere; stationes agere; submissis manipulis aliquot stationes firmare. Athenis nunc statio placet. Cf. Præsidium, Portus.

STĂTĪVA, ōrum, n. pl. Cantonnements, quartiers, garnisons. Syn. Statio. Usus: Stativa miles noster habet optima. Militem in stativis habere.

STĂTĪVUS, a, um, En t. de guerre: De poste militaire. Usus: Hæc mea custodia est, hoc præsidium stativum, c’est mon poste militaire, c’est ma faction.

STĂTOR, ōris, m. Esclave employé aux messages. Syn. Apparitor, nuntius, tabellarius. Usus: 1. Litteras stator tuus mihi attulit. 2. Ad Iovem refertur: Jupiter stator, Jupiter qui fonde, qui consolide.

STĂTŬA, æ, f. Statue. Syn. Signum, imago, simulacrum. Epith. Equestris, pedestris, nuda, palmaris, persimilis, aliena, publica, turmalis, inaurata. Usus: Senatus ei statuam auream decrevit, posuit, statuit, fixit, locavit, collocavit, consecravit. Statuam alicujus evertere, affligere, deturbare, dissipare.

STĂTŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a. Établir, arrêter, régler, décider. Syn. Constituo, decerno, sancio, delibero. Adv. Certe, exploratius, facilius, honestius, omnino, prorsus; recte, regie. Phras. 1. Firmiter statutum est, il est fermement arrêté. Ratum ac firmum est; certum id mihi atque obstinatum est; stat sententia; certum est hoc agere; illud manet et fixum est; stat illud stabitque mihi; deliberatum cum animo habeo meo; statutum habeo; fixum et statum est; fixum id, ratum firmumque; stabile decretumque hoc consilium est; hic animus, hæc mihi lex est. 2. Statui Romam proficisci, j’ai résolu d’aller à Rome. Animus in eo erat ut Romam peterem; in animo erat in animo habebam; animum suscepi proficiscendi Romam. Deliberatum cum animo habebam; cum animo, apud animum statueram Romam petere; consilium erat Romam me conferre; animum induxi ad longinquam profectionem. Usus: 1. Rerum omnium jura statuere. De Cæsaris actis ut statueretur, placuit. 2. Censeo, puto, judico, se mettre dans l’esprit, s’imaginer, croire, estimer. Ego quidem ita statuo, nihil esse. Ego te parentem statuo fortunarum mearum. 3. Pono, edo, colloco, élever, dresser, ériger. Statuite documentum ne quis, etc. Victori statuam, tropæum statuere et collocare. Cf. Constituo, Decerno.

STĂTŪRA, æ, f. Stature, taille, grandeur. Syn. Corporis habitus, figura. Phras. Staturam habet egregiam, il a une taille magnifique. Corporis habitu præstat; statura corporis illi est apposita ad dignitatem; corpus illi magnitudine eximium; proceritate corporis insignis est. Visu et specie æstimantibus vir magnus. Usus: Corporis figura, forma, statura apposita ad dignitatem.

1. STĂTUS, a, um, Fixe, solennel. Syn. Solemnis, statutus, certus. Usus: Stati dies; statæ et solemnes cerimoniæ.

2. STĂTŬS, ūs, m. État, position, situation. Syn. Conditio, fortunæ conditio, locus; casus, præsentis fortunæ habitus, articulus rerum. Epith. Amplissimus, bonus, certus, moderatus et concors civitatis, tranquillus, tolerabilis, pristinus, quietus et placatus, erectus et celsus, reipublicæ deterior, perturbatus, mediocris, incertus fortunæ. Phras. 1. vide quis sit rerum nostrarum status, voyez quel est l’état de nos affaires. Vide quanta rerum sit varietas; res nostræ ut habeant; quem in locum deducta res sit; qui cursus rerum, qui exitus sit futurus; quemadmodum se res nostræ habeant, quo loco res nostræ sint; quæ sit forma reipublicæ, quæ fortuna, quæ conditio; quis sit præsentis fortunæ habitus; quanta rerum facta sit commutatio. Cf. Conditio. 2. Pessimus est rerum nostrarum status, nos affaires sont dans un état déplorable. Omnem non modo succum et sanguinem, sed etiam colorem et speciem dignitatis pristinæ amisimus; tanquam si nox quædam effusa esset rebus nostris, ita in tenebris ruunt et miscentur omnia; quanta in rerum conversione ac perturbatione, quo temporum motu versemur, vides. Deterrimo statu sumus; in propinquo est servitus vel interitus. In tanto discrimine civitatis, rebus omnibus aut inclinatis, aut eversis; in hoc incendio reipublicæ; rebus tam trepidis, arctis et dubiis; in tanta fortunæ iniquitate; in extremis rebus nostris; in extrema spe salutis; in tam atroci ac difficili reipublicæ tempore parum abest quin miserrimi simus. Non sane tranquillo navigamus, sed jam aliquot procellis pene submersi sumus. 3. Status civitatis pristinus restitutus est, l’ancien état des choses a été rétabli dans la république. E superiorum temporum caligine et tenebris lucem aliquam in republica respicere cœpimus; respublica in veterem dignitatem ac libertatem vindicari; respublica respirare, reflorescere videtur. Res nostræ suum rursus statum tenent, melius fluunt; æquabilius et constantius se habent. Respublica turbata in tranquillam redigitur, reviviscit, caput attollit. Usus: Scio quis rerum nostrarum status sit; nihil in suo statu semper manet. Reipublicæ statum fundare, collocare. Eumdem vitæ statum usque ad senectutem tenere, retinere, tueri; in eo statu consistere, rester dans le même état. Vir sapiens de statu se suo dejici, deduci, dimoveri non patitur. Virtutis statum mali mores labefactant, convellunt, convertunt. Nunquam de statu dignitatis meæ decedam, discedam, declinabo. Ex incertis et perditis rebus in meliorem statum respublica revocatur, restituitur, redit, pristinum statum recuperat, être rétabli dans son premier état.

STELLA, æ, f. Étoile. Syn. Sidus, astrum; flammæ cœlestes, lumen, lucidi stellarum globi. Epith. Illustris, perlucida, micans, salutaris, præclara, infima terræque proxima, obscurior et caliginosa, parva; terris finitima. Usus: Stellæ immutabilibus spatiis ab ortu in occidentem commeant. Chaldæi studiose stellarum magnitudines, intervalla, cursus inquirebant.

STELLĀTUS, a, um, Étoilé, constellé.

STELLĬFER, ĕra, ĕrum, Parsemé d’étoiles, étoilé. Usus: Stelliferi cœli cursus.

STERCŎRO, as, avi, atum, are, a. Fumer (une terre). Syn. Fimum agris adhibeo; fimum, stercus agris ingero, arvo fimum reddo; fimum, stercus per agros spargo.

STERCUS, ŏris, n. Fumier, excrément. Usus: Nolo stercus curiæ dici Glauciam.

STĔRĬLIS, e, gen. com. Stérile. Syn. Nihil ferens. Cf. Sterilitas.

