Lexicon Latinum : $b Universae phraseologiae corpus congestum etc.

DĒTEXO, is, texŭi, textum, ere, a. Tisser; poser en entier. Usus: Rem a summo exordio detexam. Detexta retexere.

DĔTĬNĒO, es, ŭi, tentum, ere, a. Retenir, arrêter; charmer. Syn. Teneo, moror, demoror. Adv. Diutius, prope. Usus: Diu suspensum me detinet. In alienis fere negotiis detineor. Non te detinebo diutius. Cf. Mora, Moror, Retineo.

DĔTORQUĔO, es, torsi, tortum, ere, a. Détourner. Syn. Deflecto, averto. Usus: Voluptas animum a virtute detorquet. Voluntas testium facile flecti et detorqueri potest. Pars corporis imminuta et detorta. Cf. Flecto.

DĒTRACTĬO, ōnis, f. Action de retrancher, vol; évacuation. Syn. Diminutio. Usus: Detractio, et appetitio alieni. Detractio confecti et consumpti cibi.

DĒTRĂHO, is, traxi, tractum, ere, a. Retrancher. Syn. Minuo, delibo, derogo, defero, aufero, decerpo, detractionem facio. )( Addo. Adv. Facile. Phras. 1. Detrahi de summa nihil potest, on ne peut rien retrancher à la somme. Deduci, decidi de summa nihil potest; abesse a summa ne teruncius quidem potest; nulla hic decessio, nulla deductio ex præsenti ære potest. 2. Detrahere de honore meo ubique nititur, il cherche à me dénigrer partout. Famam meam detrimento afficere; de fama mea detrahere; famam lædere; famæ obesse, nocere, officere ubique studet. Laudes meas ubique obterit; sermones de me habet malignius. Id agit, ut æternas mihi infamiæ notas inurat. In id unum incumbit, ut iis meum nomen sordibus inquinetur; ut iis maculis nomen meum afficiat, inspergat, quas nulla dies, nulla deinde res possit eluere, abstergere, delere. Id unum ei studium est, id consilium, id spectat unice, ut me in perpetuum infamem reddat; ut me perpetua notet infamia, ut æternæ me infamiæ tradat; ut perpetuo male audiam; ut perpetuum in infamiam abducar; æterna ut infamia flagrem, laborem; ut in sordibus infamiæ nunquam non jaceam; ut perpetuo verser in infamia. 3. Ille non parum de me detraxit, il ne m’a pas peu décrié. Infamiam non levem mihi conflavit, intulit; non levem nomini meo infamiam aspersit; laudem, si qua fuit, non parum obtrivit, imminuit; de meis laudibus non parum delibavit; laudibus non nullam obscuritatem attulit; nomini non parum offecit meo; in famam meam violentus incurrit; malevolentissimis obtrectationibus cumulum facile de laudibus meis deruit; nihil non egit, quo virtutem meam obtereret; premendo, obtrectando, crimina serendo non parum me læsit; labem non unam aspersit nomini meo; splendorem nominis inusta turpitudinis nota non parum obscuravit; non parum me notavit ignominia; nominis famam non parum læsit. 4. Timeo, ne de fama mea detrahatur, j’ai peur qu’on ne me rabaisse. Ne fama mea a malevolis laceretur; ne sinistris rumoribus per urbem differar; ne per ora hominum fœdum in modum traducar; ne fabula vulgi fiam; ne in ora vulgi perveniam, ne sinistra de me fama spargatur; ne existimatio mea sinistris hominum sermonibus deformetur; infamiæ maculis inficiatur, aspergatur, inquinetur; ne quædam probrosa nomini meo liberius dissipentur, disseminentur, jactentur. Cf. Calumnia, Fama, Obtrecto, Criminor. Usus: 1. Multum venustatis imagini diuturnitas detraxit. De suis commodis aliquem detrahere. Bona a fortuna data hominum perfidia tibi detraxit. Calamitatem alicui, damna, consuetudinem detrahere. 2. Obtrecto, ravaler, déprécier. Detrahere de aliquo, et in invidiam vocare. De honore, fama, honestate alicujus detrahere.

DĒTRECTĀTĬO, ōnis, f. Refus. Juniores Romani ad edictum sine detrectatione convenere. Detrectatio militiæ.

DĒTRECTĀTOR, ōris, m. Celui qui refuse. Syn. Qui renuit, recusat. Usus: Cato haud detrectator laudum suarum.

DĒTRECTO, as, avi, atum, are, a. Refuser, repousser. Syn. Fugio, aversor, vito, resisto. Usus: Pugnam detrectare. Cf. Nolo, Invitus, Vito, Aversor.

DĒTRĪMENTUM, i, n. Perte, dommage. Syn. Damnum. )( Emolumentum. Epith. Magnum, majus, maximum, minus, summum, plura. Phras. Ea seditio rempublicam gravi detrimento affecit, cette sédition causa un grand dommage à la république. Multa damna reipubl. intulit, importavit, injunxit, imposuit, invexit; haud exiguum detrimentum respublica ex ea seditione accepit, fecit. Cf. Damnum, Jactura. Usus: 1. Detrimentum inferre, causer un dommage. 2. Detrimentum accipere, facere, recevoir du dommage. 3. Detrimentum sarcire, resarcire, reconcinnare, réparer une perte, compenser un dommage.

DĒTRŪDO, is, trūsi, trūsum, ere, a. Pousser violemment, précipiter. Syn. Deturbo, expello, depello. Usus: Necessitas me ad illa tentanda detrusit. Aliquem regno; in mendicitatem detrudere. De sententia hominem detrusi. In pistrinum aliquem detrudere. In maximum mœrorem sum detrusus. Cf. Pello.

DĒTRUNCO, as, avi, atum, are, a. Couper, abattre. Syn. Decido, seco. Usus: Detruncatis arboribus struem ingentem lignorum facit.

DĔŪNX, uncis, f. Les ¹¹⁄₁₂ de l’once ou de tout autre objet. Syn. Undecim unciæ, quasi una de asse dempta.

DĔŪRO, is, ussi, ustum, ere, a. Brûler entièrement. Syn. Uro, exuro.

DĔUS, i, m. DIEU. Syn. Numen præpotens, æternaque Natura. Procreator mundi, mens æterna; ille, qui cœlum atque terras tuetur et regit. Optimus, Maximus. Summi Rectoris et Domini Numen. Opifex ædificatorque mundi. Dominator rerum, ac omnia nutu regens. Præsens præpotens DEUS. Antiquissima et rerum omnium princeps Natura. Parens rerum, mundi fabricator; universi machinator ac rector. Effector mundi atque molitor. Rerum summus arbiter. Universi auctor rectorque. Regnator omnium DEUS. Præpotens ille immensi hujus operis effector, princeps ac parens. Præses mundi, et rector universi. Bonorum fons ac Oceanus omnium. Epith. Æternus, beatus, certissimus, effector mundi atque molitor. Fortis, immortalis, mens soluta quædam et libera, præditus summa mente, opifex ædificatorque mundi, omnia providens et cogitans. Præpotens, princeps ac præsens, pulcherrimus, sanctissimus, sapiens, sempiternus, summus, supremus, tantus, altissimus, atque undique circumfusus. Phras. 1. DEUS est creator omnium, DIEU est le créateur de toutes choses. Est omnium rerum auctor, conditor, opifex, effector. Nihil est in universo terrarum orbe, nihil amplissimis cœlestium orbium cancellis circumscribitur; nulla res, nulla virtus in cœlo ipso eminet, cujus auctorem DEUM fateri non debeamus. Ecquis spiritus, qui altissimum illum cœlestis regionis verticem incolit, quem non DEUS infinita vi sua ex nihilo condiderit? Omnes omnium rerum protectiones uni divinæ potentiæ referendæ sunt; divino Numini in acceptis referendæ. DEI unius a voluntate potestateque sunt omnia; ejus a nutu, imperio pendent omnia; is cuncta ex nihilo creavit, formavit, finxit, condidit, architectatus est. Auctor idem rectorque. 2. DEUS est gubernator omnium, DIEU gouverne toutes choses. Summus est rerum omnium arbiter ac moderator; qui omnia regit, temperat, gubernat; cui, ut auctori ac rectori rerum paret servitque universitas; cujus potentissimo imperio natura tota obtemperat; in cujus potestate et arbitratu versantur omnia; qui rebus omnibus præest, dominatur, imperat; a quo uno, cujus unius a voluntate, nutu, imperio pendent omnia; cujus potestas omnia complectitur; quem verentur omnia, cui parent omnia; cujus cœlesti providentia, divino nutu, numine, voluntate gubernantur universa; qui rerum universitati præsidet; qui cœlum et omnia, quæ cœli ambitu continentur, æterno regit imperio, imperio sempiterno moderatur; cujus vi, consilio, voluntate moventur omnia et gubernantur; qui nutu terram concutit; ad cujus aspectum natura universa contremiscit; cujus immensa potestate omnia continentur; cujus nutu et ditione sola terrarum gubernantur; qui omnia supera, media, infima sempiterno imperio regit ac tuetur. Cf. Possum, Potestas. 3. DEUS est benignissimus, DIEU est infiniment bon. Amplissima est divina liberalitas. Patet omnibus latissime, amplissime patet divina benignitas. Cui non benefecit DEUS? Quis est, in quem DEI benignitas non exstet? Quis est, qui divinam benignitatem non senserit, non expertus sit, non re ipsa cognoverit, non perspicue viderit, non clarissime perspexerit? Subvenit DEUS invocantibus se; præsto est, opem fert, opitulatur implorantibus se, confugientibus ad se. DEUS miseros sublevat; desperatione debilitatos confirmat, fulcit, sustinet; aberrantibus subsidio est. Nemo divinam opem frustra imploravit. Est DEUS tranquillitas in nostris calamitatibus, naufragium timentibus portus est. Afflictos facile divina pietas excitat. Perfugium, receptum habemus ad DEUM in nostris calamitatibus. 4. DEUS in omni genere perfectissimus est, DIEU est infiniment parfait. Bonitas in DEO tanta est, quanta potest esse maxima. Fons est bonorum omnium perennis et inexhaustus. DEI benignitas nullis finibus circumscribi, nullis spatiis includi potest. Clementia nulla temporum, nulla locorum immensitate terminatur. DEUS nullo initio temporis circumscribitur, nullo sæculorum fine concluditur. DEO æternitatem nulla temporis circumscriptio metitur. DEI imperium in res omnes immutabile æternitate continetur. Immortalem ejus dominatum ipsa æternitas intuebitur, DIEU est éternel. DEI potentiæ nihil non subjectum est; quæ amplissimo cœli ambitu continentur, quæ toto terrarum orbe sunt imperia, ejus nutibus serviunt, ejus voluntatibus famulantur. Evertit imperia et instaurat; Reges de solio detrudit, et ad summum fastigium evehit; cumque infinitum in res omnes jus sit ac imperium, una voluntas pro lege est. DIEU est tout-puissant. Illa summa rerum potestas ac vis suprema semper et ubique præsens est, cumque nullis locorum spatiis constringi possit, per omnia commeat, eaque etiam, quæ densissimis occulta sunt tenebris, intuetur. Ille eventura novit omnia, ac velut præsentia contemplatur; ille intimos animorum recessus ac latebras contuetur; ille arcana mentis omnia inspicit ac scrutatur; ille cogitationes nostras omnes exploratas habet. DIEU est présent partout et connaît tout. Ejus rectissima judicia manes inferi pertimescunt; ejus voluntas omnium legum lex est, et norma æquitatis. DIEU est infiniment juste. Cumque idem et veritatis parens, et justitiæ tutor sit; cum summus totius honestatis, decoris ac virtutis princeps et architectus; dignissimus est, cujus augustissimum nomen omni sanctitate colatur, sempiternisque laudibus efferatur.

DEI opem implorare, Implorer le secours de DIEU. In molestiis ac calamitatibus oportet ad DEUM confugere, perfugere, præsidium in DEO statuere; receptum ad divinam opem habere. Cum ærumnis premimur, ad DEUM nos vertamus, convertamus, necesse est. Cf. Auxilium, Perfugium.

DEI consilio, Par la volonté de DIEU. Divino consilio; non sine divino numine; DEI ductu ac numine; DEI (deorum immortalium), nutu atque consilio gesta hæc et provisa videntur.

DEO favente, Avec la grâce de DIEU. DEO bene opitulante; DEO juvante, approbante; si ita DEO cordi est; si ita visum superis; si ita cœlitum voluntas tulerit; si DEUS annuerit; si DEUS nos respexerit; immortalis DEI benignitate, ductu ac numine; DEO præsentiam suam declarante; DEO auspice. Olim in usu hæc erant: Diis bene juvantibus; si dii approbant; deum pace impetrata; deorum immortalium benignitate; diis adjuvantibus; diis præsentiam suam declarantibus.

DEUM adorare, invocare, Adorer, invoquer DIEU. Numen divinum precibus placare; DEUM (deos) venerari; DEO supplicare, vota facere; a DEO Optimo Maximo opem auxiliumque petere. DEUM ad auxilium devocare; DEO, quantum maximum possumus, honorem habere. Olim in usu hæc erant: A diis immortalibus pacem ac veniam petere; mentes deorum immortalium precibus placare; pacem deum exposcere; deos circa omnia pulvinaria obsecrare. Cf. Adoro.

In DEUM peccare, Pécher contre DIEU. DEUM scelere violare; verbis ferocibus DEUM increpare, lacessere; ultorem religionum DEUM provocare; nefarium cum DEO bellum gerere; arma ferre in divinum Numen. Cf. Blasphemia.

DEUS avertat, Que DIEU détourne ce malheur. Cf. Absum.

DEUS benedicat, Que DIEU vous bénisse. DEUS eam tibi rem fortunet: tuis rebus consulat: DEUS suo præsens numine atque auxilio te defendat.

DEUS res humanas curat, DIEU prend soin des choses d’ici-bas. Humanis rebus præsens interest DEUS; interest rebus humanis cœleste Numen; nihil rerum humanarum sine divino numine agitur, geritur.

DĒVASTO, as, avi, atum, are, a. Dévaster, piller, ravager. Syn. Spolio, vasto, depopulor. Cf. Vasto, Depopulor.

DĒVĔHO, is, vexi, vectum, ere, a. Voiturer, transporter. Syn. Veho. Usus: Veliam devectus Brutum vidi.

DĒVĔNĬO, is, vēni, ventum, ire, a. Aller, se rendre, arriver. Syn. Venio, pervenio. Adv. Necessario. Usus: In qualem fortunam deveni? Nolebam has litteras in alienas manus devenire. Cf. Venio.

DĒVĒXUS, a, um, Qui penche, incliné. Deflexus, inclinatus. Usus: Ætas devexa ad otium. Sol paulum a meridie devexus.

DĒVINCĬO, is, vinxi, vinctum, ire, a. Lier, attacher. Syn. Obstringo, obligo, demereor, concilio; constringo, alligo, comprehendo. Phras. Beneficio illum mihi devinxi, je me le suis attaché par des bienfaits. Voluntatem ejus beneficiis mihi conciliavi; beneficio hominem mihi adjunxi; beneficio gratiam ejus emi; officio et beneficio hominem comprehendi; liberalitate et officio devinctum teneo; beneficio meum feci. Cf. Concilio, Demereor, Adjungo, Amicitia. Usus: Eum mihi fœdere, cautione omni et execratione devinxi. Beneficiis aliquem, suavitate sermonis, consuetudine, affinitate sibi devincire. Hic maximo se scelere devinxit. Fœderibus etiam cum hoste fides devincitur. Largitione aliquem, vinculis, liberalitate, officiis devinctum tenere. Cf. Obligo, Obligatus, Obsequor.

DĒVINCO, is, vīci, victum, ere, a. Vaincre complètement. Syn. Vinco, supero. Usus: Duillius Pœnos classe devicit. Cf. Vinco.

DĒVĪTĀTĬO, ōnis, f. Action d’éviter, d’esquiver. Syn. Fuga, vitatio. Epith. Facilior et exploratior.

DĒVĪTO, as, avi, atum, are, a. Éviter, échapper à. Syn. Vito. Usus: Procellam temporis devitavit. Putat se a me devitari. Dolorem devitare. Cf. Vito.

DĒVĬUS, a, um, Écarté, éloigné, détourné. Syn. Qui de recta via deflexit, a via remotus, alienus, aversus. Usus: Itineribus deviis profectus. Homo amentissimus, omnibus consiliis præceps et devius. Oppidum devium.

DĒVŎCO, as, avi, atum, are, a. Appeler, faire descendre. Syn. Voco, revoco. Usus: Ad triumphum, ad gloriam te devocant. Socrates primus Philosophiam e cœlo devocavit. In suspicionem devocari. Cf. Avoco.

DĒVŎLO, as, avi, atum, are, n. S’envoler, s’enfuir; passer rapidement (d’un objet à un autre). Syn. Avolo, diffugio. Usus: Ab una amicitia ad aliam devolas. Simul ut fortuna defluxit, amici devolant. De tribunali in forum devolat prætor.

DĒVOLVO, is, volvi, vŏlūtum, ere, a. Précipiter, faire tomber. Syn. Præcipitem ago, impello. Usus: Omnes ad inanem spem pacis devoluti sunt.

DĒVŎRO, as, avi, atum, are, a. Avaler, dévorer. Syn. Ligurio, abligurio. Usus: 1. Verbum ipsum voluptatis devorabat, dévorer avidement. 2. Inhio, soupirer, dévorer en espérance. Spe et opinione eam hereditatem jam devorarat. 3. Consumo, dissipo, engloutir, absorber. Patrimonium omne, prædia, rem familiarem juvenis perditus devoravit. 4. Fero, perfero, supporter, dévorer. Erit ea molestia devoranda. Hominum ineptias et stultitiam sæpe devorare oportet. Cf. Consumo, Comedo.

DĒVŌTĬO, ōnis, f. Dévouement, action de se dévouer. Syn. Dedicatio, consecratio, addictio. Usus: Deciorum devotione placati sunt Dii. Devotione capitis mei servandam rempublicam putavi, j’ai cru qu’il fallait sauver la république même au prix de ma vie. Cum ad pietatis studia refertur, rectius dicitur: Religio, pietas in DEUM et Superos, dévotion.

DĒVŌTUS, a, um, Voué, consacré. Syn. Destinatus, constitutus. Usus: Miloni ea hostia devota videbatur. Devotus Orco, voué aux dieux infernaux.

Devotus, a, um, Dévot, pieux. Phras. 1. (Devotus est, Vulg.), il est pieux. Religiosus, pius, DEUM colens; pietatem et religionem colens; pie et religiose vivens, ducem DEUM in omnibus sequens; animum ac cogitationes ad DEUM referens. Qui humana respuens, ad divina solum incumbit; deditus soli contemplationi rerum æternarum; nihil non postponens Christianæ pietati; qui exemplo vitæ et sanctissima doctrina animos ad exitium ruentes retrahit, et ad salutem dirigit; præstanti religione in DEUM; cœlestis Numinis amore magnopere devinctus; cujus mens omnium fluxorum immemor, ad sola immortalia et cœlestia fertur; qui rationis imperio affectiones humanas subigit; cujus ratio cupiditati dominatur, qui lascivientes corporis motus ad rationis divinarumque legum præcepta coercet atque comprimit; magna, antiqua religione; maxima cum religione, ardore in DEUM, pietatem colit; exemplar est religionis; vitam sancte pieque exigit; in quem tanquam in speculum intuentur, qui pietatem, qui religionem colunt; insigni pietate est erga DEUM; religiosus imprimis pietatis cultor est miræ pietatis; raræ in DEUM religionis est; ad omne Christianæ pietatis et officii decus mire factus, compositus, incensus, animatus. 2. Singulariter devotus est B. Mariæ Virgini, il a une remarquable dévotion envers la Très Sainte Vierge. Præcipuo quodam studio cultuque fertur in DEI Matrem; præcipua pietare ac religione DEI Matrem colit, veneratur; singulari cultu Matrem Virginem prosequitur; præcipua illi in Virginem DEI Matrem religio est et pietas; divinæ Matris præcipua quadam religione tenetur; ejus honoribus impense studet, deditus, addictus, devotus est; ardentiorem cultum erga DEI parentem Virginem hausit; suavissimo quodam pietatis studio in Virginem DEI Matrem exardescit; præcipuam pietatis operam in colenda rite sancteque Virgine DEI Matre ponit, collocat. Cf. Religiosus. Usus: Devota DEO mens, esprit tout consacré à DIEU.

DĒVŎVĔO, es, vōvi, vōtum, ere, a. Vouer, consacrer; dévouer, livrer entièrement. Syn. Voveo, destino, dedico, consecro. Usus: Devovere se pro ære alieno. Caput suum pro republica Diis devovere. Te tuumque caput hoc sanguine consecro devoveoque. Diris omnibus aliquem devovere. Devovit Agamemnon Dianæ se, etc.

DEXTELLA, æ, f. Main droite. Syn. Parva dextera. Usus: Antonii dextella est, il est le bras droit d’Antoine.

DEXTER, era, erum, Droit. )( Sinister. Usus: Dextra manus. Dextrum cornu.

DEXTĔRA, æ, f. Main droite. Syn. Dextra. )( Læva. Epith. Consularis, fida, firmior, hostilis, impia, violatæ fidei testis. Usus: Jacenti et supplici dexteram porrigere. Græcia dexteram tendit Italiæ, eique præsidium pollicetur.

DĒXTĔRĒ, Adroitement. Syn. Apte. Usus: Dextere obire officia, uti fortuna.

DEXTĔRĬTAS, ātis, f. Dextérité, adresse, habileté. Usus: Naturalis ingenii dexteritas. Multa in eo et dexteritas et humanitas visa.

DEXTRORSUM, A droite (avec mouvem.), du côte droit. Syn. Ad dextram.

