← Retour

Lexicon Latinum : $b Universae phraseologiae corpus congestum etc.

16px
100%

MONSTRŌSĒ vel MONSTRŬŌSĒ, Monstrueusement, contre nature. Usus: Nihil tam incondite, tam præpostere, tam monstrose cogitari potest, quod non possimus somniare.

MONSTRŌSUS vel MONSTRŬŌSUS, a, um, Prodigieux, monstrueux. Syn. Portentosus. Usus: Monstrosus partus. Vita scriptisque monstrosus.

MONSTRUM, i, n. Présage divin; prodige, monstre. Syn. Portentum, ostentum, prodigium, errantis in alienos fetus naturæ partus. Usus: Fœdissimum monstrum, naturæque ludibrium.

MONTĀNUS, a, um, De montagne. Usus: Ligures montani, duri et agrestes, les Ligures, peuple de montagnards.

MONTŌSUS vel MONTŬŌSUS, a, um, Montueux, montagneux. )( Planus. Phras. Montosa regio, région montagneuse. Regio præaltis montibus intersecta, distincta, intersepta; impendentibus ubique montium jugis, interjectis montibus coarctata. Usus: Aspera et montuosa regio.

MŎRA, æ, Délai, retard. Syn. Cunctatio, dilatio, prolatio, procrastinatio, tergiversatio, retardatio, tarditas. )( Celeritas. Epith. Justa, longa, minima, multa, parva, utilior, procabilis. Phras. 1. Moram non faciam, je ne retarderai pas. Neminem morabor, remorabor; moram non injiciam; moram non interponam; non retardabo, non extraham vestra consilia; cunctationem non injiciam; tempus longius non ducam; moram non producam; non distinebo longius; moram non afferam; non demorabor vos diutius. 2. Res moram non patitur, l’affaire ne souffre point de retard. Res dilationem non recipit; cunctationem non recipit; dilationem non patitur. 3. Moram res postulat, la chose demande un délai. Res ipsa locum tempusque dari sibi aptum postulat; res ipsa quodammodo manum injicit, et paulisper consistere cogit; res ipsa moram et cunctationem injicit; res ipsa ut aliquid esset moræ, interpellat; intervalli aliquid sibi dari postulat, moram consiliis creat. 4. Ego ipse non ero in mora, pour moi, je ne serai pas en retard. Mora in me nulla erit; moras non traham; nihil erit in me moræ; sine mora, abjecta omni cunctatione adero; non cunctabor. Usus: Ista legatio moram bello afferet. Non modo non effugium, sed ne moram quidem mortis assequi potuit.

MŌRĀLIS, e, gen. com. Moral. Usus: Decet augentem Latinam linguam, philosophiam moralem appellare, quæ de virtutibus et vitiis, omninoque de bonis et malis quærit, mais en enrichissant la langue latine d’un mot nouveau, il convient de l’appeler morale, cette philosophie qui, etc.

MŌRĀTOR, ōris, m. Celui qui retarde, qui empêche. Usus: Adversus unum moratorem publici commodi, etc., contre un seul qui faisait obstacle au bien de l’État, etc.

MŌRĀTUS, a, um, Qui a telles ou telles mœurs; constitué, bien réglé. Syn. Moribus præditus, perpolitus, constitutus, institutus. Adv. Bene, mirabiliter. Usus: Bene morata civitas. Institutus, ac bene moratus adolescens. Cf. Mores boni.

MORBĬDUS, a, um, Malade, indisposé. Syn. Morbosus. Usus: Morbidum corpus, pecus. Cf. Debilis, Morbosus.

MORBŌSUS, a, um, Malade, maladif. Syn. Morbis obnoxius. Usus: Majores nostri iracundos solos morbosos nominarunt.

MORBUS, i, m. Maladie. Syn. Invaletudo, malum corporis, ægrotatio. Epith. Difficillimus, gravis, perniciosus, diuturnus, ingravescens, miser, mortifer, novus, perpetuus, relevatus, senescens, tantus, vetus. Alieni, insanabiles, odiosi, opinabiles, voluntarii. Phras. 1. In morbum incidit, il est tombé malade. In morbum cecidit, delapsus est; morbo oppressus, correptus; implicitus est; valetudinis quodam genere tentatus est; in morbum injectus est; eum ingens vis morbi adorta est; in morbum implicitus est; morbum nactus est; morbo infestari cœpit. 2. Ex morbo decumbo, la maladie m’oblige à garder le lit. Morbo urgeor, impedior, implicor, teneor, afficior, affligor, opprimor; morbo intabesco; in morbo cubo; ex gravi diuturnoque morbo infirmus sum; graviter æger sum; morbo exerceor; incommoda mihi valetudo est; morbo conflictor. 3. Morbus augetur, le mal s’aggrave, empire. Crescit morbus et ingravescit in dies; ad morbi vehementiam nova in dies fit accessio. 4. Morbus decrescit, la maladie diminue. Laxatur vis morbi; senescit vis morbi, et remittit; morbi fit inclinatio ad sanitatem. 5. Ex morbo nondum plene convalui, je ne suis pas encore complètement rétabli. Etsi contra vim gravitatemque morbi contendam, redeunt tamen commotiunculæ aliquæ, ut malo me liberatum, aut omnino confirmatum dicere non possim; levari morbo me sentio, nondum ex illa virium debilitate recreari. 6. Ex morbo convalui, je suis guéri de ma maladie. Morbo defunctus sum; morbum medicamentis depuli, removi; e morbo evasi; recreor ex gravissimi morbi longinquitate. 7. Morbi latius serpunt, la contagion gagne au loin. Vulgantur contactu in homines morbi; cœlestis ira urbes morbis populatur; morbi in agrestes irruunt; ingruunt morbi, et vis mali latissime vagatur. Usus: Senescentis morbi remissio profuit. Vi morbi consumptus est; morbo exstinctus est, il est mort de maladie.

MORDAX, ācis, omn. gen. Qui mord facilement; piquant; amer. Syn. Aculeatus, dentatus. Usus: Mordax sollicitudo; homo mordax.

MORDĔO, es, mŏmordi, morsum, ere, a. Mordre; chagriner, tourmenter. Syn. Morsu, dente peto, appeto; perstringo, carpo. Usus: Transl. Valde me momordit epistola tua. Si ignominia pupugit, par pari referam, nec decrit, quod te mordeat.

MORDĬCUS, adv. 1. En mordant. 2. Au fig. tenir à, persister dans. Syn. Arcte, tenaciter. Usus: Auriculam mordicus abstulit. Perspicuitas, quam mordicus tenere debemus, la clarté, à laquelle nous devons nous attacher.

MŎRĬBUNDUS, a, um, Mourant, moribond. Syn. In exigua spe trahens animam, moriens. Usus: Moribundum vidistis illum. Cf. Assisto.

MŌRĬGĔROR, aris, atus sum, ari, d. Condescendre à, être complaisant. Syn. Morem gero, obsequor, satisfacio, obsecundo. Usus: Voluptati aurium morigerari debet oratio, le style doit flatter l’oreille. Cf. Obedio.

MŎRĬOR, ĕris, mortuus sum, mori, d. Mourir. Syn. Emorior, occido, intereo, decedo, animam ago, mortem obeo, mortem oppeto, de vita decedo; e vita discedo, recedo, migro, emigro, demigro, excedo; vitam cum morte commuto; vitam amitto; extremum vitæ spiritum edo; vitam desero; ab hominibus demigro; ago supremum vitæ diem; extremum vitæ diem morte conficio; morte occumbo; diem obeo; de vita exeo; naturæ concedo, satisfacio; e corpore excedo, emigro; morte occumbo; finem vitæ facio; animam efflo; vitæ cursum, vitæ curriculum conficio; morte deleor; animam, vitam edo; vita fungor; naturæ cedo; e vita cedo; fato concedo; mortalitatem, supremum diem expleo; fato perfungor; ex conspectu hominum morte decedo; rebus humanis eripior; ad DEUM excedo; de medio excedo; vitam pono; mortem cum vita commuto; vitam reddo; spiritum reddo; e vita tanquam ex theatro exeo; e vita, e medio abeo; ex his tenebris ad sempiternam lucem excedo; morti occumbo; occido et exstinguor; istis corporis custodiis liberor; animas corporis se vinculis relaxat; vita me deserit; anima me relinquit; letum oppeto; morte defungor; naturæ debitum reddo; mors me occupat; mors me aufert. Phras. 1. Ex morbo mortuus est, il est mort de maladie. Morbo absumptus est; vis morbi hominem consumpsit; vitam homini ademit; vitam abstulit: vi morbi oppressus vitam amisit; morbo exstinctus est; morbo naturæ debitum reddidit. 2. Ex vulnere mortuus est, sa blessure l’a fait mourir. Prolapsus in vulnus, moribundus cecidit; multis vulneribus confectum anima, ultimus spiritus defecit, recepto altius ferro exspirans corruit; vitam in vulnere posuit; sauciatum telo, spiritus pariter ac sanguis liquit; accepto vulnere animam deposuit; linquente spiritu pariter ac sanguine moribundus in arma procubuit. Vulnus vitæ finem attulit; sub oculis hostium vitam profudit; vitam finivit. 3. Mortuus est senex admodum, il est mort dans un âge très avancé. Naturæ modum explevit; naturæ cessit, concessit; naturæ satisfecit; naturæ debitum reddidit; natura ipsa hominem consumpsit; corpus senectus solverat; naturæ dissolutione exstinctus est; diem suum non immatura morte obiit; mortalitatem explevit; vivendi curriculum a natura concessum confecit. 4. Pie sancteque mortuus est, il est mort en bienheureux. Plenus recte factorum gloria ad DEUM excessit; ex vitæ hujus tenebris ad sempiternam lucem excessit; de vitæ statione discessit; in cœlum migravit; in vivis, inter vivos esse desiit; ad beatam immortalitatem demigravit; e custodia corporis evolavit; ereptus, exemptus rebus humanis in cœlum abiit; amorem hujus lucis immortalium spe bonorum lætus projecit, et ad divinum illud animorum concilium plenus meritis migravit; diem supremum, omnibus morientium præsidiis comparatus ad vitæ exitum, sacris mysteriis rite procuratus et expiatus, rite munitus et confirmatus, pie religioseque confecit. 5. Repente mortuus est, il est mort tout à coup. Mora hominem repente occupavit, abstulit, subita morte correptus est; supremus eum dies ante occupavit, quam instare crederet; morte repentina oppressus, ereptus est; nihil cogitantem vita deseruit, anima reliquit; vis repentina mortis sustulit. 6. Si mori fors ante contingeret, s’il m’arrivait de mourir auparavant. Si quid me fieret; si quid humanitus accideret; si me fatum præriperet. Si quid mihi accideret; si mors ante obreperet. 7. Libenter pro patria moriar, volontiers je donnerai ma vie pour mon pays. Libenter pro patria vitam profundam, vitam reddam; spiritum, quem naturæ debeo, patriæ reddam; pro patria morti occumbam; libenter pro patria fatum excipiam; patriæ sanguinem meum largiar; impendam libenter meum patriæ spiritum; pro patria ingenti animo letum oppetam. 8. Cupio mori, je désire mourir. Cupio e vinculis corporis elabi, evolare; cupio relictis rebus mortalibus ad exoptatam immortalitatem discedere; cupio ad vitæ metas pertingere, ex hoc carcere emitti; e vitæ hujus ærumnis ac calamitatibus morte abduci; de vita exire; lucis hujus usuram reddere; ab hoc exilio ad illam bonis omnibus affluentem regionem transire. 9. Omnibus moriendum est, tous les hommes doivent mourir. Mors omnibus impendet; omnia hac lege creata sunt ut morte deleantur, exstinguantur; mortem nemo effugiet; omnibus ad mortem irrevocabili decreto decurrendum est; suprema necessitas omnibus est subeunda. Usus: Sapientissimus quisque æquissimo animo moritur.

MŎROR, aris, atus sum, ari, d., n. et a. S’arrêter, séjourner; tarder. Syn. Cunctor, in mora sum; maneo, commoror. Adv. Diutius, parum, valde. Phras. 1. Nescio, quamdiu Venetiis moraturus sim, je ne sais combien de temps je resterai à Venise. Nescio quantum temporis positurus sim, quot mensium mea Venetiis commoratio futura sit; quantam moram Venetiis facturus sim; quanto tempore Venetiis detinendus sim. 2. Alia ex aliis me morantur, mille choses m’arrêtent, me retiennent. Moram injiciunt; distinent me alia ex aliis; alia ex aliis me tenent, remorantur. Cf. Mora. Usus: 1. Brutus valde moratur, non tergiversans sed exspectans. 2. Impedio, retardo, moram affero, arrêter, retarder. Non morabor te quin mox conscendas. Cf. Differo.

MŌRŌSĒ, Avec une humeur chagrine, morose. Syn. Fastidiose, importune. Usus: Piso iracundius respuebat ineptias hominum, sive morose, sive ingenuo liberoque fastidio.

MŌRŌSĬTAS, ātis, f. Humeur chagrine, difficile. Syn. Difficultas. )( Comitas, humanitas. Epith. Inutilis, odiosa. Usus: Ne irascamur importune petentibus, ne in morositatem inutilem et odiosam incidamus, ne témoignons pas notre mauvaise humeur contre les solliciteurs importuns, de peur de nous faire des ennemis sans nécessité.

MŌRŌSUS, a, um, Capricieux, chagrin, fantasque. Syn. Difficilis, inhumanus, importunus. )( Facilis, comis. Usus: Senes anxii sunt, morosi, iracundi, difficiles. Mulier stomachosa et submorosa. Cf. Durus, Asper, Inhumanus.

MORS, mortis, f. Mort. Syn. Interitus, occasus, fatum, letum, exitus, discessus, supremus alicujus dies, excessus e vita, dissolutio naturæ. Epith. Acerba, atrocior, beata, bellica, peregrina, bona, certa, communis, consentanea vitæ, crudelis, miserabilis, divinior, dubia, extrema, fatalis, fœda, gloriosa, fortunata, fraterna, matura, honesta, indigna, immatura, levior, media, melior, misera, nefaria, paterna, perniciosa, propinqua, repentina, teterrima, stabilis, subita, turpis, voluntaria, vulgaris. Usus: Mortem alicui minitari, menacer de mort. Mortem alicui afferre, offerre, morte afficere, mulctare, donner la mort. Ad mortem mittere, dare aliquem, envoyer à la mort. Mortem sibi accelerare, mortem sibi consciscere, se suicider. Mortem oppetere, obire, cum vita commutare, morte deleri, mourir. Cf. Morior.

MORSŬS, ūs, m. Action de mordre, morsure. Epith. Acer, immanis, viperinus, ulceratus. Usus: Acer morsus doloris.

(Mortale peccatum, Vulg.) Péché mortel. Crimen mortiferum, letiferum, capitale; letalis noxa, letalis noxæ piaculum, pestifera animi macula. Cf. Pecco.

MORTĀLIS, e, gen. com. Mortel, sujet à la mort. Syn. Morti obnoxius, dissolubilis. )( Immortalis. Usus: Mens soluta et libera, segregata ab omni concretione mortali. Pro mortali conditione vitæ immortalitatem estis consecuti. Sciebam me genuisse mortalem. Cf. Homo.

MORTĀLĬTAS, ātis, f. Mortalité. Syn. Mortalis vitæ conditio, naturæ communis fragilitas. Usus: Omne, quod ortum est, mortalitas consequitur. Multa illi supra mortalitatem sunt attributa.

MORTĀRĬUM, ĭi, n. Mortier. Usus: Contundere in mortario.

MORTĬFER, ĕra, ĕrum, Mortel, qui cause la mort. Syn. Pestifer, perniciosus, letalis, mortem afferens. )( Salutaris. Usus: Morbus, plaga, vulnus mortiferum.

Mortĭfĭcātĭo, ōnis, f. Mortification. Corporis afflictatio, asperitas vitæ voluntaria.

Mortĭfĭco, as, are, Mortifier. Corpori ægre facio, acriter mihi impero; arcte et contente me habeo; noxias frango cupiditates; duriter ac inclementer me tracto; genium defraudo. Cf. Domo, Edomo, Disciplina.

MORTŬUS, a, um, Mort, décédé, défunt. Syn. Morte deletus, consumptus; fato perfunctus; sensu ac vita carens. Adv. Brevi, intestato, omnino, proxime, repentino, acerbe. Usus: A mortuis excitare. Infra mortuos amandare.

MŌRES, rum, m. pl. Mœurs, caractère. Phras. 1. Est optimis moribus adolescens, ce jeune homme a un caractère excellent, des mœurs irréprochables. Moribus est gratissimis et humanissimis; natura sanctis et religiosis; modestis, et ad capienda præcepta mollioribus; summa facilitate et comitate; mira facilitate et jucunditate naturæ. Mitis ingenii juvenis est, moribus placidis, liberalibus, summa suavitate temperatis vel conditis; ingenui, placidi et comiter facilis multa documenta sunt; singulari est morum elegantia; cultissimis est moribus et omni humanitate perpolitis. 2. Moribus est malis, il a des mœurs dépravées. Pravis est moribus et protervis; barbaris et immanibus; corruptis et perditis; violento est ingenio, et indomito; summa est ingenii asperitate; homo est effuse petulans, nequam et improbus; protervus, petulans, ignavus; homo semissis, homme sans valeur, qui ne vaut pas deux sous. 3. Ad mores suos cito rediit, il est vite revenu à ses mauvaises habitudes. Cito rediit ad ingenium; recepit se ad ingenium suum; in eamdem vitam revolutus est; ad pristinam vitæ consuetudinem revertit, se retulit, revocavit. 4. Mores deficiunt, les bonnes mœurs s’en vont, la corruption s’accroît. Desident mores, labuntur; ire cœperunt præcipites; disciplina morum paulatim fluere ac inclinari cœpit. Cf. Disciplina. Usus: Aliquem in suos mores formare, former quelqu’un à son image.

MOS, mōris, m. Conduite, usage, coutume. Syn. Consuetudo, institutum, ritus, disciplina, usus, modus. Epith. Accusatorius, antiquus, austerus, civilis, communis, conscius, perversus, usitatus, verus, novus, patrius, domesticus, regius, rhetoricus. Amabiles, boni, modesti, commodi, corrupti, dispares, extremi, faciles, feri, grati, immanes, improbi, imperiti, barbari, justi, integri, religiosi, timidi, mali, molesti, perditi, rustici, suaves, severi, temperati, feri. Phras. 1. Moris est, il est d’usage, c’est l’usage. In more est; in more positum est; more comparatum, confirmatum est; consuetudo fert; consuetudinis hoc est; consuetudo est, mos est; mos obtinuit; mos fert; more receptum est; jam inde a majoribus consuetudo tenet, obtinet, ita fert; vetus hoc est, ut, etc. 2. Morem suum servat, il garde ses habitudes. Instituto suo utitur; institutum suum tenet, servat; solemne suum servat; morem suum obtinet, tenet, retinet; propositum suum tenet; institutum suum sequitur; antiquum obtinet. Usus: Hoc factum est more et modo. In more majorum id non fuit. Meo more agam. More barbarorum fungi, agir en barbare. Abhorret id a more nostro, cela est contraire à nos usages. Decedere de more et instituto, abandonner les anciennes coutumes. Revocare veterem morem, ramener une vieille coutume. Morem inducere, in morem aliquid inducere, transferre, perducere, faire passer qqchose en coutume. Morem eum posteri acceperunt, leurs descendants ont adopté ces usages. Tenues reliquiæ pristini moris hærent, il ne reste plus que des vestiges des anciennes coutumes. Mos ille ac consuetudo inveteravit, cette habitude s’est enracinée. Non recedam a more et consuetudine, je n’abandonnerai pas mes coutumes et mes habitudes. Morem alicui gerere, faire les volontés de qqn. Cf. Consuetudo.

MŌTĬO, ōnis, f. Mouvement, impulsion. Syn. Motus, commotio. Epith. Continuata, perennis, transversa, dispar, suavis. Usus: 1. Orbium cœlestium motio. 2. Affectus, motiones animi, les mouvements, les passions de l’âme.

MŌTŬS, ūs, m. Mouvement, agitation. Syn. Motio, agitatio, impulsus. )( Status. Epith. Acerrimus, alienus, asper, celer, certus, necessarius, constans, deformis, divinus, dulcis, externus, igneus, inanis, incertus, incredibilis, interior, jucundus, magnificus, minimus, naturalis, novus, opinabilis, oratorius, pronus, obliquus, supinus, repentinus, sempiternus, solutus, temerarius, turbidus, venustus, voluntarius. Accommodati, admirabiles, aversi, uberes, acuti, constantes et rati, dispares, dissimiles, finiti, æquabiles, inimici, non temperantes, liberi, magni, odiosi, palæstrici, mediocres, soluti, vagi, turbulenti, volucres. Usus: 1. DEUS motum dedit cœlo. Animalia motu cientur interiori. In maximis motibus et mutationibus cœli. 2. Affectus, perturbatio, commotio, mouvements de l’âme, pensée, idée, passion. Magnos animorum motus efficere. Motus animi rationi obtemperantes. Motus cogitationis celeriter agitatus. Nunquam animus agitatione motuque vacuus est. 3. Concursus, turba, tumultus, mouvement politique, émeute, révolution. In quo motu temporum, quanta conversione rerum versamur! Catilinæ insanos motus cohibuit, compressit. Motum concitare, moliri. Motus Reipublicæ afferre. Magno res in motu est. (Motu proprio, Vulg.), de son propre mouvement. Latine: sua sponte.