STĔRĬLĬTAS, ātis, f. Stérilité. Syn. Frugum inopia. Phras. Magna hoc anno sterilitas fuit, il y eut cette année une grande stérilité. Adversus annus frugibus fuit; annus erat inopia frugum ac siccitate insignis; frumentum angustius provenerat; noxia hoc anno frugibus intemperies inciderat. Usus: Sterilitas agrorum et annonæ caritas. Cf. Annona.

STERNO, is, strāvi, strātum, ere, a. Couvrir; terrasser, abattre. Syn. Consterno; prosterno. Usus: Genialem lectum sternere.

STERNŪTĀMENTUM, i, n. Éternument. Usus: Superstitiosi etiam sternutamenta observant.

STERQUĬLĪNĬUM, ĭi, n. Fumier. Usus: Heus tu leno, sterquilinium publicum!

STERTO, is, ŭi, ere, n. Ronfler. Syn. Arcte et graviter dormio. Cf. Dormio.

STIGMĂTĬAS, æ, m. Esclave stigmatisé. Syn. Servus compunctus notis Threiciis.

STILLA, æ, f. Goutte. Syn. Gutta.

STILLĬCĬDĬUM, ĭi, n. Eau de pluie, de toit ou de gouttière. Usus: Jura stillicidiorum.

STILLO, as, avi, atum, are, n. Tomber goutte à goutte, dégoutter. Usus: Stillantem sanguine pugionem protulit.

STĬLUS (stylus), i, m. Stile des Romains, poinçon pour écrire; travail du style, composition. Syn. Instrumentum aut ratio modusque scriptionis. Epith. Censorius, exercitatus, impurus, effector ac magister optimus dicendi. Usus: Stilus optimus dicendi effector et magister; dicendi opifex et artifex, la plume est le meilleur maître d’éloquence (c’est surtout en écrivant qu’on apprend à parler). Exercitatione et stilo limanda, formanda, ornanda est oratio. In summa ubertate inest luxuries quædam quæ stilo depascenda est. Oratio Attico stilo scripta.

STĬMŬLO, as, avi, atum, are, a. Aiguillonner; stimuler, exciter. Syn. Stimulum adhibeo vel admoveo; pungo, excito, incito, curam affero. Phras. Ille stimulare milites non desinit, il ne cesse d’exciter les soldats. Acuere animos; animos militum ad æmulandum decus accendere, incendere; admovere stimulos; stimulis concitare; animis militum calcar addere; fortitudinem inspirare; animos militibus addere; currentes incitare et admotis velut calcaribus urgere non desinit. Cf. Calcar, Incito, Excito, Impello. Usus: Evelle mihi hunc scrupulum qui me dies noctesque pungit ac stimulat, soulagez-moi de ce poids qui m’oppresse et me fatigue le jour et la nuit. Cessantem ad agendum stimulo. Cf. Excito, Animo.

STĬMŬLUS, i, m. Aiguillon, excitation, encouragement. Syn. Aculeus, incitamentum. Usus: Industriæ et laboris stimuli. Stimulos alicui adhibere, ignes admovere. Stimulo fodere, concitare aliquem. Cf. Incitamentum.

STĪPĀTĬO, ōnis, f. Entourage, cortége, escorte. Syn. Comitatus.

STĪPĀTOR, ōris, m. Garde du corps, satellite. Syn. Apparitor, satelles. Usus: Armatis ac stipatoribus corpus circumsepit.

STĪPENDĬĀRĬUS, a, um, Tributaire. Syn. Vectigalis. Usus: Vectigales et stipendiarios populos multos habemus.

STĪPENDĬUM, ĭi, n. Tribut; solde, paie. Syn. Tributum, vectigal; æs viritim in milites distribuendum. Epith. Annuum, menstruum. Phras. 1. Stipendia militi rite solvuntur, on paie exactement la solde des soldats. Militaria æra rite procedunt; assignatus æris numerus recte dependitur, dividitur; miles stipendio afficitur; stipendia militi dantur, numerantur, persolvuntur; miles stipendia rite recipit. Usus: 1. Tribut. Civitatibus Galliæ stipendium imposuit Cæsar. Solvunt, pendunt, dependunt stipendia singulæ civitates. Multis stipendium remissum est. 2. Ad rem militarem pertinet, service militaire. Stipendia bello merere. Stipendio afficere, remunerare militem. Bene meritos suo stipendio fraudare. Emeritis confectisque stipendiis. Pecunia in stipendium opus est.

STĬPES, ĭtis, m. Tronc, souche, pieu. Syn. Truncus. Usus: Homo sit an stipes, dubites, ou une bûche, un imbécile. Teretes stipites ab summo præacuti et præusti, pieux, palissades.

STĪPO, as, avi, atum, are, a. Presser, serrer, entourer. Syn. Constipo, circumvallo. Usus: Antonius senatum armis stipavit. Amicorum, armatorum gregibus stipatus.

STIPS, stĭpis, f. Faible don, aumône. Syn. Pecunia quæ vel in ærarium reponitur, vel diis offertur, vel mendicis erogatur. Usus: Stipem colligere, cogere; stipem spargere.

STĬPŬLA, æ, f. Chaume, paille du blé. Usus: Stipula levior.

STĬPŬLĀTĬO, ōnis, f. Promesse, engagement, stipulation. Syn. Promissio in jure. Usus: Pacta, conventa, stipulationes. Pecunia ex stipulatione debetur.

STĬPŬLĀTOR, ōris, m. Celui qui stipule.

STĬPŬLOR, aris, atus sum, ari, d. Exiger, demander un engagement. Syn. Postulo mihi aliquid promitti solemni formula restipulandi. Cf. Polliceor.

STIRPĬTUS, Radicalement. Syn. Radicitus. Usus: Stirpitus aliquid extrahere.

STIRPS, pis, f. Plante; souche, origine. Syn. Planta; genus, familia. Usus: 1. In seminibus causa est arborum et stirpium. 2. Truncus, caudex, tronc. Quod e terra ortum, stirpibus nititur suis. 3. Origo, caput, initium, racine, origine, source. Stirps ac semen malorum omnium. Stirps juris a natura petenda est. 4. Genus, familia, race, famille. Ex antiquissima stirpe ortus. Stirpe generosa proficisci. Ambo stirpis ejusdem sunt et familiæ. Improbitate sua stirpis suæ gloriam inquinant, contaminant. Stirps illa optima plurimum degenerat. Cf. Genus.

STĪVA, æ, f. Manche de charrue. Syn. Aratri manubrium. Usus: Homines de stiva.

STO, stas, stĕti, stătum, stāre, n. Être debout, se tenir debout. Syn. Consisto, sum, gradum sisto. )( Sedeo. Adv. Constantius, consulto, diutius, occulte, paulisper, plane, pulcherrime. Usus: 1. Contra aliquem stare. Stare ab aliquo, cum aliquo, ejusque partes tueri vel suscipere. 2. Permaneo, perduro, vigeo; servo, rester ferme, inébranlable, durer. Stamus animis. Utinam staret respublica quo steterat loco! Stare fide, promissis, conditionibus, conventis, jurejurando. 3. Consentio, contentus sum, être du côté, partisan de qqn; s’en tenir à l’avis de qqn. Stabo judicio tuo, opinione, sententia. 4. Consto, coûter. Ea victoria Cæsari multo sanguine stetit. 5. Datur, conceditur, être donné, concédé. Modo nobis stet illud: nihil esse quod, etc. 6. Vario in usu, sens divers. Stat sententia, hominem deserere. Per me non stat quominus id fiat, il ne tient pas à moi que cela se fasse. Stabamus pulcherrime, nous nous portions très bien. Res nostræ optimo loco stabant, nos affaires étaient en très bon état.