Diabolus, i, m. Diable, démon. Phras. 1. Adversarius dolis instructissimus; mille artium summus ille artifex qui olim esu pomi interdicti primos parentes, et per illos omnium sæculorum mortales in immensam calamitatum voraginem e celsissimo fastigio præcipitavit; impurus, immundus, inquinatus spiritus; malorum, quæ geruntur, auctor; perditor hominum, spiritus contaminatus et perditus; nequissimus inimicus ac vexator hominum; hostis perennis ac juratissimus humani generis; machinator, seminator omnium malorum; omnis honesti osor, veritatis et humanæ salutis sempiternus et infensissimus inimicus; qui nullam unquam rationem hominibus insidiandi intentatam relinquit; veterator ille magnus, qui ex altissimo cœli domicilio dejectus, qui parentes primos corrupit, ac mentes eorum in transversum egit; cujus venenatissimis artibus quovis pene momento appetimur. 2. Diabolum expellere, chasser le démon. Malum dæmonem ex corporibus ejicere, exigere, profligare; exturbare ex obsessis, correptis, occupatis hominum corporibus inquilinos, immundos spiritus; malos genios humanis e corporibus depellere, emovere; infernos inquilinos diuturna possessione dejicere, deturbare, movere, demovere. 3. Obsessus est a Diabolo, il est obsédé par le démon. Insessus est ab Orci genio; oppressus, occupatus a teterrimo humani generis hoste ac vexatore; correptus a Tartareo hoste; a tortoribus Orci spiritibus agitatus, vexatus; inquilino malo dæmoni ad pœnam datus.

DĬĂDĒMA, ătis, n. Diadème. Syn. Corona regni, insigne. Usus: Antonius collegæ diadema imposuit.

DĬÆTA, æ, f. Régime, diète. Syn. Medicinæ pars, quæ victu morbos curat. Phras. Diæta nunquam oberit, la tempérance ne nuit jamais. Diæta uti; vivendi regulam et modum servare; in victu modo et lege quadam uti; certam quamdam in victu rationem tenere, servare; in cibi delectu rationem valetudinis ducere, spectare, habere, haud inutile fuerit. Usus: Diæta curari cupio, chirurgiæ tædet. Cf. Abstineo a cibo.

DĬĂLECTĬCA, æ, f. Dialectique, logique. Syn. Disserendi ratio et scientia; Dialecticorum scientia; prudentia disputandi; veri ac falsi disceptatrix scientia et judex. Epith. Dilatata, disceptatrix, judex veri et falsi, muta, loquax, similis pugno. Usus: Zeno Rhetoricam palmæ, Dialecticam pugno comparavit. Dialectica confracta et stricta eloquentia. In dialectica exercebat. Dialectica cavet ratione, ne cui falso assentiamur, neve unquam captiosa probabilitate fallamur.

DĬĂLECTĬCĒ, Selon les règles de la dialectique. Syn. Dialecticorum more, subtiliter, tenuiter. Usus: Multa dialectice dicta.

DĬĂLECTĬCUS, a, um, Qui concerne la dialectique, habile dans cet art. Epith. Valens. Usus: Dialecticæ captiones; acumen Dialecticorum; perversa et præpostera Dialecticorum sapientia. Ambigua ad Dialecticum referenda sunt.

DĬĂLŎGUS, i, m. Dialogue, entretien. Syn. Disputatio, sermo in personas distributus. Epith. Mirificus. Usus: In iis sermonibus, qui dialogi appellantur. Nolunt personas viventes dialogis illigari.

DĬĀRĬUM, ii, n. Ration journalière. Syn. Stipendium militibus in dies singulos propositum. Usus: Cæsar celeritatem militum iter facientium diario incitat. Pro Ephemeride, diarium, journal, vulgi est.

DĬĀRRHÆA, æ, f. Diarrhée, flux de ventre. Syn. Ventris fluxio; alvus soluta, citata, profluens. Usus: Diarrhæa me arripuit tanta, ut vixdum cœperim consistere.

DĬBĂPHUS, i, m. Robe de pourpre. Usus: Dibaphum cogitat, sed eum infector moratur, il rêve le consulat, mais le teinturier le retarde.

DĬCA, æ, f. Procès. Syn. Judicium, actio. Usus: Dicam alicui scribere. Dicas sortiri. Cf. Causa.

DĬCĀCĬTAS, ātis, f. Causticité. Usus: Sales, quorum duo genera: alterum facetiarum æqualiter in omni ratione fusum, ingenuum et liberale; alterum dicacitatis scurrilis, quæ oratori fugienda. Cf. Facetiæ.

DĬCĀTĬO, ōnis, f. Déclaration qu’on se fait citoyen d’une ville. Syn. Cum aliquis in civitatem aliquam se dicat ac tradit. Usus: Non solum dicatione, sed etiam postliminio potest fieri civitatis mutatio.

DĬCAX, ācis, omn. gen. Railleur, mordant. Syn. Paulo facetior, promptus, paratus ad dicendum quidlibet. Adv. Impunius. Usus: Demosthenes non tam dicax, quam facetus, illud acrioris ingenii, hoc majoris artis. Dicacibus et facetis difficile est habere hominum rationem, et ea, cum falsissime dici possent, tenere. Cf. Facetus.

DĬCIS CAUSA, Pour la forme, par manière d’acquit. Syn. In speciem, per simulationem; sic, ut factum esse, dici possit.

1. DĬCO, as, avi, atum, are, a. Consacrer, dédier, vouer. Syn. Nuncupo, consecro, dedico, addico. Usus: Dicare se in aliquam civitatem. Totum ego me Crasso; totum me tuis commodis et laudi dicavi. Dicare se in clientelam, in servitutem alicui. Cf. Addico.

2. DĪCO, is, xi, ctum, ere, a. Dire, parler, raconter. Syn. Loquor, aio, narro; verbum, vel verba facio; verba, sermonem, orationem habeo, commemoro, memoro, profero, exprimo, in oratione mea pono. Phras. 1. Aiunt te hoc dixisse, on prétend que vous avez dit cela. Te in sermonibus ista dictitare solitum; te illam conjecisse, tuam hanc fuisse vocem; te hæc commemorasse; te hoc sermone usum; ista effudisse te temere ac evomuisse; te auctorem hujus sermonis faciunt; in te illa oratio confertur; jactatæ, emissæ, conjectæ a te eæ voces feruntur; ferunt, te ista effutiisse, exprompsisse, usurpasse; his te vocibus personuisse palam affirmant. Cf. Loquor, Sermo, Mentio. 2. Possum pro certo dicere, je puis affirmer. Narro tibi; istud tibi pro certo, comperto, explorato affirmo; pro vero et certo assevero; illud asseveratione omni confirmare audeo; omni asseveratione hoc tibi affirmo; affirmate proferre non vereor. 3. Dic, quæso, dites, je vous prie. Cedo, ne isthoc celaveris; quin expromis, quid rei sit; edissere, eloquere; memora mihi; istud expedi; illud jam exequere. 4. Sensum meum jam dixi, j’ai déjà exprimé mon opinion. Quid de re tota sentiam, aperui; sententiam meam de re exposui, explicui, aperui; animi mei sensum expressi alias; deprompsi alias, quæ mea sit de re tota sententia; ex his, quæ a me disputata sunt, exstabit animi mei consilium. Cf. Aperio. 5. Clam in aurem dicere, dire qqche à l’oreille. In aures immittere, insusurrare; voce depressa et submissa in aurem loqui, in fide ac silentio alicujus arcana quædam deponere. 6. Quæ dicis, non possum credere, je ne puis croire ce que vous dites. Monstra narras; monstro, portento similia sunt, quæ tu memoras; quæ tu hic prædicas, fidem superant. Cf. Incredibilis. 7. Est verum quod dixisti? Ce que vous avez dit est-il vrai? Ain tu, ilium, etc. vera memoras? Vera cantas? Verane prædicas? 8. Dicitur, on dit. Aiunt, ferunt, perhibent; fertur, fama est, fama perhibet, exiit in vulgus rumor; fama percrebuit; vulgatur rumor; fama, opinio exit; manat tota urbe rumor; fama fert; multus est sermo; in omnium ore ac sermone est; fama ea in vulgus emanavit; sermo tota urbe dissipatur; rumor, nescio quis, ad nos affluxit; nescio quid rumoris afflaverat te etc.; fama in urbem pervasit, penetravit; fama ea provinciam peragravit. Cf. Fama, Rumor. 9. Omnes dicunt te hostem patriæ, tout le monde dit que vous êtes un ennemi de la patrie. Una omnium consentiensque vox est; omnes fremunt, te hostem patriæ exstitisse; omnes palam jam in foro personant, non jam, ut ante, clam mussitantes, proditorem te esse patriæ. Aperte id jam præ se ferunt cives omnes, te unum repertum esse, qui civitatis jugulo sicam admoveas. Nulla vox auditur civium frequentius, ac quæ te hostem et proditorem patriæ proclamat; nulla jam dudum vox ex reipublicæ ore missa crebrius; nihil frequentioribus jactatum sermonibus, ac, proditorem te esse patriæ et reipublicæ hostem. 10. De hoc multa dici possent, on pourrait dire sur cela bien des choses. De hoc immensa sit oratio; de hoc verborum nunquam satis sit; dies me deficiat, omnia exequi si velim; nimium longus sim; otio abutar; finem non reperiat oratio; modum excedat oratio; fines, cancellos egrediatur oratio, omnia si persequar; istis explicandis quæ potest par oratio inveniri? Usus: Causam, sententiam dicere; salutem dicere. Diem alicui, vel mulctam dicere. Dicere ex superiore loco, prêcher. Aliud est oratio, quam disputatio; nec idem dicere et loqui.

DĬCRŎTUM, i, n. Navire à deux rangs de rames. Syn. Navigium duplici serie remorum instructum. Epith. Bona. Usus: Bono dicroto navigabam.

DICTĀTA, ōrum, n. pl. Dictée, leçon, cahier. Syn. Quæ magistri pueris dictant. Usus: Ipsa quasi dictata a te redduntur. Eadem dictata recantare.

DICTĀTOR, ōris, m. Dictateur. Syn. Summa Romanæ reipublicæ potestas, magister populi. Epith. Perpetuus, perspicuus, invidiosus, proximus. Usus: Dictatorem facere, efficere, dicere.

DICTĀTŌRĬUS, a, um, De dictateur. Usus: Gladius dictatorius.

DICTĀTŪRA, æ, f. Dictature. Syn. Dictatoris munus. Epith. Perpetua. Usus: Dictaturam exercere, abdicare.

DICTĒRĬUM, ii, n. Bon mot, brocard. Syn. False dictum. Usus: Quæ false, breviter, acute dicimus, dicteria vocantur. Cf. Jocus, Facetia.

DICTĬO, ōnis, Action de dire; conversation, entretien. Syn. Oratio, dicendi genus; actio. Epith. Attica, forensis, perpetua, popularis, reliqua, tota. Subitæ, oratoriæ. Usus: Se in dictionibus exercere. In forensibus causis mea dictio versatur. Dictionem totam in partes dividere oportet. Pro vocabulo uno, verbo uno, parole, minus latinum est.

DICTĬTO, as, avi, atum, are, a. Dire souvent. Syn. Sæpe dico. Usus: Causas dictitare.

DICTO, as, avi, atum, are, a. Dire, dicter. Syn. Dico, quæ alius excipiat. Usus: Orationem, epistolam dictare ad verbum.

DICTUM, i, n. Mot, parole. Usus: Nullum petulans dictum in vita proferatur. In me ac meos dicta multa dixit. Commode, breviter, facete, acute dictum. Dictum Ennii. Ob dictum capite et fortunis accusari. Quam vocem, quod dictum ad Catonem detulit. Dictum unum de melioribus.

DĬDŪCO, is, xi, ctum, ere, a. Conduire, séparer, diviser. Syn. Dispergo, aperio. Usus: 1. Pugnam diduxit. Aciem in cornua diducere, aquam in vias. 2. Transl. In varias curas diducitur animus. Cf. Dilato, Separo.

DĬES, ēi, m. et f. Jour. Syn. Lux, diecula, temporis diurni cursus; spatium, tempus. Epith. Acerbior, acerbissimus, æstivus, beatus, brevior, brumalis, calamitosus, certus, clarissimus, compitalitius, constitutus, dirus, extremus, faustus, festus, fœdus et flagitiosus, funestus, gloriosissimus, gravissimus, gratissimus, gravis, honestissimus, horribilis, inclinatus, lætificus, lætior, lætissimus, legitimus, liberior, medius, natalis, notus, perendinus, optatissimus, posterus, præclarus, propinquus, religiosus, ignotus, pulcher, solstitialis, summus, supremus, totus, tristis, turbulentissimus, turpis, vacuus, utilis et gratus. Dies festus, jour de fête, sanctissimus et celeberrimus. Dies æterna, annua, antiquior, certa, exigua, hesterna, hodierna, misera et infelix, satis laxa, perexigua, tota, utilis. Dies acerbi, festivi, apti, breviores, lætissimi, comitiales, compitalitii, continui, anniversarii, non honesti, jucundi, illustres, justi, lætiores, longiores, odiosi, pauci, plurimi, lautissimi, præteriti, proximi, quieti, reliqui, superiores, toti, vacui. Phras. 1. Vix dies erat, il faisait à peine jour. Vix lucescebat; appetente vix die; die vix albescente; aperiente se die; sub primum lucis exortum; sub primam auroram; albescente primum cœlo; vixdum prima se luce infundente; emergente vix sole. Cf. Mane. 2. Adulta die, en plein jour. Multa jam die; multum jam diei processerat; multa jam luce; res ad multum diei, in multum diem processerat, extracta erat. 3. Vergente jam die, vers le soir, vers la fin du jour. Inclinante in vesperum die; præcipitante jam die; abeunte jam in noctem die; cum haud multum diei jam superesset; inclinato in vesperam die; extabescente jam die; senescente jam die. Cf. Vesper. 4. Ad certam diem, au jour fixé. Ad constitutam, præstitutam, præfixam, præscriptam, certam, statutam, destinatam, præfinitam diem, ad diem solvere. 5. Ubi constituta dies adfuit, dès que le jour fixé fut arrivé. Dies ubi appetiit, illuxit, venit prœlio constitutus; dies ubi adventavit; cum jam in proximo esset destinata dies. 6. Diem differre, différer le jour. Diem proferre, prorogare, prolatare, ampliare, producere. 7. Diem mihi totum confabulando subtraxit, il m’a fait perdre tout un jour en entretiens. Diem mihi solidum confabulando exemit; dies mihi totus confabulando sublatus est; diem totum confabulando duxit, extraxit. 8. Diem transigere in negotiis, passer le jour à ses affaires. Diem in negotiis ponere, degere, consumere; diem negotiosis concursationibus terere, conterere, conficere necesse est. Dies et noctes laboriosa mihi opera exeduntur. Dierum ac noctium vicissitudines laborantem me inveniunt. Dies noctesque laborandum mihi est. Diu noctuque; noctu ac interdiu instandum operi est; nullum tempus mihi vacuum a laboribus fluit. Nullum tempus, neque diurnum neque nocturnum dimitto, quin laborem. Cf. Tempus, Consumo. 1. Sacri dies, et negotiosi, jours fériés, jours ouvriers. Dies sanctissimus ac celeberrimus, jour très saint. Dies ab exortu caniculæ proximi, les jours de la canicule. Dies, qui a rerum omnium Domino nomen traxit, dimanche. Dies jejunio sacratus, jour de jeûne. Dies omnium Sanctorum festa commemoratione sacra, la Toussaint. 2. Diem sibi sumere ad deliberandum, prendre un jour pour délibérer. Dare diem ad deliberandum, indiquer le jour de la délibération. Diem alicui dicere, scribere, citer qqn en justice. 3. Dies intercessit una, altera, tertia, un, deux, trois jours se passèrent. Ea mysteria in unum diem incidunt, incurrunt, ces mystères durent un jour. 4. Diem agere, celebrare, obire, passer le jour. Diem unum intermittere, laisser passer un jour. 5. Tempus, temps. Nullus dolor est, quem dies, quem longinquitas temporis non leniat. Dies quoque stultis mederi solet. Impetret ratio, quod dies impetratura est. Invidiam dies mitigat, le temps calme l’envie. Cf. Feriæ, Festus.

DIFFĔRENTĬA, æ, f. Différence. Syn. Dissimilitudo, discrimen, varietas, distinctio, intervallum. Usus: Magna est differentia inter principia naturalia. Cf. Dissimilitudo, Discrimen.

DIFFĔRO, differs, distŭli, dīlātum, ferre, 1. a. Différer, tarder, remettre. 2. n. Être différent. Syn. 1. Rejicio, prorogo, reservo, produco, sustineo, profero, moram interpono, tardo, procrastino, moror, celeritatem de causa detraho, cunctor, extraho. 2. Discrepo, disto, alius sum, dissimilis sum. )( Similis sum. Adv. Multum, non fere multum, paulum, oppido, plurimum. Phras. 1. Res differri non potest, on ne peut différer l’affaire. Res extrahi, prorogari non potest; duci longius, suspendi non potest; trahi negotium sine dispendio non potest; res ista procrastinationem et tarditatem non fert; cunctationem non patitur; res illa moram et sustentationem non fert. 2. Nimium differtur transactio litis, on diffère trop longtemps l’arrangement du procès. Jacet jam biennium causa nostra; prolatatis comitiis tota jam elanguescit. Quis non damnet judicum lentitudinem, litem jam biennio trahentium; me toties ampliantium; in aliud aliudque tempus protrudentium; rei exitum morantium; diem ex die ducentium; diem tempusque proferentium, extrahentium, producentium? nimium quantum ampliatur causa; tempus ducitur; dies protrahitur. 3. Vide ne meus e provincia discessus differatur, faites en sorte que l’on n’ajourne point mon départ de la province. Vide, ne quid ad annuam in provincia commorationem temporis accedat; ne quæ fiat accessio temporis; ne res longius ducatur, aut in aliud tempus reservetur, ne quid mihi temporis prorogetur, protrahatur, extrahatur; ne diuturnior, longior mihi fiat in provincia commoratio. 4. Differ rem in æstatem, remettez la chose à l’été. Confer rem in longiorem diem; conjice in æstivos menses, mensem unum alterumque interjice; mora mensis unius illata, interposita, in æstatem extrahe, rejice. Cf. Mora, Expedio. 5. Differt pœnam, il retarde le châtiment. In sumendo supplicio temporis gratiam facit; iræ spatium, et consilio tempus dat; supplicii de reo sumendi diem laxius profert; inter culpam et pœnam moræ interjectum est aliquid. 6. Quantum differt doctus ab indocto! Quelle différence il y a entre l’homme instruit et l’ignorant! Quantum inter hos discriminis est! quantum inter hunc et illum interjectum intervallum est! quanta inter hunc et illum morum studiorumque est distantia! tanta certe, quanta maxima esse potest; quantum hunc inter et illum interest! 7. Rationes meæ a tuis multum differunt, mes raisons sont fort différentes des vôtres. Admodum discrepant, distant, dissentiunt; diversa imprimis rerum nostrarum ratio est; non eadem est mearum ac tuarum rerum ratio; meæ res aliter, dissimiliter, diverse, prorsus alio modo, ac tuæ se habent. Alio res meæ loco sunt, ac tuæ; non eodem loco, non ejusdem loci sunt. Alia, diversa, non eadem rerum mearum ratio est. Nihil simile habet res mea cum tuis; nihil habet similitudinis; quid simile, quid non dissimile habent res nostræ? nulla similitudo, dissimilitudo magna, dissimilia prorsus omnia, alia prorsus sunt omnia, inter res meas tuasque. Cf. Abludo, Dissimilis. 8. Differre a patre. Cf. Degenero. Usus: 1. Differs me in aliud tempus. Differre vadimonium. Alii tempus differebant, remettre, différer. 2. Discrepo, se distinguer, différer, être différent. Quantum inter se homines studiis moribus, vestitu, tota vitæ ratione differunt! Hæc cogitatione quidem inter se differunt, re vero copulata sunt. 3. Spargo, disperser, pousser de tous côtés. Ignem differunt in omnem locum.

DIFFĬCĬLE, Difficilement. Syn. Difficulter.

DIFFĬCĬLIS, e, gen. com. Difficile, malaisé, pénible. Syn. Laboriosus, operosus, habens multum difficultatis, arduus, habens difficultatem; in quo multum est negotii, vel operis; in labore multo est positus, magnus. )( Facilis. Phras. Rem difficilem tentas, vous essayez, vous entreprenez une chose difficile. Magnum est, quod moliris; rem magnam et multis difficultatibus impeditam aggrederis; perarduum est, quod suscipis, negotium. Elaborandum tibi erit in ea re. Multo tuo labore id fiet. Incidisti in difficilem nodum, quem vix expedies. In rem difficilem et inexplicabilem te conjecisti. Spissum sane opus lentum et fastidiosum moliris. In quantas te dimicationes isto tuo consilio immisisti! Viam sane arduam, asperam, confragosam, lubricam, plenam periculorum et laborum ingrederis. Subeundæ cibi erunt magnæ tempestates; res est multis obstructa difficultatibus. In salebras incidisti sane asperas et confragosas. Arduum factu est; res in difficili est; multis difficultatibus conflictaberis. Multæ tibi difficultates, asperitates superandæ, vincendæ, supervadendæ erunt. Satis in ea re sudabis. Res hæc laboris, negotii, difficultatis habebit plurimum; non ea res est, quæ facili vel parvo negotio, levi labore, non magno studio possit effici. Res erit magnæ difficultatis, multi laboris, non parvi negotii, non operis exigui. Magno tibi ea res stabit; in nodum incides sane difficilem; res est, in qua sudandum sit; in qua sustinendi labores, in qua multum operæ ponendum; in qua sit vigilandum; animo excubandum; in qua non leviter sit laborandum, in qua studii multum, industriæ plurimum sit adhibendum. Res hæc multæ erit operæ ac laboris. Res ea quantas tibi dabit curas? ea re suscepta quantas in difficultates incurres, delaberis? quam ægre eum nodum expedies, solves explicabis? quoties ea te res in lassitudinem dabit? quantum oneris in humeros sustollis tuos? quam plenam periculi aleam tentas? quantum negotii tibi ipse facessis? Cf. Arduus, Difficultas, Difficulter. Usus: 1. Intelligo, quam loco difficili et scopuloso verser. Contortas res et difficiles discere. Difficillimis reipublicæ temporibus. 2. Asper, difficile, exigeant, chagrin. Difficilis et morosus senex. Parens illepidus, et in filios difficilis.