MŎVĔO, es, mōvi, mōtum, ere, a. et n. Mouvoir, mettre en mouvement; exciter, causer, produire; n. Se mouvoir. Syn. Cieo, agito, impello, pello, verso, ago; efficio, excito; allicio, pellicio, induco. Adv. Conjuncte, leviter, longius, magnopere, mirabiliter, necessario, permultum, valde, vehementius, acute, constanter, dulciter, facile, fortuito, immoderate, inaniter, jucunde, libere, mediocriter, non ita placide, solute, peracute, tardius, vehementer, velociter, vere. Phras. 1. Movit oratione sua hominum animos, son discours a remué les auditeurs. Animos flexit; animos incendit, accendit; motum animis attulit; mentes hominum allexit, voluntates impulit, quo volebat. Valebat ejus oratio ad fingendas hominum voluntates, et quo vellet, ducendas; valebat ad motus inflammandos. Motus animorum ita miscuit, sensus mentesque hominum ita pertractavit, nemo ut resisteret; flexit mentes hominum fregitque ejus oratio; uno sermone animos omnium, quo vellet, perduxit. Perculit animos ejus oratio, et in audientium animis aculeum defixit, reliquit. Ad stimulandos hominum animos aculeum habuit ejus oratio; ita percussit ac quatefecit hominum animos, tanquam in ejus manu omnium voluntates essent; ad sententiam suam populi animos deduxit; in suam sententiam omnium mentes oratione convertit. 2. Motus sum ejus precibus, ses prières m’ont touché. Adductus precibus, impulsus lacrimis, invitatus, inductus precibus cessi. Usus: 1. Ursere illi, ut nos loco moverent. 2. Abduco, ébranler. Movere aliquem de sententia. Senatu movere. 3. Muto, changer qqche. Tot annorum possessiones movere intutum. 4. Discedo, s’éloigner, quitter. Ne te Roma moveris. 5. Sollicito, exciter. Multa me movent in discessu. 6. Allicio, invito, hortor, inviter. Illa me causa movet. 7. Efficio, excito, produire, causer. Clamores, risus, lacrimas, hominum studia, suspicionem movere. Cf. Persuadeo.

MOX, Bientôt. Syn. Quam mox, ocius, statim. Usus: Mox revertor. Cf. Statim.

MŪCRO, ōnis, m. Pointe aiguë; pointe de l’épée. Epith. Cruentus, tribunitius. Usus: Hic est mucro defensionis meæ. Censorii stili mucro. Mucrones jam in civium jugulis fixos rejecimus.

MŪGĬNOR, aris, atus sum, ari, d. Perdre le temps, lambiner. Syn. Cunctor, moror, dissimulo, verbum antiquum.

MŪGĬO, is, ĭi vel īvi, ītum, ire, n. Mugir, beugler. Syn. Boo.

MŪGĪTŬS, ūs, m. Mugissement, beuglement; bruit, grondement. Usus: Terræ mugitus et fremitus. Mugitus ciere, edere. Mugitibus implere viciniam.

MŪLA, æ, f. Mule. Usus: Mulæ partus mirabilis, quia rarus.

MULCĒO, es, mulsi, mulsum, ere, a. Caresser; adoucir, apaiser. Syn. Permulceo, lenio. Usus: Carmina mulcent mentes. Cervix mulcetur dextera. Cantu cervi mulcentur.

MULCTA et MULTA, æ, f. Peine. Syn. Pœna. Usus: Mulctam alicui dicere, irrogare, ab aliquo petere, infliger une amende. Mulctam remittere, condonare, mulcta gratiam facere, remettre une peine. Cf. Pœna.

MULCTĀTĬO, ōnis, f. Punition. Syn. Direptio. Usus: Misera mulctatio bonorum, exilium civium.

MULCTĀTĬCĬUS, a, um, D’amende. Usus: Mulctatitia pecunia.

MULCTO et MULTO, as, avi, atum, are, a. Punir par une amende, infliger une peine. Syn. Mulcta afficio, punio, mulctam irrogo. Adv. Crudelissime, male. Usus: 1. Morte mulctare reos, exilio. 2. Male accipio, male tracto, maltraiter. Discessit ab oppugnatione male mulctatus. Mulctatus virgis, fustibus. Cf. Punio.

MULGĔO, es, si, sum, ere, a. Traire. Syn. Lac e mammis exprimo. Usus: Mulgere oves. Mulgere hircos; de re palam absurda, traire les boucs, c. à d., tenter une chose impossible (Prov.).

MŬLĬĒBRIS, e, gen. com. De femme; mou, efféminé. Syn. Femineus, mollis, effeminatus. Usus: Mundus muliebris. Forma muliebris. Sententia muliebris et enervata.

MŬLĬĒBRĬTER, A la manière des femmes, comme une femme. Syn. Effeminate. Usus: Lamentis se et lacrimis muliebriter dedere. Nequid muliebriter et serviliter faciamus.

MŬLĬER, ĕris, f. Femme. Syn. Femina. Epith. Ægra, ærumnosa, aliena, amens, avara, audax, beata, nobilis; consularis, copiosa, locuples, crudelis, importuna, deterrima, digna, dives, felix, furiosa, gravida, ignota, immoderata, imperita, ingeniosa, insana, libera, libidinosa, misella, misera, molesta, nefaria, nobilis, nota, optima, pecuniosa, propinqua, proterva, seditiosa, suavis, temeraria, procax, irata, timida Beatissimæ, castiores, miseræ, formosæ, inornatæ. Phras. 1. Mulier importuna est, cette femme est insupportable. Mulier abundat audacia, consilio et ratione deficitur; mulier est proterva, seditiosa, parvis rebus sæpe mobilis; mulier est ex earum numero, quæ impotenti naturæ frenos dant, nullumque licentiæ modum faciunt, quæ indomitæ et animi impotes feruntur. 2. Mulier est præstans, cette femme est remarquable. Feminarum præstantissima, spectatissima, primaria, lectissima; virilis animi femina; matrona gravis et spectata. Usus: Mulierum famam ut multorum oculis lux clara custodiat, diligenter sanciendum est. Mulieres omnes propter infirmitatem consilii, majores in tutorum potestate esse voluere.

MŬLĬĔRĀRĬUS, a, um, De femme. Usus: Manus mulieraria, troupe de femmes.

MŬLĬERCŬLA, æ, f. Faible femme, femmelette; femme du commun. Epith. Impura, deterrima, publica. Usus: Bellum cum mulierculis gestum. Ista quidem pueris et mulierculis grata sunt.

MŪLĬO, ōnis, m. Muletier. Syn. Qui mulos agit, agaso. Usus: Mulionem agere.

MŪLĬŌNĬUS, a, um, De muletier. Usus: Penula mulionia.

MULLUS, i, m. Rouget, mulet. Genus piscis. Usus: Mulli barbati in piscinis sunt.

MULSUM, i, n. Vin mêlé avec du miel. Syn. Potio e melle vinoque confecta. Usus: Calicem mulsi ei impingamus, ut plorare desinat.

MULTĬFĂRĬAM, Dans beaucoup d’endroits. Syn. Multis locis. Usus: Aurum multifariam defossum, or enfoui en différents endroits.

MULTĬFORMIS, e, gen. com. Qui a plusieurs formes, varié. Syn. Varius, diversus. Usus: Principis qualitates sunt variæ, et quasi multiformes.

MULTĬJŬGUS, a, um, et MULTĬJŬGIS, e, gen. com. Attelé avec plusieurs, multiple, nombreux. Syn. Multus et varius, multiplex. Usus: Multijugas epistolas simul accepi, j’ai reçu plusieurs lettres ensemble.

MULTĬMŎDIS, De beaucoup de manières. Syn. Multis modis. Usus: Multimodis sum circumventus.

MULTĬMŌDUS, a, um, Varié, divers. Usus: Multimoda ars.

MULTĬPLEX, ĭcis, omn. gen. Multiple, varié; nombreux; considérable. Syn. Multus, varius, copiosus. Usus: Varia multiplexque natura. Genus orationis vagum et multiplex. Anceps et multiplex verbi potestas. Multiplex et tortuosum ingenium.

MULTĬPLĬCĀBĬLIS, e, gen. com. Multiplié, nombreux. Syn. Multiplex.

MULTĬPLĬCO, as, avi, atum, are, a. Multiplier, augmenter. Syn. Augeo. Usus: Aucto exercitu multiplicatis auxiliis, multiplicata cum gloria redii.

MULTĬTŪDO, ĭnis, f. Multitude, foule. Syn. Frequentia, celebritas, turba, cœtus, caterva, populus, vulgus, corona, manus, chorus, colluvies. Epith. Armata, concitata, congregata, domestica, egens, imperita, incredibilis, indocta, infima, infinita, innumerabilis, magna, miranda, repentina, splendidior, tanta, turpis, urbana, universa. Usus: Hominum multitudinem congregare, cogere. Quanta multitudo, quanta vis hominum! Multitudo beneficiorum. Cf. Copia, Numerus.

MULTO, Bien, beaucoup, de beaucoup. Syn. Longe, multis vel omnibus partibus, non paulo, haud paulo, impendio, longo intervallo. Usus: Multo doctior. Meo judicio multo stare malo, quam aliorum.

MULTUM, Beaucoup, souvent, longtemps. Syn. Valde, sane, non parum, sane quam; nescio, quid. )( Parum. Usus: Res diu multumque agitata. Multum ad salutem alicujus conferre.

MULTUS, a, um, Nombreux, en grand nombre. Syn. Multiplex, frequens, non pauci. Adv. Ita, ut, non ita, non parum, quam minime, nimis, fortasse, valde, minus. Phras. 1. Multi affuere, ils vinrent en grand nombre. Frequentes, conferti aderant; magnus numerus erat eorum, qui præsentes interfuere; multitudo hominum forum inundaverat, impleverat. 2. Multa et varia erant consilia, les avis étaient nombreux et différents. Mille indies nova consilia; sexcenta erant de re consilia. Longum sit explicare quot in sententias abierint senatores; plura, quam pro numero senatorum, erant consilia; quot capita, tot erant sententiæ; plura pene consilia, quam capita numerabantur. Usus: 1. Multæ et magnæ res. 2. Præclarus, grand, illustre. Tuum nomen multum est in his locis. 3. Prolixus, longus, nimius, long, diffus. Multus est in laudando. Multus sermo, ad multum diem extractus. Ne in re tenui multus ac insolens sim, pour n’être pas trop long.

MŪLUS, i, m. Mulet. Usus; Mulus clitellarius. Mutuum muli scabunt (Prov.), ce sont deux mulets qui se grattent, en parl. de deux personnes qui se louent mutuellement.

MUNDĀNUS, a, um, Du monde, de l’univers. Syn. Mundi civis et incola. Phras. 1. (Res mundanæ, Vulg.), choses de la terre. Res caducæ, perituræ, fugaces, profanæ, inanes, infimæ, mortales, humanæ, fluxæ res et fragiles. 2. (Homo mundanus, Vulg.), mondain. Homo rerum fluxarum blandimentis implicitus; humanæ vitæ deliciis ac commodis impense deditus; illecebris vanarum oblectationum captus, et irretitus; qui res fugaces et caducas ardenti studio persequitur; omnibus humanæ vitæ voluptatibus obsequitur. Usus: Socrates rogatus, cujas esset? mundanum se dixit, nempe mundi civem et incolam. Cf. Mundus.

MUNDĬTĬA, æ, f. Propreté. Syn. Elegantia, lautitia. Epith. Non odiosa. Usus: Adhibenda est munditia, non odiosa, nec exquisita nimis, il faut avoir une propreté, une élégance qui ne dégénère pas en insupportable recherche.

1. MUNDUS, a, um, Propre, élégant. Syn. Elegans, lautus. )( Sordidus. Usus: Vir mundus et elegans.

2. MUNDUS, i, m. Monde, univers. Syn. Orbis terrarum, orbis universus, rerum universitas; pulcherrimum naturæ regnum; orbis theatrum; universitas rerum, qua omnia continentur; natura universa; mundi moles; civitas communis mortalium atque immortalium. Epith. Æternus, amens, sapiens, aptus, beatus, bonus, pulcher, salutaris, ornatus aspectu, constans, communis, disertus quidem, et mathematicus et musicus, omnium doctrinarum eruditus, postremo philosophus; expers consilii, globosus, immensus, immundus, parum mundus, levis undique, æquabilis et a medio ad summum par, perfectus et absolutus, litterratus, melior, mortalis, sempiternus, præditus animo et sensibus, rotundus, ardens, pulcher, quietus, similis, singularis, unigenus, omnium rerum, quæ naturæ administrantur, seminator et parens et educator atque auctor, universus, stabilis, volubilis. Phras. 1. (Sic agitur in mundo, Vulg.), ainsi on se conduit dans le monde. Sic est vita hominum; sic vivitur; sic natura comparatum est; ita fert hominum consuetudo; sic sunt homines. 2. Quamdiu mundus stetit, depuis la création du monde. Post natos homines; post hominum memoriam; post natum hominum genus. 3. Quamdiu mundus stabit, jusqu’à la fin du monde. Dum genus hominum erit. 4. Quidquid in mundo est, tout ce qu’il y a dans le monde, sous le soleil. Quidquid cœlum suo ambitu complectitur; quidquid in se continet orbis terrarum; quidquid in orbe terrarum est. 5. (Egregie se accommodare novit mundo, Vulg.), il sait se faire tout à tous. Mores ex hominum moribus feliciter effingit; vitæ rationem ad communem vivendi modum belle exigit; vitam ex usu hominum agit; ex communi lege metitur, ad communem vivendi morem mores fingit suos. Cf. Sæculum. Usus: Naturam mundi, et pulchritudinem contemplari. Democritus ait innumerabiles esse mundos. Mundi ætates, partes.

MŪNĔRO, as, avi, atum, are, a. et.

MŪNĔROR, aris, atus sum, ari, d. Donner en présent, gratifier de. Syn. Largior. Adv. Opipare. Usus: Opipare me muneratus est. Cf. Remuneror.

MŪNĬA, ōrum, n. pl. Affaires, devoirs, offices; charges publiques, magistrature. Syn. Munera, onera. Usus: Suis cervicibus publica munia sustinere. Obire munia. Cf. Officium, Munus, Magistratus.

MŪNĬCEPS, ĭpis, m. Citoyen d’un municipe, d’une ville libre. Syn. Civis, popularis, qui e municipio est. Epith. Honestissimus, ornatissimus. Usus: Municipes sunt cives Romani suo jure et legibus suis utentes, muneris tantum cum populo Romano honorarii participes, a quo munere capessendo appellari videntur.

MŪNĬCĬPĀLIS, e, gen. com. De municipe, municipal. Syn. Ex municipio. Usus: Homines municipales et rusticani.

MŪNĬCĬPĬUM, ĭi, n. Ville municipale, municipe. Syn. Conventus, colonia. Epith. Antiquissimum et fidelissimum, frequentissimum, frequens mœstumque, gratum, grave, firmum, honestum, illustre, immune, integerrimum, rusticanum, totum. Reliqua, rusticana, vetera. Usus: Scis cujus municipii sim.

MŪNĬFĬCĒ, Généreusement. Syn. Liberaliter, large, prolixe. Usus: Munifice et large dare aliquid.

MŪNĬFĬCUS, a, um, Généreux, libéral. Syn. Liberalis, largus. Cf. Liberalis.

MŪNĪMEN, ĭnis, et MŪNĬMENTUM, ti, n. Rempart, fortification. Usus: Illa quoque fossa haud parvum urbis munimentum.

MŪNĬO, is, īvi vel ĭi, ītum, ire, a. Entourer un lieu d’une muraille, fortifier. Syn. Firmo, confirmo, obvallo, sepio, obsepio; paro, adorno. Adv. Præclare. Phras. 1. Urbem munire, fortifier une ville. Firmissimis præsidiis munimentisque firmare; vallo fossaque cingere; quasi sepimento aliquo vallare; fossam et alia munimenta urbi circumjicere; aditus omnes fossis aggeribusque præsepire; novo munimenti genere impedire, sepire. 2. Castra egregie munita habemus, notre camp est parfaitement fortifié. Castra ita firmavimus, ut nihil tam clausum ad exitus, tam septum undique, tam tutum ad custodiam nec fieri, aut cogitari possit; castra ex omni parte præmunita, præsidiis militum tecta, probe obvallata; munitionibus valida habemus; castra vallo, vallum congestis arboribus septum habemus, ne qua intrare in munimenta hostis possit. Cf. Munitus. Usus: 1. Munite communem arcem bonorum, obstruite perfugia improborum. 2. Sterno, facio, frayer le chemin. Munire viam sibi ad honores. 3. Reparo, reficio, défendre, protéger. Munire alveum, ripam, aditum. 4. Transl. Viam et aditum ad aliquem sibi munire. Tueri et munire se adversus incumbentia discrimina; benevolentia multorum se munire, se faire un rempart de l’affection publique.

MŪNĪTĬO, ōnis, f. Fortifications, ouvrages de défense, murs, remparts. Usus: Operibus et munitionibus sepire urbem. Operis munitione, et concursu militum, et telorum repulsu submotus hostis.

MŪNĪTŎR, ōris, m. Celui qui fortifie, ingénieur militaire.

MŪNĪTUS, a, um, Muni, fortifié, défendu. Syn. Septus, vallatus; armatus, stipatus. Phras. 1. Locus natura munitus, lieu fortifié par la nature. Oppidum positu munitum; locus ipso satis positu defensus; oppidum loci natura tutum a periculo; defendit se ipse locus; ipsa loci natura facile repellit periculum, in ipso loco satis est ad firmitatem præsidii; oppidum ingenio situs, locique natura, firmum. 2. Locus arte munitus, lieu fortifié par l’art. Munitum manu oppidum. Munitus opere locus. Locus munitionibus obseptus; objectis aggeribus a periculo tutus. Cf. Munio. Usus: 1. Munitus firmissima hominum benevolentia. Urbs natura ac loco munita, succincta portubus, armata muris. Regulus virtutum præsidio munitus. Munitus ad vitæ custodiam. 2. Transl. Sapientia munitum pectus gerere.

MŪNUS, ĕris, n. Don, présent; service, office, devoirs, fonctions. Syn. Donum, beneficium, largitio; officium, provincia. Epith. Ædilitium, amplum, gratum, annuum, candidatorium, consulare, dignum, expletum, divinum, exiguum, extraordinarium, latum, magnificum, mediocre; perfectum, præclarum, provinciale, proprium, publicum, servile, sordidum, pristinum, senatorium, certum. Phras. 1. Muneribus corrumpi se sinit, il se laisse corrompre par les présents. Muneribus facile delenitur; pretio sollicitari atque etiam labefactari fides ejus solet; pretio addictam fidem gerit; est, quem pecunia non oppugnes modo, sed expugnes; venalem habet pretio fidem; quæstui omnia in illo sunt venalia, fides, jusjurandum, æquitas. 2. Munus alicui imponere, imposer une charge à qqn. Muneri aliquem præficere, præponere; munus alicui assignare; partes judicis, quæstoris, etc. dare, imponere; imponere alicui personam judicis, etc. Provinciam alicui decernere, dare, tradere; provinciæ, procurationi præficere; procurationem committere. 3. Munus aliquod gerere, remplir une fonction. Munus sustinere, obire, exsequi; muneri præesse; munere fungi; provinciam habere, sustinere, obire, administrare; liberaliter dextereque munia obire; procurationem habere; personam judicis, etc. sustinere, gerere, tenere, tueri; partes judicis agere. 4. Munus mihi obtigit, on m’a confié une charge. Munus mihi obvenit; mihi mandatum est; ad procurationem ejus muneris vocatus sum; provincia mihi obvenit; obtigit; provinciam cepi, accepi. 5. Munere hoc orbatus est, il a été privé de cette charge. Munus illi ereptum est; a procuratione amotus; procuratione privatus; munere exutus est; ea provincia illi abrogata est; ejus muneris partes illi ereptæ sunt. 6. Muneri suo satisfecit, il a satisfait aux devoirs de sa charge. Munere egregie perfunctus est; munus pro sua et reipublicæ dignitate gessit; partes eas egregie sustinuit, egit, tuitus est; nihil in eo munere gerendo officii, nihil diligentiæ desiderari passus est; summam ex eo munere laudem collegit, tulit, retulit, sibi peperit, comparavit; officium integre cumulateque præstitit. 7. Hoc tui muneris est, c’est votre office, cela vous regarde. Hoc partes tuæ sunt; id tuum est; tui officii est; tuum id munus est, tuarum id partium est; ad te, ad tuum officium pertinet, tuæ curationis res ista est; tua ista curatio est. Usus: Munera dare, largiri, mittere, afferre. Munera sua apud aliquem bene collocare. Munus concinnare. Munus verbis ornare. Muneribus populum delinire. 2. Officium, provincia, dignité, emploi public. Ad munus aliquem instruere. Muneri præficere aliquem. Munus, partes, personam Consulis suscipere. Muneri succedere. Munus defugere. Munerum immunitatem alicui dare. Cf. Donum, Officium, Magistratus.

MŪNUSCŬLUM, i, n. Petit présent, léger don. Syn. Donum exiguum, tenue munus. Epith. Tenue. Usus: Munuscula non ingrata misit.

MŪRĀLIS, e, gen. com. De mur, mural. Usus: Tormentum murale, machine de guerre pour ébranler les murailles, bélier. Muralis corona, couronne murale.

MŬRĬA, æ, f. Saumure, eau salée. Syn. Aqua multo sale condita. Usus: Caro muria condita. Piscis muriæ incoctus.

MURMUR, ŭris, n. Murmure, bruit sourd; bruit, son. Syn. Fremitus, mugitus, strepitus. Usus: Murmur ortum aliorum cum assensu, aliorum assentientes increpantium.

MURMŬRO, as, avi, atum, are, n. Murmurer, faire entendre des murmures; gronder. Usus: Fremitus murmurantis maris, frémissements de la mer qui murmure.