STŌĬCĒ, A la manière des Stoïciens, stoïquement. Syn. Severe, Stoicorum more, austere.

STŌĬCUS, a, um, Stoïcien, stoïque. Epith. Acutissimus, severus, perfectissimus.

STŎLA, æ, f. Long vêtement de dessus à l’usage des femmes, robe. Vestis muliebris genus.

STŎLĬDĒ, Sottement, stupidement. Usus: Homo stolide ferox.

STŎLĬDUS, a, um, Sot, insensé, stupide. Syn. Stupidus, extremi ingenii homo. Usus: Stolidum quodammodo hominum genus. Cf. Stultus.

STŎMĂCHOR, aris, atus sum, ari, d., n. et a. S’indigner, se fâcher, s’irriter; dédaigner. Syn. Indignor, indigne fero, moleste fero, irascor. Usus: Fastidiose stomachatur omnia. Cf. Indignor, Irascor, Ira.

STŎMĂCHŌSĒ, Avec colère. Syn. Iracunde.

STŎMĂCHŌSUS, a, um, Irrité, emporté, furieux. Syn. Iracundus. Usus: Me quidem valde movent stomachosa et submorosa ridicula. Litteræ tuæ stomachosiores fuere. Acumen sæpe stomachosum, nonnunquam frigidum. Cf. Iracundus.

STŎMĂCHUS, i, m. Estomac. Syn. Gula, gulæ extremum, quo cibus labitur ut concoquatur; bilis, ira. Epith. Languens. Usus: 1. Stomachi calor etiam ostrea concoquit. Esse stomacho languente. Nosti stomachi mei fastidium. 2. Bilis, ira, dégoût, humeur, mécontentement. Querula epistola tua stomachum mihi movit, fecit. Cave ne stomachum in te erumpam, prenez garde que je n’exhale ma bile contre vous. Iracundia exarsi et stomacho. Stomachum omnem jam funditus perdidi. Risi in stomacho, j’ai ri dans ma colère. Cf. Ira.

STRĂBO, ōnis, m. Louche. Syn. Qui oculis est perversis.

STRĀGES, is, f. Défaite. Syn. Clades. Epith. Horribilis, nocturna. Phras. Ingens strages facta est, il se fit un grand carnage. Ruinæ similis strages erat; vix ulla expers cladis exercitus pars erat; strages data, edita erat ingens; clades ingens accepta erat; omnia strage fugaque repleta erant; quacumque pervasit equestris procella stragem ruinæ similem dedit. Usus: Quas ille strages dedit, edidit, fecit. Per stragem lapidum et ruinas enisus in muros miles, sur un amas, un monceau de pierres. Cf. Cædes, Clades.

STRĀGŬLUM, i, n. Couverture, tapis, matelas. Epith. Textile, pictum. Usus: Collocavit hominem in lectulo pulcherrimo, textili stragulo magnificis operibus picto.

STRĀGULUS, a, um, Qu’on étend. Usus: Stragula vestis, couverture, tapis.

STRĀMEN, ĭnis, n. Paille.

STRĀMENTUM, i, n. Paille, litière. Casæ stramentis tectæ. Somnus quiesque in stramentis erat.

STRANGŬLO, as, avi, atum, are, a. Serrer la gorge, étrangler. Syn. Faucibus premo, suffoco, ango, cervicem frango, obtorta gula jugulo. Usus: Patrem strangulavit.

STRANGŪRĬA, æ, f. Rétention d’urine. Syn. Disuria.

STRĂTĒGĒMA, ătis, n. Ruse de guerre, stratagème. Syn. Dolus militaris, inventum vel consilium callidum imperatoris.

STRĀTUM, i, n. Garniture de lit, couverture. Syn. Peristroma. Usus: Strata pulcherrima.

STRĒNŬĒ, Vivement, activement; bravement. Syn. Naviter, fortiter. Usus: Ædificat, agit strenue.

STRĒNŬUS, a, um, Actif, alerte, brave, vaillant. Syn. Ad labores impiger, manu promptus; qui dignos nobilitate sua, dignos rebus gestis spiritus capit; cui digna vetere gloria et majorum monumentis fortitudo inest; qui in armis rebusque gerendis magnam virtutem præstat. Usus: Vir erat strenuus et in periculis interritus. Cf. Generosus.

STRĔPĬTŬS, ūs, m. Bruit, fracas. Syn. Sonitus, stridor. Epith. Forensis, ingens, reconditus. Phras. Ingens erat strepitus, le vacarme était grand. Cum horrendo fragore strepitus exstitit, editus est; ingens armorum strepitus ad cœlum ferebatur. Tumultuantium fremitus tantus erat, vox ut consulis obstrepentibus armis audiri non posset. Usus: Strepitu significare.

STRĔPO, is, ŭi, ere, n. et a. Murmurer, bourdonner, faire du tumulte. Syn. Rixor, jurgor. Usus: Cum Achivi inter se cœpissent strepere, les Grecs s’étant mis à murmurer entre eux.

STRICTĒ, Étroitement, rigoureusement. Syn. Arcte, restricte. )( Laxe. Usus: Stricte observa ne plus reddas quam acceperis.

STRICTIM, Sommairement, succinctement, Syn. Compressius. Usus: Strictim alia et breviter, alia copiosissime dicere.

STRĪDĔO, es, vel STRĪDO, is, di, ere, n. Rendre un son aigu, (grincer, siffler, frémir). Usus: Stridebant cardines.

STRĪDOR, ōris, m. Son aigu, sifflement, grincement. Syn. Strepitus. Epith. Densus, horrifer. Usus: Ne serræ quidem stridorem ferebat.

STRĬGĬLIS, is, f. Sorte d’étrille pour nettoyer la peau des baigneurs. Balnei instrumentum.

STRĬGŎSUS, a, um, Maigre, mince, décharné. Syn. Gracilis, tenuis, exhaustus. Usus: Oratio strigosior.

STRINGO, is, inxi, ictum, ere, a. Resserrer, tenir soumis; tirer, raser légèrement. Usus: Nullum vinculum ad stringendam fidem jurejurando est sanctius. Stringere gladium, tirer l’épée.

STRIX, strĭgis, f. Hibou. Avis nocturna infausta.

STRUCTOR, ōris, m. Architecte, maçon; ordonnateur d’un festin. Syn. Minister ad mensam cibosque struendos. Usus: In aream tuam veni: res agebatur multis structoribus.

STRUCTŪRA, æ, f. Structure, organisation. Syn. Compositio, constitutio, coagmentatio. Usus: Structura verborum.

STRŬES, is, f. Tas, amas, monceau.

STRŪMA, æ, f. Goître, scrofules, écrouelles. Syn. Tumor colli. Usus: Qui exsecant pestem aliquam, tanquam strumam civitatis, comme les écrouelles de l’État.

STRŬO, is, xi, ctum, ere, Élever; ourdir, tramer, méditer qqche de nuisible; ordonner, disposer. Syn. Molior, construo. Usus: Alicui pestem, insidias, calamitatem, perniciem struere. Aciem, domum struere. Verba struere et componere.