DIFFĬCULTAS, ātis, f. Difficulté, obstacle, embarras. Syn. Labor, angustia, asperitas. Epith. Domestica, incredibilis, magna, nummaria, odiosa, pecuniaria, publica, summa, tanta. Majores, multæ, summæ, tot tantæque. Phras. 1. Si hoc suscipis negotium, multum difficultatis senties, si vous entreprenez cette affaire, vous éprouverez de grandes difficultés. Multum laboris habebis; in magnas difficultates incurres; feres laboris plurimum; magnus in te labor, grave in te onus incumbet; multum oneris, laboris; molestiæ sustinebis; si hoc aggrederis. Rem difficilem, gravem, laboriosam; rem operosam, molestam imprimis ac duram senties, experieris, cognosces; rem haud factu facilem, multis difficultatibus implicatam, obseptam et quasi circumvallatam comperies. 2. Vide, quid difficultatis res ista habeat, voyez quelles difficultés présente cette affaire. Etiam atque etiam vide, quantum facinus conere; quid suscipias, quidve sustinere possis; quantum tibi oneris imponas; animadverte, cujus operæ, cujus difficultatis ea res sit; quas vires, quos nervos, quantam facultatem, quantum roboris postulet id quod moliris. Cf. Difficilis. Usus: Difficultas vecturæ, navigandi. Res habet multum difficultatis et laboris. Incurrit in multas difficultates. Multis difficultatibus affectus et afflictus.

DIFFĬCULTER, Difficilement, avec difficulté. Syn. Difficile, ægre, vix, tristius, durius, Phras. Difficulter impetrabis, vous obtiendrez difficilement. Haud parvo negotio, haud levi brachio agendum erit, hoc ut consequare. Magnam fortunæ debebis gratiam, ista si impetres; magno tibi stabit ejus rei gratia. Non sine difficultate ea re potieris. Perdifficilis et lubrica erit ejus rei consequendæ ratio. Hæret ea res adhuc in salebra; res in difficili erit, dum voti compos fias; haud ita promptum erit, ista consequi; haud ex facili ista impetrabis; vix, aut ne vix quidem id consequere.

DIFFĪDENTER, Avec défiance, timidité. Syn. Timide.

DIFFĪDENTĬA, æ, f. Défiance. )( Fidentia. Usus: Metus est diffidentia exspectati mali. Cf. Metus.

DIFFĪDO, is, fisus sum, ere, n. Ne pas se fier à, se défier de; désespérer de. Syn. Quasi despero. )( Confido. Adv. Penitus, valde, summe. Phras. Diffidit civibus suis, il se défie de ses concitoyens. In caritate civium nihil spei reponit; in exigua spe est etiam inter cives suos; ne civibus quidem se credit suis; ne civium quidem fidei se permittit, committit. Nusquam tutam sibi esse fidem queritur; neque in civium fide caritateque acquiescit. Cf. Spero, Despero. Usus: Ita æger est, ut medicus diffidat. Ne defatigere, aut diffidas. Ingenio sane meo diffido. De Othone diffido. Jacet, diffidit, abjecit hastam.

DIFFINDO, is, fīdi, fissum, ere, a. Fendre, diviser, partager. Syn. Findo, divido. Usus: Saxum diffindere novacula.

DIFFĬTĔOR, eris, eri, d. Nier. Syn. Nego, inficior. Usus: Non diffiteor errasse me. Cf. Nego.

DIFFLO, as, avi, atum, are, a. Dissiper. Usus: Tuo legiones spiritu difflasti, ut ventus folia.

DIFFLŬO, is, fluxi, fluxum, ere, n. Couler de tous côtés, se répandre çà et là. Syn. Liquesco, fluo. Usus: Otio, luxu, voluptatibus, sudore, risu diffluere.

DIFFŬGĬO, is, fūgi, ere, n. Fuir çà et là. Syn. Fugio, dilabor. Usus: Metu perterriti diffugiunt. Cf. Fugio.

DIFFUNDO, is, fūdi, fūsum, ere, a. Verser, répandre. Syn. Dispergo, dissipo, spargo, effundo, differo. Adv. Late, longe. Usus: 1. Terra semen suo complexu diffundit. 2. Transl. Animum, vultum diffundere. Laudes alicujus; rumorem late diffundere. Flendo dolorem, vel iram diffundere. Cf. Spargo.

DIFFŪSĒ, Avec étendue, développement. Syn. Disperse. Usus: Res diffuse dicta.

DIFFŪSUS, a, um, Étendu. Usus: Platanus ramis diffusa. Jus civile diffusum. Laus Pompeii late diffusa. Color sanguine diffusus.

DĪGĔRO, is, gessi, gestum, ere, a. Digérer. Syn. Concoquo. Adv. Discrete. Usus: 1. Stomachus cruda digerens. 2. Transl. Ordino, distinguo, distribuo, divido, classer, arranger, répartir. Tabulæ, acta, leges, argumenta in certa capita digesta. Crines digerere.

DĪGESTĬO, ōnis, f. Digestion; classement; distribution. Syn. Concoctio; distributio. Usus: Digestio, quæ exornatio est, ea est partitio.

DĬGĬTUS, i, m. Doigt. Syn. Pars manus pedisque extrema. Epith. Extremi, transversus. Usus: Extremis digitis aliquid contingere. Non discedam digitum a sententia. Digitum in aliquid intendere et commonstrare.

DĬGLĂDĬOR, aris, atus sum, ari, d. Combattre l’un contre l’autre. Syn. Decerto, contendo. Usus: Digladientur licet, per me, Philosophi inter se. Cf. Certo.

DIGNĀTĬO, ōnis, f. Estime, considération. Syn. Dignitas. Usus: Nihil nisi de dignatione laborat.

DIGNĒ, Dignement, avec dignité. Syn. Pro dignitate. Usus: Philosophia nunquam satis digne laudari potest.

DIGNĬTAS, ātis, f. Mérite, dignité. Syn. Honor, gradus, gradus dignitatis, gradus honoris, honoris amplitudo, splendor, auctoritas, gloria, majestas, honestas, decentia, decor. )( Indignitas. Epith. Admirabilis, admiranda, amplissima, cara, carissima, communis, conjuncta cum utilitate communi, consularis, excellens, eximia, familiaris, imperatoria, jucundior, liberalis, magna, major, maxima, minor, nefaria, nova, otiosa, par, parva, præstabilior, præstans, præstantissima, præsens, insperata, pristina, publica, singularis, summa, tota, vera, vetus, virilis, salva. Phras. 1. Hoc ante omnia te moneo, ut præ cæteris dignitatis rationes habeas, avant tout je vous avertis de prendre le plus grand soin de votre dignité. Ut referas ad dignitatem omnia; ut propositum decus tibi sit; ut ante omnia dignitati servias; dignitatem spectes, dignitatem sequaris; ut nihil cogites a dignitate sejunctum; ut nihil alienum a dignitate cogites; ut nihil non cum dignitate conjunctum cogites; ut consiliorum tuorum finis omnium honor sit; ut tuarum actionum terminus, scopus honor sit; ut prima tibi sit, præcipua, antiquissima dignitatis cura. 2. Omnia ex dignitate fecisti, vous avez tout fait avec dignité. Nihil fecisti, nisi plenissimum amplissimæ dignitatis; omnia tua facta cum dignitate vehementer consentiunt. In omnibus tuis factis proposita tibi dignitas fuit. Omnia tua facta ad dignitatem retulisti. Quæcumque egisti, ad dignitatem omnia spectarunt. Scopus tibi ac finis in omni re dignitas fuit. Tuarum actionum norma quædam ac regula dignitas fuit. Tua sunt ejusmodi facta, ut eximiis ornanda præconiis; ut divinis decoranda laudibus; ut tollenda ad astra; ut ad cœlum efferenda videantur. Tuis omnibus factis æterna gloria, immortalitatisque præmia debentur. Gloriæ et dignitatis ratio semper in actionibus tuis primum apud te locum obtinuit; summo apud te loco fuit; maximi tibi semper fuit. 3. Rationem dignitatis tuæ habebo, je prendrai soin de votre honneur. Magnam omnibus in rebus dignitatis tuæ rationem ducam. Semper mihi dignitas tua ante oculos erit; antiquissima erit; semper meæ cogitationes dignitatem tuam spectabunt. Animus meus in honore tuo fixus erit et locatus. In omni re, quid honor tuus postulet, requiret, ferat, attendam. 4. Modo conservem dignitatem meam, opum jacturam non curo, pourvu que je conserve mon honneur, peu m’importe la perte de ma fortune. Divitias divitiarumque jacturam nihili facio, liceat modo tueri dignitatem meam. Adimi, detrahi de fortuna, fortunas comminui, fortunarum jacturam fieri, fortunæ detrimenta fieri non recuso, nihil duco, in minimis pono, sit modo dignitas incolumis; liceat modo incolumem servare dignitatem; modo permaneat dignitas in eo statu; modo ne cogar de statu dignitatis meæ demigrare; modo sit eadem dignitas; modo ne mutetur, ne diminuatur, ne lædatur dignitate mea; modo ne qua injuria, ne quo damno, ne quo detrimento afficiatur dignitas mea; modo ne quid damni faciat; ne quid jacturæ faciat dignitas mea; modo ne quam jacturam subeat, sustineat, ferat, patiatur dignitas mea; modo nequid de dignitate detrahatur, adimatur, imminuatur. 5. Dabo operam, ut is dignitatem tuam defendat, je ferai en sorte que cet homme défende votre dignité. Dabo operam, ut ejus animum ab omni alia cogitatione ad tuam dignitatem tuendam traducam, convertam; ut is omnia studia ad dignitatem tuam referat, conferat; suam ut operam in dignitate tua figat, locet, statuat, ponat; ut industriam omnem suam dignitati tuæ dicatam velit, dedat, dicet; ut tueatur dignitatem tuam; ut honorem tuum defendendum tuendumque suscipiat; ut honoris tui defensionem, certamen, contentionem suscipiat; ut pro honore ac dignitate tua pugnet, contendat, certet. 6. Violari dignitatem tuam, moleste fero, je supporte avec peine qu’on porte atteinte à votre considération. Dignitatem tuam offendi, lædi, minui, oppugnari, vehementer doleo; detrahi de tua dignitate; jacturam fieri dignitatis tuæ, dignitatem tuam labefactari, deformari, damno affici, fero molestissime; dolorem capio ingentem animo, cum deesse alios dignitati tuæ, alios invidere intelligo; cum impugnari, minui, detrahi tibi dignitatem tuam; cum dignitatem tuam contumelia attingi; spoliari te dignitate tua; cum de dignitatis gradu dimoveri te accipio. 7. Quærere dignitatem, rechercher les honneurs. Honoribus operam dare; honores petere; venari, aucupari, captare, expetere, ambire honores; affectare ad honores iter. Cf. Ambio, Ambitiosus. 8. Conferre dignitatem, accorder des dignités. Summum dignitatis gradum tribuere, concedere alicui; in dignitate aliquem locare; in dignitatis gradu aliquem ponere, collocare; honores alicui mandare, deferre; ad honores evehere, evocare; ad honorum fastigia perducere; provehere ad summam dignitatem; efferre ad summos honores; collocare in amplissimo dignitatis gradu. Cf. Honor, Magistratus. 9. Pervenire ad dignitatem, parvenir aux honneurs. Ad amplissimos dignitatum gradus ascendere; emergere, evehi, efferri, extolli, provehi ad honores; augeri honoribus; dignitate crescere, augeri, amplificari, ornari, cumulari; collocari in amplissimo honoris gradu; in reipubl. custodia, velut in specula collocari; in anni custodia a fortuna positum esse; honoris gradum conscendere; attingere, assequi, adipisci; gradum facere ad honores; ad honores obrepere. 10. Esse in dignitate, être dans les charges publiques. Dignitate florere; honoribus fungi; honoribus uti; dignitate præditum esse; in fortunæ gradu positum esse; honoris gradum tenere, obtinere; in magno honore esse; honestum in republica locum obtinere; cum imperio et potestate esse; magistratum gerere; honores administrare. 11. Dignitatem amittere, perdre ses dignités. A summo dignitatis gradu dejici, detrahi, præcipitari, deturbari, depelli, dimoveri; de fastigio detrahi; capite diminui; gradu et statu dejici. 12. Dignitate se abdicare, abdiquer un emploi honorable. Dignitatem deponere; a dignitate discedere. Cf. Abdico, Magistratus, Honor. 13. Dignitatis aditu impediri, ne pouvoir parvenir aux honneurs. Cf. Honoris aditu impediri. 14. Dignitatem amissam recuperare, recouvrer son ancienne considération. Recipere pristinæ dignitatis speciem; ad pristinæ dignitatis gradum revocari; restitui in pristinæ dignitatis gradum; dignitatem alicui reddere, restituere. 15. Dignitas tua augebitur, votre considération ne fera qu’y gagner. Dignitatis tuæ accessiones fient in dies; multum ad dignitatem tuam accedet, addetur; crescet, augescet, amplificabitur non parvis incrementis dignitas tua; dignitas tua illustrior evadet; honore magis, quam unquam antea florebis et abundabis; illustrabit amplitudinem tuam ea ipsa res, quæ obscuratura atque exstinctura videbatur; plus in dies splendoris ad dignitatem tuam accedet; clarior fiet dignitas tua atque illustrior; clarius elucebit; illustrius patebit. Cf. Augeo. Usus: 1. Dignitas est alicujus honesta auctoritas, quæ et cultu, et honore, et verecundia digna est. Ea res tibi dignitati erit. Dignitatem, ea res tibi afferet, adjunget. Ea res dignitatem habet, cette chose procure la considération. Civitatis dignitatem tueri, sustinere, soutenir l’honneur de la cité. Dignitati alicujus consulere, prendre soin de la dignité de qqn. Servire dignitati, pourvoir à la considération. Alienæ dignitati suffragari, favere, favoriser le mérite d’autrui. Imaginem duntaxat et reliquias pristinæ dignitatis retinere, ne retenir qu’une ombre et un reste de l’antique majesté. 2. Decor, pulchritudo, ornamentum, decus, forma liberalis, species, dignité, beauté noble, distinction. In formis aliis dignitas inest, in aliis venustas. Liberalis species, et formæ dignitas. Formæ dignitas coloris bonitate defenditur. Tranquillitas animi affert dignitatem, la tranquillité de l’âme donne de la noblesse. Cf. Honor, Magistratus.

DIGNOR, aris, atus sum, ari, d. Juger digne. Syn. Dignum habeo, vel dignus habeor. Usus: Qui apud nos tali laude, observantia, cultu, honore virtutis ergo dignabatur. Vir probus summa existimatione dignandus.

DIGNOSCO, is, nōvi, ere, a. Distinguer, discerner. Syn. Discerno. Usus: Hostem a cive dignoscere. Cf. Discerno.

DIGNUS, a, um, Digne. Syn. Honestus, qui meretur, meritus, dignitate præditus, plenus dignitatis, habens dignitatem, idoneus, par, egregius. )( Indignus. Adv. Omnino, maxime, parum. Usus: Quod non decorum, nec Diis dignum est. Majoribus suis dignus. Odio dignus. Efficere aliquid exspectatione publica, viribus suis dignum. Hoc te non est dignum.

DĪGRĔDĬOR, eris, gressus sum, gredi, d. Se séparer, s’éloigner, s’en aller. Syn. Declino, discedo, deflecto; aberro a via, proposito diverto. Adv. Longius, parumper, paululum. Usus: Sed ad id, unde digressi sumus, redeamus. Longius, quam voluntas fuit, a proposito digressa est oratio. Cf. Aberro.

DĪGRESSĬO, ōnis, f. Départ, séparation; digression. Syn. Declinatio. Epith. Acerba et misera, non longa, perjucunda, superior. Phras. Cavenda est nimia digressio in oratione, dans un discours, il faut éviter les trop longues digressions. Danda est opera, ut unde aberrare cœperit, revocetur oratio; ne plus justo ab rerum ordine declinet; ne alio longius excedat, effundatur; ne alio longius auferatur; ne liberius latiusque procedat. Usus: Miserior fuit congressio, quam digressio nostra. Digressio a proposita oratione.

DĪGRESSŬS, ūs, m. Départ, séparation. Syn. Digressio, discessus. )( Congressio, congressus.

DĪJŪDĬCĀTĬO, ōnis, f. Jugement, sentence. Syn. Disceptatio, judicium, deliberatio. Usus: Ista quidem magna dijudicatio est.

DĪJŪDĬCO, as, avi, atum, are, a. Juger, régler; discerner. Syn. Discerno, distinguo, discepto. Adv. Callide, diligenter, sero. Usus: Verbis controversias, non æquitate dijudicas. Non facile dijudicatur verus amor, et fictus. Cf. Distinguo.

DĪJUNGO, is, junxi, junctum, ere, a. Détacher, désunir. Syn. Disjungo. Adv. Longius, facile, sæpe. Usus: Dijungere me ab illo volo. Cf. Separo.

DĪLĀBOR, eris, lapsus sum, labi, d. S’écouler, se dissiper. Syn. Diffugio, diffluo. Adv. Male, rapide. Usus: Fluvius rapide dilapsus. Vide, ne ea res memoria dilabatur. Dilapsa fortuna amici devolant; vectigalia, fides, vires reipublicæ dilabuntur. Cf. Abeo, Labor.

DĪLĂCĔRO, as, avi, atum, are, a. Déchirer, mettre en pièces. Syn. Lacero. Usus: Distractione humanorum animorum discerpi et dilacerari demum.

DĪLĂNĬO, as, avi, atum, are, a. Déchirer, mettre en pièces. Syn. Lanio. Usus: Cadaver canibus dilaniandum objicere.

DĪLĂPĬDO, as, avi, atum, are, a. Dissiper, dilapider. Syn. Decoquo, disperdo, consumo. Usus: Dilapidare pecuniam, exhaurire ærarium, minuere vectigalia, consumere. Cf. Consumo, Nepos, Luxus.

DĪLARGĬOR, iris, largītus sum, iri, d. Faire des largesses. Syn. Dono. Usus: Omnia dilargiri. Cf. Largior.

DĪLĀTĬO, ōnis, f. Délai, remise, ajournement. Syn. Mora, prolatio, retardatio. Epith. Nimia. Usus: Dilatio et exspectatio comitiorum. Cf. Differo.

DĪLĀTO, as, avi, atum, are, a. Étendre, élargir. Syn. Collato, late explico, propago. )( Coangusto, coarcto, contraho. Phras. Dilatavit imperium, il recula les frontières de l’empire. Fines imperii longissime protulit; magnas ditioni suæ subjunxit provincias; amplissimas regiones imperii finibus adscripsit. Cf. Augeo. Usus: Argumenta, orationem dilatare ac diffundere. Late funditur ac dilatatur nomen vestrum. Cf. Amplifico.

DĪLAUDO, as, are, a. Louer en tout point. Syn. Prædico. Usus: Librum, quem dilaudas, emi. Cf. Laudo.

DĬLĬGENS, entis, omn. gen. Qui aime, attaché à; actif, soigneux. Syn. Attentus, sedulus, assiduus, studiosus, diligentiam adhibens. Phras. Homo erat imprimis diligens, cet homme était très attaché à tous ses devoirs. Homo erat prudens et rerum suarum attentus; homo summi laboris et industriæ; prorsus intentus in omnia, qui advigilaret sedulo, ac omnia accuraret; erat in omni officii genere navus ac diligens; anteibat omnes diligentia; nihil in eo diligentiæ requires, nihil industriæ. Cf. Diligentia, Applico, Assidue, Opera. Usus: Lentulus salutis meæ diligentissimus.

DĪLĬGENTĔR, Exactement, soigneusement. Syn. Accurate, exquisite, studiose, magna cum cura ac diligentia. )( Negligenter. Phras. 1. Diligenter litteris dat operam, il étudie avec zèle. Accuratissima diligentia, mira accuratione, non indiligenter; sedulo, quam diligentissime; summa cura studioque; toto animo, atque omni cura; perstudiose, intentissima cura; enixo studio; summa industria; toto pectore; impense admodum; impensa opera; contente industrieque; contentione maxima litteras persequitur. 2. Negotium tuum egit diligenter, il s’occupa soigneusement de votre affaire. Solerti cura, cum cura, summa sedulitate, religiose admodum studioseque tractavit. Nullum in causa tua studium, nullum officium prætermisit; nemo in curandis negotiis tuis illo diligentior, nemo religiosior; exstat ejus in tractandis rebus tuis studium ingens ac industria; in gerendis negotiis tuis studium adhibebat maximum; in tractanda negotia tua, quo maxime potuit, studio incubuit, enixus est; in procurandis negotiis tuis nihil ab eo loci aut segnitiæ aut socordiæ datum est; intentiore, qua poterat, cura res tuas agebat; summo studio, maximoque opere; omnibus nervis viribusque, omni ope ac opera, summa ope, omni conatu, toto pectore, tota mente in res tuas ac commoda incubuit. Cf. Diligentia. Usus: Diligenter etiam atque etiam facere aliquid.