MŪRUS, i, m. Mur; rempart, le plus souv. au pluriel. Syn. Mœnia, paries. Epith. Firmissimus. Phras. 1. Muri pars tormentis dejecta est, les machines ont abattu une partie des murailles. Pars muri tormentis labefactata est; murorum pinnæ frequentibus tormentorum ictibus detersæ sunt; pars mœnium tormentis prostrata, diruta, deturbata, aditum hosti patefecit; verberata crebris tormentorum ictibus mœnia ruinam traxere; disjecta tormentis mœnia; pars una muri tormentis diruta continentibus ruinis urbem nudavit; murus cum ingenti fragore procidit; oppidum ruinis mœnium est patefactum; tormentorum tot ictibus secuta murorum strages; murorum hiatus; mœnium ruina; quassati muri labes; imposita muris plaga ruinam impulit. Quassata pars muri ruinam dedit, ruina collapsa est, ruinam fecit; crebri tormentorum ictus muri ruinam, stragem edidere. Convulsa tormentorum ictibus mœnia et disjecta sunt. 2. Muros tormentis ferire, ouvrir une brèche à coups de canon. Muros tormentis quatere, labefactare; munimentorum ruina aditum in urbem moliri; crebris tormentorum ictibus mœnia verberare; in muros impressionem facere. 3. Murorum hiatum reparare, réparer une brèche. Quassatam muri partem objectis saxis reficere; mœnium ruinam instaurare; muri labem obducta raptim lorica defendere; pinnas loricasque ex cratibus attexere; pluteos vallo addere; desidentem murorum labem pluteis cratibusque reficere, sarcire. 4. Hostes ex murorum ruina depellere, chasser les ennemis des murailles en ruines. Ad prostrati muri ruinas; ad ruinosam muri labem; ad quassatum muri hiatum; ad labefactum muri partem hostes irruptionem molientes arcere; hostem impressionem in munimentorum ruinas facientem depellere; ex ipsis mœnium ruinis hostem submovere. Usus: Leges propugnacula et muri sunt tranquillitatis et otii. Muro urbem sepire, cingere; circumdare. Murum ingentis altitudinis duximus. Facile subruitur ex imo murus quod cæmenta non calce durata sunt, sed interlita luto, structuræ antiquæ genere. Murus humilior, et scalis facile superabilis.

MUS, mūris, m. Souris, rat. Usus: Platonis Politiam nuper mures apud me corroserunt. Clypei a muribus derosi.

MŪSA, æ, f. Muse, chant. MŪSÆ, ārum, f. pl. Les muses; sciences, études. Epith. Agrestiores, mansuetiores, proximæ, pulchellæ, superiores. Usus: Cum omnibus Musis rationem habere cogito. Quis tam aversus a Musis? Qui est si ennemi des études? Quis cum musis, id est, cum humanitate ac doctrina, non habet commercium? Cum musis commercium habet unice. Mansuetiores musæ. Cum musis se delectare. Cf. Litteræ.

MUSCA, æ, f. Mouche. Usus: Puer, abige muscas. Depellere muscas. Ne musca quidem.

MUSCŌSUS, a, um, Couvert de mousse. Usus: Nihil alsius, nihil muscosius.

MUSCUS, i, m. Mousse. Usus: Saxum sæpius volutum non obducitur musco, pierre qui roule n’amasse pas mousse. (Prov.).

MUSĬCA, æ, et MUSĬCE, es, f. Art musical, musique. Syn. Cantus, symphonia. Phras. 1. Musica valde delector, j’aime beaucoup la musique. Musicæ studio teneor; studio sonorum capior; nervorum vocumque cantibus delector; fidibus, tibiis modulate canentibus; fidiculis numerose sonantibus, varietate sonorum; mollissimis et delicatissimis in cantu flexionibus mirifice delector; pulsis scienter fidium nervis, vocum gravitate ac varietate concitari animum vehementer sentio. 2. (Ille textum fecit, ego musicam, Vulg.), il a fait les paroles et moi la musique. Ille materiam subjecit, ego modulate illam descripsi; ille verba, modos ego ac numeros adinveni; voces ille subjecit, ego modis musicis illigavi. 3. (Interea musica instrumentalis fuit, Vulg.), pendant ce temps il y eut un concert instrumental. Interea tibiis fidibusque modulate canebatur; sub hæc cantus nervorum et tibiarum personabat; cantatum interea tibiis fidibusque; interea symphonia, pulsis scienter fidium nervis canebat. Usus: Leges musicæ. Musicam Damon et Aristoxenus tractaverunt. Cf. Cano.

MŪSĬCUS, i, m. Musicien. Syn. Musicis eruditus, symphoniacus, qui voce, fidibus, etc. canit. Usus: Musici, qui erant quondam iidem Poetæ.

MUSTĀCĔUM, i, n. Sorte de gâteau où il entrait du vin doux et que l’on faisait cuire sur des feuilles de laurier. Cibi genus. Usus: Laureolam in mustaceo quærere, chercher une couronne de laurier dans un gâteau au laurier, c. à d., se faire valoir par des bagatelles (Prov.).

MUSTĒLA, æ, f., Belette, fouine. Usus: Mustela catulos suos quotidie transfert.

MUSTUM, i, n. Moût, vin doux. Epith. Novum, dulce. Usus: Nova ista quasi de musto et lacu fervida oratio.

MŪTĀBĬLIS, e, gen. com. Changeant, variable, inconstant. Syn. Quod habet mutationem. Phras. (Valde mutabilis homo est, Vulg.), cet homme est très inconstant. Animum ex levibus fortunæ momentis suspensum gerit; parum constat. Cf. Varius, Inconstans. Usus: Omne corpus mutabile. Mutabile vulgus. Polypo mutabilior. Sidera mutabili ratione labuntur. Cf. Varius, Inconstans.

MŪTĀBĬLĬTAS, ātis, f. Mobilité, mutabilité. Usus: Inconstantia et mutabilitas mentis.

MUTĀTĬO, ōnis, f. Changement, variation. Syn. Permutatio, motus, conversio, inclinatio. Epith. Crebra, magna, manifesta, misera, suspiciosa, imbecillis, minuta, varia. Usus: Optimus est portus pœnitenti mutatio consilii. Coloris, morum, officiorum mutatio. Mutationes quatuor temporum. Mutationem moliri, facere, subire. Magnam voluntatis mutationem afferre.

MŬTĬLO, as, avi, atum, are, a. Mutiler, couper, estropier. Syn. Diminuo. Usus: Mutilatum exercitum in Galliam duxit. Naso, auribus, membrorum parte mutilati.

MŬTĬLUS, a, um, Mutilé, tronqué. Syn. Diminutus, mutilatus. )( Integer. Usus: Mutila quædam et hiantia loqui, prononcer des phrases tronquées, parler sans suite. Cornibus mutilus.

MŪTO, as, avi, atum, are, a. Mouvoir, déplacer; changer, modifier. Syn. Mutationem facio, permuto, inverto, converto, immuto, commuto, vario. Adv. Turpissime, leviter, paulatim, repente, valde. Phras. 1. Locum mutavit, non ingenium, il changea de lieu, non de conduite. Nihil de suis institutis immutavit; mores antiquos non exuit, non correxit; novum ingenium non induit, nec in diversum animum mutavit; nihil de actionum suarum cursu deflexit; loci mutatione nihil a versus a prioribus institutis, nec ad alia se consilia contulit, in alios mores non abivit; commutatio loci quidem facta est, sed ab ingenio suo nihil variavit. 2. Fortuna mutata est, la fortune a tourné. Fortuna jam verterat; fortuna jam variaverat; fortunæ inclinatio quædam facta erat; eam rem conversio rerum, et inclinatio temporum secuta est; fortunæ mutatio in contrarium facta est; paucis diebus magna erat rerum facta commutatio, ac se fortuna inclinaverat. Res in contrarium verterat. 3. Mutare consilium, changer de résolution, de plan, de projet. Calculum reducere; decedere de sententia; discedere a sententia. 4. Mutare ferociam, changer son naturel sauvage. De asperitate multum lenire atque submittere; in mores a veteri asperitate alienos verti; supercilium remittere, ponere. 5. Tempus concedere ad mutandam sententiam, accorder du temps pour changer d’idée. Tempus dare ad receptum pertinacis sententiæ. Usus: Pactiones, consilium, genus dicendi, moris, vestem, sententiam mutare. Civitatem, solum mutare. Nihil mutavit odor, nihil mutatus est.

MŪTŬĀTĬO, ōnis, f. Action d’emprunter, emprunt. Usus: Multos minutis mutuationibus defraudavit.

MŪTŬĒ, Réciproquement, en retour. Syn. Vicissim, mutuo. Usus: Officiis mutue respondere, répondre aux bons offices.

MŪTŬO, Mutuellement, réciproquement. Syn. Mutue. Usus: Fac, valeas meque mutuo diligas.

MŪTŬOR, aris, atus sum, ari, d. Emprunter qqche à qqn. Syn. Mutuam sumo pecuniam; utendum aliquid accipio. Adv. Aliunde. Usus: Orator subtilitatem e philosophia mutuatur, et vicissim reddit ubertatem orationis et ornamenta dicendi.

MŪTUS, a, um, Muet. Syn. Elinguis, tacitus. )( Loquens, eloquens. Usus: Civitas fracta malis, muta, debilitata metu. Curia elinguis, mutum forum. Tempus mutum a litteris. Cf. Obmutesco.

MŪTŬUM, i, n. Emprunt. Usus: Pecuniam sumere mutuum.

MŪTŬUS, a, um, Emprunté, prêté; mutuel, réciproque. Syn. Par, æqualiter, respondens. Usus: Pecuniam dare mutuam, sumere mutuam. Mutuas operas tradere. Beneficentia mutua esse debet. Voluntas mutua. Mutua inter nos officia. In mutua benevolentia amici conquiescunt.

MY̆ŎPĂRO, ōnis, m. Sorte de navire léger à l’usage des pirates. Syn. Navis piratica, lembus piraticus. Epith. Perennes, inopes, relicti. Egregius, pulcherrimus.

MYSTĂGŌGUS, i, m. Celui qui conduit qqn dans les lieux consacrés aux mystères. Syn. Rex sacrorum.

MYSTĒRĬUM, ĭi, n. Cérémonies secrètes; mystère. Syn. Sacra res occulta. Epith. Augustum, tantum. Usus: Hoc tacitum tanquam mysterium teneas. Mysteria aperire, enuntiare nefas. Epistolæ nostræ multum habent mysteriorum.

NÆ, Assurément. Syn. Profecto, valde. Usus: Næ illi vehementer errant.

NÆNĬA, æ, f. Chant funèbre. Usus: Næniæ nomine Græci lugubres cantus appellant.

NÆVUS, i, m. Tache sur le corps. Syn. Corporis macula. Usus: Farina decocta in aceto nævos tollit.

NAM, Car. Syn. Enim, namque, etenim, siquidem, quippe, nimirum, videlicet, sane.

NAMQUE, En effet, à savoir. Syn. Siquidem.

NANCISCOR, ĕris, nactus sum, nancisci, d. Acquérir, obtenir, recevoir, trouver. Syn. Invenio, adipiscor, consequor, assequor, mihi obvenit, offertur mihi. Usus: Si quid firmitatis, virium, laxamenti nactus fuero. Cf. Acquiro.

NĀRIS, is, f. Narine; au pl. NĀRES, ĭum, f. Les narines, le nez. Syn. Foramen nasi geminum. Usus: Nares semper patent. Fasciculum ad nares admovere.

NARRĀTĬO, ōnis, f. Narration, récit. Syn. Rerum gestarum expositio. Epith. Aperta, ficta, brevis, probabilis, dilucida, jucunda, longa, obscura, perspicua, suavis, verisimilis; breves, incredibiles, indoctæ, molestæ. Usus: Narrationes non historico modo, sed prope quotidiano sermone exponere, explicare.

NARRĀTOR, ōris, m. Narrateur, conteur, historien. Usus: Imitator et narrator facetus.

NARRO, as, avi, atum, are, a. Raconter. Syn. Rem gestam narratione expono, demonstro, dico. Adv. Bene, hercule, breviter, diligenter, dilucide, enodate, graviter, sane et probe, jucunde, male, memoriter, multum, novissime, probabiliter, venuste, interrupte, ornate, palam, pervarie. Phras. 1. Narratur, on raconte, on rapporte, le bruit court. Traditum memoriæ est; tenet fama; incorruptis rerum gestarum monumentis traditur; fama est; variorum sermonibus jactatur; fama nascitur, surgit, manat, percrebescit, dissipatur, peragrat, pervadit urbem, venit, pervenit ad aures; fama exit de re; memoriæ proditum est. 2. Res dupliciter narratur, il y a deux récits différents. Duplex inde fama est; duplex inde de re prodita est memoria; variat fama. 3. Rem omnem ex ordine narrabo, je vous raconterai tout en détail. Dicam, eloquar, aperiam, significabo, exponam, explicabo rem omnem, ut gesta est. Scies, cognosces, audies ex me, quæ facta sunt. 4. Rem eamdem sæpissime narrat, il raconte toujours la même chose. Rei gestæ narratione aures complet, implet, obtundit; rem eamdem sæpe auribus inculcat. Usus: Plurima de tuis narrantem multa voluptate audivi.

NARTHĒCĬUM, ĭi, n. Vase ou boîte à médicaments, à parfums. Syn. Myrothecium. Usus: Medicamenta illa tanquam de narthecio promebat.

NASCOR, ĕris, nātus sum, nasci, d. Naître. Syn. Orior, in vitam venio, introeo, ingredior; ortum habeo, in lucem edor, suscipior, primam lucem aspicio, lucem accipio, alicujus satu edor, procedo, vitæ lumen adeo, in lucem prodeo. )( Morior. Adv. De integro, improviso, similiter. Usus: Suapte sponte nasci. Pestis homini ab homine nascitur. Cf. Orior.

NASSA, æ, f. Nasse de pécheur. Syn. Vas vimineum ad capiendos pisces. Usus: Ex hac nassa exire cupio, non ad fugam sed in spem mortis melioris, je veux sortir de cette nasse, de ce mauvais pas.

NASTURTĬUM, ĭi, n. Cresson. Rad. a nasi tormento, ex acri ejus odore. Usus: Persas negat Xenophon ad panem adhibere quidquam præter nasturtium.

NĂSUS, i, m. Nez. Usus: Nasus ita locatus, ut quasi murus oculis interjectus videatur. Naso suspendere aliquem, se moquer de qqn. Illudere aliquem.

NĀSŪTŬLUS, a, um, Moqueur, railleur. Usus: Uxor didacula et nasutula.

NĀSŪTUS, a, um, Qui a un grand nez; fin, spirituel, moqueur. Usus: Homo nasutus, homme fin, avisé, railleur.

1. NĀTĀLIS, is, m. Le jour de la naissance. Usus: Agere diem natalem. Scripsi hæc natali meo.

2. NĀTĀLIS, e, gen. com. De naissance, natal. Usus: Natale solum, Patria. Natalis dies.

NĂTĀLĬTĬA, ōrum, n. pl. Fête pour célébrer le jour de la naissance. Usus: Natalitia dare, celebrare. Natalitia in hortis dedi.

NĀTĀLĬTĬUS, a, um, Relatif au jour de la naissance. Syn. Ad natalem diem pertinens. Usus: Natalitia sidera omnia, tous les astres peuvent présider à la naissance.

NĂTĀTĬO, ōnis, f. Natation.

NĀTĬO, ōnis, f. Nation, peuple. Syn. Gens. Epith. Eruditissima, levissima, magna, officiosissima, religiosa, tota; acerrimæ, bellicosissimæ, cæteræ, communes, deditæ scientiis, exteræ, externæ, conquassatæ, immanes, inimicissimæ, miseræ, multæ, sociæ, ultimæ. Usus: 1. Cæsar natione Romanus. Erudita Græcorum natio. 2. Ordo, race, gent. Tota natio candidatorum. Natio optimatum.

Nativitas Domini, La Nativité de JÉSUS-CHRIST. Phras. Augustissimus et omnium, qui post homines natos illuxerunt orbi, faustissimus dies, quo rerum universarum opifex, DEUS, humanis indutus artubus, ex Matre Virgine natus est. Ortus natalis Christi Servatoris nostri.

NĀTĪVUS, a, um, De naissance; naturel, natif. Usus: Hujus gentis domesticus et nativus sensus est. Malum nativum. Verba nativa et simplicia, quasi sponte nata, mots racines, radicaux.

NĂTO, as, avi, atum, are, n. Nager. Syn. Trano. Phras. 1. Trans flumen natavit, il passa le fleuve à la nage. Flumen natando trajecit; in adversum littus natatione evasit; flumen transnavit; incubans cortici nando in littus evasit; secundo primum flumine delatus, brevi post trajectu, utribus innatans in tutum pervenit; inflati utres eum transvexere; subivit aquam et fluctus diverberando in littus enatavit; utribus incubans in adversum littus deferebatur. 2. Sub aqua natavit ad urbem, il arriva à la ville en nageant sous l’eau. Aquam subivit et occulto lapsu ad urbem usque penetravit. Usus: Natabant pavimenta vino.

NĂTRIX, īcis, f. Hydre, serpent d’eau. Serpentis genus.

NĀTU, Par la naissance, l’âge, les années. Syn. Ætate. Usus: Grandis natu matrona. Natu major, minor. Natu maximus, minimus, stirpis maximus, etc.

NĀTŪRA, æ, f. Nature. Syn. Communis hominum parens, DEUS ipse; provida solersque mater rerum omnium; vis ingenita, causa intima in rebus universis; mundi moles, rerum universitas; item: Ingenium, indoles, conditio, status. Epith. Paulo acrior, admirabilis, angusta, animalis, antiqua, apta, aspera, beata, mortalis, sempiterna, blanda, cœlestis, communis, commutabilis, conservatrix, congrua, continuata, depravata, deterrima, eximia, expers rationis, fera, immanis, fervida, generata, humida, idonea, ignea, ignota, imbecilla, importuna, impurissima, inanima, infensa, intelligens, sapiens, invicta, locupletior, quasi lena sui, mira, mitis, clemens, mortalis, multiplex, firmior, obscura, præstans, parens, patibilis, perfecta, perpetua, plenior, præpotens, prolixa, benefica, propria, provida, solers, pulcherrima, recta, simplex, singularis, socors, spirabilis, superior, tacita, terrena, tristis, recondita, vana, varia, vitiosa, universa. Dissimiles, divinæ, multæ, optimæ. Phras. 1. Natura parum in te benigna fuit, la nature à été pour vous une marâtre. Naturam expertus es parum liberalem; satis angusta natura te suis copiis instruxit; suis te bonis abundare natura notuit; natura sic tecum egit, ut noverca potius, quam mater fuisse videatur; non optime de te merita est natura; non multum naturæ debes. Non est, cur naturæ gratias agas. Possum in te quidvis potius, quam naturæ subsidia laudare. Naturæ bona, quibus abundant alii, in te desiderantur, requiruntur, non agnoscuntur. Inops es a naturæ bonis; desunt ea, quæ natura alioquin impertit, largitur præsidia. 2. (Nescio quam nunc naturam sibi assumat, Vulg.), je ne sais quel caractère nouveau il se forme. Nescio, quod novum induat nunc ingenium; in quos mores abeat; in quos mores se formet; quæ instituta sequatur. Cf. Degenero. 3. Naturam nactus est bonam, il a un bon naturel. Naturæ bonitas in eo eximia, præclara indoles, humanitas singularis; naturam nactus est eximiam atque illustrem; naturam fautricem habuit in tribuendis animi virtutibus; naturæ habitus in eo singularis, ac prope divinus; animus illi e natura bene informatus; animi ingenium magnarum rerum capax et appetens; iis bonis, quæ natura data sunt, naturæ donis, naturæ muneribus, animi dotibus ita ornatus, quidvis ut consequi natura duce posse videatur. 4. Natura tetrica est, il est naturellement triste. Ea est asperitate naturæ, tam acerba indole ac intractata, nihil ut fingi difficilius ac morosius possit; tristi est ingenio ac illepido; asper moribus ac natura, quæ consuetudinem reddit difficilem. 5. (Natura mea talis est, Vulg.), tel est mon caractère, je suis ainsi. Ita natura fert mea; in hos mores me natura finxit; ingenio hoc sum ac indole; ita natura factus sum; sic homo sum. Usus: 1. Ad majora nos genuit natura. Natura est, quæ mundum omnem continet ac tuetur. 2. Vis ingenita et potestas rerum, nature. Natura ipsa nos admonet. Ita natura comparatum. Naturæ speculator. 3. Rerum universitas, mundus, le monde, l’univers, l’ensemble des êtres. Naturæ fabrica incredibilis. In rerum natura quærenda sunt, quæ materia, quæ forma. 4. (Essentia, Vulg.), essence, qualité naturelle. Cujus rei ea vis est, ea natura. Vis et natura justitiæ. 5. Ingenium, mores, nature, naturel, caractère. Victoria natura insolens. Natura in pueris, ut in spectaculis, cernitur. Homo optima, tristi, recondita natura. Naturæ asperitas. Ad naturam eximia quoque ars accedit. 6. Judicium, ratio naturalis, raison naturelle. Natura duce errari non potest. 7. Temperatio, habitudo, habitude. Corporis natura in ægroto cognoscenda est. 8. Ortus, origo, principium, naissance. )( Ars, institutum. Non natura, sed instituto quodam id fit. Natura ita erat factus, ut, etc. Hæc vitia a natura habet. 9. Status, conditio, cursus, cours naturel des choses. Ea erat natura temporum, is cursus, etc.

NĀTŪRĀLIS, e, gen. com. Naturel. Syn. Nativus, innatus, insitus, a natura profectus vel ortus; secundum naturam, naturæ congruens, quod a natura est, quod homini naturaliter, insitum est. )( Fucatus, artificiosus. Adv. Maxime. Usus: Naturalis non fucatus nitor. Milvio naturale bellum est cum corvo. Quæstiones, res naturales, physicæ.

NĀTŪRĀLĬTER, Naturellement, conformément à la nature. Syn. A natura, secundum naturam, natura, ipsius naturæ habitu. Usus: Quod homini naturaliter insitum est, eo uti decet.

1. NĀTUS, i, m. Fils. Syn. Filius. )( Parens, procreator. Usus: Naturaliter a procreatoribus nati diliguntur. Vox alioquin Poetis frequentius in usui quam oratoribus.