STŬDĔO, es, ŭi, ere, n. Étudier, s’appliquer à. Syn. Operam do, studium in aliqua re pono, colloco; faveo. Adv. Summe, vehementer, exquisitius litteris. Phras. 1. A puero huic scientiæ studui, j’ai étudié cette science depuis mon enfance. Meam operam ad hæc litterarum studia jam inde a puero contuli; in hoc studiorum genere meam operam consumpsi, collocavi; meam operam his studiis dedi. Hanc doctrinam, hanc studiorum rationem ab ineunte ætate sum secutus, colui diligentissime. A puero hæc me scientia delectavit; illi a teneris deditus, devinctus fui; a teneris in hoc studiorum genus incubui. Hoc genus studiorum me unice cepit, tenuit, mihi placuit; huic uni meas vigilias dicavi, dedi, tradidi, addixi, dicatas volui; in his litteris ætatem duxi; his litteris tempus omne tribui. 2. Noctu studeo litteris, la nuit je m’applique à l’étude des lettres. Nocturnas vigilias ad diurnum doctrinarum studium adjungo. Ad litterarum studia etiam noctis bonam partem assumo, decerpo, sepono; litterarum causa etiam noctem pervigilo, pervigilem ago; somni partem mihi detraho, eripio. 3. Litteris studes assidue, vous étudiez assidûment les belles-lettres. Litterarum studia nunquam intermittis; nunquam te a litterarum studio sejungis; totus es in litteris; totum te in litteras abdis; litteris te involvis; noctem cum die litterarum studiis conjungis; litteras colis, tractas, exerces assidue. Nimius es in litteris; nimia litterarum cupiditate flagras, exæstuas. Immoderate, intemperanter litteris indulges; laboris, plusquam satis est, in litterarum studiis tractandis suscipis, sustines; sic in tuis his studiis elaboras, vigilas, ut vires imminuas, exhaurias, consumas, debilites, infirmes, affligas. Modum in studiis tuis non retines, tenes, servas; libros de manibus nunquam deponis; libros volvis, evolvis, tractas, legendo conteris assidue. Præter modum, supra, extra, ultra modum studiis vacas. Usus: 1. Laudi, gloriæ, virtuti, pecuniæ, voluptati, rebus novis studere. 2. Faveo, s’intéresser à qqn, le favoriser. Pompeio Crassus studet. Omnes ei student, omnes adjuvant 3. Opto, désirer. Studeo scire quid egeris. Ego illum ulcisci non studeo. Cf. Studium. Litteræ.

STŬDĬŌSĒ, Avec zèle, soin, ardeur. Syn. Cupide, summo studio, summa ope, omni ope ac opera, diligenter, naviter. Phras. (Studiose id fecit, Vulg.), il l’a fait exprès. De industria; dedita opera; consulto; certo judicio; sciens prudensque; ex composito; ex destinato; compacto, consilio certo egit; sedulo et consilio; ex industria id ab eo factum. Cf. Consulto. Usus: Studiose negotium curare. Cf. Scientia.

STŬDĬŌSUS, a, um, Plein de zèle, zélé, appliqué à, qui a du goût pour. Syn. Cupidus, amans, observans; cui res aliqua in studio est, qui alicujus rei studio tenetur, flagrat. Usus: Homo est existimationis meæ et laudis, mei studiosissimus, mei perstudiosus et fautor. Habet multos sui studiosos. Vir dicendi, doctrinæ, eruditionis studiosus. (Studiosus, Vulg.), étudiant. Rectius: Litterarum studiosus, addito Genit. Cf. Applico.

STŬDĬUM, ĭi, n. Application, zèle, ardeur; action d’étudier, étude. Syn. Opera, labor; voluntas, animus, cupiditas; litteræ. Epith. Acre, admirabile, ardens, commune, desidiosum, divinum, eximium et singulare, flagrans, incredibile, insigne, languidius, mediocre, obscurum, mirificum, par, populare, pristinum, rectum, regale, stultum; tantum, totum. Phras. 1. Studium suum arti alicui impendere, donner tous ses soins à un art. Studium suum ac aperam arti alicui tradere, dicare, addicere; in arte aliqua suum studium locare, collocare, ponere, consumere. 2. Studium suum ac voluntatem alteri impendere, témoigner à qqn son zèle, son attachement. Navare alteri studium suum ac voluntatem; profiteri alteri, dicare, declarare suum studium; servire alterius laudi, honori, commodis; ad aliquem sua studia conferre; maxima voluntate et studio erga alterum esse, ferri. Cf. Benevolentia. 3. Studia (Intellige: litterarum, doctrinæ, quæ vocabula ad verba: studeo, studiosus, studia, addenda fere sunt) summam habent utilitatem, les études ont une très grande utilité. Studia summam utilitatem, emolumentum, fructum, gloriam pariunt. Studiorum utilitatem nulla dies imminuit; horum utilitas non terminatur spatio temporis, non definitur ulla die, sed sempiternum spectat. Studiis secundæ res ornantur, adversæ sublevantur, adjuvantur. De studiorum utilitate nihil fortuna, nihil hominum injuria ac ne temporis quidem longinquitas quidquam detrahet, deteret, decerpet. 4. Studia litterarum intermittenda paulisper sunt, il faut interrompre de temps en temps les études. Animus a litteris avocandus, abducendus est; deponendum studiorum onus; labor studiorum parumper remittendum est; levandus est animus studiorum onere pressus; danda est aliqua vacatio a studiis; relaxandus est animus a studendi contentione; feriato a studiis aliquando esse liceat; vacatio, cessatio, intermissio quædam concedatur oportet. 5. Repetere intermissa paulum litterarum studia, reprendre l’étude des lettres interrompue pendant quelque temps. Ad artium bonarum disciplinas se referre, revocare; ad studia sua se referre, conferre; ad studiorum usum et consuetudinem redire; intermissas operas studiis reddere; revocare se ad industriam priorem; novum ardorem ad interpellata tantisper studia afferre; cum Musis in gratiam redire; ad Musas se referre suas. Repetere, recolere, recognoscere, renovare superiora studia, artes pristinas. Cf. Repeto. 6. Studiorum ardorem nihil imminuet, il ne diminuera rien de son goût pour l’étude. Litterarum ardorem, quarum studio mire tenetur, flagrat, ardet, incenditur, inflammatur, ad quas totum se contulit, ad quas toto pectore incumbit; in quibus studium omne ponit, adhibet, in quibus tempus omne et ætatem consumit, conterit, exigit, nulla res franget, nulla restinguet; nunquam in hoc homine doctrinarum studia obsolescent; nulla res illum suis a studiis abducet. 7. A litterarum studio cessare, cesser d’étudier. Doctrinæ studia abjicere, omittere, deserere, deponere; bonis litteris multam, longam salutem dicere; bonis litteris nuntium remittere; industriam suam alio traducere, transferre. 8. Vix studia humaniora leviter percurrit, jam ad philosophica transit, il touche à peine l’étude de la littérature et passe immédiatement à la philosophie. Vix litteras humaniores attigit; vix leviter iis litteris tinctus et infectus est; in iis litteris versatus est; iis litteris operam dedit, quibus formari adolescentia solet; vix breve cum amœnioribus Musis commercium habuit, jam ad rerum naturalium cognitionem animum adjungit, applicat; jam philosophiam animo complectitur; jam se vel animum suum iis artibus excolere cogitat, earum artium cognitionem consequi, eas artes memoria et scientia comprehendere, iis disciplinis erudiri in iis disciplinis elaborare, iis artibus erudiri quæ a sapientissimis viris traditæ omnem naturæ cognitionem complectuntur. 9. (Studium honoris divini et salutis animarum ingens habet, Vulg.), il a un grand zèle pour l’honneur de Dieu et le salut des âmes. Divini honoris studio mire incensus est; proferendi divini honoris studio mirifico tenetur, flagrat, ardet; ardore quodam sacro alienæ salutis pene conflagrat; ardor ingens ac cupiditas amplificandæ divinæ gloriæ ejus animum exedit; præstanti est erga mortales quoslibet ardentique plane caritate. In aliorum salute procuranda totus est; totum se in animorum procurationem tradidit; alienæ saluti totum se devovet; totum se ad juvandos mortalium animos confert; totus in studium quærendarum DEO animarum exardescit; unum illi votum est animorum quæstus quam maximos facere; unum studium animorum salutem acerrime procurandi. Usus: 1. In arte aliqua studium suum locare. 2. Voluntas, animus, ardor, amor, cupiditas, benevolentia, zèle, ardeur, goût, penchant, passion. Populi studia sibi multo artificio ac simulatione conciliat. Studia in te mea et officia facile perspicies, nec minora a te studia exspecto. Populi studia amittere, impedire; populi studiis obsistere. Multum de veteri studio tuo detractum sentio. Prætermittis, deposuisti pristina tua erga me studia et officia. 3. Litteræ, les études, application à l’étude. Litterarum studiis mire tenetur. Silent inter arma doctrinarum studia. Cf. Litteræ, Benevolentia.