DĪLĬGENTĬA, æ, f. Soin, zèle, attention, exactitude, application. Syn. Assiduitas, sedulitas. )( Negligentia. Epith. Accuratissima, acerbissima, amplissima, artificiosa, cognita, crudelis, egregia, singularis, excellens, grata, inanis, incredibilis, inepta, magna, major, non mediocris, minuta, misera, miserabilis, molesta, nimia, nova, pergrata, plena, privata, summa, tanta. Phras. 1. Summa diligentia rem tuam curabo, je prendrai le plus grand soin de votre affaire. Omni mea cura, opera, vigiliis, omni sedulitate, omni non modo contentione, sed etiam dimicatione in rebus tuis elaborabo. Res tuas summa cura complectar. Pugnabo, enitar, contendam, efficiam, operam omnem ac diligentiam adhibebo, ut res tuæ rite curentur. Incumbam in tuam causam tota industria. Operæ studiique plurimum in tuis rebus ponam, consumam. Vigilabo dies atque noctes, et intentis oculis dispiciam, ut res tuæ salvæ sint; curam rerum tuarum suscipiam; operam summam; nervos omnes et industriam afferam. Ardore quodam ac studio incitato tua procurabo. Summa ope nitar, animum intendam, adjungam ut tibi bene sit. Non obscura erit contentio mea in rebus tuis; industria erit, quanta poterit, maxima. Cf. Curo. 2. Majorem in scribendo diligentiam a te postulo, mettez plus d’exactitude à m’écrire. Velim, te plus diligentiæ: in scribendo ponere; velim, te plus operæ, curæ, industriæ, studii in scribendo locare, collocare, consumere. Plus diligentiæ ad scribendum conferri a te velim. Operam navari studio majori in scribendo expeterem. Tuis in scriptis diligentiam majorem desidero, requiro. Adderes, velim, ad sedulitatem aliquid; plusculum, velim, sedulitatis in scribendo susciperes. 3. In parandis opibus nulli diligentiæ parcimus, nous n’épargnons rien pour devenir riches. Operam prætermittimus nullam; nulli operæ, labori nulli parcimus; exiguum ducimus, quidquid in parandis opibus industriæ adhibemus; in consectandis opibus nullus labor est nimius nobis, nulla contentio difficilis; ad rem augendam nullum non lapidem movemus; nullam laboris partem prætermittimus; in re quærenda omni studio, cura et opera laboramus; omnibus nervis ac viribus, omni ope ac industria contendimus; ad parandas opes omnes vires, omnia studia, quidquid est industriæ, conferimus; omnes curas cogitationesque referimus, opes ut consequamur; elaboratur pro viribus; quantum consequi viribus possumus, enitimur; opibus accumulandis operam damus, navamus, ponimus non indiligentem; laborem, curam ac diligentiam adhibemus, impendimus maximam. In quærenda re omnes sedulitatis nervos contendimus; multum operæ ponimus, multum laboramus, ac desudamus. Cf. Cura, Curo, Sollicitudo. Usus: Conferre diligentiam ad aliquam rem. Diligentiam in rebus tuis adhibui maximam. Magna cum cura, ac diligentia scripsi de re.

DĪLĬGO, is, lexi, lectum, ere, a. Aimer. Syn. Amo, carum habeo. Adv. Acrius, admodum, egregie, eximie, constantissime, facile, gratis, libenter, magnifice, maxime, mirifice, multum, mutuo, plane, plus, plusquam in dies, præcipue, plurimum, quam maxime, quodammodo, separatim, singulariter, valde, hercle, vehementer, vehementius, vehementissime, vicissim, usque eo, generatim, vere, unice. Usus: Hunc amo, quem ante diligebam. Me aut amabis, aut diliges saltem. Eum non amore tantum, sed perpetuo quodam judicio diligebam. Cf. Amo.

DĪLŌRĪCO, as, are, a. Ouvrir, entr’ouvrir. Syn. Discindo, aperio. Usus: Rei diloricare tunicam, déchirer la tunique de l’accusé.

DĪLŪCĔO, es, luxe, ere, n. Être clair, évident. Usus: Res senatui plane dilucere visa est.

DĪLŪCESCIT, ēbat, imp. Il fait jour. Syn. Lucescit, lucere incipit. Usus: Discussa est illa caligo, diluxit. Cf. Lucescit, Dies, Mane, Diluculum.

DĪLŪCĬDĒ, Clairement. Syn. Lucide, perspicue, clare, aperte, plane. Usus: Dilucide planeque loqui.

DĪLŪCĬDO, as, are, a. Éclaircir, rendre clair. Syn. Declaro. Usus: Rei dilucidandæ causa. Cf. Explico, Declaro.

DĪLŪCĬDUS, a, um, Clair, brillant. Syn. Apertus, evidens. Usus: Quo brevior, eo dilucidior erit narratio. Dilucida et perspicua expositio.

DĪLŪCŬLUM, i, n. Point du jour. Syn. Summum mane, prima lux. Phras. Sub diluculum, au point du jour. Sub galli cantum; albescente cœlo; appetente die, summo mane, bene mane, dubia adhuc luce, incerta adhuc luce; cum lucescere, illucescere, lucere inciperet. Cf. Mane, Dies.

DĪLŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a. Détruire, repousser, effacer; laver. Syn. Confuto, abstergo. Adv. Dilucide, facilius. Usus: Diluere objecta crimina; diluere et infirmare argumenta. Curas, molestias jucundo alloquio diluere. Cf. Refello, Defendo.

DĪMĀNO, as, avi, atum, are, n. Se répandre, s’étendre. Syn. Profluo. Usus: Meus is labor dimanavit ad æstimationem hominum latissime.

DĪMĔNSĬO, ōnis, f. Dimension, mesure. Usus: Dimensio quadrati.

DĪMETĬOR, iris, mensus sum, iri, d. Mesurer. Syn. Metior. Usus: Ab illo dimensa sunt omnia et descripta.

DĪMĒTO, as, avi, atum, are, a. Borner, délimiter. Syn. Distinguo, describo. Usus: Ita dimetata signa sunt, ut in tantis cœlorum descriptionibus divina solertia appareat. Siderum cursus dimetare. Locum castris dimetari jussit.

DĪMĬCĀTĬO, ōnis, f. Combat, bataille, lutte. Syn. Contentio, concertatio, discrimen. Epith. Extrema, infinita, parva, periculosa, plena laudis, tanta maxima, tot ac tantæ. Usus: Dimicationem quærere. In dimicationem et aciem venire. Mihi fortunarum omnium dimicatio subeunda erit. Dimicationem mihi pro te nullam defugiendam putavi. Nemo me ab ea dimicatione continebit, deterrebit. Cf. Certamen.

DĪMĬCO, as, avi, atum, are, n. Combattre. Syn. Confligo, certo. Adv. Paratius. Usus: Prœlio dimicare cum hostibus. De omnibus fortunis, de potentia dimicare. Cf. Certo, Confligo.

DĪMĬDĬĀTUS, a, um, Partagé par moitié, demi. Syn. Medius.

DĪMĬDĬUS, a, um, Moitié, demi. )( Totus. Usus: Heres ex parte dimidia. Discipulos suos dimidio reddebat stultiores, quam acceperat. Dimidio carius emit domum, quam æstimata fuerat.

DĪMĬNŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a. Diminuer. Syn. Minuo, imminuo, attenuo, detraho, decerpo, ad pauciora redigo, diminutionem facio. )( Augeo. Usus: Vide, ne quid de bonis tuis diminuas. Sententia diminuta et infirmata. Cf. Minuo.

DĪMĬNŪTĬO, ōnis, f. Diminution, amoindrissement. Syn. Imminutio. )( Accretio. Usus: Imperio magna diminutio facta est, Diminutio vectigalium.

DĪMISSĬO, ōnis, f. Congé, licenciement. Usus: Dimissio propugnatorum, relegatio amicorum.

DĪMITTO, is, mīsi, missum, ere, a. Congédier, renvoyer. Syn. Amitto, missum facio; remitto, depono, omitto. Adv. Amantissime, continuo, contumeliose, libenter, multum, prorsus, nunquam. Phras. Dimittere milites, licencier les soldats. Legiones missas facere; missionem dare militibus; exercitum purgare seditiosorum hominum missionibus; exauctorare milites; milites sacramento solvere; milites exauctoratos dimittere. Usus: Dimittere senatum, concionem, lever la séance. Dimittere exercitum, legiones, remiges, licencier. Facultatem rei gerendæ dimisit, il a négligé l’occasion de faire cette chose. Utinam de sua gravitate aliquid Pompeius; de cupiditate Cæsar dimisisset, renoncer à, mettre de côté.

DĪMŎVĔO, es, mōvi, mōtum, ere, a. Écarter, éloigner, détourner. Syn. Depello, moveo, removeo, dejicio. Usus: Suspicionem a se in alium dimovere. Aliquem de suo cursu, sententia, institutis, more dimovere. De dignitatis gradu et loco suo aliquem dimovere. Cf. Amoveo, Abstraho, Absterreo.

DĪNŬMĔRĀTĬO, ōnis, f. Énumération. Exornatio quædam verborum.

DĪNŬMĔRO, as, avi, atum, are, a. Compter, calculer. Syn. Numero. Adv. Propemodum. Usus: Dinumerare pecuniam alicui.

DĬŒCĒSIS, ĕos, f. Étendue d’une juridiction, d’un gouvernement; diocèse. Syn. Procuratio, vel gubernatio. Usus: Mirifica exspectatio nostrarum diœcesium.

DĬŒCĒTES, æ, m. Intendant, trésorier. Syn. Qui procurationem, et quasi dispensationem regiam recepit.

DĬPLŌMA, ătis, n. Lettre pliée doublement; licence de voyager aux frais de l’État, passeport. Syn. Principum, et aliorum magistratuum codicilli, litteræque publicæ signo regio munitæ et sanctæ.

DĪRÆ, ārum, f. pl. Furies; imprécations. Syn. Furiæ, tristia omina, minæ, execrationes, imprecationes. Usus: Diras obnuntiare. Diræ, ut cætera auspicia, omina sunt, non causæ malorum. Homo diris devotus, credebatur affici maximo infortunio. Cf. Furiæ.

DĪRECTO, Directement. Syn. Directe. Usus: Directo deorsum ferri. Hæc ad fidem directo pertinent.

DĪRECTUS, a, um, Placé droit, en ligne droite. Syn. Rectus. Usus: Arbores directo ordine consitæ. Directa via. Quid opus est circuitione et anfractu potius, quam directo? Directum iter. Paries directus.

DĪREPTĬO, ōnis, f. Pillage, sac (d’une ville). Epith. Acerba, fœda, impunita, libera, tanta. Usus: Vexatio et direptio urbis, sociorum. Impendebant fames, incendia, cædes, direptio.

DĪREPTOR, ōris, m. Celui qui pille, brigand. Usus: Direptor urbis et vexator.

DĬRĬBĔO, es, ŭi, bĭtum, bere, a. Trier, classer, compter. Syn. Distribuo, dinumero, discerno, separo. Usus: Dum tabellæ diribentur, pendant qu’on dépouille le scrutin.

DĬRĬBĬTĬO, ōnis, f. Compte, relevé (des votes). Syn. Distributio. Usus: Populi diribitio jam non exspectetur.

DĬRĬBĬTOR, ōris, m. Scrutateur. Syn. Distributor, qui populum in suas classes ad ferenda suffragia distribuit. Usus: Vos rogatores, diribitores, custodes tabularum fuistis.

DĪRĬGO, is, rexi, rectum, ere, a. Diriger; disposer, ordonner. Syn. Refero, constituo, ordino, dispono. Phras. Omnia ad utilitates suas dirigit, il tourne tout à son utilité. Cursum vitæ omnem ad seipsum refert. Utilitas illi vitæ regula est; studia sua utilitatis regula metitur; vitam suam ita gubernat, ita moderatur, ut ab utilitate ne usquam discedat. Nihil ille spectat, nisi utilitatem suam; eam ille longissime antefert rebus omnibus; eam ille rerum omnium primam ducit, antiquissimam habet; omnem suum conatum ad opes parat atque meditatur; actiones omnes ad unam utilitatis rationem exigit. Usus: 1. Omnia ad rationem et artem dirigere. Ad similitudinem pictor artem manumque dirigit. Ad illam cynosuram vitæ tuæ cursum dirigas. 2. Metior, delinio, describo, æstimo, circumscribo, conformer, régler. Turpe est officium utilitate dirigere, non honestate. Omnia voluptate dirigunt Epicurei, les Épicuriens rapportent tout à la volupté. Cf. Moderor, Collineo.

DĬRĬMO, is, rēmi, remptum, ere, a. Partager, séparer; rompre. Syn. Divido, distraho. )( Conjungo. Adv. Acerbe, impudenter. Phras. Diremit amicitiam, il rompit les liens de l’amitié. Disrupit amicissimam vitæ conjunctionem; suavissimam vitæ societatem disturbavit. Cf. Amicitia. Usus: Hanc nostram societatem, hanc suavissimam vitæ conjunctionem falsis criminibus dirimere malevoli. Nox prœlium, iras, rixas diremit.

DĪRĬPĬO, is, ripui, reptum, ere, a. Mettre à sac, piller. Syn. Prædor, aufero, rapio. Phras. Urbs direpta est, la ville fut saccagée. Direptioni et incendiis relicta; omnibus parietibus disturbata, aut incensa; excisio, inflammatio, eversio, depopulatio, vastitas agris tectisque illata est; direptum auri argentique pondus ingens, detracta corporibus ornamenta, nihil in ædibus omni luxu atque opulentia instructis intactum est relictum; expilata urbs, nudata, exhausta, depopulata; expoliata fana, domus pecuniis spoliatæ et exinanitæ. Discurrit ad prædam miles, fit auri argentique fœda direptio, victores rapiunt aguntque quidquid a flamma intactum, prædas undique exsorbent. Populata urbs vexataque, compilatæ domus, præda improbissime egesta. Oppidum prædæ datum, fortunis illatæ manus, miles rapto vivere assuetus, et in præda ac sanguine diu versatus, ferre agereque quidquid ignis reliquum fecisset, cœpit, prædamque avertere. Cf. Depopulor, Depeculor, Destruo, Vasto, Præda. Usus: Expilare, vexare, diripere socios, patrimonium alterius.

DĪRĬTAS, ātis, f. Cruauté, barbarie. Syn. Crudelitas. Usus: Homo omni diritate et immanitate deterrimus. Cf. Crudelitas.

DĪRUMPO, is, rūpi, ruptum, ere, a. Fracasser, briser; rompre. Syn. Dirimo, rumpo. Adv. Repente. Usus: Societatem, amicitiam dirumpere. Dolore prope se disrupit. Homo diruptus, dirutusque; infelix. Cf. Rumpo.

DĪRŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a. Démolir, renverser, détruire. Syn. Excido, exscindo, everto. Usus: Diruere, ædificare. Cf. Destruo.

DĪRUS, a, um, Cruel, barbare. Syn. Ferus, crudelis, immanis, infestus, infaustus. Usus: Quæ augur injusta, nefasta, vitiosa, dirave edixerit, irrita, infectaque sunto. Cf. Crudelis.

DIS, dītis, omn. gen. Riche. Syn. Dives. Usus: Midas ditissimus.

DISCĒDO, is, cessi, cessum, ere, n. S’éloigner, s’écarter. Syn. Abeo, proficiscor, cedo, solvo, migro, demigro. )( Accedo. Adv. Aliquantum, commodum, fere, nonnunquam, flagitiosissime, honeste, impune, longe, longius, nec vero, non libenter, nusquam, omnino, parumper, proxime, temere, nunquam tardissime. Phras. Discedere cogito, je songe à m’en aller. Animus est in discessu; in animo est mutare locum; de discessu, vel discessum cogito; in animo habeo longius me auferre; discessum specto, meditor; migrandi mihi consilium est; jam dudum profectionis volvo consilia. Cf. Abeo, Proficiscor. Usus: 1. Roma, provincia, a foro discedere. 2. Transl. Desino, deficio, mutor, abandonner; s’en aller, disparaître. A sententia sua, ab officio, a consuetudine sua discedere. Febris quartana discessit. 3. Alio me verto, se ranger à un autre avis. Discessit in alia omnia senatus, le sénat fut d’un avis tout contraire. In aliam opinionem, partes, sectam discedere. 4. Cœlum bello Marsico discessit. Tellus discedit, la terre s’entr’ouvre. 5. Vita discedere, mourir.

DISCEPTĀTĬO, ōnis, f. Dispute, discussion, débat. Syn. Causa, controversia, lis, judicium. Epith. Extrema, forensis, simplex. Forenses, infinitæ, legitimæ, liberæ. Usus: Disceptatio et cognitio veritatis. Rem in disceptationem vocare, discuter une affaire. Venit hoc, cadit in disceptationem. Hoc quidem in disceptatione versatur. Cf. Controversia, Disputatio.

DISCEPTĀTOR, ōris, m. Juge, arbitre. Syn. Judex, arbiter. Epith. Domesticus, severissimus. Usus: Populum Romanum disceptatorem non tantum non recuso, non defugio, sed deposco. Hoc disceptatore ac sententiæ moderatore uti statui.

DISCEPTĀTRIX, īcis, f. Celle qui examine, qui juge. Usus: Dialectica veri et falsi disceptatrix et judex.

DISCEPTO, as, avi, atum, are, n. Débattre, discuter, contester. Syn. Contendo, decerto, disputo, dijudico, cognosco. Adv. Juste, latius, sapienter. Phras. De hoc disceptari potest, on peut discuter cette question. Hoc in disceptationem vocari potest; hoc cadit, venit in disceptationem; hoc in disceptatione versatur; hoc in controversiam venire, vocari, adduci, deduci potest; hoc in controversia est, versatur; hoc in contentione est. Disceptationi hic locus est; nonnulla de hoc disceptatio relicta. Cf. Controversia, Disputatio. Usus: Illi quæstioni præpositus, qui æquo jure disceptet. Inter se, cum aliquo disceptare de controversiis. Armis disceptant. Cf. Disputo, Contendo.

DISCERNO, is, crēvi, crētum, ere, a. Distinguer, discerner. Syn. Dijudico, distinguo, dispicio, discrimen facio, internosco, divido. Usus: Animus discernit verum a falso. Alba et atra vix discernit. Cf. Dijudico.

DISCERPO, is, cerpsi, cerptum, ere, a. Mettre en pièces. Syn. Dilacero. Usus: Unguibus aliquem Baccharum more discerpere. Animus nec distrahi, nec discerpi potest. Divulsum et discerptum genus dicendi. Cf. Lacero.

DISCESSĬO, ōnis, f. Division, mode de vote du sénat romain. Syn. Abitus, abitio, abscessus, recessus, digressus, profectio, remotio. Epith. Matura. Usus: Si in meam sententiam consules discessionem facerent, si les consuls demandaient au sénat de voter par division sur mon projet. Sententia illa valuit, etsi discessio facta non est, la sentence ressortit son effet, quoique l’on ne votât pas par division.

DISGESSŬS, ūs, m. Séparation, départ, éloignement. )( Accessus. Epith. Acerbus, calamitosus, misericordia dignior, diuturnus, fœdus ac perturbatus, fœdissimus, fructuosus, fructuosissimus, longinquus, longus, perhonorificus, præclarus, subitus, summus, voluntarius. Usus: Longinquus inter nos discessus. Solis accessus et discessus. O præclarum discessum e vita! subitus discessus, præceps profectio.

DISCINDO, is, scīdi, scissum, ere, a. Déchirer. Syn. Dilacero, dilorico. Usus: Vestem discindere.

DISCINGO, is, cinxi, cinctum, ere, a. Désarmer. Usus: Periculum prope est, ne discingere.

DISCĬPLĪNA, æ, f. Éducation; règle, discipline. Syn. Institutum, ratio, institutio, ars, mos, consuetudo. Epith. Acerrima et equestris, antiqua, bellica, bona, certa, dialectica, digna studiosis ingenuarum artium, domestica, etrusca, fortior, gravis, constans, indocilis, inops, expedita, magna, mala, melior, meretricia, mollis, navalis, nobilis, nota, nova, optima, perfacilis, perfectissima, præclara, præstans, publica, sanctissima, severa, severissima, tota, vetus, vetusta, voluptuaria, delicata, vulgaris. Clarissimæ, consentaneæ, domesticæ, gravissimæ, ingenuæ, optimæ, pueriles, variæ. Phras. 1. Servat bonam disciplinam, il maintient une forte discipline. Arcte contenteque suos habet; disciplinam acerrime exigit; disciplinam severissime regit; disciplinam rigidius adstringit; disciplinam ad antiquam severitatem redigit, revocat. 2. Disciplina sensim periit, la discipline a disparu peu à peu. Prolapsa, dissoluta severior illa disciplina est; delapsa paulatim disciplina procubuit; deflexit jam aliquantum de spatio curriculoque consuetudo disciplinæ veteris; labat jam disciplina vetus et paulatim diffluit; disciplina custodum ignavia labefactari cœpta est; de statu suo declinavit; non gradu, sed præcipiti cursu a veteri regum severitate descitum est; consecuta non multo post ingens disciplinæ depravatio; disciplina vetus inertia præsidum quasi consenuit; disciplina sensim fluere ac inclinari cœpit. 3. Disciplinam instaurare, faire revivre la discipline. Omnia, quæ delapsa jam diffluxerunt severis legibus vincire; fluentem procumbentemque disciplinam restituere; labentem ac senescentem disciplinam erigere; depravatam corruptelis consuetudinem ad pristinam severitatem revocare. Usus: Senatores Rom. filios suos Etruscis in disciplinam tradebant. Plerasque disciplinas a Græcis traditas accepimus. Nemo bonus imperator, qui non ante Philosophiæ disciplinam perceperit, coluerit. Ratio vetustæ disciplinæ, quam majoribus accepimus. Homo disciplina juris civilis eruditissimus. Quidam parentum disciplina meliores fiunt. Bona disciplina exercitatus. Bellica disciplina soluta, prolapsa restituenda est. Et horum nos hominum institutionem, disciplinam, sectam persequemur?

Disciplinam facio, Je prends la discipline, se flageller. Phras. Pœnæ nomine se acerrime verberare; voluntariam de se pœnam verberibus sumere; voluntaria verberatione corpus coercere, flagellis se cædere; voluntario cruciatu se concidere; flagris verberibusque in suum corpus advertere; flagris se mulctare, supplicium de se voluntaria diverberatione sumere; acerbissimis flagris castigare corpus; voluntaria afflictatione sui divinæ justitiæ severitatem prævertere; flagris se cruentare, tergum lacerare, in se sævire; corpus suum flagris ad sanguinem, ad languorem cædere.