2. NĀTUS, a, um, Né, issu. Syn. Ortus, editus, procreatus, progenitus, prognatus, alicujus satu vel partu editus, in lucem editus. Adv. Fortuito, necessarie, optime, ex improviso. Usus: Honesto, amplo, obscuro loco natus; patricio sanguine natus. Scipio ad excidium Carthaginis natus, aptus, factus; aptus, natus ad omnem eloquentiam. Quidam ita habiles, ut non nati, sed ab aliquo Deo ficti videantur. Natus servituti, abdomini.

NAUCUS, i, m. Chose sans aucune valeur, un rien, un zeste de noix. Syn. Juglandis putamen, res nihili. Usus: Nauci facio, non nauci habeo, je ne fais aucun cas, je n’attache aucune valeur.

NAUFRĂGĬUM, ĭi, n. Naufrage. Syn. Jactura, quæ fit nave fracta. Epith. Æterna, maxima, missa, extrema. Phras. Naufragium passus est, il fit naufrage. Navem fregit, naufragium fecit; naufragio interiit; fractæ navis et fortunarum jacturam fecit; naufragio periit; navis onere suo plane capta atque depressa est. Navis expulsa atque ejecta fluctu, fracta est, elisa est; navis hausta mari est; confracta illi navis est; navis procellis diu quassata, postremo demersa est; navis jactata ventis, tempestatibus vexata, postremo fluctibus cessit. Usus: 1. Naufragium reficere, colligere. Naufragio projici, expelli. 2. Transl. Calamitas, malheur, désastre, ruine. In naufragio reipublicæ, fortunarum, rerum, rei familiaris, patrimonii. Hæc una e naufragio tabula mihi superest. Tot clarissimorum regum ducumque naufragia considera. Cf. Navis.

NAUFRĂGUS, a, um, Qui fait ou qui a fait naufrage, naufragé. Syn. Naufragio ejectus, mari haustus, qui naufragium facit. Epith. Natans, sapiens. Usus: Corpora, saxa naufraga.

NAUSĔA, æ, f. Mal de mer, nausée. Syn. Stomachi fastidium. Usus: Navigavimus sine timore et nausea. Ne nauseæ molestiam susciperes æger.

NAUSĔO, as, avi, atum, are, a. Avoir des nausées, mal au cœur. Syn. Stomachi fastidio laboro, abhorreo. Phras. Nauseo pisces, je déteste les poissons. Fastidio sunt pisces; fastidium stomacho movent, generant pisces; nauseam movent, afferunt, generant pisces. Usus: Sudet, palleat, quidlibet, modo ne nauseet, faciat.

NAUTA, æ, vel NĀVĬTA, æ, m. Navigateur, matelot, marin, pilote. Syn. Naviculator, navicularius, remex. Epith. Inviti, timidi. Usus: Nautarum alii malos scandunt, alii sentinam exhauriunt, gubernator clavum tenens ad puppim sedet quietus.

NAUTĬCUS, a, um, De nautonnier, naval, nautique. Usus: Nauticarum rerum scientia. Nautica impedire ministeria.

NE, Ne.... pas, non. Syn. Ut ne, quo ne, neque. Usus: 1. Quidvis age, dumne abieris. 2. Non, ne. Illud ne quis admiretur. 3. Neque, pas même. Ne istius quidem laudis sum cupidus. Nullas a te litteras habeo, ne famam quidem. 4. An, utrum, si. Humine, an sublime putrescat, nihil interest.

NĔBŬLA, æ, f. Brouillard, vapeur. Usus: Quasi per nebulam aliquid videre. Depulsa nebula diem aperuit.

NĔBŬLO, ōnis, m. Vaurien, polisson; charlatan; dissipateur. Syn. Nugator, nequam, qui mendaciis et dolis nebulas offundit et tenebras. Epith. Certior, magnus. Usus: Hærebat nebulo, quo se verteret, non habebat. Cf. Nequam, Malus.

NĔBŬLŌSUS, a, um, Plein de brouillards. Syn. Caliginosus. Phras. Nebulosum erat, l’air était plein de brouillards. Humidi montes effundebant caliginem, quæ universam rei faciem, quæ prospectum oculorum auferebat; quæ liberum oculorum prospectum prohibebat. Nebulosum erat cœlum et caliginosum; nebula erat ad multum diei, densa adeo, ut lucis usum eriperet, non prospectu modo extra vallum adempto, sed propinquo etiam congredientium inter se conspectu; orta ex lacu nebula campo quam montibus densior sederat; prima luce densa nebula saltum omnem camposque circa intexuit. Usus: Caliginosum, nebulosum cœlum.

NEC, Non, ne pas, ni. Syn. Non, neque. Usus: Nec bona, nec mala.

NECDUM, Et pas encore. Syn. Nondum.

NĔCESSĀRĬĒ vel NĔCESSĂRĬO, Nécessairement, forcément, par nécessité. Syn. Necessitate, ex necessitate, necessariis et maximis de causis.

1. NĔCESSĀRĬUS, ĭi, m. Parent, parente, ami, amie. Syn. Conjunctus, intimus, familiaris, necessitudine conjunctus, aliquem necessitudine attingens. Epith. Cari, honesti, paterni; communis, conjunctus, inferior. Usus: Inter necessarios mihi conjunctissimus. Eos necessarios habere oportet, quos ineunte ætate dileximus. Necessarius et propinquus meus. Cf. Familiaris.

2. NĔCESSĀRĬUS, a, um, Nécessaire, absolu, inévitable, forcé. Syn. Opus, fatalis. )( Voluntarius. Adv. Æque, maxime, eo magis, vehementissime, summe. Usus: Necessarium est, quod imperatur: voluntarium, quod permittitur. Leges fatales et necessariæ. Necessaria consecutio. Cf. Necessitas.

NĔCESSE, Nécessaire, forcé, indispensable. Syn. Necessum, necessarium, opus. Adv. Plane, quodammodo, valde. Phras. Necesse erat id facere, il était nécessaire de faire cela. Casus erat fatalis et necessarius; imposita mihi fuit necessitas id agendi; parendum erat necessitati; serviendum erat necessitati; necessitas me ad ea detrusit; ista experiri necessitas subigebat; coactus rerum necessitudine id suscepi; necessitudo, quæ timidos etiam fortes reddit, eo me adegit; necessitate adductus, compulsus id egi. Necessitas ultimum ac maximum telum huc me adegit; ultima necessitas, id ut facerem, admonuit, expressit; invitus hoc feci et necessitate pressus, adstrictus, coactus. Id factum, quod sic tempus et necessitas flagitaret, quod sic usus posceret, quod sic ratio postularet; consilium necessitas subjecit. Id facere necesse habui. Usus: Comitas omnibus necesse est. Necesse non habui scribere. Necesse puto. Cf. Opus, Decet, Necessitas.

NĔCESSĬTAS, ātis, f. Nécessité, besoin absolu. Syn. Necessitudo, fatum, vis. Epith. Crudelis, divina, fatalis, honesta, magna, multa, nimia, nova, probabilis, summa, tanta. Usus: 1. Necessitatem alicui imponere, afferre. Necessitate pressus. Ea mihi necessitas obvenit. Necessitati parere, servire. Necessitatem effugere. In rationem versa necessitas, faire de nécessité vertu. 2. Vinculum conjunctioque amoris, parenté, amitié, intimité. Necessitatem amicitiamque violare. Cf. Necesse.

NĔCESSĬTŪDO, ĭnis, f. Liens étroits, rapports intimes, parenté, amitié. Syn. Familiaritas, amicitia, intima consuetudo, conjunctio, necessitas. Epith. Absoluta, certissima, communis, conjuncta, fraterna, justa, levissima, magna, paterna, privata, recens, sanctior, simplex, singularis, summa, tanta, vetus, magna, nova; simplices et absolutæ. Phras. Necessitudinem cum aliquo facere, lier amitié avec qqn. Conjungere necessitudinem cum aliquo; ad suam necessitudinem adjungere aliquem; cum aliquo necessitudinem constituere; aliquem in necessitudinem recipere. Cf. Amicitia. Usus: 1. Quos natura aut voluntas necessitudine aut benevolentia conjunxit. Vetus mihi cum illo necessitudo intercessit. Necessitudinem cum aliquo habere; colere, conservare necessitudinem. Necessitudine me attingit, il est mon ami. 2. Necessitas, nécessité. Necessitudo est, cui vi nulla obsisti potest. In necessitudinem causam confere, faire de qqche une nécessité.

NEC NE, Ou non. Syn. An non. Usus: Sit missum, nec ne, nescio.

NĔCO, as, avi, atum, are, a. Faire périr, tuer. Syn. Necem affero, occido, interficio. Adv. Manifesto, recte, acerbe, crudelissime. Usus: Fame, verberibus aliquem necare. Cf. Interficio, Occido.

NECTAR, ăris, n. Nectar, le breuvage des dieux. Syn. Deorum immortalium potus.

NECTO, is, nexui, nexum, ere, a. Nouer, attacher, unir, joindre. Syn. Connecto, colligo. Usus: Videtis, quanta sit rerum series, ut alia ex aliis nectantur.

NĒDUM, Ce n’est pas pour que, bien loin de, à plus forte raison non. Syn. Non modo, ne dicam, ut ne addam. Usus: Optimis temporibus non potuere, nedum istis miseris.

NĔFANDUS, a, um, Impie, affreux. Syn. Nefarius, detestabilis.

NĔFĀRĬĒ, D’une manière impie, abominable, criminelle. Syn. Turpiter, scelerate. Usus: Nefarie, libidinose, crudeliter egit.

NĔFĀRĬUS, a, um, Impie, maudit, scélérat, affreux. Syn. Sceleratus, consceleratus, scelestus, impius. Adv. Maxime. Usus: Scelus nefarium facere. Cf. Sceleratus.

NĔFAS, Tout ce qui est impie, illicite, injuste; sacrilége. Syn. Scelus detestandum, non fas. )( Licet. Usus: Nefas dictu. Aiebat id sibi nefas esse. Tu nihil mihi nefas censes.

NĔFASTUS, a, um, Malheureux, funeste, impie. Syn. Nefarius, impius, infelix. Usus: Quæ augur injusta, nefasta, dura, vitiosa dixerit, irrita infectaque sunto.

NĔGANTĬA, æ, f. Négation, proposition négative. Vox technica. Usus: Deinde addunt conjunctionum negantiam sic: non, si hoc est et illud; hoc autem non, igitur illud.

NĔGĀTĬO, ōnis, f. Action de nier, dénégation. Syn. Infitiatio. Usus: Negatio et infitiatio facti.

NĒGLECTĬO, ōnis, f. Négligence. Syn. Neglectus. )( Curatio.

NĒGLECTŬS, ūs, m. Négligence. Syn. Neglectio. Usus: Rem neglectui habere. Cf. Negligo.

NĒGLĬGENS, entis, omn. gen. Négligent, indifférent, insouciant. Syn. Socors, indormiens, dissolutus. )( Sedulus, diligens. Phras. Negligens est in rebus suis, il néglige ses affaires. Rebus suis plane indormit; segnis est ad imperata; dormitat in rebus suis; solute, indiligenter, oscitanter agit omnia; cum maxima illum negotia circumstent, sedet, et oscitatur; segniter, otiose, negligenter agit omnia. Negligentia, inertia, pigritia est incredibili. Cf. Negligo. Usus: Eum socors et negligens natura tardavit.

NĒGLĬGENTER, Négligemment, sans soin. Syn. Indiligenter, oscitanter, pro cætera socordia.

NĒGLĬGENTĬA, æ, f. Négligence, incurie, indifférence, etc. Syn. Indiligentia, pigritia, socordia, inertia, incuria. )( Diligentia. Epith. Agrestis et inhumana, diligens, diserta, non ingrata, mira, plena, summa, turpis. Usus: Negligentia corrumpit animum. Fugere agrestem et inhumanam negligentiam. Negligentiæ se dedere. Negligentia languere, obtorpescere. Cf. Pigritia.

NĒGLĬGO, is, lexi, lectum, ere, a. Ne pas faire attention à, ne pas s’occuper de, négliger. Syn. Mitto, non curo, curare omitto, leviter fero, dissimulandum puto, contemno. )( Curo. Adv. Omnino, maxime, necesse, plane, crudeliter. Phras. 1. Litteras olim diligenter cultas nunc plane negligit, il ne s’occupe plus des lettres qu’il cultivait autrefois avec ardeur. Litteras jam ad se nihil pertinere arbitratur; non laborat jam de paranda doctrinæ fama, nec progressus sui in litteris rationem ullam ducit; nulla illum de litteris cura jam tangit; obduruit plane ad litteras. Famam ingenii plane abjecit; soluto et quieto in tantis æmulantium studiis agit animo; animo ad litterarum studia est omisso; nihil de studiis litterarum sollicitus est. Litteras nil pensi habet. Jacet, refrixit ille discendi labor. Oblivio litterarum eum cepit; summa apud eum rei maxime necessariæ incuria. Motam jam dudum remisit industriam. 2. Negligit officium suum, il néglige son devoir. Cessat in officio; claudicat in officio; deest officio, occasione, sibi; causam suam ipse prodit; causam ipse suam damnat; abest illi cura, diligentia; remisso ac languido est animo in rebus suis; languidius versatur in opere. 3. Hæc omnia sunt ab iis neglecta, ils négligent toutes ces choses. Nihil obedienter curatum; id totum pro cætera socordia actum; dimissa maximarum rerum opportunitas; res tanta ex omnium cura est omissa. 4. Negligant, per me licet, isti commoda publica, qu’ils se soucient peu, je le veux bien, des intérêts de la république. Neglectui, per me licet, sint istis commoda publica; pedibus, per me licet, ista trahantur; fiat jactura istorum omnium, et salutis communis oblivio capiat levissimorum hominum pectora. Dissolvantur instituta omnia, quibus saluti publicæ cavetur; obterantur et conculcentur. Jaceant leges, instituta majorum obsolescant, frigeant bonorum civium studia, langueant, senescant: ego ista nec moveo, nec curo. Vilia habeantur, susque deque habeantur publica commoda, ego ne manum quidem verterim. 5. Adeone negligis sinistram famam? Est-ce ainsi que vous vous inquiétez peu d’une mauvaise renommée? Adeone parum abhorres sinistram de te famam? adeone parvi facis? adeone parum pensi tibi est? nihil igitur pensi habes, nihil laboras; nihil ad te pertinere arbitraris, quis hominum de te sermo sit? adeone famam abjecisti? adeo nec bonæ, nec sinistræ famæ cura cogitatioque te tangit ulla? Usus: Exempla majorum, leges, auctoritatem senatus, religiones, jura publica neglexisti. Cf. Piger.

NĔGO, as, avi, atum, are, n. et a. Nier; refuser, ne point accorder. Syn. Inficior, abnuo, denego, recuso. )( Affirmo, fateor, promitto. Adv. Ad extremum, belle, jucunde, liquido, omnino, molestius, palam, plane, præcise, prorsus, recte, valde, verius, usquam, vulgo. Phras. 1. Negat se a te quidquam accepisse, il affirme qu’il n’a rien reçu de vous. Pernegat, se quidquam a te accepisse, inficias it, præcise negat; plane sine ulla excusatione præcidit; pari animi vultusque constantia abnuit, tibi a se quidquam deberi. 2. Negat sibi omnes delicias, il se refuse toute satisfaction. Genium ubique defraudat; deliciis se fraudat omnibus; ab innocentibus etiam deliciis manum abstinet. 3. Negat opem, il refuse son secours. Spe auxilii rogantem frustratur. Cf. Nolo.

NĔGŌTĬĀLIS, e, gen. com. Relatif à une affaire. Usus: Pars negotialis ea constitutione contenta.

NĔGŌTĬĀTĬO, ōnis, f. Commerce, négoce. Syn. Mercatura. Epith. Vetus.

NĔGŌTĬĀTOR, ōris m. Marchand. Syn. Mercator. Epith. Germanus, obscurus, improbus. Cf. Mercator.

NĔGŌTĬŎLUM, i, n. Petite affaire. Usus: Erit aliquid negotioli.

NĔGŌTĬOR, aris, atus sum, ari, d. Faire le commerce. Syn. Negotium gero; mercaturam facio, exerceo. Cf. Mercator.

NĔGŌTĬŌSUS, a, um, Fort occupé, très affairé. Syn. Plenus negotiorum. Usus: Provincia est molesta et negotiosa.

NĔGŌTĬUM, ĭi, n. Affaire, occupation, devoir, obligation. Syn. Res, munus, cura, labor, provincia, molestia. Epith. Audax, certum, jucundum, dignum, facetissimum, impudens, ineptum et græculum, fortunatum, lautum, lentum, luteum, odiosum, salubre et honestum, suspiciosissimum, turbulentum, vulgare et notum, molestum et operosum, invidiosum, plenum laboris et periculorum, assiduitate molestum, a dignitate alienum, expeditum, forense. Phras. 1. Multa habeo negotia, j’ai beaucoup d’affaires. Multa me circumstant negotia; res mihi multæ tractandæ sunt, et curandæ; maxima onera in republica sustineo. Multis distineor laboribus; negotiorum mole obruor; procuratio quædam multis officiis implicatum me tenet et constrictum; pluribus nunc curis sum adstrictus; res suscepi plurimas et maximas; multis negotiis implicor; tument, ut cum maxime, negotia; occupatissimus sum; multæ ad me quotidie maximarum rerum procurationes deferuntur; multis quotidie urgeor, impedior negotiis. 2. An tibi negotium facesso? Est-ce que je vous crée, vous suscite des embarras? An molestiam tibi exhibeo? An molestia te afficio? An tibi mecum res est? An tibi negotium præbeo, exhibeo? An gravis auribus tuis, an fastidio sum? Num que tibi ægritudo a me objecta est? An negotii tibi aliquid a me seritur, conflatur? An alieno tempore incommodus obversor? Num sermonis insolentia aures tuæ offenduntur? Cf. Molestus. Usus: 1. Nullo negotio rem efficiam. Id non magni negotii est, cela n’est pas difficile. Negotium alicui mandare, imponere, dare, deferre; in negotium mittere; negotio aliquem præficere, præponere, préposer qqn à une affaire, l’en charger. Negotium suscipere; negotium attingere, contrahere, entreprendre une affaire, s’en charger. Negotium administrare, curare, tractare, agere, obire, gerere, sustinere, s’occuper d’une affaire. Negotium expedire, explicare, conficere, transigere cum aliquo, conclure une affaire avec qqn. Multis negotiis implicari, impediri, detineri, obrui, distineri, être embarrassé dans une multitude d’affaires. E negotiis emergere, sortir d’une affaire, s’en tirer. Negotio præesse, être à la tête d’une affaire. In negotio versari, être embarqué dans une affaire. Negotia tueri, prendre soin d’une affaire. Negotia fugere, se a negotiis removere, negotia deponere, fuir les affaires. Negotium invertere, changer les affaires. Est mihi tecum aliquid negotii, j’ai affaire avec vous. 2. Molestia, difficulté, embarras. Negotium alicui facessere, præbere, exhibere, créer, susciter des embarras. Cf. Res, Occupo.

NĒMO, ĭnis, m. Personne, nul. Syn. Nullus, nemo omnium, quis omnium? )( Aliquis. Adv. Omnino. Usus: 1. Nemo de Senatoribus affuit. Te amo, ut neminem. Magis te idoneum scio neminem. 2. Ullus, quelqu’un, une personne. Contingit tibi, quod haud scio, an nemini.

NĔMŎRŌSUS, a, um, Plein de bois, bien boisé. Usus: Insula nemorosa.

NĔMUS, ŏris, n. Bois, forêt. Usus: Agros et nemora peragrare.

NEMPE, Car, en effet, c’est-à-dire, sans doute. Syn. Scilicet, videlicet, nimirum, quippe, certe. Usus: Quibus autem hostibus? nempe, qui, etc. Nempe igitur ea restant.

NĔO, nes, nēvi, nētum, nere, a. Filer. Syn. Fila duco, deduco, torqueo, pensum carpo, manus lanæ admoveo, lanam in fila attenuo.

NĔPOS, ōtis, m. Petit-fils; prodigue, dissipateur. Syn. Qui ex filio vel filia natus; item: Prodigus. Phras. Est in patrimonio nepos, il est prodigue de son patrimoine. Gurges est atque helluo, natus abdomini suo. Patrimonium ejus profundæ libidines devorant. In vino ac luxu, in suo fœtore ac vino jacet; patria bona lacerat, abligurit; notos dies bibit, ludit, vomit. Totos dies in caupona delitescit, ad vesperum perpotat, pergræcatur, voluptati obsequitur. Cf. Consumo, Luxurio.

NEPTIS, is, f. Petite-fille. Syn. Ex filio vel filia nata.

NEPTŪNUS, i, m. Neptune, dieu de la mer. Syn. Maris Deus.

NĒQUAM, omn. gen. indecl. Mauvais, méchant, vaurien. Syn. Homo nihili, improbus, impurus. )( Frugi. Phras. Homo nequam et improbus, homme méchant et malhonnête. Bipedum nequissimus, quo inertior nemo, nemo ignavior proferri potest. Nemo est unquam inventus tam profligatus, tam perditus, tam ab omni non modo honestate, sed etiam simulatione honestatis remotus, relictus. Quæ nota domesticæ turpitudinis non inusta est vitæ ejus? Nequissimus omnium qui sunt, quique unquam fuere, mortalium. Officina nequitiæ, diversorium omnium flagitiorum. Cf. Malus, Nequitia, Improbus.

NĒQUĀQUAM, En aucune façon, pas du tout, nullement. Syn. Nullo pacto, nulla ex parte, minime, haudquaquam, neutiquam; minime gentium, minime vero; fabulæ. Usus: Illud nequaquam præterire possum, quod, etc.

NĔQUE, Non, ne ... pas. Syn. Nec. Usus: Neque tunc peccavi, neque modo.

NĔQUĔO, is, īvi, ĭtum, ire, n. Ne pouvoir pas, n’être pas en état de. Syn. Non queo, non possum, non habeo, quemadmodum et integrum mihi non est. Usus: Istud præterire nequeo. Cf. Possum.