STULTĒ, Sottement. Syn. Dementer, insipienter, incaute, non pro sano. Usus: Homo stulte arrogans; nihil pro sano fecit sed stulte omnia et improvide.

STULTĬTĬA, æ, f. Sottise, stupidité; folie. Syn. Fatuitas, dementia, amentia. Epith. Alta, incredibilis, loquax; media, misera, par, senilis, singularis, summa, superior, tanta. Phras. Quæ hæc tua stultitia est? Que signifie cette sottise? Qua stultitia obcæcatus hæc actitas? in quam amentiam miseram et infelicem incidisti? quantæ hoc inscitiæ est? o delirationem incredibilem! o dementiam et fatuitatem singularem, qua te constringendum, abripiendum, deridendum dedisti! a sanitate mentis quam alienum est! Usus: Non omnis error stultitia est dicendus, toute erreur ne mérite pas le nom de sottise. Stultitia est insania, id est, inconstantia sanitate vacans.

STULTUS, a, um, Sot, stupide, imbécile. Syn. Fatuus, delirus, mente captus, male sanus, demens, amens, nullius consilii. )( Sapiens. Phras. Stultiorem hominem non vidi, je n’ai jamais vu d’homme plus sot, plus déraisonnable. Homo est sine mente, sine sensu; stolidus et stipes; hominum inscitissimus, insulsissimus; omnium qui sunt quique fuerunt, longe stultissimus; mortales omnes exquisita stultitia longe anteit; tam stulte omnia et incaute agentem, tam excordem fatuumque hominem non vidi; nihil hoc homine dementius qui nihil adeo pro sano faciat. 2. Hominem plane stultum reddetis, vous rendrez cet homme tout à fait fou. A sanitate mentis deturbabitis; ad insaniam adigetis; mente movebitis; sanitate mentis spoliabitis. Usus: Homo stultus et credulus. Malo indisertam prudentiam quam stultam loquacitatem.

STŪPA, æ, f. La partie brute du lin ou du chanvre, étoupe. Syn. Crassior pars lini.

STŬPĒFACTUS, a, um, Étonné, stupéfait. Syn. Attonitus.

STŬPĔO, es, ŭi, ere, n. Être frappé d’étonnement, de stupeur. Syn. Obstupesco, attonitus hæreo, stupenti similis hæreo, stupore et silentio defigor. Usus: Stupuere omnes. Cf. Miror.

STŪPĬDĬTAS, ātis, f. Stupidité, sottise. Syn. Stupor, tarditas.

STŬPĬDUS, a, um. Étonne, stupéfait, stupide, sot. Syn. Stupens, tardus, stolidus. Phras. Nihil homine ist hoc stupidius, je ne connais rien de plus stupide que cet homme. Nulla in re quidquam hominis habet; extremi ingenii homo est; sine sensu, sine sapore, elinguis, vecors; hominum vecordissimus; stupor hominis, seu pecudis potius; incredibilis hominem stupor opprimit; propter stuporem cordis hebes ac stolidus; plumbeus sane homo, mente vacans, tanquam truncus et stipes; non modo ad sapientiam cæcus, sed ad ea ipsa quæ cerni possunt, hebes, obtusus; non plus sapientiæ habet quam lapis aut silex; nihil videt, nihil audit; ipse quis sit, utrum sit nescit; rudi et incondito sensu homo est; obesæ naris homo est; lapidem, haud hominem esse putes; in facie vultuque vecordia eminet. Usus: Omnes stupidi timore obmutuerunt. Cf. Stupor, Stolidus.

STŬPOR, ōris, m. Saisissement, stupeur, admiration, surprise; sottise. Syn. Stupiditas, admiratio. )( Sensus. Phras. Stupor omnes oppressit, tous demeurèrent frappés de stupeur. Vox, spiritus torpebat; tam subitæ rei admiratio vocem omnibus interclusit; stupor omnium animos et velut torpor quidam insolitus membra tenebat, occupabat; repentina res cum stupore ac miraculo torpidos defixit, defixos tenuit; novitate ac miraculo attoniti, neque animo, neque auribus aut lingua constabant; stupor omnes repentinus invasit, oppressit; exsangues attonitisque similes stabant, hærebant, respectantes inter se, per metum etiam voce suppressa; sine suo vultu, sine colore, sine voce consistebant. Usus: Immanitas in animo, stupor in corpore. Stupor debilitasque linguæ, tarditas ingenii, langue inhabile et lourde, esprit stupide. Cf. Administratio.

STŬPRO, as, avi, atum, are, a. Souiller, déshonorer. Syn. Constupro, stuprum infero, affero alicui, vim affero, pudicitiam eripio, stupro aliquam maculo, corpus virginis violo, vi comprimo; pudicitiam alicujus expugno, vitium vel stuprum alicui offero, virginem vitio; rem habeo, stuprum facio cum aliqua; res mihi est cum aliqua. Usus: Stuprata per vim Lucretia.

STŬPRUM, i, n. Infamie, déshonneur. Epith. Infestum, nefarium, turpe. Usus: Vir stupri plenus. Stuprum virgini offerre, inferre. Stupro maculare aliquam.