DISCĬPŬLUS, i, m. Disciple, élève. Syn. Auditor, qui accedit aliquem disciplinæ causa, qui se alicui in disciplinam tradit. Epith. Rudis et integer. Dissimiles, probabiles. Phras. Demosthenes fuit Platonis discipulus, Démosthène fut disciple de Platon. Sub disciplina Platonis fuit; Platone usus est magistro; Platonem habuit præceptorem; e Platonis disciplina, schola prodiit; a Platone ad disciplinam eruditus est; a Platone eruditus fuit; excultus doctrina fuit; didicit; doctrinam hausit; litteris excultus fuit; Platonis inter discipulos fuit; Platonis academiam frequentavit, trivit; Platonis præceptis imbutus, institutus fuit; Platonem audivit; Platonis auditor fuit; apud Platonem litteris operam dedit; disciplinæ Platonicæ alumnus fuit. Usus: Rudem me discipulum atque integrum accipe. Cf. Doceo, Erudio.

DISCO, is, dĭdĭci, discere, a. Étudier, apprendre. Syn. Percipio, disciplinam accipio, cognosco, perdisco, condisco, documentum accipio, exemplum ex aliquo capio, comprehendo, cognitionem accipio. Adv. Aliunde, diutius, facile, fortius, melius, multum, præclare, studiose, breviter, nimirum, perinde, ut. Phras. 1. Græcas litteras ab illo didici, il m’a enseigné les lettres grecques. Illo magistro Græcas litteras arte et cognitione comprehendi; litteras Græcas illo præceptore attigi, celeriterque arripui; annum unum in ejus disciplina permansi Græcis litteris excolendus, erudiendus, imbuendus; in ejus me disciplinam tradidi, ut ejus institutione Græcis in litteris doctior evaderem; ut ab eo Græcas litteras haurirem. Cf. Discipulus. 2. Experientia multum discimus, l’expérience nous apprend bien des choses. Ad scientiam rerum multarum experientia duce pervenimus. Erudimur valde, instruimur, expolimur, ex ignorantiæ tenebris educimur usu atque experientiæ beneficio. Multarum rerum scientiam consequimur, experientiam secuti, experientia docti. Experientia magistra multa cognoscuntur; multarum rerum scientia cognitio, intelligentia, doctrina capitur, sumitur, hauritur ab experientia et usu. Multarum rerum magister usus est. Multa docet, ostendit, patefacit experientia. Viam aperit usus ad multarum rerum scientiam. Cf. Experientia. 3. Pauca admodum didicit, il ne sait encore que très peu de choses. Parum attigit doctrinæ; cursim arripuit eas artes, nec omnino perdidicit; perfusus potius, quam tinctus est iis litteris; artes eas vix a limine salutavit; litteras degustasse satis habuit; in litteris progressus, fecit perexiguos; non ita longe protectus est a primo littore. Longe abest a perfecta litterarum cognitione; ex abdi is litterarum fontibus nihil hausit, delibavit; tiro etiamnum est in ea arte. Cf. Rudis, imperitus. 4. Memoriter discere, apprendre de mémoire, par cœur. Ediscere, memoriter complecti; memoriæ mandare; memoria comprehendere, complecti. Usus: 1. Antiqui fidibus discebant. Discere apud aliquem Græcas litteras. 2. Intelligo, percipio, accipio, apprendre, être informé. E tuis litteris, e tabellario didici, te, etc.

DISCŎLOR, ōris, omn. gen. Différent, opposé; de diverses couleurs. Syn. Diversus, dispar, dissimilis, varius. Usus: Discoloribus signis sententias notare.

DISCONVĒNĬO, is, ire, n. Ne pas s’accorder, n’être pas en harmonie. Syn. Dissideo, discordo. Usus: Disconvenit inter nos et te. Cf. Discordia.

DISCORDĬA, æ, f. Discorde, désaccord. Syn. Dissidium, dissensio, seditio, odium. )( Concordia, amicitia. Epith. Civilis, major; magnæ, maximæ, multæ, perniciosæ, stultæ, tacitæ discordiæ. Phras. 1. Discordias concitare, fomenter la discorde. Excitare, in civitatem inducere; discordiam moliri; discordias serere; lites creare; amicitias diducere cohærentes; conjunctionem animorum dirimere, solvere; a conjunctione animos avocare; in discordiam agere; discordiam concitare. Animorum consensionem dissolvere, labefactare; concordes animos disjungere, dissociare. Cf. Amicitia, Seditio. 2. Discordiam tollere, apaiser les discordes. Discordiam dissipare, sedare, placare; dissensiones frangere et exstinguere; discordiam in tranquillum conferre; pacem conciliare, coagmentare, reconciliare; pacis, concordiæ, compositionis auctorem esse; aversos animos, iras, longa dissidia componere. Cf. Pax. Usus: E cupiditatibus seditiones ac discordiæ oriuntur, impendent. Nullus discordiarum finis, nisi aut interitus, aut victoris dominatus. Urbs discordiis consumpta perit. Cf. Dissensio, Discordo.

DISCORDO, as, avi, are, n. Être en désaccord, en dispute, en guerre. Syn. Dissideo, discrepo, dissentio, non consentio. Phras. Discordant inter se cives, la discorde règne parmi les citoyens. Opinionum dissensione inter se discrepant; contentione et ambitione discordes dissident; magnas inimicitias agitant; intestino flagrant odio; nunquam a jurgiis conquiescunt; in alia omnia discedunt; urbs secum ipsa discors intestinis odiis laborat; inter cives magna discordiarum moles exorta est; dissensiones seruntur; intestinæ discordiæ fervent; consensus ordinum est divulsus; civitas secum ipsa discors intestino flagrat odio; civitas studiis divisa est et distracta; dissidia fiunt plura in dies et graviora; discordia coire in unum cives non sinit. Cf. Dissentio, Alienus, Abhorreo. Usus: Animus a seipso dissidens et discordans. Cf. Discrepo.

DISCORS, ordis, omn. gen. Qui est en désaccord. Syn. Dissentiens, discordans. )( Concors. Usus: Ambitione discordes, divisés par l’ambition. Cf. Discordo.

DISCRĔPANTĬA, æ, f. Désaccord, disparité. Syn. Dissensio, discordia. Usus: Scripti et voluntatis, rerum et verborum discrepantia.

DISCRĔPO, as, ŭi, are, n. Être en désaccord, en opposition. Syn. Discrepans sum, abhorreo, abludo. )( Convenio, congruo. Adv. Multum ab humanitate, paulum, valde. Phras. Græcorum mores a Romana gravitate multum discrepant, les mœurs légères des Grecs diffèrent beaucoup de la gravité romaine. Longe absunt; pugnant cum Romana gravitate. Abhorret a Græcorum levitate Romana constantia; aliena est a Græcorum moribus; ingens discrimen est inter Græcorum levitatem, et Romanam constantiam. Cf. Abhorreo, Abludo. Usus: Ego a tuis consiliis minime discrepo. Hæc verba inter se discrepant, non cohærent. Hæc multum ab humanitate discrepant. Cum aliquo, ab aliquo, in re aliqua, inter se discrepare. Cf. Differo, Discordo.

DISCRĒTĒ, Séparément, à part. Syn. Distincte. )( Conjuncte, confuse.

DISCRĒTĬO, ōnis, f. Séparation. Syn. Distinctio, sejunctio. Usus: Barbarum: pro prudentia in discrimine faciendo, pro delectu et judicio, pro moderatione et temperatione, pro arbitrio victoris. Phras. 1. (Ad discretionem urbs se dedidit, Vulg.), la ville se rendit à discrétion. Se suaque omnia victoris potestati reliquit; deditionis conditionem quamvis subiit, accepit; armis positis ad victoris fidem confugit; victoris ditioni se permisit; nihil neque de vita, neque de libertate pacti cives in victoris fidem se permisere, tradidere. Cf. Deditio. 2. (Nullam plane habet discretionem, Vulg.), il n’a aucune discrétion. In puniendis de ictis nullam adhibet moderationem; moderatione et temperatione sublata, promiscue in omnes advertit; sine cura discriminis pœnas sumit; nullum adhibet in plectendo judicium; nemini ulla in re temperat. Cf. Imprudens. 3. (Ad bene regendam rempublicam magna opus est discretione, Vulg.), il faut un grand discernement pour bien gouverner la république. Ad tractandam rempublicam opus es prudentia in delectu bonorum; delectu atque judicio; prudentia atque scientia opportunitatis idoneorum ad agendum temporum; moderatione ac temperatione; rerum omnium hominumque delectu ac discrimine. In gubernanda republica caput est uti auctoritatis præsidiis moderate ac scienter. Cf. Prudentia. 4. (Ludere pro discretione, Vulg.), jouer une discrétion, c. à d., que le perdant doit payer une somme à la discrétion du gagnant. Ludere in spem lucri arbitrarii; ludere spe lucri alterius arbitrio permissa, delegata.

DISCRĬMEN, ĭnis, n. Différence; crise, épreuve; hasard. Syn. Differentia, delectus, judicium, moderatio. Epith. Certissimum, externum, iniquum, magnum, majus, maximum, medium, pertenue, propinquum, summum, totum, extremum. Phras. 1. Respublica est in discrimine, la république est en danger. Versatur in discrimine; in summum discrimen adducta est, venit, incidit, vocatur, devenit. 2. Discrimini se exposuit, il s’est exposé au danger. Sponte se in discrimen objecit, obtulit, contulit, intulit; discrimini caput obtulit, objecit. Cf. Periculum. Usus: 1. Discrimem omne, et delectum tollere. Ex hoc discrimen inter gratiosos cives, et fortes, de là différence entre les citoyens favorisés et ceux qui servent bien. Non est consilium in vulgo, non ratio, non discrimen, non diligentia. Discrimine recte, an perperam facti confuso, ne plus faire de différence entre le bien et le mal. 2. Periculum, danger. Discrimen totius belli in unius capite positum est. Cf. Discretio.

DISCRĪMĬNO, as, avi, atum, are, a. Séparer. Syn. Distinguo. Usus: Etruriam via Cassia discriminat.

DISCRŬCĬO, as, avi, atum, are, a., sæpius p. Tourmenter cruellement. Syn. Excarnifico. Usus: 1. Discruciatum aliquem necare. 2. Transl. Discrucior, talem fundum ab homine tam improbo possideri. Cf. Crucio, Ango.

DISCUMBO, is, cŭbŭi, cŭbĭtum, ere, n. Se coucher. Syn. Accumbo, cubo ad mensam. Usus: Cœnati discubuerunt.

DISCŬPĬO, is, ere, a. Désirer vivement. Usus: Te videre et omnia conferre discupio. Cf. Cupio.

DISCURRO, is, curri, cursum, ere, n. et a. Courir de tous côtés. Usus: Signo dato juventus Romana ad rapiendas virgines discurrit. (Pro Dissero, discourir, vulg. est.)

DISCURSŬS, ūs, m. Action de courir çà et là. Usus: Præcipiti discursu passim se fugæ mandat. (Pro sermone, aut colloquio, discours, vulg. est.)

DISCUS, i, m. Disque, palet. Syn. Patina.

DISCŬTĬO, is, cussi, cussum, ere, a. Dissiper, écarter. Syn. Dispello, removeo, tollo, perturbo, disjicio. Usus: 1. Periculum consilio, factionem armis discutere, et comprimere. 2. Captiones alicujus et fraudes discutere, débrouiller.

DĬSERTĒ, Éloquemment. Syn. Docte, perite. Usus: Diserte et copiose dicere. Cf. Eloquenter.

DĬSERTUS, a, um, Instruit, habile; disert, éloquent. Syn. Doctus, peritus. Usus: Disertos novi multos, eloquentem neminem. Disertissima oratio. Cf. Eloquens.

DISJĬCĬO, is, jēci, jectum, ere, a. Jeter çà et là, disperser. Syn. Dispergo. Usus: Res disjectas et dispersas colligere. Cf. Dissipo.

DISJUNCTĬO, ōnis, f. Séparation. Syn. Separatio. Epith. Falsa, molestissima, vera. Usus: Animorum disjunctio dissensionem facit. Cf. Discordia.

DISJUNCTUS, a, um, Séparé. Syn. Procul remotus, discrepans, distans. Usus: Vita a cupiditatibus maxime disjuncta, cum officio conjuncta. Mores ejus longe a tali scelere disjuncti; populus a senatu disjunctus. Cf. Alienus, Discors.

DISJUNGO, is, junxi, junctum, ere, a. Séparer; désunir. Syn. Separo, abalieno, distraho; dissidium, dissensionem, abalienationem, disjunctionem facio. )( Conjungo. Adv. Longe, longissime, maxime a cupiditate, procul. Usus: Hominem amicum a me, a mea familiaritate, amicitia disjunxisti. Disjungere jumenta. Ab oratoria me disjungo. Cf. Alieno, Dirimo, Amicitia.

DISPAR, ris, omn. gen. Dissemblable. Syn. Disparilis, dissimilis, diversus, varius, impar. Adv. Multum, longe. Usus: Varia et dispar conditio; dispares mores, disparia studia sequuntur. Par dignitas, dispar fortuna. Disparibus ætatibus alia placent. Cf. Dissimilis.

DISPĂRĀTUS, a, um, Opposé, contradictoire. (Vulg. Contradictorium). Usus: Disparatum est, quod ab aliqua re per oppositionem negationis separatur; ut: sapere, non sapere.

DISPĂRĬLIS, e, gen. com. Différent. Syn. Dispar.

DISPELLO, is, pŭli, pulsum, ere, a. Dissiper. Syn. Discutio. Usus: Caliginem ab oculis dispellere. Cf. Pello.

DISPENDĬUM, ii, n. Dépense, frais. Syn. Quod immoderate, et consulte expenditur. Usus: Rem confeci sine sumptu, sine dispendio. Cf. Detrimentum, Damnum.

DISPENSĀTĬO, ōnis, f. Administration. Syn. Procuratio, administratio. Usus: Ærarii dispensationem suscipere, dare alicui et committere. Senatus ei hanc dispensationem eripuit. (Pro solutione a legibus, dispense, vulg. est.)

DISPENSĀTOR, ōris, m. Économe, intendant. Syn. Distributor. Usus: Rationem a dispensatore accipere. Cf. Promus condus.

DISPENSO, as, avi, atum, are, a. Administrer; distribuer. Syn. Dispono, procuro. Usus: Res domesticas dispensare. Inventa ordine dispensare et disponere. (Dispensare cum aliquo, vulg. est), dispenser. Latine dicendum: legibus aliquem solvere; legis gratiam facere; sacramenti religione solvere, dispenser du serment.

DISPERDĬTĬO, ōnis, f. Destruction, ruine. Syn. Ruina. Usus: Antonius ad disperditionem urbis venire conatur. Cf. Damnum.

DISPERDO, is, dĭdi, dĭtum, ere, a. Perdre entièrement, ruiner. Syn. Dissipo. Usus: Possessiones a moribus acceptas disperdere. Cf. Perdo, Consumo.

DISPĔRĔO, is, ii, ire, n. Périr entièrement. Syn. Pereo. Usus: An pecuniam disperire patieris? Cf. Pereo.

DISPERGO, is, spersi, spersum, ere, a. Répandre çà et là. Syn. Disjicio, dissipo, inspergo, respergo. Adv. Confuse, membratim, late, longe lateque. Usus: Cur DEUS tot mortifera terra marique disperserit, etc. Bellum longe lateque dispersum. Dispersa cogere. Cf. Dissipo.

DISPERSĒ, Çà et là, sans suite. Syn. Diffuse. Usus: Res disperse et diffuse dictæ.

DISPERSĬO, ōnis, f. Dispersion. Syn. Dissipatio. Usus: Dispersione civium urbs infirmatur.

DISPERTĬO et DISPARTĬO, is, īvi, vel ii, ītum, ire, Distribuer, partager. Syn. Divido, distribuo, distinguo. Adv. Æqualiter, valde. Usus: Dispertire orationem in membra. Tempora laboris et otii dispertire. Bona, pecunias dispertire. Leges et exempla civitatibus dispertire. Aliquid dispartire in minima. Juris consulti simplicia in infinita dispartiuntur. Cf. Divido, Partior.

DISPERTĬOR et DISPARTĬOR, iris, itus sum, iri, d. Ut superius.

DISPĬCĬO, is, spexi, spectum, ere, a. Bien voir, distinguer. Syn. Video, nosco, intelligo. Usus: Imbecillis animus verum dispicere non potest. Acie mentis futura dispicere. Si quid dispicere cœpero, scribam ad te. Cf. Nosco.

DISPLĬCĔO, es, ŭi, ĭtum, ere, n. Déplaire. Syn. Odiosus sum, injucundus sum. )( Placeo, arrideo. Adv. Vehementer, vehementius, vehementissime. Phras. Displicuit illi, il lui déplut. Male id habebat hominem; concoquere id non poterat; ea re offendebatur animus; vehementer ab eo reclamatum est; non delectabat hominem is sermo; haud probabatur; ægre, graviter molesteque ferebat id; molestiam haud parvam capiebat animo. Usus: Displicet mihi consilium tuum. Cf. Odiosus, Molestus.

DISPLŌDO, is, plōsi, plōsum, ere, a. Éclater avec bruit. Usus: Res Sicula displosa ac disrupta.

DISPŎLĬO, as, avi, atum, are, a. Dépouiller. Syn. Spolio, despolio, privo. Usus: Honore aliquem dispoliare. Cf. Spolio.

DISPŌNO, is, pŏsŭi, pŏsĭtum, ere, a. Disposer, arranger; ordonner. Syn. Dispenso, distribuo, colloco, ordino. )( Confundo. Usus: Aciem, classem, signa, tormenta suo quæque loco disponere. Præsidia undique disposuit. Verba disponunt oratores, ut pictores colorum varietatem. Cf. Ordino.

DISPŎSĬTĒ, Avec ordre. Syn. Distincte. Usus: Non possum disposite illum accusare.

DISPŎSĬTĬO, ōnis, f. Disposition, ordre, arrangement. Syn. Distributio, ordo, collocatio, œconomia. Usus: Nihil pulchrius omni ratione vitæ, dispositione atque ordine. Dispositio est ordo atque distributio rerum. Dispositio locorum velut quædam est militum instructio.

DISPŬTĀTĬO, ōnis, f. Discussion, débat. Syn. Disceptatio. Epith. Copiosa, communis, decora, paulo abstrusior, exigua, magis facilis, quam necessaria, pene intima, joculatoria, longa bene, longa et satis litigiosa, perpetua, meditata, puerilis, nova, perjucunda, probabilis, propensior, propria, similis, simplex, splendida, subtilis, tota, verior, ad similitudinem veritatis propensior, universa. Disputationes ancipites, angustæ et concisæ, eruditissimæ, infinitæ, latæ eruditæque, multæ et variæ, plenæ, diversæ, voluptuariæ. Usus: Concertationum plenæ et litigiosæ disputationes. Nolo ambigua, quæ disputationibus huc illuc trahuntur. Disputationi interesse. Cf. Disputo, Disceptatio, Discepto.

DISPŬTĀTOR, ōris, m. Argumentateur, dialecticien. Syn. Dialecticus. Usus: Disputator subtilis, orator parum vehemens.

DISPŬTO, as, avi, atum, are, a. et n. Discuter, débattre, disserter. Syn. Dissero jure et legibus, disceptando decerto, dico. Adv. Acerrime, accurate, acute, amanter, argutissime, audacius, breviter, commodius, contra, copiose, coram, dialectice, diligenter, eleganter, enucleate, exiliter, exquisite, facetius, fortissime, fuse, fusius, graviter, uberius, jejune, inscite, insolenter, lentius, libenter, libere, liberius, necessario, omnino, optime, prudenter, rhetorice, separatim, severe, subtiliter, subtilius, varie, late, supra, satis, multum. Phras. 1. Multum de ea re disputavi, j’ai beaucoup discuté cette affaire. Acriter eam disputationem ingressus sum; multum cum adversariis conflixi, contendi. Magna mihi fuit de ea re altercatio, certatio, contentio. Habui bene longam disputationem. Accurate et rationibus undique conquisitis, subtiliter, copiose disserui. Multa in eam rem probabiliter argumentatus sum. Contentione dicendi, quanta potui, maxima decertavi. Res ea non mediocri contentione est agitata. 2. Qua de re disputatur? Sur quoi discute-t-on? Quæ tandem res illa est, de qua quæritur, ambigitur, dubitatur, contenditur, disseritur, disceptatur; de qua lis est; quæ in dubium vocatur; quæ in controversiam adducitur; de qua est contentio; de qua enata, exorta est controversia; quæ in medio est; de qua argumentis disputatur? Cf. Disceptatio, Controversia, Discepto. 3. Disputabit ex universa Philosophia, il répondra sur toute la philosophie. Philosophiæ universæ capita disceptanda proponet; de controversis Philosophiæ universæ quæstionibus respondebit; Philosophiam universam erudito in certamine tuendam, propugnandam suscipiet. Doctrinæ specimen periculum facturis ex universa Philosophia dabit, præbebit. Philosophiæ scita academico in consessu propugnabit. Usus: Disputare de omni re in contrarias partes. Multa in eam sententiam disputavi. Dum de singulis sententiis breviter disputo, quæso, attendite. Rationem cum aliquo expediendæ rei disputare, inquirere. Cf. Discepto, Controversia.

DISQUĬSĪTĬO, ōnis, f. Recherche, enquête. Syn. Inquisitio, investigatio. Epith. Magna. Usus: Pro argumento sumere, quod est in disquisitione, vitiosum est, question. Ad criminis disquisitionem par est adesse quam plurimos.

DISRUMPO, is, rūpi, ruptum, ere, a. Briser, crever; rompre. Syn. Divido, rumpo. Usus: Disrumpuntur, qui invident. Disrumpor dolore. Disrumpitur eo pacto humani generis societas. Cf. Rumpo.

DISSĒMĬNO, as, avi, atum, are, a. Disséminer, répandre, publier. Syn. Dispergo, spargo, dissipo. Adv. Latius. Usus: Disseminato sparsoque rumori ne fidem habeas. Latius opinione malum hoc disseminatur, manavit non solum, etc. Cf. Sero.