NĒQUIDQUAM, En vain, inutilement. Syn. Frustra. Usus: Ea res mihi nequidquam angorem attulit.

NĒQUĬTER, Tristement, injustement; honteusement. Usus: Ille prave, turpiter, nequiter egit.

NĒQUĬTĬA, æ, f. Mauvaise qualité; dissolution; honte, infamie. Syn. Flagitium, malitia, inertia. )( Frugalitas. Epith. Insignis, perdita, singularis, summa, victrix. Usus: Homo singulari nequitia præditus. Summa nequitia et libidinum infamia. Officina nequitiæ. Cf. Malus, Nequam, Improbus.

NERVŌSĒ, Fortement, vigoureusement, énergiquement. Syn. Enixe, fortiter, valide, firmiter. Usus: Nervose disserere.

NERVŌSUS, a, um, Nerveux, musculeux; fort, énergique. Syn. Fortis, robustus. )( Dissolutus. Usus: Quis Aristotele nervosior?

NERVUS, i, m. Nerf; force, vigueur, énergie. Syn. Torus, vis, vires, robur. Epith. Forenses, honesti. Usus: 1. Nervi in omne corpus ducuntur. Nervorum implicatio toto corpore pertinens. 2. Nervi musici, corde (d’instrument). Nervi fidium ita sonant, ut a digitis sunt pulsi. 3. Virtus, vis, robur. Transl. nerf, force, vigueur. Quantum in tuo animo roboris est, et nervorum! Contendere, intendere, adhibere nervos omnes in re aliqua, employer tous ses efforts pour une chose. Incidere nervos virtutis reipublicæ, énerver le courage de la république. Pecunia belli nervus. Pecunia nervus rerum, l’argent est le nerf de tout.

NESCĬO, is, ĭvi vel ĭi, ĭtum, ire, n. Ne pas savoir, ignorer. Syn. Ignoro, sum ignarus, inscius sum et rudis, id scientiam meam fugit, id latet me, juxta cum ignarissimis ignoro. Phras. 1. Quis vero id nescit? Qui donc ne sait pas cela? Quis in ea re adeo hospes? cujus aures ita peregrinantur? quis omnium tam est ignarus, tam rudis in Republ., tam nihil de se cogitans? quem præterit, fugit? quem id fallere potest? Quis in sua patria tam peregrinus est, et advena, ut rem adeo vulgatam ignoret? Quis in tanta ignoratione rerum omnium versatur? Quis tanta laborat inscientia, cui id incompertum esse possit? 2. Quid agam nescio? Je ne sais ce que je ferai. Hæret aqua; nondum habeo exploratam aut explicatam rationem consilii mei; res necdum est ad liquidum ratione perducta; sententia mihi necdum stare potuit; incertum mihi est, quid fieri conveniat. 3. Nesciente me factum est, cela s’est fait à mon insu. Me ignaro, nec opinante; me inscio, imprudente me, insciente me, me inconsulto factum est. Cf. Ignoro. Usus: Nemo in eo, quod nescit, disertus esse potest. Homo nescio quis. Nescio quid timere videtur.

NESCĬUS, a, um, Qui ne sait pas, qui ignore. Syn. Inscius. Usus: Non eram nescius quantum is, etc., je n’ignorais pas combien celui-ci, etc. Cf. Ignarus.

NEUTER, tra, trum, Aucun des deux, ni l’un ni l’autre. Syn. Indifferens, nullarum partium, qui in neutram partem movetur, medius, neutrius factionis, partis; qui medium quemdam cursum tenet; qui ancipitem se et medium gerit; qui nihil magnopere ad ullam partem inclinatur, qui ex ancipiti temporum mutatione pendet, a studio partium alienus. Neutralis, Vulg. )( Alter, uterque. Usus: In neutram partem commoveri. Neuter vestrum mihi carior est. Neuter anguis, nec mas, nec femina.

NEUTĬQUAM, En aucune façon, nullement. Syn. Nequaquam.

NEUTRO, Ni d’un côté ni de l’autre. Syn. In neutram partem. Usus: Tempus teritur neutro inclinata spe.

NEX, nĕcis, f. Mort violente, meurtre. Mors violenta. Usus: Necem sibi consciscere, se donner la mort, se suicider. Necem alteri afferre. Cf. Mors, Interficio, Occido.

NEXŬS, ūs, m. vel NEXUM, i, n. Prise de corps, contrainte par corps, emprisonnement pour dettes. Syn. Obligatio quædam civilis. Usus: Nexorum et mancipiorum multa sunt jura. Nexu obligari alicui. Nexum inire, se et corpore, et bonis devincire creditori, tomber sous la dépendance de son créancier, encourir la détention pour dettes, tomber en servitude. Nexu solutus, post dissolutum æs alienum, rendu à la liberté après payement des dettes.

NI, Si ne ... pas. Syn. Nisi. Usus: Mirum, ni domi est.

NĪDOR, ōris, m. Odeur, exhalaison d’une chose rôtie. Syn. Odor rerum præsertim assarum. Usus: In illo nidore ganearum tuarum.

NĬDUS, i, m. Nid. Usus: Aves cubilia nidosque fingunt, construunt, eosque quam possunt, mollissime substernunt. Nidos ponere, texere.

NĬGER, gra, grum, Noir. Syn. Ater, atratus, fuscus. )( Albus. Quæ alba sunt, nigra dicere.

NĬGROR, ōris, m. Le noir, la couleur noire. (Nigredo, Vulg.) Usus: Noctis excæcat nigror.

NĬHIL, Rien. Nihilum, nequidquam, non quidquam, nihil quidquam, nulla pars, ne pilus quidem. Phras. 1. Nihil penitus reliquit, il ne laissa absolument rien. Ne vestigium quidem rei est reliquum; tegulam in urbe nullam reliquit; ne minimam quidem rem fecit reliquam; nec argenti scrupulum, nec umbram quidem; non modo granum nullum, sed ne paleam quidem, non glebam ulli reliquit; ne imago quidem veteris opulentiæ nobis relicta est; nihilo minus habemus ex tantis opibus. 2. Nihil de virtute habet, il n’a aucune vertu. Virtutem ne de facie quidem noscit; ne pilum quidem viri boni habet; ne umbram quidem honesti unquam vidit; pristinæ virtutis ne vestigium quidem ullum superest. Usus: Nihil potest fieri nec commodius, nec melius. Nihil tibi obligor. Illa nocte nihil aliud, præterquam vigilatum est, cette nuit-là, on ne fit que veiller. Nihil ad Persium Lælius, Lælius n’a rien à voir avec Persius. Hostes nihil aliud, quam abeunt. Hominem nihil amplius, quam urbe submovit. Tene ego defraudem, cui ipsi nihil est in manu, n’avoir rien.

NĬHILDUM, Rien encore. Syn. Nihil adhuc, non adhuc, nondum quidquam.

NĬHĬLŌMĬNUS, Pour le moins, pas moins. Syn. Nihilo secius.

NĬHĬLUM, i, n. Rien. Rad. ex ne et hilum. Phras. Omnia in nihilum interibunt, tout sera anéanti. Omnia in nihilum occident; recident; ad nihilum venient; in nihilum redigentur. Usus: Ex nihilo orta sunt omnia; nihilo majori in discrimine es ac ego. Nihilo magis, quam tu, certus sum. Pro nihilo ducere hominem. Nihili facere, pendere. Homo nihili.

NĪL, Rien. Syn. Nihil.

NIMBŌSUS, a, um, Plein d’orages, orageux; pluvieux. Usus: Ventus, sidus nimbosum.

NIMBUS, i, m. Averse, pluie; nuage. Syn. Imber, pluvia. Usus: Nimbi, nives, grandines. Cf. Imber.

NĪMĪRUM, Assurément, certainement. Syn. Nempe, scilicet, videlicet. Usus: Hoc nimirum est illud, etc.

NĬMĬŎPĔRE, Trop. Syn. Maximopere. Usus: Nimiopere ædificia me delectant.

NĬMĬO, Trop, extrêmement, beaucoup. Usus: Nimio plus te diligo.

NĬMIS vel NĬMĬUM, Trop. Syn. Immoderate, extra modum, præter modum, ultra quam satis est, ultra justum, plus æquo, nimiopere, nimio plus. )( Parum. Phras. 1. Nimis in dicendo longus es, vous êtes trop long dans vos discours. Nimius es in dicendo; præter modum profusus es in dicendo; nimis progrederis in dicendo; satietate enecas audientes; est quædam in te dicendi exuberantia; immoderatione verborum efferris; immoderata, immensa, infinita est tua oratio; modum excedis, egrederis in dicendo; profusum dicendi genus sequeris; abuteris patientia auditorum; stili luxuriem depascas, nimia reseces, oportet. 2. Potentia nimis magna, puissance trop grande. Magnitudine jam laborat sua; vires præpotentis populi sese ipsæ conficiunt. Usus: Magis offendit nimium, quam parum. Sed hæc nimis requiro. Ne quid nimis (Prov.). Nimis insidiarum. Nimis valde.

NĬMĬUS, a, um, Excessif, démesuré; trop grand, trop nombreux. Syn. Immoderatus, immodicus, intemperans, plus æquo, nimio plus, nimis magnus, etc. )( Modicus. Usus: Nullam ego in re tanta diligentiam nimiam puto. Nimius animi, imperii. Nimio plus mobilia ingenia. Nimius in decernendis præmiis, et tanquam prodigus. Cf. Nimis.

NINGIT, ebat, ninxit, imp. Il neige. Usus: Toto ningit æthere. Cf. Nix.

NĬSI, Si... ne pas; si toutefois... ne pas; à moins que ne.... Syn. Ni, si non, nisi si, quod nisi; præter, præterquam. Usus: Veniam, nisi impeditus fuero. Nisi si se forte jactat. Quem civem senatus, nisi me commendavit? Cur id respuis, nisi quod turpe est? Si nihil aliud fecerunt, nisi rem retulerunt, nonne satis fuit, illis gratias agi?

NĪSŬS, ūs, m. Effort. Syn. Conatus, gressus. Usus: Pedetentim ire, et sedato nisu. Cf. Conor, Labor.

NĪTĒDŬLA, æ, f. Mulot, petite souris des champs. Muris genus agreste.

NĬTĔO, es, ere, n. Luire, briller. Syn. Splendeo, nitesco, floreo. )( Squaleo, obsolesco. Adv. Valde. Usus: Nitet oratio. Unguentis nitet. Cf. Splendeo.

NĬTESCO, is, ere, n. Devenir brillant. Syn. Niteo. Usus: Cœlum nitescit.

NĬTĬDĒ, D’une manière brillante, magnifique. Syn. Splendide, eleganter.

NĬTĬDUS, a, um, Luisant, brillant, poli, resplendissant. Syn. Nitens, cultus. )( Incultus, horridus, agrestis. Usus: Verba, oratio nitida. Pexo capillo nitidus, bien peigné. Nitidi colles, campi. Cf. Cultus.

1. NĬTOR, ōris, m. Éclat, splendeur. Syn. Cultus, munditia. )( Squalor. Epith. Naturalis, non fucatus, nimius, parilis. Usus: Inest in eo naturalis nitor, non fucatus. Ejus nitor urbis Italiam illustrat. Intuens ejus purpuram, et nitorem corporis.

2. NĪTOR, ĕris, nixus et nīsus sum, niti, d. S’appuyer à ou sur qqche; reposer sur qqche; tendre vers. Syn. Enitor, connitor, adnitor. Phras. Salus nostra in illo nititur, notre salut repose en lui. Salus publica unius hominis incolumitate continetur; ex unius vita, vita pendet omnium; unius consilio ac præsidio Respublica nititur. Ex unius viri consilio, auctoritate, gratia suspensæ sunt omnium nostrum rationes. Cf. Innitor. Usus: 1. Ad immortalitatem nominis niti. Consilio, studio, labore omni nitebar. 2. Innitor, sustentor, s’appuyer, reposer sur. Egone hujus pecudis consilio aut præsidio niterer? Divinatio conjectura nititur, la divination repose sur la conjecture. Sustentabimus nos ac omni spe nitemur. Cf. Conor, Laboro.

NĬVĀLIS, e, gen. com. De neige, neigeux. Syn. Nive plenus. Usus: Tumuli nivales, dies nivalis.

NĬVĔUS, a, um, De neige, blanc comme neige. Usus: Candor niveus.

NĬVŌSUS, a, um, Plein de neige. Usus: Nivosa grando.

NIX, nĭvis, f. Neige. Phras. Omnia erant plena nivibus, tout était plein de neige. Densam procella nivem effuderat; nives omnia oppleverant; iter perpetuis obsitum erat nivibus, quas frigoris vis gelu adstrinxerat; prata erant alta nive obruta; cumulata nive tecta laborabant. Usus: Risi nivem atram. Nix vento cumulata ingredientes fatigabat.

NIXŬS, ūs, m. Action de s’appuyer, effort, peine. Syn. Nisus. Usus: 1. Magno nixu aggredi aliquem. 2. Partus, accouchement. Fetum acerbo nixu edere.

NO, as, avi, atum, are, n. Nager. Syn. Nato. Usus: Natura bestias nantes aquarum incolas esse voluit. Cf. Nato.

NŌBĬLIS, e, gen. com. Célèbre, renommé; de noble origine. Syn. Clarus, insignis, genere nobili natus; honesto, summo loco natus; bono loco natus; clarissimo patre satus vel natus, non ignobili, equestri loco, nobilissima familia, inclitis avis seu majoribus natus; stirpe antiquissima, in summa familia ortus; natus in antiquissima amplissimaque familia; bonis parentibus, ampla et honesta familia editus; generosa stirpe profectus; honestissimi et nobilissimi generis; generosus, non ignobilis, non obscurus, in veteri dignitate fortunaque natus; genere insignis, vir honestissimæ imaginis, veteris prosapiæ, multarum imaginum, de summo loco; prognatus genere summo, et summis divitiis, clarus genere; inclitus nobilitate; nobilitate florens, præcellens; regali sanguine creatus; regio semine ortus; vir honoratissimæ imaginis. )( Obscurus, ignobilis. Phras. 1. Nobilis est, il est noble. Domestico summo genere est; inter populares nobilitas illi et opes eminent; nobilitatem generis summam habet; antiquo genere in spem magnæ fortunæ genitus est; antiquitate generis et gloria majorum floret; multas insignesque familias paterna nobilitate complexus est; multa claritudine generis, illustri sanguine est; majorum commendatione insignis est. 2. Materna stirpe non est nobilis, sa mère n’est pas de race noble. Materno genere impar est; paterno summo genere, materno humili atque obscuro. 3. (Nobilis novus, Vulg.), noble de fraîche date. Homo novus; una imagine nobilis; per se cognitus nulla majorum commendatione; nullis imaginibus decorus; qui sibi omnia fortunæ incrementa vel ornamenta debet; qui nobilitatis insignia primus in familiam invexit; splendorem generi suo accersit; natales suos novo dignitatis splendore illustravit. 4. Nobilibus adscriptus est, il fait partie de la noblesse. In nobilium ordinem adscriptus, adscitus, adlectus, cooptatus est; inter nobiles lectus est; nobilitatis jure, ac prærogativa donatus, ornatus est; collata est illi dignitas equestris. Usus: Vir inter suos illustris, ac nobilis. Nequaquam tam genere insignes, quam vitiis nobiles. Ex pietate nobilis et clarus. Cf. Familia, Genus, Generosus.

NŌBĬLĬTAS, ātis, f. Célébrité; noble naissance, noblesse. Syn. Claritas, antiquitas, dignitas generis; vetustas familiæ, splendor, claritudo generis. )( Ignobilitas. Epith. Excellens, clarissima, gloriosa, inimica, integra, innocens, major, notior, par, præclara, præstans, summa, tanta, vera, insignis, princeps, illustris, antiqua, nulli secunda, ingenua, obscurior. Usus: Nobilitate florere, præcellere. Ad memoriam laudum domesticarum et illustrandam nobilitatem tuam. Cf. Genus, Nobilis.

NŌBĬLĬTO, as, avi, atum, are, a. Faire connaître, rendre célèbre. Syn. Illustro, orno, celebro. Usus: Poetæ et opifices post mortem nobilitari volunt. Nobilitatus multitudine rerum gestarum. Spectata et nobilitata viri virtus. Cf. Illustro, Nobilis.

NŎCENS, entis, omn. gen. Nuisible. Syn. Noxius. )( Innocens. Usus: Reus nocens. Libido hominum pestiferorum et nocentissimorum. Cf. Reus.

NŎCĔO, es, cŭi, ere, n. Nuire. Syn. Officio, obsto, fraudi sum, detrimentum affero, incommodo afficio, calamitatem importo, mali aliquid inveho. Adv. Inepte, leviter, mediocriter, quam minimum. Usus: Non licet, sui commodi causa nocere alteri. Nihil nocuerit, si cum Balbo fueris locutus. Cf. Damnum, Detrimentum, Incommodum, Incommodo.

NOCTŬA, æ, f. Hibou, chouette. Syn. Noctuam Athenas mittere, porter de l’eau à la rivière (Prov.).

NOCTU, Pendant la nuit. Syn. Nocturno tempore, in tenebris, nocte. Usus: Noctu, an interdiu. Cf. Nox.

NOCTŬĂBUNDUS, a, um, Qui a lieu, qui se fait la nuit. Syn. De multa nocte ambulans.

NOCTURNUS, a, um, De nuit, nocturne. )( Diurnus. Usus: Nocturni diurnique labores. Fur nocturnus.

NŌDŌSUS, a, um, Plein de nœuds, noueux. Syn. Quod multos habet nodos.

NŌDUS, i, Nœud, lien. Syn. Colligatio, vinculum. Epith. Æternus, difficilis, magnus, cœlestis. Usus: 1. Amabilissimus nodus amicitiæ. Adstrictum pluribus nodis in semetipsos implicatis, et celantibus nexus. Solvere, explicare nodum, cujus nexus, unde inciperet quove se conderet, nec ratione, nec visu percipi poterat. 2. Difficilis ad explicandum locus, res, quæstio, difficulté, embarras, obstacle. Incideramus in nodum difficilem. Dum hic nodus expediatur. Inopia rei frumentariæ magnus in Republica nodus.

NŌLO, non vis, nōlŭi, nolle, v. anom. Ne pas vouloir. Syn. Non volo, non libet, negligo. Adv. Minime, omnino, plane, prorsus, valde. Phras. 1. Nolo in hoc negotio ultra progredi, je ne veux pas m’occuper davantage de cette affaire. Totum simul consilium abjeci; non committam, ut magis eo negotio implicer; studeo effugere, quod male cœptum est negotium; parcam longiori labori; animum posthac talibus curis vacuum et integrum servabo; ejusmodi negotiis ultra me non dabo; aversatur plane animus, abnuit, detrectat illam procurationem. Nego me progressurum, atque in hoc perstabo, neque restitantem quisquam ac tergiversantem ad aliud consilium traduxerit. Tædet me illorum laborum, ac pœnitet. 2. Pactiones tam inhonestas nolo, je ne veux pas de compromis si honteux. Non recipit pactiones tam absonas honestas mea, aspernatur, repellit; ab his pactionibus infamia me rejicit; sibi habeant, quibus istæ probantur, pactiones, ego animum non inducam, ut ad eas conditiones descendam. Absum a tam turpi pactione longissime, neque me unquam ad paciscendum dabo. Usus: Noli putare, cave existimes, n’allez pas croire, ne pensez pas. Cf. Invitus.

NŌMEN, ĭnis, n. Nom, dénomination, appellation. Syn. Vocabulum, appellatio; causa, titulus, debitum; fama, existimatio. Epith. Æternum, alienum, ambiguum, amantius, amplissimum, aureum, carum, certum, clarum, bonum, commune, consulare, contrarium, divinum, divulgatum, dulce, durius, falsum, fatale, finitimum, frumentarium, geminum, gratissimum, gravans, grave, honestum, hostile, illustre, inane, inauditum, incolume, infimum, inimicum, invidiosum, invisum, leve, magnum, miserum, molle, molestum, nobile, notum, novum, obscurum, paternum, patrium, perditum, plenum, populare, pulchrum, recens, regale, regium, sanctum, splendidum, triste, tutum, vitiosum usitatum, vulgare. Aptiora, læta. Phras. 1. Nomen a victa Africa habet Africanus, Scipion reçut le nom d’Africain pour avoir dompté l’Afrique. Africanus a sua victoria nomen traxit, invenit, reperit, adeptus est; cognomen ex victoria invenit, cepit; appellationem a victa Africa traxit; Africano nomen a victoria inditum est; a victa Africa sumpsit, consecutus est; cognomen Africani cum victoriæ insignibus ex Africæ spoliis induit; cognomen Africani ex Africa devicta adscitum est; Africani nomen a victa Africa obtinuit, meruit; Africa devicta Scipioni nomen dedit, cognomen fecit, titulum Africani adscripsit, adjecit. 2. Hoc nomen habet, cela s’appelle. Hoc nomine est; hoc illi nomen est; hoc illi nomen inditum; hoc illi cognomentum est, hoc nomine salutatur; nuncupatur, appellatur. Cf. Nomino. 3. Saluta illum meo nomine, saluez-le en mon nom. Verbis meis die salutem homini; ex me saluta hominem; salvere illum verbis meis jube. 4. Nomen sine re habent, ils ont le nom sans la chose. Honorum vocabula habent, non dignitatis insignia; in amplissimis honorum nominibus, non modo dignitas nulla est, sed et summa deformitas. Honoris inane nomen gerunt. Non tam solido, quam specioso nomine Consules appellantur. Usus: 1. Nomina nova rebus novis ponenda, imponenda, danda. Res novæ nomine etiam novo appellandæ, signandæ, notandæ. Hoc, puto, nomine est. Meo illum nomine roges velim. 2. Causa, titulus, titre, cause, occasion. Græci multis nominibus reprehendendi. Nomine reipublicæ, nullum laborem defugere. Voluptatis nomine omnia facere. Eo nomine nihil de fortuna queri possum. Justæ severitatis nomen barbaris tuis moribus prætendis. 3. Debitum, titre de créance, obligation. Nomina facere. Nomina exigere. Nomen solvere, expedire, explicare, expingere, de tabula tollere, acquitter une dette, dégager sa parole. Decem millia in nominibus habeo, in numerato nihil, j’ai dix mille francs en obligations, et pas un sou en numéraire. 4. Fama, existimatio, auctoritas, nom, renom, célébrité, réputation. Clarum nomen captare, consequi adipisci, obtinere, habere. Viget, floret invictum ejus nomen. Ejus nomen nulla vetustas delebit, exstinguet, obscurabit. 5. Ad rem bellicam, nom (donner son nom, s’enrôler pour le service militaire). In militiam nomen dare. Nomina profiteri. Ad nomen respondere. Nomen alicujus accipere, inscrire le nom de qqn (l’enrôler). Cf. Debitum, Æs, Fama, Detraho, Gloria.