SUĀDĔO, es, āsi, āsum, ere, n. et a. Conseiller; persuader. )( Dissuadeo. Syn. Auctor sum, fio; suasor et auctor sum alicujus rei; moneo, hortor. Adv. Amice, fideliter, prudenter, sapienter. Phras. 1. Is mihi suadet, il me conseille. Is mihi auctor est rei agendæ; isto auctore utor; hunc auctorem consilii habeo, sequor; hujus ego auctoritatem sequor; auctoritati pareo; hic mihi consilii auctor, dux, moderator; adjutor et administer est. Is mihi consilium dat; consilio me juvat; consilio mihi adest; consilio est; consilii mihi copiam facit; consilio me instruit 2. Si suadentem me audisset, aliter omnia egisset, s’il avait écouté mes conseils, il aurait agi autrement. Si meis monitis paruisset; si meam sententiam complexus esset; meis monitis si stare voluisset; si sequi me auctorem, suasorem et impulsorem; si mihi morem gerere, si consilium a me exquirere voluisset, aliter omnia instituisset, consilium mutasset, vela alio vertisset. Usus: Non solum suasit, sed et rogavit. Cf. Auctor, Moneo, Consilium.

SUĀSO, ōnis, f. Conseil donné. Syn. Consilium, monitum, hortatio. )( Dissuasio.

SUĀSOR, ōris, m. Celui qui conseille, conseiller. Syn. Consuasor, auctor, hortator. )( Dissuasor. Usus: Deditionis suasor, impulsor, auctor, probator fui. Quid interest inter suasorem facti et probatorem? Quelle différence y a-t-il entre celui qui conseille et celui qui approuve une action?

SUĀVĬLŎQUENTĬA, æ, f. Charme de la parole, doux langage. Usus: Et oratorem appellat et suaviloquentiam tribuit.

SUĀVĬOR, aris, atus sum, ari, d. a. Donner un baiser, baiser. Syn. Osculor, suavium do, figo. Usus: Cicerones nostros cupio suaviari.

SUĀVIS, e, gen. com. Agréable, aimable, doux. Syn. Dulcis, eruditus, jucundus. Usus: Hic suavis haberi mavult quam gravis, et suavitatite ea quæ perfunderet animos, non quæ perfringeret. Cf. Jucundus.

SUĀVĬTAS, ātis, f. Douceur, suavité. Syn. Suavitudo, dulcitudo, jucunditas. Usus: Suavitates odorum efflantur e floribus. Suavitas sermonis, orationis, humanitatis. Conquirit undique suavitates, il cherche partout les douceurs, les jouissances. Cf. Jucunditas.

SUĀVĬTER, Agréablement. Syn. Jucunde, dulciter. Usus: Video quam suaviter voluptas sensibus blandiatur.

SUĀVĬTŪDO, ĭnis f. Agrément, amabilité, charme. Syn. Suavitas.

SUĀVĬUM, ĭi, n. Baiser. Syn. Osculum.

SŬB, Sous. Syn. Subter, subtus. Usus: 1. Sub terra habitant. Sub scalas se abscondit. 2. Ante, devant, sous. Res sub aspectum, sub intelligentiam cadit. Simulacro sub oculis posito. 3. Circiter, vers, à. Sub dies festos, sub meridiem, sub noctem venit. 4. Post, après. Sub eas statim tuæ recitatæ sunt litteræ. 5. In, sous (subordination). Sub aliena persona latet, sub nomine pacis bellum latet. 6. Sub manu, sous la main, en son pouvoir, Syn. In promptu, in manu, in manibus; ad manum, præsto.

SŬBACTĬO, ōnis, f. Culture, exercice. Syn. Cultura, exercitatio. Usus: Subactio autem est usus, auditio, lectio.

SUBDĬTĬTIUS, a, um, Supposé, apocryphe. Syn. Fictus, subditus, subornatus. Usus: Litteræ, proles subdititiæ.

SUBDĬTUS, a, um, Supposé, substitué. Syn. Subdititus, substitutus. Phras. (Multos numerat subditos, Vulg.), il a beaucoup de sujets. Sub ejus ditione, dominatu; in ejus ditione et potestate multi sunt; in multos dominatum habet, exercet; dominatu ejus multi tenentur; subjectos ditioni suæ et obnoxios multos numerat; sub ejus imperio multi obedienter et fideliter degunt, agunt; vivunt; jugum ejus qui acceperint, haud sane pauci sunt. Usus: Subditus in locum alterius infans. Aquæ subditis ignibus effervescunt.

SUBDO, is, dĭdi, dītum, ere, a. Substituer. Syn. Substituo. Usus: Quis in meum locum subdetur?

SUBDŎLĒ, Avec un peu de ruse. Syn. Versute, callide.

SUBDŎLUS, a, um, Un peu rusé, fourbe, trompeur. Syn. Callidus, versutus, vafer. Cf. Astutus.

SUBDŪCO, is, xi, ctum, ere, a. Retirer de dessous, enlever. Syn. Subtraho, removeo. Phras. Clam se subduxit, il s’esquiva sans qu’on l’aperçût. Ex conspectu discessit, evolavit; ex conspectu repente amissus est; conspectum fugit, vitavit; conspectu sui eos qui præsentes erant, privavit; ex conspectu se clam deduxit. Usus: 1. De circulo se subduxit. Cibum alicui subducere. Pugnæ et periculo se subducere, se soustraire au combat, au danger. 2. Ad rationes refertur, calculer (par soustraction), compter supputer. Subducamus summam. Rationes et calculos subducamus.

SUBDUCTĬO, ōnis, f. Action de tirer les vaisseaux sur la plage. Syn. Subtractio.

SŬBĔO, es, ĭi vel īvi, ĭtum, ire, n. Souffrir; arriver, paraître. Syn. Patior, fero; adeo. Usus: 1. Aleam, fortunam, judicium multitudinis imperitæ, notam turpitudinis, odium publicum subire. 2. Incesso, venir à la pensée, se présenter à l’esprit. Subiit animum timor, pudor quidam et pœnitentia factorum. Spes, verecundia, cogitatio nescio quæ mentem subiit. 3. Venio, arriver, entrer. Tectum paternum, vultum patris subire non audet. 4. Succedo, succéder, venir après un autre. Una legio subiit alteri.

SŬBĬGO, is, ĕgi, actum, ere, a. Soumettre, assujettir, réduire. Syn. In potestatem vel ditionem redigo, subjicio, subjungo. Usus: 1. Tertiam subegit orbis partem Africanus. Cf. Subjicio. 2. Molior, labourer, briser, pulvériser. Terram subigere fossione glebarum.

SŬBINDE, Immédiatement après, tout aussitôt. Syn. Deinde, statim post.

SŬBĬTO, Subitement, soudain, tout-à-coup. Syn. Repente, repentino, continuo; ecce tibi. )( Sumpto spatio. Usus: Tabellario properanti, res enim cunctationem non receperat, subito litteras dedi. Subito præter opinionem omnium. Cf. Repente, Improviso.

SŬBĬTUS, a, um, Subit, inattendu, imprévu. Syn. Repentinus. Usus: Subita defectio Pompeii.

SUBJECTĬO, ōnis, f. Action de mettre sous ou devant. Syn. Rerum quasi gerantur, sub aspectum subjectio, action de mettre les choses sous les yeux, comme si elles se passaient en la présence des spectateurs, vive représentation.