DISSENSĬO, ōnis, f. Dissension; discorde, division. Syn. Dissidium, contentio. Epith. Brevis, civilis, domestica. Phras. 1. Dissensionem excitare, fomenter la division. Commovere dissensionem; facere, constituere dissidium; discordiam inducere, concitare; dissensionem facere. 2. Dissensionem sedare, apaiser la dissension. Exstinguere tumultum, seditionem, dissensionem civium; tumultum comprimere; discordiam placare, dissipare, tollere. Cf. Discordia. 3. Dissensiones civiles multas respublicas perdiderunt, les guerres civiles ont ruiné bien des états. Multas respublicas opibus admodum florentes afflixerunt, exederunt, diruerunt, everterunt, solo æquarunt, sustulerunt domesticæ seditiones, intestina bella, variæ civium voluntates, controversiæ intra cives, civium discordiæ, partium contentiones. E civilibus discordiis, contentionibus multarum rerum publicarum pernicies fluxit, manavit, orta est. Multis urbibus perniciem, exitium, pestem, excidium, ruinam, interitum attulerunt; multis urbibus exitio fuere civiles seditiones. Cf. Discordia, Alienus. Usus: Fuit inter illos sine acerbitate dissensio. Philosophi in magna varietate ac dissensione constituti. Commovere, facere, exstinguere dissensionem.

DISSENTĀNĔUS, a, um, Opposé, différent. )( Consentaneus. Usus: Vel similia, vel dissimilia, consentanea, aut dissentanea.

DISSENTĬO, is, sensi, sensum, ire, n. Être d’un avis différent, ne pas s’entendre. Syn. Dissideo, discrepo, inter nos dissensio est, in alia opinione, vel voluntate sum, in alia omnia eo, vel discedo. Adv. Honeste, longe, magnopere, occulte, tantopere, valde, vehementer, vehementissime, multum, gravissime. Phras. 1. Dissentiunt auctores, les auteurs sont d’un avis différent. Discrepant, discordant, dissident inter se auctores; pugnant secum scriptores; tendunt in diversum auctores; variant auctores; auctores in diversum trahunt; differunt inter se auctorum sententiæ, magna est inter auctores opinionum dissimilitudo. 2. Opinione dissentimus, non voluntate, nos opinions diffèrent, mais non pas nos cœurs. Non idem sensus est, eadem tamen voluntas; diversa sentimus, eadem tamen volumus, opinionum est inter nos dissimilitudo, non est animorum. Animorum consensus est inter nos, opinionum tamen dissensio. Nostræ sententiæ non congruunt; cum tamen animi nostri in amore consentiant. Discrepant sententiæ nostræ, cum tamen æque inter nos amemus: cum mutuus inter nos amor sit. Non idem judicium inter nos est, eadem tamen benevolentia. 3. Consulum alter dissensit, l’un des deux consuls ne fut pas du même avis. Non idem visum est, non idem placuit, non idem probabatur consulum alteri; opinionum dissensione discrepabant consules; non idem sed aliter, diverse, varie sentiebat; in alia omnia ibat consulum alter; consiliis obstitit, intercessit. Cf. Congruo, Consentio, Discordo, Discrepo, Sententia. Usus: Galli a cæterarum gentium more dissentiunt. Verba factis, vita orationi dissentit.

DISSĔRO, is, sĕrŭi, sertum, ere, a. et n. Discourir, discuter. Syn. Disputo, dico. Adv. Abscondite, acerrime, accurate, accuratius, acute, acutius, acutissime, anguste, argute, bene, brevius, commodius, copiose, dialectice, diutius, docte, dupliciter, durius, græce, uberius, inepte, latius, latine, nervosius, præclare, plurimum, prudenter, recte, remissius, splendidius, subtiliter, subtilius, tenuiter, verissime. Usus: Multa subtiliter de immortalitate animorum Socrates. Inter eos disseritur. Cf. Disputo, Confero.

DISSĬDĔO, es, sēdi, sessum, ere, n. Être séparé, en désaccord, en guerre. Syn. Dissentio, discordo. )( Congruo. Adv. Leviter, paululum, plurimum. Usus: Non cum homine, sed cum causa dissideo. Animis et voluntate, moribus et studiis inter se dissident et discordant. Armis etiam et castris dissidebamus. Cf. Dissentio, Discordia, Altercor.

DISSĬDĬUM, ii, n. Mésintelligence, désunion. Syn. Dissensio, divortium. Epith. Justum, magnum, crudelissimum. Usus: Odia, dissidia, discordiæ inde enatæ sunt. Doce, qua causa dissidium factum sit. Cf. Discordia.

DISSĬLĬO, is, lŭi, sultum, ire, n. Éclater, crever, s’entr’ouvrir. Syn. Crepo, frangor, disrumpor. Usus: Nimio dissiluere frigore corpora.

DISSĬMĬLĬS, e, gen. com. Différent, dissemblable. Syn. Dispar, cum aliquo dissimilitudinem habens. Adv. Longe. Phras. 1. Fratres sæpe inter se dissimiles sunt, souvent les frères ont des caractères différents. Quasi natura ac genere disjuncti sint, ita animo et voluntate dissident; moribus inter se longissime remoti; magna naturarum differentia, diversis inter se voluntatibus, distractisque sententiis, dispari conditione, sermone, moribus dissoni; quibus non mos, non vultus, non lingua communis; alter ab altero abhorret. Cf. Differo. 2. Non multum dissimilis est parenti, il a à peu près le même caractère que son père. Non multum aberrat a moribus parentis; non longe hunc a paternis moribus genus abstulit; non magna est morum dissensio ac discrepantia; non longe a paternis moribus disjunctus est; non longe abest a parentis moribus; non multum abludit a paternis moribus; parentem non vultu magis, quam moribus reddit, repræsentat. Cf. Degenero. Usus: Aliquis mei dissimilis. Homo virtute et vita illius longe dissimilis.

DISSĬMĬLĬTER, Différemment, autrement. Syn. Dissimili ratione. Usus: Res dissimiliter radicatæ.

DISSĬMĬLĬTŪDO, ĭnis, f. Dissemblance, différence. Syn. Varietas, distantia, discrepantia, differentia. Epith. Incredibilis, tanta. Usus: Genus institutorum dissimilitudinem habet cum illius vivendi ratione. Locorum, morum, civitatum, legum dissimilitudo. Cf. Varietas, Dissimili.

DISSĬMŬLANTER, En dissimulant, in secret. Syn. Obscure. Usus: Non dissimulanter iratus.

DISSĬMŬLANTĬA, æ, f. Dissimulation, feinte. Syn. Dissimulatio.

DISSĬMŬLĂTĬO, ōnis, f. Dissimulation, feinte. Epith. Perjucunda, urbana. Usus: Dissimulatio est, cum alia dicuntur, ac sentias. Dissimulatione uti. Aliquando evolutus es ex illis integumentis dissimulationis tuæ. Ex omni vita simulatio atque dissimulatio tollenda est. Cf. Dissimulo.

DISSĬMŬLĀTOR, ōris, m. Qui dissimule, qui cache. Usus: Dissimulatores studiorum.

DISSĬMŬLO, as, avi, atum, are, a. Dissimuler, cacher. Syn. Occulto, conniveo. Phras. 1. Cupiebam dissimulare dolorem animi mei, je voulais cacher la douleur de mon âme. Animi vulnus vultu tegere, et taciturnitate celare: dissimulatione obtegere; plagam illam tacitus concoquere; fronte occultare, et quasi per dissimulationem premere cupiebam; obscure et dissimulanter ferre; conceptum animo dolorem premere satagebam; cavebam, ne quo se indicio latens animi dolor proderet, ne qua frontis nubecula acceptæ in animo plagæ indicium faceret; omnem illam molestiam animi tacitus apud me devorare cupiebam. 2. Dissimulavit ille injuriæ sensum, il dissimula le sentiment de l’injure qu’il avait reçue. Animo magis, quam vultu eam accepit injuriam, criminationem; ad tam atrocem injuriam vultus tamen constitit gravis et serenus; infracto ad criminationem animo, vultus constantia non respondit. Vultum, quominus animi imbecillitati responderet, obsequeretur, in potestate habuit; vultum finxit hominis ab injuriæ sensu alieni. Injuriæ sensum ingenti compressit animo, tacitum tulit; fefellit intuentes oris species ab injuriæ sensu intacta et aliena; injuriam tacite habuit, passusque est. Usus: Fingere, dissimulare, obtegere. Non id obscure ferebat, nec dissimulare poterat. Aliquid silentio dissimulare. Occultant ac dissimulant appetitum voluptatis Epicurei.

DĬSSĬPĀBĬLIS, e, gen. com. Qui se dissipe, qui s’évapore facilement. Usus: Aer natura maxime instabilis et dissipabilis.

DISSĬPĀTĬO, ōnis, f. Dissipation, gaspillage. Syn. Dissolutio. Usus: Dissipatio pecuniæ publicæ.

DISSĬPO, as, avi atum, are, a. Répandre çà et là; consumer, perdre, dissiper. Syn. Disperdo, dispergo, dissolvo, diffundo, consumo, conficio, distraho. )( Contraho, connecto. Phras. Rem tuam dissipas, vous gaspilles votre fortune. Rem tuam perdis, disperdis, consumis; in luxum erogas. Rem partam, quæsitam, comparatam, congestam summis laboribus majorum tuorum, quam majorum tuorum summa collegit industria, inaniter conficis. Cf. Consumo, Dilapido, Prodigo, Abligurio, Nepos, Helluor.

DISSŎCĬO, as, avi, atum, are, a. Séparer; désunir, diviser. Syn. Disjungo. Morum dissimilitudo dissociat amicitias. Cf. Separo.

DISSŎLŪBĬLIS, e, gen. com. Séparable, divisible. Syn. Dissipabilis. )( Indissolubilis. Usus: Coagmentatio dissolubilis.

DISSOLVO, is, solui, sŏlūtum, ere, a. Séparer, désunir; payer. Syn. Solvo, ære alieno me libero, dirimo, disjungo, resolvo. )( Connecto. Adv. Festive, separatim, omnino, melius, prorsus. Phras. Amicitia recens facile dissolvitur, une amitié récente se détruit facilement. Perfringitur, divellitur, labefactatur, præciditur facile conglutinatio recens animorum. Cf. Amicitia, Dirimo. Usus: 1. Pecuniam creditori dissolvere, payer ses dettes. 2. Dirimo, disjungo, désunir, séparer. Amicitiam, societatem, dissolvere. Facilius est apta dissolvere, quam dissipata connectere. 3. Resolvo, réfuter. Dialectici multa inveniunt, quæ nec ipsi possunt dissolvere. 4. Tollo, infringo, détruire. Dissolvere potestatem, renverser la puissance de qqn.

DISSŎLŪTĒ, Lâchement, mollement. Syn. Remisse, indulgenter, negligenter, ignave. Usus: Non quidem severe, sed nec dissolute res confecta est. Nec crudeliter punire, nec dissolute remittere.

DISSŎLŪTĬO, ōnis, f. Lâcheté, mollesse; réfutation. Syn. Resolutio, infirmatio, confutatio, rejectio. )( Constructio. Usus: Mors est dissolutio naturæ. An hæc lex, an legum omnium dissolutio? An humanitas appellanda est in acerbissima injuria, remissio animi et dissolutio?

DISSŎLŪTUS, a, um, Lâche, mou, paresseux. Syn. Nimium remissus, negligens, effeminatus. )( Fortis, animosus, intentus, diligens. Usus: 1. Dissolutus, perditus, profusus. Dissoluto animo, imprudenti licentia. Dissolutus in re familiari et negligens. 2. Infirmatus, fractus, dissipatus, afflictus, disjoint, détruit. Ars quæ rem dissolutam coagmentaret. Leges dissolutæ. Cf. Negligens, Mollis.

DISSŎNUS, a, um, Dissonant, discordant, confus. Usus: Dissonum quid et tumultuosum canere videntur.

DISSUĀDĔO, es, suāsi, suāsum, ere, n. et a. Dissuader, détourner. Syn. Deterreo, a sententia avoco, dissuasor sum. )( Auctor sum. Usus: Dissuadere legem; de sententia, de proposito abducere. Cf. Absterreo, Abduco, Avoco, Deduco, Dehortor, Deterreo.

DISSŬĀSĬO, ōnis, f. Action de dissuader. )( Suasio. Usus: Dissuasio legis.

DISSUĀSOR, ōris, m. Celui qui dissuade, qui détourne. )( Auctor. Usus: Dissuasor consilii mei.

DISSUĀVĬOR, aris, ari, d. Baiser tendrement. Syn. Cum voluptate osculor. Usus: Te vel in medio foro dissuaviabor. Cf. Osculor.

DISSŬO, is, ūtum, ere, a. Découdre. Syn. Sensim, paulatim dissolvo. Usus: Dissuendæ sunt amicitiæ, non discindendæ, il faut dénouer insensiblement. Cf. Dissolvo, Separo.

DISTANTĬA, æ, f. Différence; éloignement. Syn. Differentia, discrimen. Usus: Magna est inter eos morum et studiorum distantia. Distantia locorum. Cf. Longe.

DISTENTUS, a, um, part. v. distendo, ere. Divisé, distrait. Syn. Occupatus, impeditus. Usus: Tot negotiis distentus sum, ut respirare vix possim; sum distentissimus. Opera distentus sum, animo longe magis. Cf. Occupo, Distraho.

DISTERMĬNO, as, avi, atum, are, a. Séparer, borner. Syn. Separo, disjungo.

DISTILLO, as, avi, atum, are, n. Tomber goutte à goutte. Syn. Paulatim fluo.

DISTINCTĒ, Avec ordre, méthode. Syn. Disposite, distribute. Usus: Distincte, disposite, explicate, articulatim dicere.

DISTINCTĬO, ōnis, f. Division, pause, ponctuation. Syn. Discrimen, distributio, interpunctio, dissimilitudo. Usus: Facilis est distinctio ingenui et liberalis joci. Distinctio veri et falsi. Distinctio omnium siderum. Illam tuam distinctionem non probo.

DISTINCTĬO, a, um, Séparé, distingué. Usus: Distincta alios intervalla, moræ, interpunctiones, respirationes delectant. Littora urbibus, pocula gemmis, cœlum sideribus, oratio membris et articulis distincta.

DISTINGUO, is, xi, ctum, ere, a. Séparer; discerner. Syn. Separo, segrego, disjungo, secerno, discerno, interrumpo, vario. Adv. Acute, dilucide, melius, severe. Usus: Vera a falsis; quid inter naturam, et rationem intersit, distinguere. Orationem variare et distinguere verborum sententiarumque insignibus. Rem ambiguam distinguere. Voluntatem a simulatione distinguere. Distinguere et segregare causam publicam a privata.

DISTĬNĔO, es, tĭnŭi, tentum, ere, a. Arrêter, retarder. Syn. Impedio, impeditum teneo. )( Otiosus sum, vaco. Adv. Valde, vehementer. Usus: Ex hoc colligas, quanta occupatione distinear. Distineor tandem et divellor dolore. Cf. Impedio, Occupo.

DISTO, as, are, n. Être éloigné. Syn. Absum, differo, diversus sum, interest. Usus: Contraria sunt, quæ plurimum distant, ut vita, mors; calor, frigus. Mores hominis ab oratione, vultus ab animo distat. Cf. Discrepo, Discordo, Dissimilis, Longe.

DISTORQUĔO, es, torsi, tortum, ere, a. Tourner en tous sens. Oculos distorquere, rouler de grands yeux.

DISTORTĬO, ōnis, f. Contorsion. Usus: Distortio et depravatio membrorum.

DISTORTUS, a, um, Contrefait, difforme. Syn. Contortus. Usus: Sapientes, si vel distortissimi sint, formosi sunt. Genus dicendi distortum. Cf. Pravus.

DISTRACTĬO, ōnis, f. Division; éloignement, séparation. Syn. Disjunctio. Epith. Summa. Usus: Non est nobis societas cum tyrannis, sed potius summa distractio. (Pro evagatione animi; aberratione mentis a proposito; animi tumultu, distraction, vulg. est.) Cf. Distractus.

DISTRACTUS, a, um, Séparé; brouillé, aliéné. Syn. Disjunctus, divulsus, alienatus. Usus: Vita a rei familiaris cura, ambitionis labore distracta. Cæsar et Pompeius malorum perfidia distracti, de imperio dimicant. (Sum distractus in oratione, vulg. est), je suis distrait dans la prière. Latine efferas: Parum attentus, animo vagus sum; a proposito aversus; inter precandum animus aberrat longius; evagatur liberius; cum ad contemplandas res divinas me confero, animus peregrinatur longius; a suo proposito perturbatis cogitationibus abducitur. Cf. Distrahi, Cogitationibus distrahor.

DISTRĂHO, is, traxi, tractum, ere, a. Tirer de tous côtés, diviser. Syn. Avello, disjungo, dissipo, diduco. )( Congrego. Usus: 1. Natura cohærentia distrahere. Lacerare et distrahere reliquias vitæ. Pugnam segregare ac distrahere. 2. Abstraho, séparer de. A complexu matris filium distrahere. Non possum a te distrahi sine dolore. 3. Transl. Animo ancipiti, et variis rebus occupato tribuitur, partager, diviser. Industriam alicujus in plura studia distrahere. In deliberando animus in plures partes distrahitur. (Distrahere se, se distraire, vulg. est.), latine dicas: Animum a curis abducere; abstrahere a sollicitudine animum; aberrationem a molestia quærere; a molestiis, curis aberrare; a seriis curis avocare animum; lenire curas aberratione animi; sibi se vindicare; respirare a negotiis.

DISTRĬBŬO, is, ŭi, ūtum, ere, a. Distribuer, répartir, partager. Syn. Divido, partior, tribuo, dispenso, describo. Adv. Æqualiter, bipartito, breviter, centuriatim, commode, commodissime, tributim, tripartito. Usus: Pecuniæ maximæ distribuuntur. In tres partes distributa est sapientia. Regnum in provincias tribuere, describere, distribuere. Cf. Divido, Tribuo.

DISTRĬBŪTĒ, Avec ordre, méthode. Syn. Distincte. Usus: Nec distribute, nec ornate scribit.

DISTRĬBŪTĬO, ōnis, f. Division, distribution. Syn. Divisio, partitio, descriptio. Usus: Temporum distributionem facere. Cœli distributio.

DISTRĬBŪTOR, ōris, m. Distributeur. Usus: Distributores tabellarum.

DISTRICTUS, a, um, Diversement occupé, tiraillé. Syn. Strictus, occupatus, distentus. Usus: 1. Nunquam a laboribus districtior fui. Ejus vita ambitionis labore districta. 2. Eductus e vagina, tiré. Districti in rempublicam gladii.

DISTRINGO, is, strinxi, ere, a. Lier, resserrer. Syn. Constringo. Adv. Confestim. Usus: 1. Fraus distringit, non dissolvit perjurium. 2. Gladium distringere, tirer l’épée.

DISTURBĀTĬO, ōnis, f. Démolition, ruine. Syn. Eversio. Usus: Disturbatio urbis.

DISTURBO, as, avi, atum, are, a. Détruire; anéantir. Syn. Dijicio, disjicio, demolior, dissipo, perverto. )( Construo, compono, dispono. Usus: Rem totam disturbavi, j’ai déconcerté tout le plan. Judicium vi et armis disturbare voluit. Vitæ societatem disturbat, qui fidem lædit. Cf. Impedio, Turbo.

DĪTESCO, is, ere, n. S’enrichir. Syn. Dives fio. Cf. Dives.

DĪTHY̆RAMBUS, i, m. Dithyrambe, poème en l’honneur de Bacchus.

DĬTĬO, ōnis, f. Puissance, autorité. Syn. Imperium, potestas, jurisdictio. Phras. 1. Urbs ea est sub ditione Cæsaris, cette ville est sous la domination de César. Urbs hæc sub tutela Romanæ magnitudinis acquiescit; in ditione et potestate Cæsaris tenetur; Romano paret Imperio; jura legesque a Rom. Imperatore accipit. 2. Provinciam suæ ditioni subjicere, soumettre une province. Provinciam in ditionem suam redigere, sub ditionem subjungere; provincia potiri; ditione complecti; dominatum provinciæ occupare; armis sibi asserere, vindicare; subigere provinciam; ditionis suæ facere; ditioni suæ adjicere. Cf. Imperium, Occupo. Usus: DEI nutu ac ditione omnia gubernantur. In ditionem redigere. Sub ditionem subjungere. In sua ditione ac potestate tenere. (Pro regione, provincia, vulg. est.)

DĪTO, as, avi, atum, are, a. Enrichir. Syn. Locupleto. Phras. Rex ditavit hominem, le roi a enrichi cet homme. Divitiis auxit; fortunis cumulavit; amplificavit fortunas hominis; facultates auxit; fortunis locupletavit. Cf. Divitiæ. Usus: Urbs spoliis ditata ac triumphis. Cf. Locupleto.

DĬU, Longtemps. Syn. Perdiu, multos annos, multos dies, magnam partem diei, per multas ætates, longo intervallo. Phras. 1. Diu ante longtemps avant. Multo ante; permultum ante; jam pridem; dudum; multis ante tempestatibus. 2. Diu post, longtemps après. Longo ex intervallo; magno ex intervallo; post longam intercapedinem; post longum tempus; longo post tempore; cum temporis multum abiisset; transacto multorum annorum spatio. Usus: Quid est in vita hominis diu? Cf. Duro.

DĬURNUS, a, um, Du jour, de jour. Syn. Quod ad diem pertinet, aut fit de die. Usus: Nullam partem neque diurnæ, neque nocturnæ quietis cepi. Annuum, menstruum, diurnum spatium. Diurni et nocturni metus et dolores.

DĬŪTĬNUS, a, um, Qui dure longtemps, de longue durée. Syn. Diuturnus, longinquus. Usus: Errore, morbo diutino tenebatur. Cf. Diuturnus.

DĬŪTURNĬTAS, ātis, f. Longue durée. Longinquitas temporis, vel temporum; magnus numerus dierum. Usus: Diuturnitas pacis rempublicam firmavit. Diuturnitas maximos luctus vetustate tollit. Diuturnitas gloriæ, memoriæ.