NŌMENCLĀTĬO, ōnis, f. Désignation de qqn par son nom. Syn. Appellatio, nominatio.

NŌMENCLĀTOR, ōris, m. Nomenclateur, esclave qui indiquait à son maître le nom des clients et des personnes qu’ils rencontraient. Syn. Servus monitor, qui civium nomina tenebat seu noverat.

NŌMĬNĀTIM, Nommément, formellement. )( Generatim. Usus: Nominatim honore aliquo excludi. Nominatim appellare.

NŌMĬNĀTĬO, ōnis, f. Appellation, dénomination. Usus: Facere nominationem alicujus, faire l’appel de qqn.

NŌMĬNO, as, avi, atum, are, a. Nommer, appeler. Syn. Appello, nuncupo, voco, nomen pono, impono; nomine appello, compello; verbo noto, certo nomine noto. Adv. Acerrime, bene, brevi, imperite, iterum, melius, præclare, vere. Phras. 1. Filium suum Ascanium nominari voluit, il voulut que son fils s’appelât Ascagne. Parens Ascanio filio nomen dixit, edidit; Ascanio nomen dedit, indidit; Ascanii nomine filium prædicari et nominari voluit; Ascanium nuncupari voluit; Ascanio ut nomen esset filio vel Ascanius ut illi nomen esset; Ascanium salutari voluit; Ascanium filio nomen dixit, edidit. 2. Virgilius opus de agrorum cultu Georgica nominavit, Virgile appela Géorgiques son poème sur la culture des champs. Georgica inscripsit, nuncupari voluit; Georgicorum titulum ferre, habere voluit; Georgicorum appellationem dedit, indidit libris suis; Georgicorum nomine insignivit; Georgicorum nomine prodire, circumferri, legi voluit. Usus: Rem suo certo, ac proprio nomine nominare. Brutus, quem ego honoris causa nomino. Cf. Nomen.

NON, Non, ne pas. Syn. Haud, neutiquam, haudquaquam, minus. )( Etiam. Phras. Non est opus tibi monitore, vous n’avez pas besoin d’instructeur, de conseiller. Nihil admonendus es; nihil est, quod te admoneam; nefas est, te monere; facies, etiamsi nullus moneam; quis est tam demens, quin sentiat, monitore tibi haud opus esse. Usus: Non enim, si mundus non erat, DEUS non erat. Non ita valde cupio.

NŌNÆ, ārum, f. pl. Les nones, le cinquième jour de tous les mois de l’année, excepté mars, mai, juillet et octobre, où les nones tombaient le septième jour.

NŎNĀGĒSĬMUS, a, um, Le quatre-vingt-dixième.

NŌNĀGĬES, Quatre-vingt-dix fois.

NŌNĀGINTA, Quatre-vingt-dix.

NONDUM, Pas encore. Syn. Necdum, neque dum, neque etiam dum, nihildum, etiam nunc non, non adhuc. Usus: Nondum scit rem pater.

NONGENTI, æ, a, Neuf cents.

NONNE, N’est-ce pas? est-ce ne.... pas? Syn. An non? Usus: Nonne ita est? nonne oportuit præscisse me?

NONNĬHIL, Non rien, c. à d., quelque chose. Syn. Aliquantum. Usus: Nonnihil commoveor, un peu.

NONNULLUS, a, um, Non aucun, c. à d., quelque. Usus: Nonnullus honor. Nonnulli dicunt.

NONNUNQUAM, Non, ne ... jamais, c. à d., quelquefois. Syn. Aliquando, interdum; est cum, etc.

NŌNUS, a, um, Neuvième.

NORMA, æ, f. Equerre; règle, modèle, type, exemple. Syn. Lex, regula, præscriptum. Epith. Acerrima, certa, naturalis. Usus: Non hæc sunt Philosophorum acerrima regula, ac norma dirigenda. Natura est norma legis. Non est Epicurus ad istam normam sapiens. Plura homines judicant odio aut amore, quam veritate aut præscripto, aut rationis norma aliqua. Cf. Regula.

NOSCO, is, nōvi, nōtum, ere, a. Chercher à connaître, étudier; connaître, savoir. Syn. Cognosco; cognitum, notum, perspectum habeo; notitiam rei habeo, perspicio, comprehendo. Adv. Bene, funditus, omnino, paululum, modo, plane, penitus, probe, pulchre, recte, satis. Phras. Nosco perbene adolescentem illum, je connais très bien ce jeune homme. Ita mihi notus est, ut sensum ejus et naturam plane perspexerim; pertractatas penitus perceptasque res illius habeo; percalleo res ejus omnes ac rationes; pulchre novi hominem; nihil ignoro rerum ejus; sensus ejus omnes cognitos habeo, et perspectos; ingenium hominis et mores probe, optime teneo; animi ejus ignarus non sum. Cf. Notus, Intelligo. Usus: Jubet nos Pythius Apollo noscere nos ipsos. Non leges civitatis, non jura novit. Si Cæsarem bene novi, is est, qui, etc.

NOSTER, ra, rum, Notre, le nôtre. Usus: Noster est. Noster socer, video, venit.

NOSTRAS, ātis, omn. gen. De notre pays, indigène, compatriote. Syn. Noster, nostræ gentis, consuetudinis, artis, sectæ. Usus: Capior facetiis maxime nostratibus. Nostratia verba.

NŌTA, æ, f. Signe, marque, indice, symptôme; reproche, infamie, flétrissure. Syn. Signum, insigne, vestigium; infamia, dedecus, ignominia. Epith. Certa, falsa, insignis, justa, melior, quasi naturalis, propria, sempiterna, turpis; certæ, inscriptæ, infinitæ, optimæ, tenues, obscuræ, verisimiles, verissimæ. Phras. 1. Notam incurrit, il a encouru un reproche. In dedecus incurrit; nota inustus est; in reprehensiones hominum incurrit: reprehensionem non effugit. Cf. Reprehensio. Usus: 1. Nomina sunt tanquam rerum notæ. Ego illum de meliori nota commendavi. Optimæ notæ homo. 2. Infamia, ignominia, dedecus, opprobre, honte, infamie. Quæ nota domesticæ turpitudinis non est inusta vitæ tuæ? quod dedecus hæret infamiæ? Notam inurere alicui. Censoriæ severitatis nota inustus. 3. (Signum, cifra, Vulg.), signe, marque. Notam apponere ad malum versum. Epistolis notam apponam, quæ mihi tecum convenit, j’apposerai à mes lettres le signe convenu entre nous. Cf. Signum.

NŎTĀBĬLIS, e, gen. com. Notable, remarquable, insigne. Syn. Insignis, conspicuus, conspiciendus. Usus: Si exitu notabili concluduntur.

NŌTĀTĬO, ōnis, f. Observation. Syn. Etymologia, interpretatio nominis, observatio. Usus: 1. Notatio naturæ peperit artem. Diligens notatio imaginum. 2. Castigatio, correction. Notatio censoria.

NŌTĬO, ōnis, f. Idée, notion, connaissance. Syn. Cognitio, intelligentia, notitia, significatio. Epith. Certa, complicata, naturalis atque insita. Communes, informatæ, consignatæ. Usus: Notiones rerum animis imprimuntur, e quibus non principia solum, sed latiores quædam ad rationem inveniendam viæ aperiuntur. Notionem rei capere, ac intelligentiam. Insitæ et quasi consignatæ in animis notiones. Informata, impressa est in animo DEI notio. Rerum omnium quasi adumbratas intelligentias seu notiones mente concipimus. Huic verbo. Beatus subjecta est notio gravissima, à ce mot de Bienheureux est attaché un sens très grave.

NŌTĬTĬA, æ, f. Connaissance, science, notion, idée. Syn. Notio, cognitio, prudentia, Epith. Dura, nova. Usus: Nullum animal præter hominem DEI notitiam habet. Natura ingenuit nobis notitias rerum plurimarum. Notitia rerum definiendo aperienda est.

NŎTO, as, avi, atum, are, a. Marquer, faire une marque; noter, observer, signaler. Syn. Observo, animadverto, signo. Adv. Aspere, insigniter, maxime, scienter, turpiter, sero, separatim. Phras. Notanda sunt quæ in auctoribus leguntur, il faut noter ce qu’on lit dans les auteurs. In adversaria referenda sunt; notatis auctorum locis memoriæ consulendum est; exscribenda quædam ex auctoribus sunt, et in adversaria transferenda; excerpenda quædam et in chartis consignanda. Usus: 1. Hæc vulgus ipse notat, le vulgaire même remarque cela. Notare locum, tempus. Multa diutius usus notavit. 2. Signo, indico, désigner, signaler. Notare res novis nominibus, désigner les choses par des noms nouveaux. Id præcipue notavi et descriptum tibi misi, j’ai noté surtout cela, je l’ai transcrit et je te l’ai envoyé. 3. Ignominia afficere, reprehendere, marquer d’une mauvaise, note, blâmer, censurer. Aliquem dedecore, macula, ignominia notare. Eum censores furti nomine notarunt, les censeurs le flétrirent pour vol.

NŌTUS, a, um, Connu. Syn. Cognitus, pervulgatus, exploratus, manifestus, testatus, quod omnibus patet, quod tenetur, omnium sermone celebratur. )( Ignotus. Adv. Maturius, penitus, sane. Phras. 1. Nihil nisi notum afferam, je n’avancerai rien que de bien connu. Quæ minime sunt obscura, quæ pervulgata ac toti populo testata, quæ planæ perspecta, cognita, explorata habemus, afferam. Ea, quæ jam decantata, quæ in medio posita, de quibus inter omnes constat, commemorabo. Res, quæ in omnium sermone versantur, hoc loco afferam. 2. Res est nota, la chose est connue. Res est tam illustris et ante oculos posita, ut ne recensenda quidem videatur. Res in confesso est; pro explorato habetur; res est omnium sermone celebrata, et quasi majoribus theatris proposita; res est constante fama notissima; res est confessa et manifesta; decantata fabula est, et tota urbe celeberrima. In re versamur celebratissima sermone omnium. Usus: Clara res est et tota Sicilia notissima. Notus est tractatusque locus. Res nota est et apud omnes pervulgata. Cf. Nosco.

NŎVĀCŬLA, æ, f. Rasoir. Syn. Culter tonsorius. Usus: Versari in acie novaculæ, in præsentissimo discrimine, être sous le tranchant du rasoir, c. à d., dans un péril imminent.

NŎVĒ, D’une manière nouvelle, inusitée. Usus: Ne quid ambigue, ne quid nove dicamus, pour éviter toute équivoque, tout néologisme.

NŎVELLUS, a, um, Nouveau, jeune. )( Vetulus. Usus: Arbores novellæ.

NŎVEM, Neuf.

NŎVENDĬĀLIS, e, gen. com. De neuf jours, qui dure neuf jours. Usus: Sacrum novendiale. Feriæ novendiales.

NŎVERCA, æ, f. Belle-mère, marâtre. Usus: Noverca filii.

NŎVISSĬMĒ, Récemment, naguère. Syn. Nuperrime, postremo. Usus: Primum, deinde, novissime. Cf. Nuper.

NŎVISSĬMUS, a, um, Le dernier. Syn. Postremus. )( Primus. Usus: Novissimus ego in castra veni.

NŎVĬTAS, ātis, f. Nouveauté, chose nouvelle. Syn. Novæ rei ratio, conditio. )( Vetustas. Phras. Novitatem amas, vous aimez la nouveauté. Novitatis amans, studiosus es; rerum novarum cupidus es; novitati studes; novis rebus studes; delectat te status hic novus. Usus: Magnam cupiditatem hominibus injicit novitas. Novitate ad causas inquirendas excitamur. Commovit me ea novitas.

NŎVĪTĬUS, a, um, Nouveau, récent. Syn. Novus. Phras. (Novitius Sacri Ordinis, novice d’un ordre religieux, Vulg.). Tiro religiosus; in tirocinium nuper cooptatus; qui nuper nomen dedit in religiosam militiam, in sacram familiam; nuper inter S. Ordinis tirones adscriptus, adlectus. Cf. Tiro, Tirocinium. Usus: Syrus, nescio quis, de genere novitiorum factus consul.

NŎVO, as, avi, atum, are, a. Rendre nouveau; renouveler, refaire. Syn. Innovo. Usus: Verba novamus ipsi, nous créons nous-mêmes des mots nouveaux. Multa novare volebant. Cf. Reparo.

NŎVUS, a, um, Nouveau, récent. Syn. Recens, inauditus, inusitatus, per se cognitus, a se ortus, monstri similis, peregrinus, inopinatus, præter consuetudinem; nuperus. )( Vetus. Adv. Plane, omnino. Phras. 1. (Bona nova affero, Vulg.), j’apporte de bonnes nouvelles. Læta apporto omnia; exoptatum nuntium affero; læta narro ac prospera. 2. (Tristia nova affers, Vulg.), vous apportez de mauvaises nouvelles. Tristes affers nuntios; malum apportas, narrando enecas. 3. (Sunt nova incerta, Vulg.), ces nouvelles sont incertaines. Rumores sunt incerti; rumor sine auctore; rumores temere sine ullis auctoribus orti; nuntii non optimis auctoribus; rumores temere, incertis auctoribus, vulgati. 4. (Nova affers incredibilia, Vulg.), vous rapportez des choses incroyables. Monstra narras; ficti sermones, conficti rumusculi sunt, quos tu nuntias; res narras fidem non habituras; monstri simile est, quod narras. Cf. Nuntius. Usus: Novum id et admirabile. Hoc mihi plane novum accidit, ac præter opinionem. Numquid processit ad forum hodie novi? Rebus novis studere, être partisan des idées nouvelles, travailler à des changements politiques. (Nova, Vulg.), nouvelles, nouveautés. Commentarii rerum novarum, commentarii rerum urbanarum vel publicarum. Ephemerides rerum novarum.

NOX, noctis, f. Nuit. Syn. Tenebræ. Epith. Acerbissima, cæca, prope extrema, hiberna, obscura, atra, serena, fausta, funesta, luctuosa, intempesta, præceps, longa, proxima, media, multa, sempiterna, socia, stellans. Noctes contractiores, nuits plus courtes. Phras. 1. De nocte ad me venit, il vint chez moi de nuit. Multa nocte, intempesta nocte, concubia nocte, media nocte, medio noctis silentio, provecta jam nocte, adulta jam nocte ad me venit; cum jam multum noctis processisset; noctis silentio, quod tempus mortales altissimo somno premit, ad me accessit; intempestæ noctis silentio, profunda jam nocte ad me venit. 2. Nocte ingruente, au soir, au commencement de la nuit. Nocte appetente; nocte prima; sub primam facem; intendentibus se primis tenebris; primoribus noctis tenebris; cum jam terras nox opacasset; primæ noctis silentio. 3. Studere in seram noctem, étudier fort avant dans la nuit. Producere ad multam noctem litterarum studia; in serum noctis lucubrare aliquid operis; lucubrationes in multam noctem extrahere; bonam partem noctis ad elucubrandos commentarios assumere; bonam noctis partem in litterarum studiis ponere, collocare. 4. Nox me obruit proficiscentem, la nuit me surprit pendant mon voyage. Proficiscentem nox oppressit; itineris pars magna in noctem conjecta est. 5. Tota nocte profectus est, il voyagea toute la nuit. Nullam partem noctis iter intermisit; ea nocte continenter profectus est; iter totam eam noctem tenuit. Usus: 1. Ipsa terræ umbra soli officiens noctem efficit. Sermo in serum noctis extractus. Noctes atque dies. Nocte ad me venit. 2. Transl. Noctem rebus etiam claris offundere, répandre sur des choses claires une certaine obscurité.

NOXA, æ, f. Tort, préjudice, dommage; faute, délit. Syn. Culpa, noxia. Epith. Minima. Usus: In noxa esse; extra noxam esse. Eximere noxæ aliquem. Noxæ dedere aliquem, livrer le coupable à la justice. Sine noxa esse. Cf. Culpa, Crimen.

NOXĬA, æ, f. Tort, dommage, méfait, crime. Syn. Noxa, culpa, crimen. Usus: Castigare aliquem ob meritam noxiam. Noxiæ pœna par esto.

NOXĬUS, a, um, Nuisible, funeste; coupable. Syn. Malus, perniciosus. Usus: Noxius civis coerceatur.

NŪBĒCŬLA, æ, f. Petit nuage, air sombre, front sévère. Usus: Frontis tuæ nubeculam pertimesco.

NŪBES, is, f. Nue, nuage. Syn. Concretus in ære vapor. Epith. Opacæ, atræ, acres, cæcæ, densæ, cœlestes, cæruleæ. Phras. Cœlum nubibus obducitur, le ciel est couvert de nuages. Intendunt se spissæ in cœlo nubes; concreti in ære vapores se in nubes induunt; cœlum nubibus obscuratur; obductæ cœlo nubes solem condunt, lucem eripiunt; aer in nubes cogitur. Usus: Aer concretus in nubem humoremque colligens terram auget imbribus. Conflictu nubium ardor exprimitur. Cum illi anhelitus se in nubem induerent. In illis reipubl. tenebris, nubibus ac procellis. Objicere nubem fraudibus, étendre un nuage, un voile sur des méfaits.

NŪBĬLĬS, e, gen. com. Nubile, en âge d’être marié. Syn. Apta viro, matura viro. Usus: Grandis et nubilis filia.

NŪBO, is, psi vel nupta sum, nuptum, ere, n. Se voiler (pour le fiancé), de là: épouser. Feminis proprium. Syn. Locor, collocor in matrimonium. Phras. Filia nupsit viro nobili, sa fille a épousé un gentilhomme. Collocata est in matrimonium, juncta matrimonio est viro nobili; cum viro nobili conjuncta est; in nobilem familiam nupsit; in manum convenit viro nobili; in matrimonium data, locata, mandata est viro nobili; filia domesticum fœdus junxit cum viro nobili; nuptum data, collocata, locata est viro nobili. Cf. Matrimonium. Usus: Venerem Adonidi nuptam tradunt. Nubere in amplam familiam. Cf. Nuptiæ.

NŪDĬUS tertius, Il y a aujourd’hui trois jours, c. à d., avant-hier. q. d. Nunc est dies tertius.

NŪDO, as, avi, atum, are, a. Mettre à nu, dépouiller. Syn. Spolio. )( Vestio, lego. Usus: Aliquem omnibus præsidiis nudare et exuere. Flagitii principium est nudare inter cives corpora. Cf. Privo.

NŪDUS, a, um, Nu, dépouillé, privé, vide. Syn. Nudatus, spoliatus, vacuus. )( Vestitus. Usus: Urbs nuda præsidio, ab omnibus rebus vacua. Decore nuda mulier. Nudus ab amicis.

NŪGÆ, ārum, f. pl. Bagatelles, plaisanteries. Syn. Ineptiæ. )( Res graves, seriæ. Epith. Meræ, tantæ. Phras. Omitte nugas, cessez de plaisanter. Nugas tandem relinque; mitte has ineptias; nugas aufer. Quid ad has ineptias abis? Usus: Nugas agit; næ illa magnas nugas dixerit. Delectari nugis. Cf. Facetiæ, Ineptiæ.

NŪGĀTOR, ōris, m. Diseur de riens, radoteur; menteur. Syn. Nugax. Cf. Ineptus.

NŪGĀTŌRĬĒ, D’une manière frivole, légère. Syn. Inaniter, inepte.

NŪGĀTŌRĬUS, a, um, Futile, léger, puéril. Syn. Ineptus, levis, futilis. Usus: Nugatoria argumentatio, argumentation futile, qui n’appartient pas à la cause.

NŪGAX, ācis, omn. gen. Vain, léger; sot. Syn. Nugator.

NŪGOR, aris, atus sum, ari, d. Dire des riens, plaisanter. Syn. Jocor, ludo, nugas ago, nugas garrio, nugas dico, nugax sum, ad ineptias abeo, aures ineptiis obtundo. Adv. Inscite, omnino. Usus: Democritus non inscite nugatur. Cf. Ineptus.

NULLUS, a, um, Nul, aucun, personne. Syn. Non ullus, nemo, nec quisquam unus, ne ullus quidem, nemo unus, nemo quisquam. )( Omnis, aliquis. Adv. Omnino. Usus: 1. Res, quæ nulli usui sit. Nulli fides ejus, nulli opera, nulli res familiaris defuit. Nulla re una magis orator commendatur. 2. Levis, irritus, qui n’a aucune valeur, nul, sans importance. Homo nulla memoria. Argumentum hoc nullum est. 3. Non, ne... pas. Nullus dubito. Exinde vir ille summus nullus est.

NUM? Est-ce que? Syn. An, ecquid, numquid, utrum. Usus: Num quod vestigium, num quæ trepidatio?