SUBJECTOR, ōris, m. Celui qui suppose, fabricateur (d’une fausse pièce). Syn. Qui falsa testamenta supponit. Usus: Testamentorum subjector.

SUBJĬCĬO, is, jēci, jectum, ere, a. Mettre, placer sous; soumettre. Syn. Addo, subjungo, induco, adjungo, subigo. Phras. 1. Cæsar Galliam totam sibi subjecit, César s’empara de toute la Gaule. Galliam totam ad imperium populi Rom. adjunxit, in potestatem redegit; armis et legibus Galliam sempiternis vinculis adstrinxit; armis oppressit; in ditionem suam redegit; sub imperium populi Rom. ditionemque subjunxit; Gallia armis Cæsaris subacta, tota sub populi Romani imperium ditionemque cecidit; suæ ditionis totam Galliam Cæsar fecit; Galliam belli cladibus domitam sub jus ditionemque redegit; Gallorum opes fregit eorumque cervicibus servitutis jugum imposuit. 2. Provincia se victori subjecit, la province se soumit au vainqueur. Se suaque omnia alienæ potestatis fecit; victori se submisit, substravit; sub victoris nutum et arbitrium subjecit; jugum accepit; imperata fecit; se sub imperio victoris obedienter ac fideliter futuram, in potestate futuram, sub victoris jure futuram recepit. Usus: 1. Rationem dictorum et exempla subjecit. 2. Subdo, être subordonné à, soumis à. Verborum inanis sonitus, nulla subjecta sententia. Arti materiam subjicere. Quæ sit vis subjecta huic voci, quelle est la force de ce mot. 3. Obnoxium reddo, soumettre. Subjicere se imperio, sub potestatem alicujus. 4. Propono, présenter, fournir, mettre sous les yeux. Oculis aliquid et cogitationi; aliquid sub aspectum subjicere. 5. Adultero, supposer, substituer. Subjicere testamenta. Cf. Vinco.

SUBJUNGO, is, junxi, junctum, ere, a. Assujettir, soumettre, subjuguer. Syn. Subjicio, adjungo. Usus: Multas urbes sub Romanum imperium subjunxit.

SUBLĀTĒ, D’une manière élevée, pompeuse. Syn. Elate. Usus: Sublate et ample dicere.

SUBLĀTĬO, ōnis, f. Élévation. Syn. Elatio. Usus: Sublatio animi sine ratione, exaltation, enivrement, ivresse. Cf. Elatio.

SUBLĔGO, is, lēgi, lectum, ere, a. Prendre furtivement, soustraire. Syn. Furto aliquid surripio. Cf. Furor.

SUBLĔVO, as, avi, atum, are, a. Relever, soutenir, appuyer. Syn. Sustento. Adv. Lenissime. Usus: 1. Miseros, miserorum inopiam suis opibus sublevare. 2. Erigo, soulager, rassurer. Stratum et abjectum sublevare. 3. Compenso, relever. Nominis novitatem dicendi gloria sublevare, racheter par la gloire de l’éloquence, la bassesse de la naissance. Cf. Consolor, Juvo.

SUBLĬCA, æ, f. * Pieu planté en terre, pilotis d’un pont de bois. Syn. Palus ligneus qui rectus in aquam defigitur ad pontis constructionem. Usus: Non sublicæ modo directæ ad perpendiculum, sed pronæ et fastigiatæ, ut secundum naturam fluminis procumberent.

SUBLĬCĬUS, a, um, * Composé de pilotis. Usus: Pons sublicius, le pont de bois qu’Ancus Martius fit jeter sur le Tibre.

SUBLĬGĀCŪLUM, i, n. Petit tablier pour couvrir la nudité.

SUBLĪMIS, e, gen. com. Haut, élevé, qui est dans les airs. Syn. Altus, excelsus. )( Humilis. In sublime fertur. Sublime ferri. Cf. Altus.

SUBLĬNO, is, lēvi, lĭtum, ere, a. Enduire, crépir; recouvrir. Usus: Os alicui sublinere, barbouiller la face à, qqn, c. à d., se moquer, se jouer de lui, rire à ses dépens, verba dare. Cf. Extollo.

SUBMERGO, is, mersi, sum, ere, a. Submerger, engloutir. Syn. Mergo. Cf. Mergo.

SUBMĬNISTRO, as, avi, atum, are, a. Fournir, donner. Syn. Do, suggero. Usus: Pecuniam alicui, ornamenta, adjumenta subministrare.

SUBMISSĒ, D’une manière douce, calme, basse, rampante. Syn. Demisse, remisse. Usus: Submisse se gerere, alicui supplicare.

SUBMISSĬO, ōnis, f. Bassesse, soumission. Syn. Demissio, remissio.

SUBMISSUS, a, um, Calme, doux; faible, rampant. Syn. Demissus; humilis, abjectus; remissus. )( Elatus. Usus: Neque submissum, neque se efferentem vivere oportet. Cf. Humilis, Modestus.

SUBMITTO, is, mīsi, missum, ere, a. Envoyer, expédier; baisser, abaisser, fléchir, plier. Syn. Clam mitto; demitto. )( Extollo. Adv. Multum. Usus: 1. Exercitum aliquo submittere. 2. Demitto, inclino. Se alicui, fasces, animos submittere. Cf. Subjicio.

SUBMŎVĔO, es, mōvi, mōtum, ere, a. Écarter, éloigner.

SUBNECTO, is, exum, ere, a. Attacher par dessous, fixer. Syn. Annecto, subjicio.

SUBNIXUS, a, um, part. v. anom. subnitor, Soutenu, appuyé sur; fort de, confiant dans.

SŬBŎLĔO, es, ere, n. Avoir vent de qqche, le sentir, le flairer. Syn. Præsentisco, Usus: Jam res patri subolet. Cf Præsentio.

SŬBORNO, as, avi, atum, are, a. Suborner qqn, gagner, corrompre; équiper, armer. Syn. Substituo, instruo. Usus: Falsum testem subornare. Subornare aliquem ad facinus. Pulchre a natura subornatus in vitam venit, il est venu à la vie bien paré des mains de la nature, c. à d., avec de brillantes facultés.

SUBRĒPO, is, psi, ptum, ere, n. Se glisser en rampant. Usus: Sub tabulas subrepere.

SŬBRĪDĔO, es, rīsi, rīsum, ere, n. Sourire. Syn. Aliquantum, furtim rideo.

SŬBRŬO, is, rŭi, rŭtum, ere, a. Abattre, renverser, démolir, ruiner. Syn. Subverto. Usus: Muros subruere. Subruta cuniculis mœnium pars procubuit. Cf. Vasto, Populor.

SUBSCRĪBO, is, scripsi, scriptum, ere, a. Signer une plainte judiciaire, donner sa signature; consentir à, approuver qqche. Syn. Subsigno, accusationem alicujus comprobo, sententiam meam adscribo; consentio. Usus: Exemplum litterarum subscripsi. Alterius sententiæ subscribere, être du même avis qu’un autre. Statuæ Scipionis subscriptum: Omnes. In aliquem subscribere. Numerus aratorum quotannis subscribitur, describitur, enregistrer. Cf. Consentio.

SUBSCRIPTĬO, ōnis, f. État, rôle, liste. Syn. Adscriptio. Epith. Censoria, venalis. Usus: Jugerum subscriptio ac professio.