DĬŪTURNUS, a, um, Qui dure longtemps. Syn. Diutinus, longus, longinqui temporis, longinquus. Phras. Diuturno morbo laboravit, il fut longtemps malade. Longinquo morbo implicatus jacuit, diutino morbo tenebatur; dolor morbi diuturnitate productus est; magnam anni partem ægrotabat. Usus: Nihil simulatum diuturnum. Diuturna sitis.

DĪVĀRĬCO, as, atum, are, a. Écarteler. Syn. Cruribus distrahor. Usus: Divaricari hominem ac deligari jubet.

DĪVELLO, is, velli, vulsum, ere, a. Séparer de force. Syn. Distraho, separo. )( Conjungo. Adv. Ægre. Usus: Nemo eum a me divellet ac distrahet. Magno dolore a te divellor. Cf. Separo.

DĪVENDO, is, vendĭdi, vendĭtum, ere, a. Vendre (en détail). Usus: Bona sua divendere. Cf. Vendo.

DĪVERSĒ, Diversement. Syn. Varie, non uno modo, alio atque alio modo.

DĪVERSOR, aris, atus sum, ari, d. Loger en voyage, prendre gîte. Syn. Apud hospitem sum, versor, utor hospitio. Usus: Tua in domo diversabor. Vedius Romæ apud Pompeium diversatus est admodum laute.

DĪVERSOR, ōris, m. Celui qui loge qque part, hôte. Syn. Hospes, qui recipitur, qui divertit. Usus: Caupo eum cum quibusdam diversoribus assequitur.

DĪVERSŌRĬŎLUM, i, n. Petite auberge.

DĪVERSŌRĬUM, i, n. Hôtellerie, auberge. Syn. Hospitium. Epith. Aptum, peropportunum. Usus: Varro villam illam studiorum voluit, non libidinum diversorium. Requiescam in tuo sermone, ut quodam opportuno diversorio. Ex vita discedo, tanquam ex diversorio.

DĪVERSUS, a, um, Écarté; divers, différent. Syn. Varius, dispar, non idem, distans, impar, dissimilis, disjunctus, contrarius, fere totus alter, alius, disparilis. )( Idem. Adv. Longe, longissime, maxime. Usus: Hoc est diversum a reliquis. Varia et diversa instituta multum inter se distantia. Cf. Dissimilis, Alius, Dispar.

DĪVERTĬCŎLUM, i, n. Chemin écarté, détour. Syn. Flexio viæ, anfractus. Usus: Quæ diverticula, quas flexiones quæris? Fraudis diverticulum mox reperit. Ne diverticula peccatis darentur.

DĪVERTO, is, verti, versum, ere, n. Aller loger chez qqn; s’éloigner du chemin. Syn. Divertor, diversor; de via decedo. Usus: Apud hospitem amicum divertere. Redeamus unde divertimus. Cf. Digredior, Digressio.

DĬVES, ĭtis, gen. omn. Riche. Syn. Locuples, copiosus, opulentus, pecuniosus, fortunatus, beatus, opibus affluens, omnibus copiis circumfluens, copiis præditus, omni copiarum genere abundans, divitiis affluens, bene nummatus, a re paratus, a re firmus, a divitiis instructus, omnibus rebus ornatus, copiis amplissimus, bene peculiatus; homo re ampla et prolixa; pecunia princeps; cui amplissimæ fortunæ sunt; cui effuse affluunt opes; divitiis potens, præpollens; qui copia argenti aurique abundat; divitiis florens; opibus elatus; homo re fortunisque auctior; cui fortunæ auctæ et exaggeratæ; qui rem, qui copias, qui facultates habet; qui a fortuna instructissimus est, a re familiari paratissimus; qui opibus valet; divitiis refertus, munitus; qui rem possidet amplissimam; opibus auctus est amplissimis; cui facultates, opes, copiæ sunt maximæ; cui magnam bonorum copiam fortuna elargita est; qui fortunæ muneribus egregie ornatus est; cui res domestica, familiaris ampla et copiosa. )( Pauper. Usus: Dives animus est, non arca. Soli sapientes divites. Cf. Divitiæ, Copiæ, Pecunia.

DĪVEXO, as, avi, atum, are, a. Ravager, dévaster. Syn. Vasto. Adv. Fœde. Usus: Omnia divexare et diripere. Cf. Vexo.

DĪVĬDO, is, vīsi, vīsum, ere, a. Diviser, partager; séparer (des ennemis). Syn. Distribuo, partior, dispartior, dispertior, in partes tribuo, seco, digero, distinguo, discrimino, distraho, segrego, excludo. )( Conjungo, confundo, commisceo. Adv. Acute, æqualiter, articulatim, ineleganter, infinite, subtiliter, passim, ultro citroque, late. Phras. Dividere exercitum, diviser son armée en plusieurs corps. Bipartito ducere; militem partiri; in multas, parvasque partes carpere; in diversas regiones distrahere, diducere, latius distribuere, in duas partes abscindere exercitum; dimittere plures manus; diducere militem; vires dispartiri.

DĪVĬDŬUS, a, um, Divisible. Syn. Quod recipit divisionem. Usus: Dissolubile et dividuum est omne animal mortale. Materia dividua gignitur.

DĪVĪNĀTĬO, ōnis, f. Divination, art de deviner. Syn. Vaticinatio, augurium, prædictio, præsensio, scientia rerum futurarum, auguratio, ariolatio, oraculum, conjectura. Epith. Artificiosa, naturalis, opinabilis, vera. Usus: 1. Nescio qua animi divinatione hoc præsensi. Eo rem adducam, ut divinatione non sit opus. 2. Genus causæ, quo de accusatore constituendo quæritur. Divinatio in Verrem. Cf. Conjectura.

DĪVĪNĒ, Divinement, parfaitement. Syn. Divinitus. Usus: Multa divine præsensa et prædicta reperiuntur.

DĪVĪNĬTAS, ātis, f. Divinité, puissance divine. Syn. Numen, summa præstantia. Usus: Aristoteles menti tribuit omnem divinitatem, astris alii. Ex divinitate sua animum genuisse DEUS credebatur. Cf. DEUS.

DĪVĬNĬTUS, De la part des dieux. Syn. Divine, divino numine. Phras. Divinitus id nobis auxilium oblatum est, ce secours nous a été accordé par un bienfait des dieux. Divino munere, non humano consilio; dono deum, velut cœlo dimissa illa auxilia venere; velut divina virgula illa nobis bona suppeditata sunt. Cf. DEO juvante.

DĪVĪNO, as, avi, atum, are, a. Deviner, prédire. Syn. Vaticinor, auguror, conjicio, futura significo, in posterum præsentio, præsagio, ariolor, oraculum edo, conjectura prospicio. Adv. Mirabiliter, naturaliter, prorsus. Phras. Eam tempestatem multi ante divinarant, bien des gens avaient prédit ce malheur longtemps à l’avance. Multis vaticinationibus, non sine instinctu aliquo afflatuque divino, non sine mentis incitatione divina, ea prænuntiata sunt. Non tam aruspices et fulguratores, nec tam interpretes ostentorum, augures, aut vates furiosi, sed viri sapientes ac providi eam tempestatem augurabantur. Non somniorum conjectione, non vana augurandi scientia, non prognosticis; non e fatidicorum et vatum effatis incognitis; sed ex iis, quæ contra morem ac leges fierent, impendentem reipublicæ calamitatem, velut divina præsagitione præmonstrarunt, præcinuerunt, præsenserunt, præsignificarunt. Usus: Futura divinare. Cf. Conjicio.

DĪVĪNUS, a, um, Divin. Syn. Cœlestis. Usus: 1. Homo divinum ac cœleste animal a Philosophis quondam appellatus. Divina religio. Natura divina. 2. Divinator, Magus, devin. Falluntur sæpe divini et Chaldæi. Melancholicos habere aliquid in animo divinum et præsentiens, existimat Aristoteles. 2. Excellens, illustris, minime vulgaris, extraordinaire, merveilleux, excellent. Divina vir memoria, consilio, eloquentia, ingenio. Divinis me laudibus extulere illæ cœlestes divinæque legiones. Divina hominis auctoritas.

DĪVĬSĬO, ōnis, f. Partage, distribution. Syn. Distributio, partitio, divortium, dissidium, sectio. Usus: Causarum, orationis divisio in suas partes. Trium regnorum divisio, cœli, maris, inferorum.

DĪVĪSOR, ōris, m. Celui qui partage; courtier d’élections. Usus: 1. Italiæ divisores. 2. Qui tribubus candidatorum nomine pecunias dividit ad suffragia corrumpenda. Per quem sequestrem, quem divisorem tribus corrupta est? Pœna in divisores constituta.

DĪVĬTĬÆ, ārum, f. pl. Richesses. Syn. Opulentia, ampla fortuna, magnæ fortunæ atque copiæ; summa copia; opes et copiæ, omnium rerum abundantia. )( Summa inopia, paupertas. Epith. Duces ad voluptatem et valetudinem bonam; inanes, ingentes, libidinosæ, maximæ, certissimæ, naturales, opportunæ, parabiles, veteres illibatæque. Phras. 1. Divitias, quæris, vous poursuivez les richesses. In re familiari augenda totus es. Præter divitias nihil spectas. Totus in divitias incumbis. Tuum omne studium in quærendis opibus consumis, locas, constituis. Id unum agis, ut divitias tibi pares, compares, colligas, congeras. Eo tantum spectas, ut opes possideas; eo tuum studium dirigis, ut opibus abundes, affluas; eo studium tuum confers, ut divitiæ tibi abundent. Tuum consilium illud est, ut divitiæ tibi adsint maximæ; ut divitiæ tuam in domum omnes confluant; ut dives, ut copiosus, ut locuples, ut bene nummatus sis. Nihil tibi potius est, quam ut sis multarum possessionum præsidio munitus; ut a re familiari sis instructus, paratus, minime inops; ut divitiis, copiis, opibus, fortunis abundes; ut cumulata possideas, et uberrima sint omnia; ut omnium rerum ubertate floreas; ut fortunæ tibi sint amplissimæ. Opes aucuparis; opibus inhias; rem facere; facultates augere; amplificare fortunas, ea tibi cura est unica. Animus est opes parare, congerere, cumulare, accumulare, coacervare, corradere, conficere; rem familiarem magnis accessionibus augere; pervenire ad opes, colligere amplas facultates; omnibus vis ornamentis, omnibus præsidiis redundare; rem augere cupis; opes expetis fundatas optime ac constitutas. 2. Divitias habet amplissimas, il a d’immenses richesses. Divitiis auctus, ornatus est amplissimis; opibus ac fortunis viget, pollet, præstat, excellit; re utitur ampla admodum ac prolixa; rem habet, tenet, possidet, nactus, adeptus est copiosam, uberrimam, bene magnam. Opes habet fundatas atque optime constitutas; pauci hominem excellunt opibus; opibus valet, præpollet. Cf. Dives. Usus: 1. Divitias expetere, quærere, parare. 2. Divitiis circumfluere; ad divitias pervenire; divitiis augeri, ornari. Cf. Bona, Copia, Abundo.

DĪVORTĬUM, ii, n. Divorce. Syn. Dissidium inter conjuges; discidium. Epith. Subitum. Usus: Quid audio, Lentulum fecisse divortium cum uxore? Multa doctrinarum divortia. Syria a Cilicia aquarum divortiis dividitur, versants où les eaux se séparent.

DĪVULGO, as, avi, atum, are, a. Divulguer, publier. Syn. Foras effero, vulgo, pervulgo, in medium profero, edo, patefacio. Phras. Rei fama ubique divulgatur, le bruit de ce fait s’est répandu partout. Fama rei tota urbe discurrit, edocet vulgus. Fama rei omnium sermonibus teritur, celebratur; in vulgus effertur; vulgi rumoribus differtur, dissipatur; res in omnium ore, ac sermone est, versatur. Manat per urbem rumor, non jam tacite serpit per urbem rumor; percrebrescit rei fama; crebris jactatur sermonibus. Cf. Fama. Usus: Librum divulgare. Inimici eam rem sermonibus divulgarunt. Cf. Edo, Fama, Rumor.

DĪVUS, a, um, Divin; subst. Dieu, déesse. Syn. Deus, homo divinus. Usus: Ad divos caste adeundum. (Pro Sancto, un saint, minus proprie adhibetur).

DO, das, dĕdi, dătum, dăre, a. Donner. Syn. Impertio, largior, defero, præbeo, exhibeo, trado, tribuo, dono. )( Accipio. Phras. Dat libenter, il donne volontiers. In dando est admodum munificus; omnia dilargitur; promit de suo; facile erogat, concedit, annumerat, annuit, ministrat, præbet promiscue et benigne; cumulate dat omnia. Cf. Largus, Dono, Participo. Usus: 1. Dare potestatem alicui, auctoritatem. 2. Verto, concéder. Dare aliquid laudi, honori, ignominiæ. 3. Trado, dedo, livrer. Aliquem in caveam, pistrinum, custodiam, carcerem, mortem, laqueum, cruciatus dare. 4. Committo, mettre dans tel et tel état. Se fugæ, labori, itineri, otio, deliciis, foro, somno dare. 5. Confero, se livrer à. Se in partes Cæsaris, in factionem, in consuetudinem, familiaritatem, amicitiam alicujus dare. Dare se ad lenitatem, ad dicendum, ad causas agendas. 6. Dare aliquid auribus; dare gratiæ alterius, assentari, flatter. 7. Dare pœnas, supplicium de se, subir une peine. 8. Impressionem, impetum dare, s’élancer. Malum alicui et incommodum dare, nuire à qqn. 9. Dare verba, decipere, payer de mots, tromper. 10. Pignori, fœnori aliquid dare, prêter à usure. 11. Senatum alicui; actionem dare, admettre qqn à l’audience du sénat; permettre d’assigner. Fabulam dare, donner une pièce de théâtre. 12. Operam dare libris, litteris, magistro. Cœnam, solatium, negotium dare alicui.

DŎCĔO, es, cŭi, doctum, ere, a. Instruire, enseigner. Syn. Instituo, erudio, edoceo, præcepta do, vias trado, disciplinam trado, informo. Adv. Diligenter, dilucide, fideliter, inepte, iracundius, laboriosius, latine potissimum, sero. Phras. Docere adolescentes, instruire la jeunesse. Informare ad omnem humanitatem; rebus optimis instituere; imperitos condocefacere; scientia augere; optimis institutis imbuere; salubria monita tradere; disciplinæ assuefacere; artibus adolescentes instruere, erudire, tingere; ludum aperire juventuti litterarium; doctrinis adolescentes impertire; præceptis erudire; artes iis tradere; honestis artibus juventutem ad omnem humanitatem formare; doctrinis ingenia expolire; doctrinam, eruditionem suam in alios dispertire, transfundere; doctrinæ heredes instituere ac relinquere plurimos; ad bonas artes iisdem itineribus, quibus ipse ad summam eruditionis laudem perveneris, deducere. Cf. Disciplina, Erudio, Instituo, Doctrina. Usus: Quid te, asine, litteras doceam? Juventutem mercede docere. Docere, tradere, inculcare. Docere judicem de injuriis suis. Senectus adolescentes docet, et ad omne officii munus instruit.

DŎCĬLIS, e, gen. com. Qui apprend aisément, docile. Syn. Qui facile, libenter, quæ docetur, arripit, intelligit; aptus ad disciplinas. )( Indocilis. Phras. Est docilis, il apprend facilement. Ingenium nactus est facile; cerea est indole, quam facile in quasvis figuras formes, fingas; quam nullo labore, nullo negotio in omnem partem verses, flectas, inflectas; docilitatem habet, disciplinas omnes facile arripit. Usus: Præbere se docilem ad aliquam artem, sententiam, disciplinam. Docilem facere auditorem.

DŎCĬLĬTAS, ātis, f. Aptitude ou facilité à apprendre. Syn. Discendi facilitas. Epith. Humana. Usus: Qui docilitatem memoriamque habent, ingeniosi vocantur. Cf. Ingenium, Ingeniosus.

DOCTĔ, Savamment, habilement. Syn. Perite, litterate. Usus: Satis docte ac perite.

DOCTOR, ōris, m. Maître. Syn. Magister, præceptor, interpres. Epith. Intelligens, nobilis, summus, singularis, disjuncti, Rhetorici, summi, veteres. Usus: Græci dicendi artifices et doctores. Sapientiæ doctores, et vivendi præceptores. Doctor Ecclesiæ, docteur de l’Église. Religionis interpres, divinorum oraculorum interpres sanctissimus æque ac doctissimus; Christianæ sapientiæ princeps ac magister. Doctorem creare, créer qqn docteur. Doctoris nomine ac insignibus ornare, decorare; Juris, Theologiæ insignia tribuere; laurea cæterisque doctrinæ insignibus donare, cohonestare; Doctoris appellatione insignire; inter juris Doctores, vel Doctoribus adscribere; in Doctorum Juris Ordinem referre, reponere, collocare; doctrinæ gradum, honores conferre eos, quos habet Philosophia amplissimos. Doctorem fieri, devenir docteur. Inter Juris Doctores cooptari; doctrinæ lauream, vel insignia capere, accipere; doctrinæ laurea donari; doctrinæ insignibus decorari, cohonestari, potiri. Inter Sapientiæ Senatores admitti, adscribi; in Senatum Sapientem cooptari; in Juris Doctorum Ordinem adlegi; Jurium insignibus nobilitari; Juris Doctorum gradu, dignitate potiri; eorum insignibus exornari.

DOCTRĪNA, æ, f. Enseignement, instruction. Syn. Eruditio, litteræ. Epith. Abundans, elegans, eximia, exquisita, facilis, fidelis, liberalis, magistra, vetus, mediocris, non moderata, multa, optima, perridicula, politissima, puerilis, reliqua, singularis, subtilior, summa, transmarina, uberior, vulgaris, ingenua, mala. Phras. Doctrinam sibi egregiam comparavit, il a acquis une grande science. Animum disciplinis omnibus egregie excoluit; amplam rerum humanarum divinarumque cognitionem assecutus est; progressus in doctrinarum studiis fecit eximios; processus eos in artium cognitione fecit, nihil ut fugere ejus scientiam videatur posse; magnam rerum cognitionem mente complexus est, animo comprehendit; nullum doctrinæ genus est, quo ille pectus suum non conseverit; in doctrinarum studio multum sane promovit; processus in artium studio habuit sane maximos. Cf. Doctus. Usus: In maximis occupationibus nunquam intermittit studia doctrinæ. Relaxare, recolere animum doctrina, et ad sapientiam præparare. Doctrinarum omnium studiosus. Homo omni virtute et doctrina ornatissimus. Cf. Litteræ, Disciplina.

DOCTUS, a, um, Instruit, savant, habile. Syn. Litteratus, eruditus, litterarum intelligens. Phras. 1. Est vir doctus, c’est un savant. Vir est doctrina egregie excultus; litteris perpolitus; abundanti doctrina, atque optimarum artium studiis eruditus. Vir præclara ac recondita eruditione ornatus. Omnis antiquitatis peritus, græcis et latinis litteris institutus, a Philosophia instructior; omnibus artibus, quæ sunt libero homine dignæ, omnibus ingenuis disciplinis, incredibili quadam varietate rerum ac copia præstans, doctrina nobilis et clarus; litteris impense deditus, in bonarum artium studio præcellens; eleganti litteratura, a quo nemo nisi doctior redeat; doctrina liberaliter instructus; acerrimo vir ingenio, exquisitaque doctrina; qui cum humanitate, et cum doctrina frequens habet commercium; vir omni liberali doctrina politissimus; vir cui multæ et reconditæ sunt litteræ; in quo litteræ sunt plurimæ; litteris Græcis juxta atque latinis doctissime eruditus. Illustris liberalibus studiis; egregius vir ingenio, bonisque omnibus disciplinis ornatus; vir excellentis doctrinæ; in studiis doctrinarum egregius; litteris multis præditus, rerumque varia ac plurima scientia; ingenio vir eleganti, et haudquaquam rerum litterarumque veterum indoctus; homo in omnium bonarum artium disciplinis impense doctus; in studiis doctrinæ multi atque celebrati nominis; vir in artium studiis liberalissimis doctrinaque versatus; qui unus optime norit, non nostra solum, sed etiam Græciæ monumenta omnia; vir multarum litterarum; vir reconditæ, interioris, exquisitæ, singularis, non vulgaris doctrinæ, insignite doctus. Venerabilis vir miraculo litterarum. 2. Homo non admodum doctus, cet homme n’est pas très-instruit. Litteris parce aspersus, leviter tinctus; qui Musas vix a limine salutavit; qui litteras vix primis, ut aiunt, labris degustavit; qui in eruditorum natione nondum profiteri nomen audeat 3. Medica solentia doctus est, il est fort habile médecin. Eruditus est medendi arte; sciens, peritus, intelligens est medicinæ; longe processit in medicinæ scientia. Medicinæ scientiam tenet, possidet, callet, ita est assecutus, ut paucos in ea arte pares reperias. Medicinæ scientia valet, floret, præstat, excellit. Medicinæ doctrina, cognitione, intelligentia cum paucis conferendus est, nemini est inferior. Nota ei præclare medicina est; patent ei, quæ multos latent ex medicinæ scientia, ex medendi arte. Multum hausit ex iis libris, unde manat ejus scientiæ cognitio. Medicinæ scientiam plane complexus est; mente atque animo comprehendit; ingenio sibi aperuit, peperit, comparavit. Cf. Peritus, Ingenium.

DŎCŬMENTUM, i, n. Enseignement, leçon; exemple, modèle. Syn. Admonitio, præceptum, exemplum, monumentum. Epith. Maximum. Usus: Cato documentum antiquæ virtutis, integritatis, prudentiæ. Hinc documentum cape, quid possit fortuna; documentum statuere, ne quis in posterum, etc. Jam ab adolescentia documenta dederas maxima, qui vir futurus esses. Cf. Exemplum.

DODRANS, antis, m. Les ⁹⁄₁₂ ou les ¾ d’un tout. Syn. Novem unciæ, seu rei integræ partes tres. Usus: Ejus fundi dodrantem emit.

DOGMA, ătis, n. Opinion, précepte, maxime. Syn. Decretum, scitum, præceptum, placitum. Epith. Commune, verum.