NŪMEN, ĭnis, n. Signe de tête; volonté divine, volonté puissante, ordre des dieux. Syn. Divina vis, potestas, providentia. Epith. Divinum, grave, sanctum, ingens, lætum, magnum, summum, vetustum. Usus: Omnes naturæ divino Numini parent. Vos, qui apud me vim et numen deorum tenetis. Numen honore, precibus placare. Accidit id non sine numine. Numen senatus, auctoritas et potestas. Vis cœlestis numenque divinum. Cf. Deus.

NŬMĔRĀTUM, i, n. Argent comptant. Usus: Placet conditio, sed numerato malim, quam æstimatione, la condition me plaît; mais j’aime mieux traiter argent comptant que par échange.

NŬMĔRO, as, avi, atum, are, a. Compter. Syn. Dinumero, annumero, numerum ineo, numerando percenseo, numero commetior. Adv. Recte, adstricte, numerosius. Usus: 1. Numerare pecuniam de suo. 2. Censeo, judico, existimo, compter parmi, mettre au nombre de, regarder comme. Voluptatem nullo loco numerant. Numerare aliquid in bonis, in loco mercedis, beneficii. Prope alter Cicero numeratur. Hostem te numero, non amicum. Prodigii id simile numeratur. Cf. Computo.

NŬMĔRŌSĒ, Avec mesure, harmonieusement. Usus: Fundere orationem numerose, volubiliter, apte, circumscripte. Numerose cadit sententia, la phrase finit avec nombre.

NŬMĒRŌSUS, a, um, Nombreux; qui a de la proportion, du rhythme, de la cadence. Syn. Aptus numeris, copiosus. Usus: Numerosum est in omnibus sonis ac vocibus, quod metiri possumus intervallis æqualibus. Oratio numerosa, style nombreux, harmonieux. Quæstus numerosior; exercitus numerosus.

NŬMĔRUS, i, m. Nombre. Syn. Multitudo, vis summa, copia. Epith. Perfectus, accommodatior, magniloquentior, adstrictus, solutus, æquus, aptus, certus, difficilis, exiguus, frequens, grandior, iambicus et dactilicus, impar, incolumis, ingens, innumerabilis, integer, legitimus, longior, mollis, musicus, oratorius, par, plenus, poeticus, procerior, proprius, repentinus, simillimus, verus, vitiosus, tantus, magnus, novus, invidiosus. Usus: 1. Frumenti, mellis, vini maximus numerus, une grande quantité de... Classis mille numero navium. Aliquem in amicorum numerum adscribere, referre; in amicorum numero ponere, existimare, putare, habere, colere, mettre qqn au nombre de ses amis, le compter parmi ses amis. Is aliquo numero erit; nullo numero est; aliquem numerum obtinere, tenir un certain rang, jouir d’une certaine considération. Opus omnibus numeris absolutum, chose parfaite, accomplie, où rien ne manque; omnibus partibus et numeris expletum quod omnes numeros habet, complètement terminé; omnibus numeris absolutus adolescens, jeune homme accompli. Ex numero amicorum sejungere, tollere, eximere, ejicere aliquem. 2. Musicæ ac oratoriæ modus ac mensura, mesure, cadence, rhythme, nombre, harmonie. Numerus in cantu, in soluta oratione. Attici maxime numero serviunt. Oratio adstricta certa quadam numerorum ratione et pedum.

NUMMĀRĬUS, a, um, Relatif à l’argent, d’argent. Syn. Quod ad nummos pertinet. Usus: Esse in summa difficultate nummaria, gêne financière, embarras d’argent. Rem nummariam bene constituere.

NUMMĀTUS, a, um, Muni; pourvu d’argent, riche. Usus: Homo bene nummatus.

NUMMUS, i, m. Pièce de monnaie, monnaie, argent. Syn. Pecunia. Usus: Adventus noster ne nummo quidem sumptui fuit. Nummos cudere, battre monnaie. Ad nummos pervenire. Quid in nummis habeam, ipse ignoro. Subducere ad nummum. Nummos adulterinos pro veris dare. Nummos corrogare. Cf. Pecunia.

NUMQUAM (nunquam), Jamais. Syn. Nullo tempore, nulla ætate, non post hominum memoriam, non ex omnium sæculorum memoria; post natos homines, ex omni memoria nihil unquam. Usus: Frigidum, ut nunquam antea. Nunquam pertinacius dimicatum, sic ut contra omnia vetustatis exempla nemo victor ex arena discesserit.

NUMQUID? Si en quelque chose? Syn. Anne, num, ecquid. Usus: Numquid duas habetis patrias? Avez-vous deux patries?

NUMQUIS, quæ, quod? Est-ce que ce? Numquis fundus venalis est? Cf. Numquis.

NUNC, Maintenant. Syn. Hoc tempore, in præsentia, hodie, per hæc tempora. )( Tunc. Usus: Erat tunc excusatio, nunc nulla est. Nunc autem; nunc vero ea vis est in nomine, ut, etc.

NUNCŬPO, as, avi, atum, are, a. Appeler. Syn. Appello, nomino. Adv. Plenius. Nuncupare aliquem suo nomine. Nuncupare vota pro imperio, prononcer des vœux solennels, prononcer la formule solennelle des vœux (pour l’empereur, pour l’État, etc.).

NUNDĬNÆ, ārum, f. pl. Jour de marché. Syn. Mercatus. Epith. Domesticæ, flagitiosissimæ, mutæ. Usus: In hujus ædibus totius reipublicæ nundinæ, marché.

NUNDĬNĀTĬO, ōnis, f. Tenue d’un marché, foire; commerce, trafic. Epith. Plena, referta, nova. Usus: Nundinatio juris.

NUNDĬNOR, aris, atus sum, ari, d. Être au marché, faire du commerce, trafiquer. Syn. Mercor, emo, cauponor. Usus: Senatorium ordinem pretio nundinari.

NUNTĬO, as, avi, atum, are, a. Annoncer, dire, déclarer. Syn. Affero, ab aliquo alicui nuntium perfero. Adv. Pertumultuose, quam primum, vere, longe, non dubie, obscure, vesperi. Phras. Nuntiatum est nobis, on nous a annoncé. Perlatum, allatum est ad nos; renuntiatum nobis est; nuntius citatis equis ad nos allatus, perlatus est; certis auctoribus accepimus; certos nuntios accepimus; nuntii ad nos venere, qui paulo certius aliquid in rebus attulere; fama ad nos, ad aures nostras pervenit; fama perlata est ad nos. Usus: Pompeio in hortos nuntiavit. Cf. Narro, Nuntius.

NUNTĬUS, ĭi, m. Messager, courrier; nouvelle, message. Syn. Tabellarius, cursor, internuntius, rumor. Epith. Acerbus, certior, domesticus, verus, falsus, gravis, jucundus, malus, optatissimus, superior, volucer. Adversi, boni, fallaces, proximi, quotidiani, tristes, varii, universi. Phras. Tristem nuntium accepi, j’ai reçu une triste nouvelle. Adversi, tristes, parum commodi, minime læti, parum secundi venerant mihi nuntii; allatus est gravis ad me nuntius; gravior ad me fama pervenerat; duriores de re rumores erant, qui fœdum nuntium incussere; graves nuntii ad nos delati, perlati sunt. Cf. Nuntio, Novus, Fama. Usus: 1. Per nuntium me certiorem fecit. Nuntios in omnem partem dimittere. Epistolam hanc multi nuntii, et fama ipsa celeritate superabunt. 2. Rumor, res allata, narrata, message, nouvelle. Nuntios accepimus lætissimos. Nuntium apporto tibi lætum sane et exoptatum. 3. Divortii et repudii ratione, répudier sa femme, se séparer d’elle. Nuntium uxori, nuntium virtuti, litteris remittere.

NŪPER, Récemment, naguère. Syn. Paucis ante diebus, horis; paucis abhinc annis; nostra, patrum memoria; novissime. Usus: Nuper, quid dico nuper, imo vero modo.

NUPTĬÆ, ārum, f. pl. Noce, mariage. Syn. Matrimonium, nuptiarum dies. Epith. Diuturnæ, innuptæ, legitimæ, maritimæ, multæ, nefariæ, terrenæ. Usus: Nuptias apparare, adornare, conficere, facere, parare, faire les apprêts d’une noce. Nuptias conjungere; nuptiis jungi, se marier. Nuptias conciliare, nuptiarum conciliatorem esse, faire un mariage. Nuptias disturbare, rompre un mariage. Nuptias fugere, effugere, fuir le mariage. Nuptiæ plenæ dignitatis et concordiæ, mariage plein de dignité. Nuptiæ non diuturnæ fuerunt, erant enim non matrimonii dignitate, sed sceleris societate conjunctæ, cet hymen ne fut pas de longue durée, etc. Cf. Matrimonium, Nubo.

NUPTĬĀLIS, e, gen. com. De noce, de mariage, nuptial. Usus: Faces nuptiales; dona nuptialia.

NŬRŬS, ūs, f. Belle-fille, bru. Syn. Filii uxor.

NUSQUAM, Nulle part. Syn. Nullo in loco. )( Usquam. Usus: 1. Sive scripta est uspiam lex illa, sive nusquam. 2. Nulla in re, pour aucune chose, pour rien. Sumptus nusquam melius potest poni.

NŪTO, as, avi, atum, are, n. Faire signe par un mouvement de tête; être incertain, flottant, indécis; chanceler. Syn. Vacillo. Usus: Democritus nutare videtur in natura deorum, Démocrite n’est pas fixé sur la nature des dieux. Statua nutabat. Cf. Dubito.

NŪTRĪCĬUS, ĭi, m. Nourricier, qui nourrit. Usus: Nutricius ejus pueri.

NŪTRĪCOR, aris, atus sum, ari, d. Nourrir, alimenter, élever. Syn. Nutrio. Usus: Mundus omnia nutricatur et continet. Cf. Alo.

NŪTRĪCŬLA, æ, f. Nourrice. Usus: Gellius, nutricula seditiosorum, ardent protecteur de tous les séditieux.

NŪTRĪMENTUM, i, n. Nourriture, aliment. Syn. Cibus, alimentum. Usus: Educata suis nutrimentis eloquentia. Cf. Cibus.

NŪTRĬO, is, īvi et ĭi, ītum, ire, a. Allaiter, nourrir, élever. Syn. Alo, educo. Cf. Alo.

NŪTRIX, īcis, f. Nourrice. Syn. Alumna. Usus: Cum lacte nutricis errorem suxisse videtur, il semble avoir sucé l’erreur avec le lait de sa nourrice.

NŪTŬS, ūs, m. Mouvement, signe de tête. Syn. Vis, nisus, gravior significatio, voluntas. Epith. Regius. Phras. Ad nutum paret, il obéit au moindre signe. Ad illius nutum se fingit et accommodat; ad ejus nutum ac voluntatem se convertit totum; ejus nutus observat, intuetur omnes. Usus: 1. Tendance, pesanteur. Gravia suo nutu ac pondere deorsum feruntur. 2. Voluntas, signe, ordre, désir. Ejus nutu, ac arbitrio omnia fiunt, reguntur, gubernantur. Nutu aliquid ab aliquo consequi.

NUX, nŭcis, f. Noix. Usus: Nucem frangere; nuces legere.

O! O, oh! ah! Interj. dolentis, gaudentis, vocantis. Usus: O post hominum memoriam fortissimi consules! O rem odiosam! O gratum adventum!

OB, Pour, à cause de. Syn. Propter, ante. Usus: 1. Ob eam causam, ob delictum pœnas a te repetam. 2. Ante, devant. Mors mihi semper ob oculos versatur. Cf. Propter.

ŎBÆRĀTUS, a, um, Endetté, obéré; subst. Débiteur insolvable. Syn. Ære alieno obligatus, obstrictus, ære alieno demersus debitor. Usus: Ex omni colluvie exules obærati. Cf. Æs.

ŎBAMBŬLĀTĬO, ōnis, f. Allées et venues autour, devant. Syn. Inambulatio. Cf. Ambulatio.

OBDO, is, dĭdi, dĭtum, ere, a. Placer, mettre qqche devant qqche. Usus: Obdere pessulum ostio, mettre la traverse devant la porte (pour la fermer).

OBDORMĬO, is, īvi, vel ĭi, ītum, ire, n. S’endormir. Syn. Dormio, obdormisco, somno consopior, sopore opprimor. Usus: Endymion in Latmo obdormivit. Quid melius, ac in mediis vitæ laboribus obdormiscere, et ita conniventem somno consopiri sempiterno. Cf. Dormio.

OBDŪCO, is, xi, ctum, ere, a. Conduire devant, mener, amener vers. Syn. Obnubo, obtego, obstruo, oppono. )( Delego. Usus: Rebus clarissimis tenebras obducere. Labor callum obduxit dolori, manibus. Consuetudo obduxit callum stomacho, l’habitude émousse la sensibilité de l’estomac. Obducta jam reipublicæ cicatrix. Aliquem alicui obducere, competitorem alicui opponere, opposer un homme à un autre. Cf. Tego.

OBDUCTĬO, ōnis, f. Action d’amener sur, d’étendre sur. Usus: Obductio capitis absit a cive Romano, le citoyen romain ne doit pas avoir la tête couverte en allant au supplice.

OBDŪRO, as, avi, atum, are, a. et n. Endurcir, durcir; persister, tenir bon. Syn. Constanter, æquo animo perfero, tolero, fero. Adv. Vehementer. Usus: Obduretur hoc triduum, qu’on prenne donc patience trois jours encore. Cf. Perfero.

OBDŪRESCO, is, dūrŭi, escere, n. S’endurcir, devenir insensible. Syn. Callum obduco. Usus: Jam ad illa obduruimus et humanitatem omnem exuimus. Usu ac consuetudine obduruit ac percalluit incredibilis nostra patientia. Desperatione animus ad dolorem, contra dolorem obduruit. Cf. Durus, Occallesco.

ŎBĒDĬENTER, Avec soumission, docilité, volontiers. Usus: Spondent se sub imperio obedienter fideliterque futuros. Id obedienter est curatum.

ŎBĒDĬENTĬA, æ, f. Obéissance, soumission. Syn. Obtemperatio. Usus: Abjiciunt obedientiam, nec rationi parent, cui sunt subjecti lege naturæ. Servitus est obedientia animi arbitrio carentis suo.

ŎBĒDĬO, is, īvi vel īi, ītum, ire, n. Obéir à qqn, exécuter ses volontés, lui être soumis, Rad. ex Ob et Audio. Syn. Pareo, audio, obtempero, obsecundo, assentio, dicto pareo, imperium non recuso, monita sequor, dicto audiens sum, mandata facio, exsequor, imperata facio; alienæ voluntati morem gero, sequor; meam voluntatem ad alienam aggrego, cum aliena voluntatem meam conjungo. Phras. 1. Obediendum DEO est, il faut obéir à DIEU. Intenti ad DEO parendum simus, oportet; DEO nos obedientissimos esse decet; DEI imperia animo non invito exsequamur; morigeros nos DEO esse decet; aggreganda est voluntas nostra ad divinam voluntatem; DEUM auctorem sequamur, oportet; DEI imperia sequamur, persequamur, necesse est. 2. Negat se obediturum senatui, il affirme qu’il n’obéira pas au sénat. Negat se in auctoritate, in potestate senatus futurum, senatus imperio morem gesturum; imperata facturum; imperio pariturum; minatur se ab officio discessurum; obedientiam abjecturum; jugum excussurum; negat se porro legitima imperia pati posse; negat se senatus decretis staturum; imperium senatus abnuit. Usus: Ad verbum obedire alteri. Obedire tempori. Cf. Pareo.

ŎBĔO, is, īvi vel īi, ĭtum, ire, n. Aller ou venir devant, vers. a. S’approcher, atteindre; voyager, parcourir. Syn. Peragro, lustro, perago, tracto. Adv. Audacius, diligenter, flagitiose. Usus: 1. Urbem, regionem, provinciam pedibus obire. 2. Perago, ago, tracto, s’appliquer à qqche, s’en occuper, faire. Munus suum obire; facinus, rem privatam et publicam, sacra obire. Diem edicti, vadimonium obire neglexit. 3. Morior, mourir. Diem, mortem obire. Cf. Fungor, Administro, Facio.

ŎBĔQUĬTO, as, avi, atum, are, n. Chevaucher devant ou autour, parcourir à cheval. Usus: Castris vel castra obequitare.

ŎBEX, ĭcis, m. Obstacle. Usus: Moliri obices. Cf. Impedimentum.

OBFIRMO, as, avi, atum, are, n. Rendre solide, affermir, assujettir, consolider. Usus: Obfirmare animum.

OBFIRMĀTUS, a, um, Ferme, solide, opiniâtre, entêté. Usus: Pertinax et obfirmatus in iracundia. Cf. Pertinax.

ŎBĬTER, * En passant, d’une manière accessoire, par occasion. Syn. Leviter, tenuiter, mediocriter. )( Perfecte. Phras. 1. Scientias obiter didicit, il n’a étudié qu’en passant. Litteras primoribus duntaxat labris gustavit; extremis, ut aiunt, digitis attigit; litteras leviter attigit; litteras quasi præteriens, quasi per nebulam, quasi per transennam præteriens strictim aspexit; litteras vix primoribus labris attigit; de litteris vix cursim aliquid arripuit. 2. Hæc tantum obiter tractavi, je n’ai traité ce point qu’en passant, d’une manière accessoire. Leviter hæc tantum egi; levi brachio, molli brachio hæc acta sunt; indiligenter hic eram. Leviter hæc transii, attigi; his quasi præteriens satisfeci; strictim hæc tractavi et tanquam in transcursu. Cursim hæc transmisi.

ŎBĬTŬS, ūs, m. Destruction, mort; coucher des astres. Syn. Occasus, mors. Usus: Siderum ortus et obitus. Obitus consulum vulgatus, la mort des consuls fut connue. Cf. Mors.

OBJĂCĔO, es, cŭi, ere, n. Être couché, étendu devant ou auprès. Usus: Cumulus sarcinarum objacet.

OBJECTĀTĬO, ōnis, f. Reproche. Usus: Exprobratio.

OBJECTO, as, avi, atum, are, a. Opposer, objecter. Syn. Objicio. Usus: Objectare probrum, falsum crimen alicui. Cf. Objicio.

OBJECTŬS, ūs, m. Action de mettre devant, interposition. Usus: Objectu lateris aliquem defendere.

OBJECTUS, a, um, Placé, mis, situé devant. Syn. Oppositus. Usus: Objecta species voluptatis. Objectus fortunæ. Ad omnes casus subitorum periculorum objectus et oppositus.

OBJĬCĬO, is, jēci, jectum, ere, a. Mettre, placer devant, opposer; reprocher. Syn. Oppono, objecto, exprobro; crimini do, jacio, conjicio; culpam impingo. Adv. Falso, vere, varie. Usus: Objeci caput meum in tot et tantas dimicationes, atque in tot impetus perditorum civium. Alicui religionem objicere, faire à qqn une obligation de conscience. Objicere spem, metum, sollicitudinem, moram, laborem, molestiam. Aliquid alteri in criminis loco objicere. Feris corpus objicere. Objici insidiis. Objiciuntur sæpe formæ, souvent des images se présentent à notre esprit. (Ego omnium objectum, Vulg.), je suis le jouet, le plastron de tous. Materia sum omnium jocorum; idoneus videor, quem omnes merito ludo faciant, in quo omnes illudant.

OBJURGĀTĬO, ōnis, f. Reproche, réprimande, blâme. Syn. Castigatio. Epith. Longior, lenis, necessaria, plena, mediocris, utilis. Usus: Objurgatio ne multum acerbitatis habeat. Objurgatio contumelia vacare debet. In objurgationibus interdum vocis contentione majori utendum. Cf. Reprehendo.

OBJURGĀTOR, ōris, m. Qui réprimande, qui blâme. Syn. Severus admonitor. Epith. Benevolus. Usus: Non est ferendus objurgator, qui, quod in altero vitium reprehendit, in eo ipse deprehenditur.

OBJURGO, as, avi, atum, are, a. Blâmer, réprimander, faire des reproches. Syn. Castigo, asperius appello, asperius admoneo. Adv. Vehementer, mediocriter. Usus: Cæsar meam in rogando verecundiam, de mea me verecundia objurgavit. Cf. Alloquor, Perstringo, Reprehendo.

OBLANGUESCO, is, langŭi, escere, n. S’affaiblir. Usus: Litterulæ meæ tui desiderio oblanguerunt. Cf. Langueo.

OBLECTĀMENTUM, i, n. Amusement, divertissement, plaisir. Syn. Oblectatio, delectatio. Epith. Longius. Usus: Oblectamenta et solatia senectutis. Cf. Delectatio.

OBLECTĀTĬO, ōnis, f. Action d’amuser; divertissement, plaisir. Syn. Oblectamentum. Epith. Honesta, libera, ingenua. Usus: Interdum oblectatio quæritur animi requiesque curarum. Cf. Delectatio.

OBLECTO, as, avi, atum, are, a. Divertir, amuser. Syn. Delecto. Usus: In libris, in hortulis se oblectare. Cf. Delecto.

OBLECTOR, aris, atus sum, ari, d. S’amuser, se divertir. Syn. Delector, ducor, capior. Adv. Commode. Usus: Ludis oblectamur et ducimur. Cf. Delector.

OBLĬGĀTĬO, ōnis, f. Obligation, engagement. Syn. Auctoramentum. Epith. Gravis et difficilis. Usus: Difficilior est animi ac sententiæ, quam pecuniæ obligatio. (Est mea obligatio, Vulg.), c’est mon devoir. Est id officii mei; meæ hæ sunt partes. (Obligationem scriptam accepi, habeo, Vulg.), j’ai une obligation écrite. Fiduciam accepi; fiduciam teneo. Obligationem de se dare, s’engager. Nomina facere.