SUBSCRIPTOR, ōris, m. Avocat ou conseil (du poursuivant). Syn. Adscriptor, causidicus. Usus: Descendit in judicium sine subscriptore.

SUBSĔCĪVUS, a, um, Qui est retranché, ce qui reste, le reste. Syn. Ereptus ex summis occupationibus. Usus: Hæc ego subsecivis horis contexui. Subsecivas horas mihi perire, frustra elabi non patior, moments perdus, heure de loisir.

SUBSELLĬUM, ĭi, n. Siége peu élevé, banquette. Syn. Sedes judicum et senatus. Usus: 1. Sallustius bis ad judicum subsellium attractus, extrema fortuna stetit. 2. Judicium, forensis exercitatio, le tribunal. Se a subselliis ad otium conferre. Alienus a subselliis. Optima fide versari in subselliis.

SUBSĔQUOR, eris, sĕcūtus sum, sequi, d. Suivre, venir après; se régler sur. Syn. Sequor, insequor. Usus: Ipse suo sermone subsecutus est humanitatem litterarum tuarum, lui-même a reproduit par son langage l’exquise politesse de ta correspondance. Cf. Sequor.

SUBSERVĬO, is, ire, a. Être esclave, servir, obéir. Usus: Subservire alicujus voluntatibus. Cf. Servio.

SUBSĬDĔO, Cf. Subsido.

SUBSĬDĬĀRĬUS, a, um, Qui forme la réserve, de réserve. Usus: Miles, copiæ, cohortes subsidiariæ. Cf. Auxiliarii.

SUBSĬDĬUM, ĭi, n. Secours, assistance; renfort de troupes. Syn. Auxilium, perfugium. Epith. Bellissimum, certum, firmum, miserum, opportunum. Usus: Subsidium sibi parare, comparare. Id mihi subsidio senectutis servavi. Subsidium alicujus invocare. Submittere, mittere subsidium. Subsidio alicui venire, ire, proficisci, occurrere. Subsidiis firmare aciem. Cf. Auxilium.

SUBSĪDO, is, sēdi, sessum, ere, n. S’abaisser, s’affaisser; s’arrêter. Syn. Consido. Usus: Pars collis labe terræ in aliquantum latitudinis diruta subsedit. In ipsa via, in villa subsedimus paulisper.

SUBSIGNO, as, avi, atum, are, a. Souscrire, signer. Usus: Subsignare tabulas.

SUBSISTO, is, stĭti, ere, n. S’arrêter, résister, tenir tête à qqn. Usus: Ausi sunt subsistere hostes. Tanto sumptui vix subsisto.

SUBSORTĬOR, īris, ītus sum, iri, d. Désigner par ta voie du sort de nouveaux juges, en remplacement de ceux qui ont été récusés par les parties. Usus: In ejus locum quem subsortiemur?

SUBSORTĪTĬO, ōnis, f. Second tirage de juges.

SUBSTERNO, is, strāvi, strātum, ere, a. Joncher, couvrir. Syn. Consterno. Usus: 1. Aves nidos suos mollissime substernunt. 2. Subjicio, soumettre. DEUS substernebat animo omne quod erat corporeum.

SUBSTĬTŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a. Substituer, mettre à la place de. Syn. Constituo, sufficio, subrogo. Usus: In mei locum quem substituent?

SUBSTO, as, are, n. Résister. Usus: Metuo ne substet hospes.

SUBSTRUCTĬO, ōnis, f. Bâtisse souterraine, fondation. Usus: Insanæ substructionum moles.

SUBSTRŬO, is, xi, ctum, ere, a. Faire des fondations. Usus: Capitolium lapide quadrata substructum, le Capitole repose sur des fondations en pierre de taille.

SUBSUM, sŭbes, esse, n. Être ou se trouver sous, être placé ou caché sous. Syn. Lateo, insum. Usus: 1. Nullam video subesse causam. Etiamsi nulla culpa subsit. Non temere fama nascitur, quin aliquid subsit. 2. Insto, adsum, prope absum, être proche. Dies comitiorum subest, le jour des comices approche.

SUBTER, Sous. Usus: Virtus omnia subter se habet.

SUBTERFŬGĬO, is, fūgi, ere, n. et a. Fuir secrètement, s’échapper, éviter. Syn. Devito, declino. Adv. Honeste. Usus: Ulysses amentiæ simulatione militiam subterfugere voluit.

SUBTERRĀNĔUS, a, um, Qui est sous terre, souterrain. Syn. Quod est sub terra.

SUBTEXO, is, xŭi, xtum, ere, a. Adapter sous; ajouter, exposer ensuite. Usus: Subtexit deinde fabulæ huic narrationem aliam. Cœlum fumo subtexitur, le ciel se dérobe sous un nuage de fumée.

SUBTĪLIS, e, gen. com. Fin, subtil, mince, tenu; délicat, ingénieux. Syn. Acutus, tenuis. Adv. Egregie. Usus: Acutissimum et subtilissimum dicendi genus. Subtili et pressa oratione utitur. Solers subtilisque descriptio partium. Cf. Ingeniosus.

SUBTĪLĬTAS, ātis, f. Finesse, délicatesse. Syn. Tenuitas, gracilitas. Epith. Dignissima, a causa remotissima, vix imitabilis, non immutabilis, incerta, minuta, physica. Usus: Subtilitas orationis, simplicité du discours. Cf. Ingenium.

SUBTĪLĬTER, Finement, délicatement. Syn. Acute, tenuiter. Usus: Versute et subtiliter dicere.

SUBTRĂHO, is, xi, ctum, ere, a. Emporter, soustraire, dérober. Syn. Subduco. Usus: Materiam subtrahere furori. De commodis alterius subtrahere. Subtrahere se de curia. Supplicio se subtrahere. Cf. Aufero, Tollo, Adimo.

SŬBŪCŬLA, æ, f. Tunique de dessous, chemise (d’homme). Genus vestis.

SŬBURBĀNĬTAS, ātis, f. Les environs de Rome, les faubourgs, la banlieue; proximité (par rapport à la métropole). Usus: Populo Romano jucunda est suburbanitas provinciæ Siciliæ.

SŬBURBĀNUM, i, n. Propriété, campagne près de Rome. Syn. Prædium vel fundus prope urbem, fundus suburbanus. Usus: Voluptatis causa in hortis et suburbanis æstatem agere.

SUBURBĀNUS, a, um, Situé aux environs de Rome, suburbain. Usus: Fundus, ager, rus suburbanum.

SUBURBĬUM, ĭi, n. Faubourg. Usus: In suburbium ire non sum ausus.

SUBVECTĬO, ōnis, f. Transport par eau. Usus: Ne ab re frumentaria, duris subvectionibus, laboraret exercitus.

SUBVĔHO, is, xi, ctum, ere, a. Transporter, faire remonter un fleuve. Usus: Commeatus ex Apulia subvehebatur. Adverso flumine subvectus.

SUBVĔNĬO, is, vēni, ventum, ire, n. Aider, secourir. Syn. Succurro, subsidio venio. Adv. Studiose. Usus: Circumvenior, nisi subvenitis. Morbo alicujus ac mœrori subvenire. Cf. Juvo, Succurro.