DŎLĀBRA, æ, f. Dolabre, instrument servant à la fois de hache et de pic. Instrumentum quo dolantur ligna.

DŎLENTER, Avec douleur, peine. Usus: Dolenter, hoc magis dico, quam contumeliose.

DŎLEO, es, ŭi, ere, n. et a. Éprouver de la douleur. Syn. Dolorem capio, vel accipio, condoleo, indoleo, mœreo, angor animo, dolore ardeo, ingemisco, acerbe fero, dolorem animo capio, molestiam capio, in dolore et mœstitia sum, dolor mihi accidit, in dolore sum, vel maximo mœrore potius. Adv. Graviter, impune, intoleranter, levius, maxime, mediocriter, mirifice, pariter, postmodum, plus, proinde, valde, præcipue. Phras. 1. Ea res valde mihi doluit, cette affaire m’a douloureusement impressionné. Ea res gravem mihi dolorem inussit; angebar animo mœrore necessario et acerbo; sine acerbissimo animi sensu rem audire non potui; hausi dolorem acerbissimum, ferremque gravius, si novæ ægrimoniæ locus esset; dolor vocem mihi debilitat atque intercludit; rei memoria animum mœrore opprimit; rei memoria meum pectus effodit; fixus animo hæret dolor; pungit, perfodit, pervellit animum dolor; sensi doloris vehementiam eam, ut vix consolabilis videretur ægritudo; quasi faces quædam dolores admovebantur animo. Tabescere, confici, macerari, disrumpi mihi dolore videbatur. Cf. Dolor, Crucio. 2. (Doleo de tuis miseriis, Vulg.). Condoleo, Compatior tibi, je compatis à vos douleurs. Doleo vicem tuam; commoveor miseriis tuis; gravissime afficior casu tuo; miseriam tuam meam puto; miseror fortunam tuam; doloris tecum sum particeps; misericordia tui capior, moveor, commoveor; calamitas tua in magnam me sollicitudinem adducit; commiseror fortunam tuam; acerbe me angit, vexat, sollicitat miseria tua. Cf. Dolor, Ango, Sollicitus. Usus: De febricula filiæ tuæ valde doleo. Tuum casum luctumque omnes doluimus.

DŌLĬUM, ii, n. Tonneau. Syn. Vas vinarium. Usus: Ut, si is potare velit, de dolio sibi hauriendum putet? De sorte que, s’il veut boire, il faudra qu’il tire au tonneau, c. à d., boire son vin nouveau non encore soutiré.

DŎLO, as, avi, atum, are, a. Travailler, façonner (une pièce de bois); travailler un ouvrage (d’esprit). Syn. Dedolo. Usus: Homo e robore dolatus. Dolare orationem.

DŎLOR, ōris, m. Douleur. Syn. Mœror, acerbitas, acerbus animi vel corporis sensus, animi cruciatus. Epith. Acerbus, acerbissimus, acris, alienus, apertus, asper, molestus, odiosus, difficilis, brevis, communis, conjunctior, vix consolabilis, diuturnus, domesticus, fictus, gravis, longus, gravior, gravissimus, humanus, instabilis, incredibilis, index profectionis suæ, ingenuus, intestinus, intolerabilis, tolerabilis, inveteratus, justus, justissimus, lenis, levis, longinquus, longior, longissimus, longus, magnus, malus, major, maximus, mediocris, medius, minor, minimus, mirus, miserrimus, mœstus, mitior, molestus, muliebris, municipalis, naturalis, necessarius, nimius, novus, officiosus, perpetuus, pius, plebeius, præcipuus, præsens, præteritus, privatus, productior, sempiternus, stabilis, summus, tantus, verus, virilis, universus, asper, gravis, parvus, propior. Phras. 1. Ea res mihi magnum dolorem attulit, cette affaire m’a causé de grandes douleurs. Magnum mihi dolorem dedit, fecit, inussit, incussit; ea res dolore me incendit; dolori mihi fuit maximo; magno me dolore affecit, oppressit, magnum mihi dolorem peperit; perturbavit ea me res vehementer, afflixit, commovit; graviter ea res me pupugit, momordit, affecit. 2. Gravis me invasit dolor, un grand chagrin s’est emparé de moi. Dolor me incredibilis incessit, incursavit; accepi ex ea re acerbissimum dolorem; mœrorem ex ea re hausi, suscepi, concepi gravissimum; dolor me arripuit, oppressit, vexavit molestissimus. 3. Dolorem sustineo gravem, j’éprouve de grandes peines. Dolorem acerbum patior. Dolorem ejusmodi fero, qui ferri vix possit. Dolorem incredibilem capio, sustineo, suscipio, traho, haurio; gravissimo dolore angor, conficior, exerceor, torqueor, affligor, vexor, perturbor, frangor; acerbissimo dolore discrucior, divellor, disrumpor, perimor, interimor, exanimor, contabesco, opprimor, premor. Omnes mentis meæ partes dolor exagitat, divexat, perturbat, afficit. Concidit animus meus ictu doloris, vi curarum ac sollicitudinis, concursu molestiarum labefactatus atque convulsus. Ita cecidit animus meus dolore perculsus, ut nulla res eum ad æquitatem possit revocare. Jaceo in mœrore ac sordibus. Curis maceror; ægritudine contabesco. Vehementissime sollicitor; acerbissime doleo; ægritudine animi ita laboro, ut sanari vix possim, vel potius plane non possim; ut spem salutis omnem amiserim; ut spes salutis omnino supersit nulla. Versor in summo dolore ac mœrore; versor in mœrore et sordibus. Mœrori me totum dedi; tristitiæ me totum tradidi, jacet animus mœrore oppressus, nihil me tristius; mœrore urgeor, laceror; dolore consumor; mœror meus non is est, quem ulla ratio mitigare, nedum exhaurire possit. Dolore intolerabili impedior, ardeo, tactus sum; dolori pene succumbo; æstuat animus dolore; dolore efferor, differor; doleo, ut nemo magis; incendor dolore. 4. Morbi dolores sunt intentissimi, les douleurs de la maladie sont intolérables. Artus dolore ardent; artus vehementer laborant; morbi dolor me gravissimus arripit, excruciat, premit, opprimit; acer est doloris morsus; torqueor incredibilem in modum morbi doloribus; tanta est morbi acerbitas, tantusque dolorum æstus, ut animam me positurum credam; exedit, dilaniat viscera dolor intolerabilis; morbi summam sentio acerbitatem; in dolores incidi gravissimos; in summis doloribus jaceo, dolore correptus sum gravissimo. 5. Ingenti mihi dolori est discessus tuus, votre départ m’a profondément affligé. A te cum divellor, videor mihi partem viscerum abrumpere; desiderio amittendi sodalis tam amabilis immensum excrucior, affligor; gravior est omni supplicio tuus mihi discessus; efferor dolore ex discessu tuo. 6. Dolorem de peccatis habeo, j’ai de la douleur de mes péchés. Præcipuo quodam dolore angor; lacrimas pœnitentis animi indices profundo; dolorem ex peccatorum memoria conceptum gemitu patefacio, dolore admissorum excrucior; ex recordatione criminum dolor animi nunc ingens nascitur; cum recordatione scelerum dolor quoque animum subit. 7. Dolorem ferre jam non possum, je ne puis plus supporter ces tourments. Ferendo dolori jam non sum, impar dolori sum. Tantum doloris, acerbitatis sustineo, quantum ferri vix possit: dolori succumbo; impares dolori vires meæ sunt; vires meæ dolore franguntur; vim doloris minime sustinent; ad dolorem infirmæ sunt. Roboris in me tantum non est, ut acerbitatem tam gravem queam perpeti. 8. Non decet virum dolori se totum tradere, un homme de cœur ne doit pas s’abandonner tout entier à sa douleur. Indulgere, parere, servire dolori; dolore auferri viro gravi indignum est; non decet virum, dolori ita frena laxare; dolori ita cedere, ita se permittere; ita se totum dare, ut modum non reperiat. 9. Quid dolorem tibi ipse renovas? Pourquoi renouveler vous-même vos tourments? Quid dolorem tibi ipse refricas? sopitum excitas? quid dolorem, quem dies jam pene sanaverat renovas? quid dolorem, qui jam temporis longinquitate propemodum evanuerat, exstinctus erat, redintegras? quid obductam pene cicatricem refricas? quid plagam, quæ in cicatricem jam prope coiverat, ipse renovas? quid ipse tibi unguis in ulcere es? 10. Dolorem lenire, adoucir le chagrin. Dolorem exhaurire, mitigare, minuere, frangere, levare; dolorem detrahere; sermonis suavitate magnam alicui doloris partem abstergere, eripere, auferre. Cf. Consolor. 11. Dolorem deponere, chasser le chagrin. Dolorem abjicere, depellere; a dolore tantisper aberrare; doloris oblivisci. Usus: Dolor me incessit, la douleur s’est emparée de moi. Dolorem alicui dare, causer à qqn du chagrin. Dolorem capere, ressentir. Dolori parere, obéir à la douleur. Dolorem fovere, amplificare, alimenter. Dolore aliquem liberare, délivrer. Cf. Mœror, Angor, Anxius, Afflictus, Tristis, Consolor, Doleo, Contristor, Sollicitudo, Cruciatus.

DŎLŌSĒ, Artificieusement, avec fourberie. Syn. Malitiose, ex insidiis, ex occulto. Usus: Dolose, malo dolo agere.

DŎLŌSUS, a, um, Fourbe, trompeur. Syn. Malitiosus. Usus: Dolosis consiliis regno pulsus. Cf. Vultus, Astutus.

DŎLUS, i, m. Adresse, ruse, fourberie. Syn. Fraus, fallacia, machina, insidiæ, dolus malus. )( Bona fides. Phras. Dolum facere, tromper. Dolos commoliri, suere, consuere; adhibere dolos malos et fallacias. Dolis aliquem ludere, ductare; circumvenire fallaciis et præstigiis. Cf. Decipio, Fraus, Fallacia, Astutia.

DŎMĀBĬLIS, e, gen. com. Domptable, qu’on peut dompter. Syn. Qui domari potest.

DŎMESTĬCUS, i, m. De la maison, de la famille; particulier, privé. Syn. Familiaris, intestinus, vernaculus, privatus, intimus. )( Externus, alienus. Usus: Res familiaris, et domestica. Disciplina domestica. Domesticum, intestinum malum. Domestica exempla. Cf. Familiaris.

DŎMĬCĬLĬUM, ii, n. Domicile, habitation. Syn. Domus, habitatio, sedes, tectum. Epith. Amplissimum, aptum, divinum, honestissimum, pristinum, proprium, sacrum, stabile et certum, terrestre, universum. Usus: 1. Humana figura domicilium mentis. Domicilium Romæ collocavit, ante non habuit. 2. Transl. In hoc domicilio imperii et gloriæ. Urbs hæc domicilium superbiæ et luxuriæ. Domicilium in alterius auribus, vel humanitate collocare. Cf. Domus.

DŎMĬNA, æ, f. Maîtresse, souveraine. Syn. Princeps, regina. Epith. Dura, improvisa, vehemens, imperiosa, blandissima, gravis. Usus: Fortuna campi domina, et rerum humanarum. Prudentia domina et regina virtutum, la prudence est la souveraine et la reine de toutes les vertus. Voluptates blandissimæ dominæ.

DŎMĬNĀTĬO, ōnis, f. Domination, empire, souveraineté. Syn. Dominatus, tyrannis, regnum. Epith. Accommodatissima, aliena, non modo crudelis, sed ignominiosa etiam et flagitiosa, firma et moderata, jucunda et honesta, misera, nova, regia. Usus: Vita sub dominatione misera est. Quærere, sibi comparare, habere dominationem.

DŎMĬNĀTOR, ōris, m. Maître, souverain. Usus: Rerum dominator DEUS.

DŎMĬNĀTRIX, īcis, f. Maîtresse, souveraine. Syn. Domina. Epith. Cæca ac temeraria. Usus: Dominatrix animi cupiditas.

DŎMĬNĀTŬS, ūs, m. Domination. Syn. Dominatio, principatus. Epith. Crudelis, impotens, novus, perpetuus, regius, superbus, deterrimus. Usus: Dignus dominatu omnium rerum. Dominatum Cæsar occupavit. Unius dominatu omnia tenebantur. Fortuna eum in summo dominatu locavit.

DŎMĬNOR, aris, atus sum, ari, d. Être maître, dominer, commander, régner. Syn. Rerum potior, regno, dominatum teneo; populos dominatu premo, teneo; imperium in populos teneo, in ditione habeo; provinciam cum imperio obtineo; præsum eo jure, quod amplissimum esse potest; præsum ea potestate, quæ potest esse maxima; imperito populis; imperio urbem rego. Usus: Dominari in judiciis. Eloquentia in liberis urbibus dominatur, et floret. Dominari in suos. Ubi libido dominatur, modestia exulat. Cf. Regno, Impero, Imperium, Ditio, Rego.

DŎMĬNUS, i, m. Chef, souverain, arbitre, maître. Syn. Imperator, Rex, Princeps, tyrannus. )( Servus. Epith. Agrestis et furiosus, amicior, amicissimus, bonus et assiduus, clarissimus, dispar, familiaris, ignarus, impudicus, invitus, molestus, novus, crudelis, sempiternus, summus, vetus, clemens, incolumis, improbus, justus. Phras. Dominus est, il est le maître, le chef suprême. Is es, penes quem summa potestas; qui omnia tenet; ad quem unum delata sunt omnia; qui tenet rempublicam; in cujus potestate bona fortunæque omnium; terrarum omnium rector. Cf. Dominor, Rego, Imperium. Usus: Senatus est dominus publici consilii; Populus Rom. dominus regum, victor, ac imperator omnium gentium. DEUS animum, ut dominum et imperatorem præfecit obedienti corpori.

DŎMĬTOR, ōris, m. Celui qui dompte, dompteur. Epith. Facetior. Usus: Equorum domitores non verbera solum adhibent, sed et pabulum subtrahunt.

DŎMO, as, ŭi, ĭtum, are, a. Dompter; vaincre. Syn. Edomo, condocefacio. Phras. Cupiditates domandæ sunt, il faut subjuguer ses passions. Vitiosa natura comprimenda est; improbitas infringenda, frangenda, elidenda, ab feritate insita mitiganda est; effrenatæ libidines sub jugum sunt mittendæ; id agendum a quovis, ut effrenes cupiditates non frenos modo, sed et jugum accipiant. Cf. Comprimo, Coerceo, Cohibeo. Usus: Domuisti gentes immanitate barbaras. Equos domare verberibus. Domatas habere libidines. Animal ad mansuetudinem domitum. Cf. Edomo.

DŎMUS, voc. us, gen. i, vel ūs, dat. ui, acc. um, abl. o; pl. nom. us, gen. uum et orum, dat. et abl. ibus, acc. os, f. Maison. Syn. Ædes, domicilium, tectum, penates, lares, sedes, foci patrii. Epith. Æterna, aliena, ampla, angusta, antiqua, apertissima et per-hospitalis, cæca, cœlestis ac divina, castissima, commune perfugium, communis, diligens, egregia, exornata, atque instructa. )( Nuda, atque inanis. Familiarissima, felix, fidelis, gratiosissima, honestissima, infamis, crudelis, facinorosa et libidinosa, plena integritatis, officii et religionis, inimica, instructior et apparatior, lætissima, mœrens, locuples, et referta, locupletior, expers hujus injuriæ, locupletissima et amplissima, magna pulchraque, ministra alicujus facinoris, modestior, naturalis, nota, notissima, et maxime hospitalis, operosa, optima, parva, paterna, pestilens, plena ornamentorum, plena signorum pulcherrimorum, plena dedecoris et flagitii, popularis, præclara et plena dignitatis, prætoria, privata, pudica, pulchra, referta donis, regia, religiosa, referta aleatoribus, plena ebriorum, stabilis, studiosissima cupidissimaque salutis, superior, tota, vacua atque nuda, vacua suspicione, pura, venalis. Domus inanes, locupletissimæ, magnæ et nobiles. Phras. Domum habebat Cicero lautam et elegantem, Cicéron avait une demeure riche et élégante. Utebatur domo cumprimis lauta, et pereleganti; habitabat lautissime; in ædibus Ciceronis neque lautitiam, neque elegantiam desiderares; erat in iis multum lautitiæ, et elegantiæ. Domus Ciceroni erat omnibus rebus instructa, atque exornata; domus ea non domino magis ornamento erat, quam civitati. Usus: 1. Domum ædificare plenam dignitatis, facere, convestire, reficere, restituere. 2. Domo exire, quitter sa maison. Excedere, emigrare, exulare, abesse. 3. Domum ire, aller à sa maison. Domos inde discedunt; in sua tecta dilabi; domum se recipere; convertere se domum. 4. Domi manere, demeurer chez soi. Domo se tenere; non commovere se domo; exspectare aliquem domum. 5. Luxu domum exinanire, exhaurire. Amico domum commendare. 6. Familia, famille. Offensam sibi domum reconciliavit.

DŌNĀTĬO, ōnis, f. Largesse. Syn. Amice, sponteque facta distributio. Epith. Singulari impudentia prædita, nova, incredibilis, falsa. Usus: Donationem facere.

DŌNEC, Jusqu’à ce que. Syn. Dum, quoad usque. Usus: Exspectabo, donec ad locum venias.

DŌNO, as, avi, atum; are, a. Gratifier de, faire des présents à. Syn. Largior, munere afficio, munus do, affero; donum affero; muneribus orno; stipendio afficio; condono. Adv. Effuse, large, sigillatim, publice, consulto. Phras. Ampliter illum, effuse largeque donavit, il lui fit de riches et nombreux présents. Magna ei munera misit; amplissimis donis decoravit; opipare hominem muneratus est; magnis muneribus eum sibi obligavit; magna præmia rei pecuniariæ ei tribuit; locupletem ex egente effecit; dono dedit ampla munera; munera illi amplissima condonavit; talenta aliquot illi muneri misit; donaria dedit non exigua; honorario, congiario illum impertivit, prosecutus est. Muneri amplum congiarium dedit; magnas largitiones fecit; amplas donationes contulit; magna fuit, magna usus est in illum liberalitate; magnis hominem muneribus sibi devinxit; quantamlibet hominis cupiditatem muneribus explevit. Cf. Do, Largior, Munus. Usus: Inimicitias suas reipublicæ donare. Ciceroni populus Romanus immortalitatem donavit.

DŌNUM, i, n. Don, présent. Syn. Munus. Epith. Castum, regium, dignum, divinum, eximium, pulcherrimum, regale. Phras. 1. Dona naturæ nactus est egregia, il est naturellement bien doué. Egregia ei bona a natura, studio, fortuna data sunt; nihil non ei a doctrina, a fortuna delatum videtur; ita rebus habilis, ita liberaliter naturæ muneribus ornatus est, ut non natus, sed ab aliquo Deo fictus esse videatur; magnis dotibus ingenii, judicii, doctrinæ instructus est; quæ in eum natura ornamenta congessit, ea illum apud omnes in magna laude, et gratia ponunt; magnis naturæ dotibus cumulatus; naturæ ornamentis ampliter instructus; egregiis, singularibus animi corporisque dotibus præditus, ornatus. 2. Dona naturæ perexigua sortitus est, la nature l’a peu doué. A naturæ subsidiis pene imparatus; naturæ donis præparce instructus; male paratus a natura; nullis ornatus naturæ muneribus. Cf. Natura. Usus: Multa donis muneribusque conficiuntur. Donis deorum iræ placantur. Philosophia donum deorum.

DORMĬO, is, īvi vel ii, ītum, ire, n. Dormir. Syn. Somnum capio, sopitus sum, quieti me trado, cubo. Phras. 1. Dormitum se confert, il va se coucher. Quieti corpus dat; quieti se tradit; somno operam dat; confert se cubitum; cubitum it; ad quietem se confert; lecto se commendat; corpus diurnis laboribus fatigatum, quieti mandat; strato se committit. Cf. Cubo. 2. Tota nocte dormivi, j’ai dormi toute la nuit. Alte et graviter dormivi, nec nisi cum sole experrectus sum; arctissimus me somnus complexus est; sopor graviter me oppressit; in lucem quievi; alte condormivi; stertebam in altum diem; artus languidos longo sopore placavi; gravatum animi anxietate corpus diuturno somno refeci; gravi altoque somno oppressus fui; somno liberalissime acquievi; somno eam noctem indulsi liberalius; somno victus, quietem corpori haud parce dedi. Nihilo arctiora erant somni tempora, quam noctis; nox ea, quam longa fuit, somni mihi copiam faciebat; corpus somno solutum sine cura tota nocte quievit; nox ea quieti data; alti quies erat somni; somno continenti eam noctem egi, duxi, traduxi, transegi; somnum in lucem extraxi; totam noctem somno transmisi, somno fessos artus pavi, irrigavi in multum diem. 3. Hac nocte nihil dormivi, je n’ai point fermé l’œil cette nuit. Nihil erat somni; noctem hanc sine somno, vigilem, insomnem, somno vacuam, somno expertem egi, peregi, duxi, traduxi. Nox ea mihi insomnis, inter insomnia abiit, effluxit; perpetua vigilia sum vexatus; insomnio laboravi; somni carpere nihil poteram; somnus nullus hac nocte ad oculos meos accessit, somnus hac nocte effugit oculos meos; fugit ab oculis meis; nunquam se obtulit oculis meis; quietis nullam partem cepi; somnum hac nocte non vidi; hac nocte nunquam quievi; noctem totam pervigilavi; noctis partes mihi omnes expertes somni fluxere. Nox ea tota vigilem me habuit; somnum oculi non viderunt mei; somnum oculis non vidi meis, hac nocte oculi mei somno gravari, comprimi, claudi minime potuerunt. Cf. Somnus, Obdormio, Lectus, Cubo. Usus: Ex lassitudine dormire cœpi. Alte et graviter dormire.

DORMĪTO, as, avi, are, n. Avoir envie de dormir, sommeiller. Syn. Oscito, somnus me sollicitat, somnus accedit, somnus instat, et deserit, in soporem identidem delabor. Usus: Dormitantem illam et oscitantem sapientiam æstimo.