OBLĬGĀTUS, a, um, Obligé, qui a des obligations. Syn. Obstrictus, devinctus. Phras. Magnopere tibi obligatus sum, je vous suis bien obligé. Tantum tibi debeo, quantum persolvere difficile est; incredibilem tibi amorem quemdam et omnia in te summa ac singularia studia debeo. Vix, aut ne vix quidem solvendo sum, tanta sunt tua in me officia ac merita. Verbis non patitur res satisfieri, adeo me in perpetuum devinxisti. Maximis me beneficiis obstrictum tenes. Mancipio et nexu tuum me fecisti. Multis me beneficiis ac pignoribus velut auctoratum habes. Agere mecum potes tanquam ex syngrapha, ita me tibi divinctum tenes. Maximis me beneficiorum vinculis obstrinxisti. Cf. Obnoxius, Beneficium, Officium. Usus: Tenere aliquem beneficiis obligatum.

OBLĬGO, as, avi, atum, are, a. Lier, attacher; engager, obliger. Syn. Obstringo, in perpetuum obligo, devincio, adstringo, religo, alligo. Adv. In perpetuum, nusquam, valde. Phras. 1. Magnopere me tibi obligabis, vous m’obligerez singulièrement, vous me rendrez service. Magnam a me inibis gratiam; hoc ego in summi beneficii loco ponam, numerabo; me tibi in perpetuum devincies, obstringes. Cf. Obligatus. 2. Obligo me, je m’oblige, je m’engage. Omni me exsecratione devincio; fidem meam do, interpono; obligo fidem meam et obstringo. 3. Obligatur ex promisso, legibus, ses promesses, les lois l’obligent. Tenetur promisso, legibus; legum, promissorum vinculis obstringitur. Usus: Obligare aliquem militiæ sacramento, pactionibus. Sibi aliquem beneficio obligare. Domum alicujus religione, populum scelere obligare. Legum et judiciorum pœnis obligatur. Obligare vulnus, bander une plaie.

OBLĬGŪRĬO, is, ire, n. Dissiper, manger, dévorer. Syn. Ligurio, devoro. Usus: Fortunas suas obligurire; patrimonia profundere. Cf. Consumo.

OBLĬMĀTUS, a, um, Couvert de limon. Syn. Limo pinguis. Usus: Nilus oblimatos agros relinquit, le Nil laisse les terres couvertes de limon (engraissées).

OBLĬNO, is, lēvi, lĭtum, nere, a. Enduire, oindre, frotter de; souiller. Usus: Vita hominis libidine oblita. Unguentis, cœno oblitus. Eloquentia Asiæ moribus oblita, l’éloquence altérée par les mœurs de l’Asie.

OBLĪQUĒ, Obliquement, de travers. )( Recte. Usus: Recte, oblique ferri.

OBLĪQUUS, a, um, Oblique, qui est ou qui va de travers, de côté. Syn. Transversus. Usus: Motu corporis obliquo. In obliqua et transversa hostium latera invectus.

OBLĬTESCO, is, lĭtŭi, escere, n. Se cacher. Syn. Delitesco. Usus: Stellæ a nostro aspectu interdum oblitescunt.

OBLĪTĔRO, as, avi, atum, are, a. Effacer. Usus: Beneficii memoriam obliterare. Cf. Obliviscor, Oblivio.

OBLĪVĬO, ōnis, f. Action d’oublier, oubli. Syn. Memoriæ lapsus. Epith. Exigua, perpetua, sempiterna, voluntaria. Phras. 1. Clades ea jam in oblivionem venit, on a déjà perdu le souvenir de ce désastre. Clades ea jam oblivioni data est; obliterata in animo est; memoria intercidit; in oblivionem venit; ejecta ex animo memoria ejus cladis est; recens dolor proximæ cladis transiit; cladis ejus memoria cessit; clades e memoria excessit, animo excidit, ex animo deleta est; clades ea jam ex memoria deposita est; e memoria dilapsa, elapsa est; in oblivionem adducta est; clades ea jam animo effluxit; excidit memoria ejus cladis; clades ea oblivione contrita, obruta, tecta est; cladis ejus acerbitatem oblivio jam delevit. 2. Tot summorum virorum nomina in oblivione sunt, les noms de tant d’hommes illustres sont tombés dans l’oubli. Tot summorum virorum memoria cessit; abiit vetustate memoria; nomen vetustate abolevit, memoria abolevit; tot viri summi in oblivione jacent. 3. Lætiores in dies nuntii oblivionem tandem inducunt tot malorum, les nouvelles de jour en jour plus heureuses nous font oublier tant de maux. Lætiores nuntii expellunt memoriam tot malorum; oblivionem afferunt tot malorum; tristes superiorum temporum imagines ex memoria detergunt, evellunt; obliterant in animo superiorum temporum clades; animum a conspectu tot malorum avertunt; tot malorum memoriam ex animo delent. Usus: Omnem memoriam injuriarum sempiterna oblivione delere, obruere, exstinguere, conterere. Tuas laudes nulla unquam obscurabit oblivio. Erunt semper, qui tuas laudes ab oblivione et silentio hominum vindicent. Cf. Obliviscor, Memoria imbecilla.

OBLĪVĬŌSUS, a, um, Oublieux, qui oublie aisément. Syn. Immemor. )( Memoria.

OBLĪVISCOR, ĕris, blītus sum, visci, d. Oublier, ne pas se souvenir. Syn. Mihi excidit, ex animo meo excidit, effluit; oblivionem capit, ex memoria depono; alicujus rei memoriam depono, oblivione perpetua deleo; aliquid e memoria elabitur, dilabitur; rei memoria ex animo discedit. Phras. 1. Nunquam tui obliviscar, je ne vous oublierai jamais. Ita mihi imago tam cari capitis insedit, ut excidere, effluere ex animo nunquam possit; memoria tua nulla temporis longinquitate abibit; nulla ætas tui memoriam ex animo obliterabit meo. Cf. Memor, Oblivio. 2. Obliviscere tandem calamitatum tuarum, oubliez enfin vos malheurs. Casus tuos tandem ex animo tuo, mente tua, memoria tua dele, evelle; omitte temporum tuorum memoriam; depone et abjice calamitatum tuarum memoriam; malorum tuorum tristes imagines voluntaria oblivione depone, contere; deleat tandem, auferat calamitatis sensum sempiterna oblivio. Usus: Depone memoriam doloris tui et injurias vel injuriarum obliviscere.

OBLONGŪS, a, um, Long, allongé. Usus: Figura oblonga.

OBLŎQUOR, ĕris, lŏcūtus sum, loqui, d. Parler contre qqn, interrompre, contredire. Syn. Obstrepo. Phras. Totus ei senatus oblocutus est, tout le sénat l’interrompit pour le contredire. Reclamatum a toto senatu, nec sine convitio; fremitus universi senatus obortus est; obstrepebat senatus universus carpebatque sententiam. Usus: Tu me appelles licet, et interpelles, et obloquaris.

OBLUCTOR, aris, atus sum, ari, d. Lutter, combattre contre qqn, lui résister. Syn. Obnitor, repugno. Usus: Hosti obluctari. Cf. Repugno.

OBMŌLĬOR, īris, mōlītus sum, iri, d. Élever, construire devant; fermer, boucher par une construction. Usus: Omnes ad obmolienda, quæ ruinis strata erant, concurrerunt, tous coururent réparer les murailles qui étaient en ruines.

OBMŪTESCO, is, mūtŭi, escere, n. Devenir muet; se taire, garder le silence. Syn. Conticesco. Adv. Plane. Phras. Praæ stupore obmutuit, la stupeur le rendit muet. Admiratio tam novæ rei ac subitæ homini incluserat vocem; rei insolentia animum pariter et silentium defixit, mutum et elinguem reddidit; insolitum rei spectaculum hominem ita defixit, ut neque animo, neque lingua constaret; rei spectaculo defixus et attonitus silentium tenuit, stupenti lingua constitit. Usus: Nulla unquam vetustas de te obmutescet, les siècles les plus reculés ne garderont pas le silence sur votre personne. Homo disertus et loquacissimus repente obmutuit.

OBNĪTOR, ĕris, nīsus et nixus sum, niti, d. Lutter, résister. Syn. Obsisto, occurro; adversum rem, contra rem tendo. Cf. Repugno.

OBNOXĬUS, a, um, Exposé à; sujet, soumis, obéissant. Syn. Subjectus. Usus: Vivat, qui obnoxius et subjectus vivere cupit. Supplex et obnoxius.

OBNŪBO, is, psi, ptum, ere, a. Couvrir, voiler, envelopper. Syn. Obtego.

OBNUNCĬĀTĬO, ōnis, f. Annonce d’un mauvais présage. Syn. Auguris significatio de periculo imminente. Usus: Dirarum obnuntiatio neglecta, imprécations négligées.

OBNUNTĬO, as, avi, atum, are, a. Annoncer un mauvais présage, un malheur. Syn. Nuntio, prænuntio. Usus: Legem tulit, ne obnuntiare comitiis liceret.

ŎBŎRĬOR, ĕris, ortus sum, iri, d. Naître, paraître, se montrer. Syn. Exorior. Usus: Quanta mihi lux oboritur. Cf. Orior.

OBRĒPO, is, repsi, reptum, ere, n. Se glisser furtivement, s’insinuer. Syn. Irrepo. Adv. Extrinsecus. Usus: Sensim tibi obrepit senectus. Obrepere ad honores, in animos hominum. In animos dormientium multæ imagines obrepunt.

OBRĬGESCO, is, gŭi, escere, n. Se durcir. Usus: Nive et pruina obriguere. Cf. Frigus.

OBRŎGO, as, avi, atum, are, a. Opposer une loi nouvelle à une loi ancienne. Syn. Aliam legem rogo, qua prior ab alio lata infirmetur.

OBRŬO, is, ŭi, ŭtum, ere, a. Couvrir, ensevelir; anéantir, accabler. Syn. Operio, sepelio. )( Eruo. Usus: Magnitudine negotii tanquam fluctu obruor. Homo ære alieno obrutus, homme écrasé de dettes. Criminibus et testibus aliquem obruere.

OBSCĒNĒ, D’une manière indécente, immorale. Syn. Turpiter.

OBSCĒNĬTAS, ātis, f. Impureté, obscénité. Syn. Turpitudo. Usus: Verborum rerumque obscenitas vitanda.

OBSCĒNUS, a, um, Impur, obscène. Syn. Turpis. Usus: Genus jocandi illiberale, petulans, flagitiosum, obscœnum. Cf. Turpis, Petulans, Libido, Impudicus.

OBSCŪRĀTĬO, ōnis, f. Obscurité, éclipse. Syn. Obscuritas. Epith. Magna, tanta. Usus: Obscuratio solis. Inde mentis obscuratio consequitur.

OBSCŪRĒ, D’une manière obscure; furtivement, en cachette. Syn. Per nebulam, per caliginem. )( Aperte. Usus: Non agam obscure. Malum serpit non obscure.

OBSCŪRĬTAS, ātis, f. Obscurité, défaut de clarté. Syn. Obscuratio, tenebræ, caligo, ænigma. )( Lux. Epith. Diuturna, maxima, involuta. Usus: Causa latet obscuritate naturæ involuta. Habet ea res magnam obscuritatem. Oratio, quæ lumen adhibere rebus debet, sæpe obscuritatem et tenebras affert.

OBSCŪRO, as, avi, atum, are, a. Rendre obscur, priver de la lumière. Syn. Lucem eripio, noctem rebus vel tenebras obduco, obcæco, luminibus officio, inobscuro, caliginem offundo, luminibus obstruo, tenebris involvo, tenebris circumfundo. Adv. Negligenter, sensim, plene. Phras. 1. Cœlum obscuratur, le ciel s’obscurcit. Spissæ intendunt se cœlo nubes, ut lucem condant; cœlum una et continenti nube involvitur; aer totus in nubes cogitur; obductæ cœlo nubes solem diemque eripiunt, tenebris omnia involvunt, circumfundunt. Usus: Lumen lucernæ obscuratur, et offunditur luce solis. Obscurata et evanescens memoria.

OBSCURUS, a, um, Obscur, sombre; inconnu, secret. Syn. Habens obscuritatem, tenebricosus, spissus, cæcus, tortuosus, involutus, latens, opertus, a natura involutus. )( Apertus, illustris. Phras. 1. Homo obscurus et ignotus, homme obscur, inconnu. Homo re nulla nobilis; cujus fama in obscuro; ex cœno, nescio quo et tenebris extractus. Cf. Humilis, Ignobilis. 2. Liber est nimis obscurus, ce livre est peu intelligible. Multa sunt in hoc libro tenebris circumfusa; abstrusa multa, et crassis occultata tenebris; longissime ab imperitorum intelligentia sensuque disjuncta; materia, argumentum libri non satis puerili ingenio æqua; nihil ibi in medio positum, nihil non abstrusum et reconditum. 3. Obscurus orator est, orateur obscur, que l’on ne comprend pas. Orator qui ita loquitur, ut non intelligatur; cujus millesimam partem vix intelligas; qui in tenebris, quam luce causam suam versari malit; qui compressione rerum totam obcæcat orationem; cujus sermo oraculis similior, quam orationi; qui ænigmata loquitur; cujus orationi Œdipo conjectore opus sit. Usus: Multa erant obscura, ambigua, involuta; explanationes interpretum essent adhibendæ. Homo obscuris natalibus.

OBSĔCRĀTĬO, ōnis, f. Prières instantes, supplications. Syn. Preces, deprecatio, obtestatio. Epith. Gravis, humilis, superba. Usus: Obsecratione uti. Obsecrationem repudiare.

OBSĔCRO, as, avi, atum, are, a. Prier avec instances, supplier, conjurer. Syn. Rogo, oro, obtestor. Adv. Amantissime, magnopere, vere. Usus: Ille pro salute mea populum obsecravit. Obsecro te per fratris mortui cinerem, per nomen propinquitatis. Cf. Rogo.

OBSĔCUNDO, as, avi, atum, are, n. Se prêter à, se conformer à, obéir, seconder. Usus: Cui cives assenserint, hostes obedierint, venti obsecundarint. Cf. Obedio, Pareo.

OBSĒPĬO, ĭs, sepsi, septum, ire, a. Clore d’une enceinte, fermer, intercepter le passage. Syn. Sepio, intercludo. Usus: Vias ad honores alicui obsepire, fermer à qqn l’accès aux dignités. Cf. Munio.

OBSĔQUĬŌSUS, a, um, Plein de complaisance, de déférence, obséquieux. Syn. Qui facile obsequitur. Cf. Officiosus.

OBSĔQUĬUM, ĭi, n. Complaisance, déférence, soumission, docilité. Syn. Indulgentia, officium. Epith. Molestum. Usus: Obsequio suo mitigare hominem. Multa in homines obsequia. Animus ab indulgentia et obsequio corporis discedat. Obsequium amicos, veritas odium parit. Cf. Officium.

OBSĔQUOR, ĕris, sĕcūtus sum, sequi, d. Se conformer aux désirs de qqn, avoir pour lui de la déférence; céder à une chose, s’y laisser aller. Syn. Morem gero, morigeror, gratificor, indulgeo. )( Repugno. Phras. 1. Obsequi genio suo, suivre ses penchants, s’abandonner au plaisir. Morem gerere animo suo; servire cupiditatibus; curare genium; indulgere genio. 2. Homini improbo per omnia obsequitur, il fait toutes les volontés de ce méchant homme. Totum se dat homini; nutus ejus omnes observat, intuetur; ad nutum hominis improbissimi se convertit; nutu ejus regitur; ex ejus nutu et arbitrio suspensas habet omnes vitæ suæ rationes. Usus: Tempestati navigantes obsequuntur. De ea re tibi obsequor. Consuetudine libenter obsequor. Cf. Indulgeo, Gratificor.

1. OBSĔRO, as, avi, atum, are, a. Fermer au verrou, verrouiller. Syn. Sera imposita occludo. Usus: Ædes, aures obseratæ. Cf. Claudo.

2. OBSĔRO, is, sēvi, sĭtum, ere, a. Semer, ensemencer. Sero, consero. Usus: Terra frugibus obserebatur. Loca virgultis, tenebris obsita, lieux couverts de broussailles, remplis de ténèbres.

OBSERVANS, antis, omn. gen. Qui fait grand cas de. Syn. Studiosus, cupidus. Usus: Homo mei observantissimus. Cf. Studiosus.

OBSERVANTĬA, æ, f. Considération, honneur, respect. Syn. Veneratio, cultus, reverentia. Epith. Diligens, perpetua, præsens, summa. Usus: Observantia est, per quam aut ætate aut dignitate antecedentes colimus et veneramur, on entend par respect (observantia) les marques de déférence et de vénération que nous donnons à l’âge ou aux dignités. Mea tibi observantia nunquam defuit. Amicos observantia retinere. Cf. Officium, Revereor.

OBSERVĀTĬO, ōnis, f. Observation, attention. Syn. Animadversio. Epith. Diuturna, constans, longinqua, summa, supina. Usus: Observatio diuturna peperit artem.

OBSERVO, as, avi, atum, are, a. Observer, remarquer; respecter, honorer. Syn. Animadverto, noto; speculor, aucupor, ex insidiis capto, in specula sum; legibus obtempero, pareo; colo, veneror, amo. Adv. Æque, assidue, diligentius, peramanter, perofficiose, sanctissime, stricte, valde, vehementer. Phras. Ubique observat me, partout il m’épie. Ejus oculi assidue in me intenti sunt; in me unum oculos conjicit; ex insidiis, clanculum sermones meos captat; velut e specula observat mores meos; aures et oculi ejus assidue speculantur me et custodiunt; omnia odoratur; subauscultat, aucupatur ex insidiis sermones omnes meque omni in loco infensus servat. Usus: 1. Motus stellarum observare. Observa, quæso, hominis consilia. 2. Colo, veneror, avoir des égards, de la déférence pour. Peramanter me observat. Observare et colere aliquem ut alterum parentem. Cf. Colo, Veneror.

OBSES, ĭdis, m. Otage. Epith. Præcipuus, incolumes, multi. Usus: Obsides victis imperare; obsides dare, habere, mittere, accipere.

OBSESSIŎ, ōnis, f. Siége, investissement, blocus. Syn. Obsidio. Usus: Obsessio fori, occupatio templorum, oppressio curiæ.

OBSĬDĔO, es, sēdi, sessum, ere, a. Assiéger. Syn. Circumsideo, obsessum teneo, fossa et vallo septum teneo; oppugno. Adv. Omnino. Phras. 1. Romani Numantiam obsedere, les Romains assiégèrent Numance. Obsidione munitionibusque pressere; corona circumdedere, cinxere; vallo, aggere, operibus oppugnavere; Romani obsidionem intulere Numantiæ; Numantiæ mœnia ab omni parte aggressi sunt; Romani exercitum ad urbem Numantiam admovere; corona militum cinxere; circumplexi sunt opere ac munitione; in obsidione tenuere. 2. Obsessa urbs est et vehementer oppugnata, la ville est assiégée et fortement attaquée. Circumsessa urbs est et circumvallata, arx opere circumventa, circumjecta mœnibus peditum multitudo, peditatui circumfusæ equestres turmæ, quassata muralibus tormentis mœnia et summa ope oppugnata. Totius belli instrumentis et apparatu actum, ac ne punctum quidem temporis oppugnatio respiravit. Urbs aggeribus oppugnata, tormentis verberata, nudata pars magna mœnium, pars muralibus machinis decussa; urbi externa vis ingruit, castra ad urbem posita sunt; urbs obsidione clausa est; viæ omnes aditusque insessi et admoto totius bellici apparatus instrumento quati, feriri, arietibus percuti urbs cœpta est. Cf. Oppugno. Usus: Obsidere urbem. Armis senatum obsidere.

OBSĬDĬO, ōnis, f. Siége, blocus, investissement d’une place. Syn. Obsessio. Phras. 1. Urbem obsidione liberavit, il délivra la ville assiégée. Ab obsidione vindicavit; obsidione exemit; ex obsidione eripuit; urbem hostilibus armis obseptam, hostium copiis septam, cinctam, oppressam in libertatem restituit, incolumem servavit, libertate, incolumitate donavit. Hostes urbem obsidione prementes, castris positis ad urbem sedentes, urbis libertati imminentes expulit, ejecit, in fugam convertit, submovit, fugavit. 2. Obsidio sustinenda erit, il faudra soutenir un siége. De tectis mœnibusque dimicandum erit; mœnibus bellum propulsandum erit. Usus: In obsidione esse; in obsidione tenere; obsidionem continuare. Obsidionem solvere, omittere. Obsidione urbem liberare.

OBSĬDĬŌNĀLIS, e, gen. com. De siége, obsidional. Usus: Corona obsidionalis, couronne obsidionale, couronne d’herbe donnée à un général qui a délivré un autre général assiégé.

OBSIGNĀTOR, ōris, m. Celui qui scelle, qui cachette. Usus: Litterarum obsignatores et testes.

OBSIGNO, as, avi, atum, are, a. Sceller, cacheter; contre-signer un testament. Syn. Signo, consigno, signum appono, signum imprimo. Usus: Epistolam, decretum, tabulas obsignare. Judicum signis testamentum obsignatum est.

OBSISTO, is, stĭti, stĭtum, ere, n. S’arrêter ou se mettre devant; résister, faire face, tenir tête. Syn. Resisto, repugno, occurro, conatum refuto, prohibeo, conatibus obviam eo; conatum comprimo, frango; a conatu repello. Adv. Audacter, malitiose, perniciose, vehementer. Usus: Audacter alicui; dolori, vitiis obsistere. Multorum odiis nullæ opes obsistere possunt. Cf. Resisto.

OBSŎLESCO, is, sŏlēvi, escere, n. Passer, vieillir, s’user. Syn. Inveterasco, tenebris vetustatis opprimor. )( Splendeo. Usus: Vetustate ista vel propter vetustatem jam obsoleverant.

OBSŎLĒTĒ, A l’ancienne mode. Usus: Homo obsoletissime vestitus.

OBSŎLĒTUS, a, um, Suranné, vieilli, usé. Syn. Antiquus, inusitatus, insolens, sordidus. Usus: Obsoletus vestitus. Hæc vulgaria sunt, abjecta et obsoleta. Obsoletus Numitor.

Chargement de la publicité...
Chapitre précédent
Chapitre 21 / 35
Chapitre suivant